چکیده این پژوهش با عنوان "بررسی ضمیرناخودآگاه جمعی در شعر فروغ فرخ زاد" برآن است تا شناختی ژرف از ضمیرناخودآگاه جمعی و نمودهای آن با چشم اندازی نو به شعر شاعر معاصر، فروغ فرخ زاد عرضه بدارد. کارل گوستاو یونگ (1875-1961) ، روانکاو مشهور قرن بیستم به عنوان نخستین کسی که ناخودآگاه جمعی را مطرح کرد، قایل به دو گونه ناخودآگاه درروان هر فرد بود : فردی و جمعی. این قسمت از روان همگانی شامل محتویاتی است که همه جا و درهمه کس یکسان بروز می کند. محتویات این ناخودآگاه آرکی تایپ» نام دارد. واژه "آرکی تایپ" در فارسی به "کهن الگو"، "نمونه ازلی"، "صور اساطیری" و "صور ازلی"، برگردان شده است. باتوجه به گستردگی کهن الگوها، نگارنده برآن شد تا سه کهن الگوی "رویا، سفر و مرگ" را در تمامی اشعار "فروغ فرخ زاد" که شامل پنج مجموعه "اسیر"، "دیوار"، "عصیان"، "تولدی دیگر" و "ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد" می باشد، مورد بررسی قرار دهد.در تمام طول این پژوهش، سعی برآن بوده تا به بازتاب، کارکرد و ساختار این سه کهن الگو از طریق تحلیل نمادین هریک از اشعار مورد نیاز، پرداخته شود. از آنجایی که اندیشه های کارل گوستاو یونگ در نقد ادبی تاثیر به سزایی داشته است، مبانی نظری این پژوهش نیز بر پایه نظریات او شکل گرفته است. با بررسی های انجام شده چنین به دست آمد که "ضمیر ناخودآگاه جمعی" و نمودهای آن بخش گسترده ای از اشعار "فروغ" را شامل می شود. "رویا" به سه شکل 1.آرزوها، 2.خیال پروری ها، 3. خواب گونه ها، "سفر" به سه شکل 1. سفرهای واقعی (جسمانی)، 2. سفرهای رویایی (خیالی)، 3. گذرگونه ها (همچون سیر ذهن او به درون یا به گذشته و برگشت به حال) و مرگ به دو شکل 1. نیست ها، 2. رستاخیزها در شعر او به صورتی نمادین و سمبولیک ظهور یافته اند. کلید واژه: ضمیر ناخودآگاه جمعی، فروغ فرخ زاد، کهن الگو.

به نام خدا عنوان: اسطوره در رمان جمشید و جمک اثر محمد محمدعلی نام و نام خانوادگی: زهرا فاندر رشته تحصیلی: ادبیات فارسی استاد راهنما: آقای دکتر ذوالفقارعلاّمی مهماندوستی استاد مشاور: خانم دکتر سهیلا صلاحی مقدم زمان و زمان دفاع: 16/12/88 ساعت 19-17 چکیده موضوع پایان نامه ی حاضر، "اسطوره در رمان جمشید و جمک اثر محمد محمدعلی" است که درآن، نکات اساطیری رمان با استفاده از منابع دینی و تاریخی قبل و بعد از اسلام، از جمله: بندهش، دینکرت، اوستا، مینوی خرد... و تاریخ طبری، شاه نامه ثعالبی، خدای نامه و... بررسی و بر اساس مکتب الیاده تحلیل شده است. در این پایان نامه، ابتدا به معرفی نویسنده، آثار و نقد آثار او؛ سپس به تبیین مفهوم اسطوره، اساطیر ایرانی و مکاتب اسطوره شناسی؛ و در پایان، خلاصه ی رمان "جمشید و جمک" و تحلیل اسطوره های آن پرداخته شده است. این بررسی نشان می دهد که نویسنده، در نگارش این رمان از منابع اساطیری ایرانی که در ارتباط با جمشید بوده، استفاده و با چیدمانی بسیار زیبا، گسستگی مطالب را از چشم خواننده محو کرده است و هدفش معرفی اساطیر ایرانی مرتبط با جمشید، به صورت بهم پیوسته و جذاب در قالب یک رمان بوده است. حضور برجسته ی شخصیت ها و نمادهای اسطوره ای در این رمان، نگارنده را بر آن داشته است که به بررسی و تحلیل این ویژگی ها پردازد. کلیدواژه ها: اسطوره، نماد، محمدعلی، جمشید و جمک، الیاده.

نام و نام خانوادگی: بهناز منصور سیف آباد رشته تحصیلی: زبان و ادبیات فارسی استاد راهنما: دکتر سهیلا صلاحی مقدم استاد مشاور: دکتر نسرین فقیه ملک مرزبان تاریخ دفاع: اسفند 1388 چکیده: از آنجا که عارفانه ها از جمله منابع اساسی فرهنگ و ادبیات ایران است و رساله سهروردی به عنوان یکی از شاخصه های ارزنده ادبیات عرفانی است؛ آن را انتخاب نمودیم تا هر چه بیشتر با شیوه گفتار و شکل شناسی آثار او آشنا شویم. بدین منظور روش کار ولادیمیر پراپ را در حکایت ها به کار بردیم تا با تجزیه و تحلیل سازه ها و بررسی روابط آنها و ارائه الگویی، راه را برای تحقیقات آتی در این زمینه بگشاییم. از مشکلات عمده در این راه تفاوت اساسی ساختار داستان های عارفانه با داستان های عامیانه بود شاید اگر دو ساختار یکسان و مشابه را موضوع تحلیل قرار می دادیم تا حدودی کار خود را با سهولت بیشتری به انجام می رساندیم. اما سرانجام با سعی و اهتمام فراوان توانستیم خویشکاریها را مشخص و در توالی هم مرتب کنیم. از دیگر مشکلات موجود انتخاب و گزینش حکایات قابل بررسی از میان آنهایی بود که فقط نام حکایت داشتند مانند داستان (روزی با جماعت صوفیان) یا فصول چهارم ودوازدهم (داستان لغت موران). پس از مرحله مطالعه روند افقی داستان ها به مطالعه عمودی داستان ها یعنی بررسی مناسبات جانشینی و دسته بندی خویشکاری هایی که معنای واحدی در روند داستان داشتند پرداخته شد که در عین جذابیّت و زیبایی بسیار وقت گیر و مشکل بود. البته این کار پس از مشخص کردن جایگاه سازه های هر کدام در جدول مقایسه ای صورت گرفت. جداسازی واحدهای ساختاری نیاز به تأمل و دقت و قدرت تحلیل بیشتر داشت و بدون انجام آن رسیدن به واریانت ها ممکن نبود؛ در پایان فهرست اختصارات آنها آمده است. پس از آن نحوه حرکت ها در داستان بررسی و مشخص شد که مطابق با نموداری است که برای هر داستان ارائه می شود در داستان هایی که تک خطی نمودار می شوند یک حرکت وجود دارد و داستان هایی که تلفیق چندگانه ای از نمودار ها دارند حرکتها هم از چند مرحله انفصال و اتصال تشکیل می شوند. پس از تعیین حرکت ها به بررسی شخصیت ها و شیوه های شخصیت پردازی پرداخته شد. همچنین در فصل هفتم به بررسی نمادها پرداخته شده به روش الفبایی معدد گردیدودر بخش خلاصه داستان ها هر کدام از رموز با عدد مربوط به آن در داخل علامت [ ] ارجاع داده شده است . کلید واژگان: سهروردی ـداستان های فارسی-ولادیمیر پراپ- ریخت شناسی. و شخصیت نام و نام خانوادگی: بهناز منصور سیف آباد رشته تحصیلی: زبان و ادبیات فارسی استاد راهنما: دکتر سهیلا صلاحی مقدم استاد مشاور: دکتر نسرین فقیه ملک مرزبان تاریخ دفاع: اسفند 1388 چکیده: از آنجا که عارفانه ها از جمله منابع اساسی فرهنگ و ادبیات ایران است و رساله سهروردی به عنوان یکی از شاخصه های ارزنده ادبیات عرفانی است؛ آن را انتخاب نمودیم تا هر چه بیشتر با شیوه گفتار و شکل شناسی آثار او آشنا شویم. بدین منظور روش کار ولادیمیر پراپ را در حکایت ها به کار بردیم تا با تجزیه و تحلیل سازه ها و بررسی روابط آنها و ارائه الگویی، راه را برای تحقیقات آتی در این زمینه بگشاییم. از مشکلات عمده در این راه تفاوت اساسی ساختار داستان های عارفانه با داستان های عامیانه بود شاید اگر دو ساختار یکسان و مشابه را موضوع تحلیل قرار می دادیم تا حدودی کار خود را با سهولت بیشتری به انجام می رساندیم. اما سرانجام با سعی و اهتمام فراوان توانستیم خویشکاریها را مشخص و در توالی هم مرتب کنیم. از دیگر مشکلات موجود انتخاب و گزینش حکایات قابل بررسی از میان آنهایی بود که فقط نام حکایت داشتند مانند داستان (روزی با جماعت صوفیان) یا فصول چهارم ودوازدهم (داستان لغت موران). پس از مرحله مطالعه روند افقی داستان ها به مطالعه عمودی داستان ها یعنی بررسی مناسبات جانشینی و دسته بندی خویشکاری هایی که معنای واحدی در روند داستان داشتند پرداخته شد که در عین جذابیّت و زیبایی بسیار وقت گیر و مشکل بود. البته این کار پس از مشخص کردن جایگاه سازه های هر کدام در جدول مقایسه ای صورت گرفت. جداسازی واحدهای ساختاری نیاز به تأمل و دقت و قدرت تحلیل بیشتر داشت و بدون انجام آن رسیدن به واریانت ها ممکن نبود؛ در پایان فهرست اختصارات آنها آمده است. پس از آن نحوه حرکت ها در داستان بررسی و مشخص شد که مطابق با نموداری است که برای هر داستان ارائه می شود در داستان هایی که تک خطی نمودار می شوند یک حرکت وجود دارد و داستان هایی که تلفیق چندگانه ای از نمودار ها دارند حرکتها هم از چند مرحله انفصال و اتصال تشکیل می شوند. پس از تعیین حرکت ها به بررسی شخصیت ها و شیوه های شخصیت پردازی پرداخته شد. همچنین در فصل هفتم به بررسی نمادها پرداخته شده به روش الفبایی معدد گردیدودر بخش خلاصه داستان ها هر کدام از رموز با عدد مربوط به آن در داخل علامت [ ] ارجاع داده شده است . کلید واژگان: سهروردی ـداستان های فارسی-ولادیمیر پراپ- ریخت شناسی. و شخصیت

چکیده عنوان پایان نامه ی حاضر، ریخت شناسی طوطی نامه است. طوطی-نامه یکی از آثار قابل توجه ادبیات داستانی ماست که متأسفانه به ابعاد و ویژگی های هنری آن توجه کافی نشده است. ضرورت شناخت بهتر ساختار روایت این داستان های کهن، نگارنده را بر آن داشت تا با هدف ارزیابی کار آیی و قابلیت الگوی ریخت شناسانه ی ولادیمیر پراپ، محقق روسی، قصه-های طوطی نامه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. این پژوهش شامل چهار فصل است که در آن ابتدا به تبیین مفهوم قصه (یا داستان) های عامیانه، انواع و خاستگاه آن ها و نیز معرفی قصه های طوطی نامه، ویژگی ها و شیوه ی روایت داستان ها و سپس در فصل دوم به معرفی مکتب های صورت گرایی و ساخت-گرایی، شیوه ی پراپ و ارتباط آن با رویکرد روایت شناسی پرداخته شده است. در فصل سوم، ساختار قصه ها به طور دقیق مورد تجزیه و تحلیل ریخت شناسی قرار گرفته اند و در آخر این فصل، جدول ها و نمودارهایی نیزارایه شده است. نتایج مهم این پژوهش عبارتند از: 1- دستیابی به ساختاری مشابه در قصه های طوطی نامه علیرغم ظاهر متفاوتشان 2- وجود چهار نوع وضعیت آغازین 3- قابلیت کاهش کارکردهای پیشنهادی پراپ و نیز افزودن کارکردهای جدید 4- دستیابی به الگوهای ساختاری و روایی جدید در مورد داستان های با موضوع محوری خیانت. این نوع داستان ها به دلیل داشتن برخی کارکردها و شخصیت های خاص و نیز موقعیت پایانی متفاوت، الگوهای خاص خود را دارند که بر اساس آن-ها می توان الگوهایی غیر از الگوهای پیشنهادی پراپ به دست آورد. کلید واژه ها: قصه، طوطی نامه، پراپ، ریخت شناسی

چکیده عنوان پایان نامه ی حاضر "نقد روانکاوانه ی عباس معروفی" است که در آن با استفاده از الگوی روانکاوانه ی "زیگموند فروید " ، "کارل گوستاو یونگ" و نظریات روانشناسی شخصیت و نابهنجاری، به بررسی آثارعباس معروفی پرداخته شده است. پژوهش حاضر به بررسی دورمان سمفونی مردگان، سال بلوا و هشت داستان کوتاه معروفی که ازمجموعه داستان دریاروندگان جزیره ی آبی تر انتخاب شده، اختصاص دارد. این پژوهش ابتدا به تبیین ارتباط ادبیات و روانکاوی، شرح قصه های روانشناختی و معرفی نظریه های روانکاوانه "فروید" می پردازد. سپس به بررسی ضمیر ناخودآگاه و کهن الگوها از دیدگاه "یونگ" و تشریح عقده و رویا اختصاص دارد. درقسمت تحلیل و نقد پایان نامه، شخصیت های هر داستان و کاربرد کهن الگوها و نمادها تحلیل شده است. پژوهش حاضر نشان می دهد که اکثر شخصیت های داستان های "معروفی" از بیماری های روانی و جسمی ناشی از اضطراب های درونی یا مشکلات دوران کودکی رنج می برند. این افراد در ایجاد تعادل میان سطوح متفاوت ذهن خود درگیر هستند. آن ها یا کاملاً تسلیم "اصل نهاد" و مرتفع کردن نیازهای آن هستند و یا مقهور نقطه ی مقابل آن یعنی "فرامن. به این ترتیب "من" این افراد همیشه دچارتنش های ناشی از مبارزه دایم میان این دو است. "معروفی" هم-چنین به اهمیت ابعاد انسانی، آزادی اندیشه و روابط انسان ها با یکدیگر می پردازد. او از کهن الگوها، تصاویر و نمادها نیز به خوبی استفاده کرده است. کلید واژه ها : ناخودآگاه، رویا،فروید، یونگ، معروفی، عقده، روانشناسی شخصیت، کهن الگو، نماد

چکیده من این سخن که بگفتم تو را نکو مثلی است مثل بسنده بود هشیار مردان را (ناصر خسرو) ادبیات عامیانه شامل ترانه ها، مثل ها، باورها، افسانه ها، چیستان ها و تصانیف و غیره می باشد که از قرن ها پیش از فرهنگ و ادبیات زبان فارسی به یادگار مانده است. این گنجینه عظیم ادبی و فرهنگی کشور کهن مان سال هاست که سینه به سینه انتقال یافته و در واقع معیارها و انرژی های اجتماعی و فرهنگی ما می رساند و بی شک اهمیت آن نیز بر کسی پوشیده نبوده و نیست. شهرستان دامغان قدمتی 6000 ساله دارد و از حیث زبانی بسیار غنی می باشد لذا گویش این منطقه اهمیت ویژه ای دارد و بررسی آن هم از نظر فرهنگی و هم از نظر زبانی مفید خواهد بود. مطالعه ضرب المثل های هر ملت به خوبی می تواند اخلاق و عادات خوب و بد، فکر و اندیشه، حسا سیت ها و علایق ان ها را نشان دهد. مثل ها از میان مردم پدید آمده است به همین دلیل با مردم پیوندی نا گسستنی دارد و قدمت آن به قدمت جامعه بشری است. چیستان ها نیز در منابع فولکلوریکی پدیده های شفاهی هستند که معمولا در گفتار های مکتوب دیده نمی شوند. گفتن یک چیستان گاهی به صورت آنی (خلق الساعه) اتفاق می افتد. بدیهی است چیستان هایی که قبلا شنیده ایم معمولا لذت و تجربه جدیدی به همراه ندارند. مطرح ساختن چیستان در واقع پاسخی است به یکی دیگر از نیاز های انسان و پذیزفتن دنیا توسط بازی هایی که به وسیله موجودیت نمونه نخستین از یک بازی اولیه قابلیت شرح و بسط می یابد. لالایی ها نیز ترانه هایی است که توسط مادر هنگام جنباندن و خوابانیدن کودکان به کار می رود. لالایی ها معمولا ابیاتی با مصراع های کوتاه می باشند که همزمان با تکان دادن گهواره توسط مادران خوانده می شود. یکی دیگر از انواع فولکلور، تصانیف است. تصانیف در مواقع گوناگون مثل کاشت و برداشت محصول، عروسی، ماه رمضان، ماه محرم و ..... توسط مردم خوانده می شود. در این تحقیق انواع ادبیات عامیانه در گویش دامغانی مورد بررسی قرار گرفته است و واژگان سره فارسی نشان داده شده است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت میدانی و روش گرد آوری اطلاعات از طریق مصاحبه و پرسش نامه بوده است و ابزار مورد استفاده دستگاه ضبط صوت است. در فصل پایانی نیز نتیجه گیری کلی در مورد ادبیات عامه در محیط شهری و روستایی و کاربرد بیشتر آن به تفکیک جنسیت آورده شده است.

چکیده شخصیت و شخصیت پردازی در داستان های (کوتاه و بلند) منیرو روانی پور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش تلاش می کند این عنصر برجسته را در داستان نویسی روانی پور بررسی و تحلیل کند. نگارنده در این تحقیق به بررسی شخصیت، انواع شخصیت ، نمودهای شخصیت ، شیوه های شخصیت پردازی و ابتکار موجود در آن ها می پردازد. به این ترتیب ، خواننده این پژوهش با انواع تکنیک های منیرو روانی پور آشنا می شود. با تحلیل و بررسی دو مجموعه داستان کوتاه و یک رمان از منیرو روانی پور روشن می شود که غالب شخصیت ها ـ به ویژه شخصیت اصلی ـ را زنان تشکیل می دهند . مردان بیشتر در زمره شخصیت های فرعی داستان قرار می گیرند و کودکان، به ندرت در داستان های نویسنده حضوردارند. نویسنده بیشتر به شخصیت های نوعی توجه دارد. شخصیت ها غالباَ ساده و ایستا هستند. در شیوه شخصیت پردازی ، نویسنده تلاش می کند بیشتر از نحوه غیرمستقیم و روش های آن استفاده کند. وی در شخصیت پردازی رمان متاثر از مکتب رمانتیسیسم و در غالب آثارش متاثر از مکتب رئالیسم جادویی است و از انواع پروتوتیپ های طبقاتی، گروه های انسانی، سیاسی و خود نویسنده بهره گرفته است.

پژوهش حاضر به دو بخش نظری و عملی تقسیم شده است ، بخش نظری شامل بررسی سرفصل ها و دیدگاه های زبان شناسان و نیز بررسی پژوهش های انجام شده در این حیطه می شود. در بخش عملی بیست گویشور که ملاک اصلی انتخاب آن ها تسلط بر گونه ی فردوس بوده ، انتخاب شده و مورد مصاحبه قرار گرفته اند ؛ نمونه ی مورد بررسی را تعدادی واژه برگرفته از فهرست سوادش ، تعدادی واژه ی فرهنگی و نیز جملاتی برگرفته از ضمیمه ی گنجینه ی گویش شناسی فارس (سلامی :1383) تشکیل می دهد. داده ها پس از جمع آوری ، مورد بررسی زبان شناختی قرار گرفتند و در بخش های آوایی ، صرفی- نحوی و واژگان مقایسه ای میان گونه ی فردوس و فارسی معیار صورت گرفت. سپس فصول افتراق دو گونه ، به لحاظ تاریخی نیز مورد بررسی قرار گرفتند. تفاوت میان دو گونه در هر سه حوزه ی نظام آوایی ، صرف و نحو و واژگان مشاهده شد که در این بین واژگان فرهنگی دارای بیشترین تفاوت بودند. دخالت عواملی چون سرعت و سیر متفاوت تحول نسبت به فارسی معیار و بعضی قرض گیری ها در ایجاد این تفاوت ها روشن گشت ، همچنین مشخص شد که در گونه ی فردوس بسیاری از ساخت ها و مفردات ابتدای دوره ی زبان های ایرانی نو ، هنوز به کار می رود.

چکیده انسان گرایی (اومانیسم) یکی از دستاورد های رنسانس در مغرب زمین است که پیروان این مکتب هدف خود را اصالت بخشیدن به انسان و احترام به او عنوان کرده اند و ادعا می کنند که برای اولین بار این مکتب به انسان اصالت بخشید. اگر انسان گرایی را به معنای رایج آن یعنی بشر دوستی بپذیریم، باید قبول کنیم که مهد این نظریه اروپا نیست؛ بلکه شرق و مذاهب شرقی و به ویژه دین مبین اسلام که از انسان دوست ترین ادیان و مذاهب است، از پایه گذاران این نظریه اند. در آثار شعراء و نویسندگان ایران اسلامی به تبعیت از دین اسلام، انسان ارزش خاص خود را دارد. صائب تبریزی از جمله ی این شاعران انسان گراست. در غزلیات او روح دینی و اسلامی به طرز زیبایی با مفهوم انسان گرایی گره خورده است. نگارنده در این پژوهش با دقّت در اشعار صائب به ترتیب، رابطه انسان با خدا، مبحث انسان گرایی و موانع آن را مورد تحلیل و تبین قرار داه است. در بحث رابطه انسان با خدا، اشعار صائب در زمینه اهمیّت دین، ارتباط انسان با خدا و الطاف خداوند به انسان قابل ملاحظه است. در مبحث انسان گرایی جوانب مختلف روابط ناب انسانی، از جمله کمک به همنوع، مهمان-نوازی، احسان و دستگیری از نیازمندان و غیره نمود پیدا کرده است. مضامین و مفاهیمی مانند حسد، حرص، بخل و دیگر صفات ناپسند، تحت عنوان موانع انسان گرایی آورده شده است. نگاه تحلیلی نگارنده به مفاهیم اشعار صائب نشان می دهد او شاعری مردمی است که سعی دارد با بیان اهمیّت دین و دینداری و با درس های اخلاقی و نکته های انسان گرایانه، انسان ها را به مدینه ی فاضله ای که در ذهن خود ساخته وارد کند. در اشعار او صفات ناپسند مانعی می شوند بر سر راه انسان گرایی؛ چرا که سبب می شوند افراد مقام و مرتبه عالی خود و دیگران را مد نظر قرار ندهند و به دیده تحقیر به آن ها بنگرند.

صفوه الصفای ابن بزاز اردبیلی یکی از مهمترین اسناد تاریخ عرفان ایرانی و سرشار از اطلاعات ارزشمند درباره ی حیات عرفانی شمال غرب ایران است. این اثر مشتمل بر شرح حال زندگی شیخ صفی الدین اردبیلی، جد اعلای سلاطین صفوی است. با توجه به جایگاه و اهمیَت صفوه الصفا در معرفی و شناخت شیخ صفی الدین اردبیلی، این پژوهش در صدد است به بررسی محتوایی این کتاب، از جنبه های عرفان، کارکرد قرآن و حدیث و ابیات عرفانی و اخلاق صوفیه بپردازد. این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: فصل اول، شامل چهارچوب پژوهش است. در فصل دوم، به تعاریف و کلیات پژوهش پرداخته شده است. در فصل سوم، عرفان صفوه الصفا، که شامل مقامات و احوال، استحسانات، اصطلاحات عرفانی بویژه کرامات -که اصلی ترین محتوای این کتاب است- و جغرافیای طریقت شیخ صفی بررسی شده است. فصل چهارم، کارکرد قرآن و حدیث و ابیات عرفانی را در سه بخش تفسیر آیات، احادیث و ابیات عرفانی در برمی گیرد. در فصل پنجم اخلاق صوفیه، مشتمل بر اخلاق با خداوند متعال، اخلاق فردی، اجتماعی و مباحث دیگر اخلاقی صوفیه بررسی شده است. حاصل سخن اینکه، تعاریف این کتاب بیشتر نزدیک به تعاریف عرفان کشف و شهودی بویژه رساله ی قشیریه است اما در تعریف مراقبه با پیشینیان تفاوتی مشهود است. همچنین در تعریف فقر بیشتر به معنای فقر از قرن هفتم به بعد عنایت داشته؛ یعنی فقر به معنی عدم املاک و قطع دلبستگی به دنیا نیست بلکه به معنای فنا است. بیشترین کرامات در این کتاب اشراف بر ضمایر و خواطر است. کارکرد تفسیر قرآن در صفوه الصفا با توجه به تفاسیر اهل سنت است و معانی آیات با نکات عرفانی آمیخته شده است. در کارکرد حدیث، گرچه تنوع برداشت از آیات قرآنی را ندارد اما به کاربرد اهل سنت از احادیث، نزدیکتر است و بیشتر منابع شیخ صفی در این باره از صحاح سته ی اهل سنت است. در تفسیر ابیات عرفانی، شیخ صفی الفت خاصی با آثار عطار داشته و مباحث محوری تفسیرهای وی بر اشعار عرفانی درباره ی روح، دل و تقابل عقل و عشق است. شیخ صفی در اخلاق با خداوند متعال بر انجام همپای فرایض و نوافل پافشاری کرده است. همچنین ذکر، از ارکان تصوف شیخ صفی محسوب می شود. وی در اخلاق فردی نیز به مهار نفس و طهارت باطن و تزکیه ی قلب از طریق نگهداشت جوارح تأکید داشت و در اخلاق اجتماعی خانواده ای موفق داشته و خانواده و مردم را به علت اهتمام به امور اخروی ترک نکرده است؛ بلکه مشارکت اجتماعی و کسب و کار، شیوه ی زندگی او بوده است. همچنان که ویژگی عرفان قرن هشتم است وی هم وضع اقتصادی خوبی داشته و هم با امیران و پادشاهان و ایلخانان روابط مسالمت آمیزی داشته است. در بخش مباحث دیگر اخلاقی؛ از اتصاف شیخ صفی به شرایط شیخی برای هدایت مریدان و حقوق مرید و مراد سخن رفته است. کلید واژه ها: اخلاق صوفیه، شیخ صفی الدین اردبیلی، صفوه الصفا، عرفان.

هزار و یک شب یکی از مهمترین متون ادبی چند ملیّتی است که اصل آن برخاسته از داستان های هندی- ایرانی بوده است. این کتاب آیینه ی تمام نمای آداب و رسوم چندین فرهنگ و تمدن است. زنان به عنوان بخشی از اصلی ترین شخصیت های هزار و یک شب، نقش مهمی را در قصه های شهرزاد ایفا می کنند. با توجه به جایگاه و اهمیَت هزار و یک شب در معرفی و شناخت زنان، تحلیل این اثر کلاسیک از منظر نقد زن محور، حائز اهمیت می باشد و از اهداف مهم این پژوهش، به چالش کشیدن مردسالاری، در قصه هایی است که پهنه ی وسیعی از هند تا مصر را درنوردیده است. در بررسی این اثر، با توجه به روش «الن شوالتر» (1941)، از روش ارزیابی و نقد مجدد ادبیات از دیدگاه زنان یا همان «نقد جلوه های زن» در ادبیات استفاده شده، و با قرائتی زنانه به تحلیل رفتاری شخصیت های زنان، تأثیرات نظام مردسالارانه و دیدگاه راویان در هزار و یک شب، پرداخته است. جامعه ی آماری در این رساله، 141 حکایت از حکایت های هزار و یک شب، از قصه ی«شهریار و برادرش شاهزمان» تا «حکایت کنیز بی نظیر» ترجمه ی عبداللطیف تسوجی (مترجم توانای دوره ی قاجار، وفات قبل از 1297؟ ه . ق.) است. بررسی زن مدارانه ی حکایت ها، نشان می دهد که زنان در این قصه ها حضوری روشن و کنش مند دارند. کاربرد مکر و تدابیر به کار گرفته ی آنها، نوعی واکنش نسبت به وضعیت مردسالارانه ی جامعه است و می توان در این اثر، تحکیم و تضعیف ایدئولوژی های مردسالار را مشاهده کرد. همچنین بررسی روند قصه گویی شهرزاد نشان می دهد که توالی قصه های او سیر هوشمندانه ای را طی می کنند و وضعیت زنان در طول هزار و یک شب، با توجه به فضای مردسالارانه ی قصه ها، به تدریج بهبود می یابد.

چکیده صورت گرایی یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی است که اوایل قرن بیستم میلادی در روسیه شکل گرفت و سپس به چک و امریکا انتقال یافت. شکل، فرم و صورت اثر ادبی، هدف اصلی این نوع نقد است و راز دلنشینی معنای کلام را در پس صورتی منسجم و یکپارچه ـ که حاصل نظم و همنشینی سازمان یافته ی اجزای کلام است ـ جست و جو می کند. زبان، خیال، بیان، موسیقی و ... از جمله عواملـی به حساب مـی آیند که روی هم رفته شکل یک اثر را تشکیل می دهند. برجسته سازی از اصول و مبانی صورت گرایی است که خود پیامد آشنایی زدایی به شمار می رود. لیچ (leech)، زبان شناس صورت گرا، برجسته سازی را در دو مرحله ی هنجارگریزی و قاعده افزایی مورد مطالعه قرار داده است. از دیگر اصولی که صورت گرایان بدان توجه نشان داده اند، مبحث مربوط به روایت است. از میان نظریه های روایت شناسان ـ به دلیل انطباق بیشتر با شعر سلمان هراتی ـ بر نظریه ی ژرار ژنت تأکید بیشتری شده است. پژوهش حاضر نقد و تحلیل صورت گرایانه ی مجموعه اشعار سلمان هراتی با تکیه بر نظریه ی لیچ است و درصدد است تا نشان دهد کدام یک از شاخصه های برجسته ساز در این اثر کاربرد بیشتری دارد. بررسی ها نشان می دهد از میان شیوه های برجسته سازی، هنجارگریزی معنایی نمود بیشتری داشته است؛ نیز تشبیه و تشخیص از بین شگردهای هنجارگریزی معنایی، بسامد بیشتری را به خود اختصاص داده است. از پنج مولفه ی روایی ژنت، عنصر تداوم بیشترین سهم را داشته است و این امر به نوبه ی خود توانش زبانی شاعر را در انتقال مفاهیم آشکارتر می سازد. واژه های کلیدی: سلمان هراتی، صورت گرایی، هنجارگریزی، قاعده افزایی، روایت.

اسطوره یکی از ابزارهای مهم و کارآمد در سخن پروری است. این ابزار در دست شاعرانی توانمند وسیله ای می-شود تا ایشان با آن به تقویت معنی و مضمون شعر و عمق و غنای سخن و نیز زیباسازی آن بپردازند. مسعودسعدسلمان نیز از شاعران نامداری است که از اسطوره در شعرش استفاده کرده است، بنابراین در این رساله به بررسی و تحلیل اسطوره های قوم ایرانی در شعر این شاعر نام آشنای ادب فارسی پرداخته شده است. روش کار به این شکل است که در ابتدا تمامی موارد اساطیری از روی منابع اصیل ایران باستان معرفی و پس از آن به بررسی اسطوره ها در سطح دیوان پرداخته می شود. این رساله در شش فصل نوشته شده است. پس از مقدمه و دو فصل آغازین (کلیّات و زندگی نامه ی شاعر)، در طی چهار فصل، شخصیت های اسطوره ای، موجودات اسطوره ای، پدیده های طبیعی و گاه شماری در ایران باستان؛ مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس پژوهش انجام گرفته مشخص شد که اسطوره های ایرانی در شعر و سخن مسعود سعد به میزان قابل توجّهی بازتاب یافته است. شاعر، این اسطوره ها را با اهداف مختلفی در کلام خود آورده که این اهداف عبارتند از؛ مدح –شکوه از حبس –آرایش کلام.

چکیده ادبیات کودک و نوجوان، موضوعی است که ذهن بسیاری از پژوهشگران و روانشناسان را به خود مشغول داشته است. ارزیابی داستان های کودک، موجب شناخت نقاط قوّت و ضعف این آثار می شود و راهکارهای تازه ای را در اختیار نویسندگان و پژوهشگران این حوزه قرار می دهد. این پژوهش در صدد مقایسه ی داستان های کودک و نوجوان نادر ابراهیمی از لحاظ بررسی محتوایی، ساختاری و زبانی و همچنین یافتن تأثیر انقلاب اسلامی بر این آثار ، از این سه جنبه، است. به این منظور ده داستان کودک و نوجوان این نویسنده، شامل پنج اثر منتخب قبل از انقلاب و پنج اثر منتخب بعد از انقلاب مورد بررسی قرار گرفته است که از بهترین آثار او محسوب می شوند . این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است که فصل اول کلیات، فصل دوم بررسی و مقایسه ی داستان ها و فصل سوم نتیجه گیری را در بر می گیرد. در این پژوهش ابتدا به مطالعه ی کتاب های مربوط به ادبیات کودکان، نقد داستان ( به ویژه نقد داستان های کودک و نوجوان ) ، عناصر داستان، وضعیت اجتماعی و فرهنگی عصر نویسنده پرداخته و سپس ده داستان کودک و نوجوان نادر ابراهیمی با سه رویکرد تحلیل و بررسی شد. در پایان هر بررسی، داستان ها با هم مقایسه شده است. نتایج این پژوهش به طور مختصر چنین است: نادر ابراهیمی در زمینه ی داستان های کودک و نوجوان، نویسنده ای واقع گرا ( رئالیست ) است که اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان، تأثیر زیادی بر آثار او از لحاظ محتوایی، ساختاری و زبانی داشته و آثاری در زمینه ی موضوعات سیاسی – اجتماعی روز نوشته است. به این صورت که در قبل از انقلاب، اعتقادات سیاسی و انقلابی خود را در قالب داستان های نمادین و در بعد از انقلاب با بیان داستان های واقع نما، ابراز کرده است. او در داستان های قبل از انقلاب خود مثبت گرا است و امید به بهتر شدن اوضاع دارد و خوانندگان را جهت بهبود بخشیدن به شرایط خود و جامعه به پشتوانه ی اتّحاد و دانایی تشویق می کند. زبان این داستان ها، تحت تأثیر اوضاع سیاسی آن زمان است و در عین روان بودن و سادگی، زبانی نمادین است که ذهن کودک را به فعّالیت وا می دارد . در آثار بعد از انقلاب، او به تقویّت روحیه ی خود باوری، ایثار، مقاومت و نشان دادن شکوه انقلاب اسلامی به کودکان و نوجوانان پرداخته است. واژه ها و اصطلاحات انقلابی، مذهبی و اجتماعی در این آثار دیده می شود. سودمندی و آموزنده بودن در جای جای آثارش آشکار است و به طور عمده، داستان های کودک و نوجوان نادر ابراهیمی از نوع ادبیات تعلیمی محسوب می شود. او با صنایع و هنرهای ایرانی نیز آشناست و با آگاهی و اطّلاعات کامل، داستان هایی در مورد چگونگی پیدایش این هنرها آفریده است و بدین گونه کودکان را به شناخت و تحقیق در این زمینه تشویق می کند.

متون نوشتاری رادیو برای شنیدن نوشته و توسط گوینده به گفتار تبدیل می شود که از نظر موضوعی دارای بافت و ساختار متفاوتی است.نوشته ادبی، نوشته ای است که با عناصر ادبی درآمیزد تا عواطف و احساسات خواننده یا شنونده را برانگیزاند.برنامه ادبی رادیو شامل : زندگی شاعران ، نویسندگان ، ادیبان و آثار آنان ، برنامه هایی به مناسبت ایّام شهادت یا اعیاد که از نظم و نثر تشکیل شده و دیگر متون ادبی ـ مذهبی که در اوقات شرعی اذان گاهی خوانده می شود.اگر برنامه های رادیویی متناسب با قالبهای برنامه سازی و ساختار و موضوع و ویژگی آن برنامه نوشته نشود ،گوینده نیز با توجه به متن نوشته شده خوانش درستی از آن نخواهد داشت.اهداف این تحقیق عبارتنداز : شناسایی عناصر تشکیل دهنده ساختار بیرونی و درونی نوشته های ادبی رادیو، شناسایی ویژگی های نویسندگی برنامه های ادبی رادیو و بازشناسی عواملی است که بر خوانش گوینده ی رادیو در اجرای نوشته های ادبی تأثیر می گذارد که تا حد زیادی اهداف مورد نظر حاصل شد.در این پژوهش از نظریه های فرمالیستها بویژه تزوتان تودوروف روسی استفاده شده است. روشهای مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از : 1ـ روش کتابخانه ای یا اسنادی برای تکمیل اطلاعات این پایان نامه. 2- روش مصاحبه عمیق با نویسندگان و گویندگان پیشکسوت رادیو و نویسندگان و گویندگان برنامه های ادبی شبکه های سراسری صدا و کارشناسان دو حوزه رادیو و ادبیات فارسی به شکل گفتگوی حضوری.در بخش نتیجه گیری از روش استدلال عقلانی استفاده شده که تمام فرضیات نیز به اثبات رسید.بنابراین معانی و تصاویر نهفته در واژگان متن، ساختار و شکل بیرونی متن نوشتاری با توجه به محتوا و مضمون برنامه ، نوع خط و رسم الخط فارسی در متنهای مکتوب و نوشتاری بر خوانش گوینده تأثیرگذار است.

چکیده سبک شناسی مطالعه ی زبان یک اثر برای پیدا کردن سبک آن است.سبک شناسی بر مبنای زبان شناسی، شکل (form) اثر را تجزیه و تحلیل می کند. به این معنی که با ابزارهای زبان شناسی به تجزیه و تحلیل زبان یک اثر می پردازد. حال اگر زبان آن اثر دارای گونه های متفاوتی از زبان باشد، یعنی دو یا چند واژه ی متفاوت یک معنی را انتقال دهند این واژه ها نسبت به هم گونه های سبکی محسوب می شوند. مطالعه بر روی آنها که بیشتر دیدگاه زبان شناسانه دارد گونه های سبکی هر اثر را مشخص می کند. یکی ازکتابهای کهن و ارزشمند در زمینه ی قرآن، قرآن مترجم قدس است. پژوهش در چگونگی ترجمه این قرآن مترجم می تواند پرده از بسیاری مجهولات تحول زبان فارسی بردارد. مترجم قرآن قدس کوشیده است تا به زبانی روان (ولی متأثر از گویش منطقه ای) کلام خدا را به بهترین نحو به هم زبانان و هم کیشان خود منتقل کند. در این راستا از بر ساختن لغات برای مفاهیم دینی که مترجمان اولیه برای ترجمه ی متون دینی به آن نیاز داشته اند ناگزیر بوده و گاه خود به وضع لغت دست یازیده است. ترکیبی و پیوندی بودن زبان فارسی این دستمایه را در اختیار او نهاده است تا لغات تازه وضع کند. این رساله ضمن معرفی این ترجمه، سعی دارد بر اساس نظریه ی سبک شناسی شمیسا به بررسی ویژگی های آوایی، لغوی، صرفی و نحوی این ترجمه ی عظیم بپردازد. تا از یک سو ویژگی های زبانی وشکل بیرونی اثر نشان داده شود. و ازسوی دیگر هم شکلیها و مشترکهای آن با فارسی میانه روشن گردد. کلید واژه : قرآن مترجم قدس، سبک شناسی، ساختار زبانی

چکیده : پژوهش حاضر در چارچوب جامعه شناسی زبان به بررسی عامل غیر زبانی اصلی قدرت و هم بستگی با متغیرغیر زبانی و فرعی جنسیت همراه با تاثیر این عامل بر میزان به کار گیری کنش گفتاری مستقیم و غیر مستقیم استین وسرل همراه با روش های مخاطب سازی هادسن در کتاب دا پرداخته است . کتاب دا یکی از موفق ترین کتاب های منتشر شده در رابطه با واقعیت های اغاز دوران جنگ تحمیلی می باشد که در طی سال های اخیر با استقبال بی سابقه ای روبرو شده است .این کتاب برگرفته از خاطرات سیده زهرا حسینی است که در این پژوهش به عنوان شخصیت اصلی ( زهرا ) قلمداد می گردد . با توجه به مطالعات پیشین پایان نامه حاضر با عنوان بررسی نشان گرهای قدرت و هم بستگی بر اساس متغیر جنسیت در کتاب دا ، جهت دست یابی به پاسخ پرسش های مد نظر می باشد ، که از پنج فصل تشکیل شده است . روش مورد نظر در این پژوهش کتابخانه ای وتوصیفی ، تحلیلی می باشد که بعد از مطالعه و استخراج تمامی جمله ها و نیز ضمایر مفرد وجمع که نشان دهنده عامل اجتماعی - زبانی قدرت و هم بستگی است همراه با متغیر غیر زبانی جنسیت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است . سپس فرضیه های مورد نظر را این گونه تایید می کند که گونه های به کار رفته از نوع جمع در مقام اکثریت بوده و نشان گر قدرت در جمله های زهرا در خطاب به شخصیت های زن غالب بوده که در مقابل شخصیت مرد دارای هم بستگی است . هم چنین در جمله های زهرا استفاده از اسامی نقش بنیاد که نشان از قدرت است غالب می باشد . واژگان کلیدی : قدرت ، هم بستگی ، جنسیت ، جامعه شناسی زبان ، کنش های گفتاری مستقیم و غیر مستقیم ، الگوی اسم بنیاد ، الگوی نقش بنیاد

حکیم سبزواری یکی ازحکما وفلاسفه ی بزرگ قرن 13ه.ق بوده است.اوحاشیه ای برمثنوی معنوی مولوی نوشته ودیوانی نیزازخودبه یادگارگذاشته است که از آثارذوقی اوبه شمارمی آید.زیبایی شناسی علمی است که به موضوع زیبایی وجمال وبه نقشی که روح انسان در دریافت وبازتاب زیبایی ایفامی کند می پردازد.صورخیال از اصول ومبانی زیبایی شناسی است که مجاز،تشبیه استعاره وکنایه از ارکان اصلی آن به شمار می روند.مساله ی انسجام اجزای یک اثرموضوع دیگری است که درعلم زیبایی شناسی مورد بررسی قرارمی گیرد.انسجام هنری باعث می شود که زیبایی های کلام دیده شودودر مخاطب تأثیربگذارد.ازدیگر اصولی که در زیبایی شناسی به آن توجه می شودمبحث مربوط به موسیقی است.وزن ،قافیه ،ردیف ،جناس وسایرصنایع لفظی ومعنوی موسیقی شعر را ایجادمی کنند.این پژوهش برروی دیوان اشعار حکیم سبزواری با مقدمه علی فلسفی انجام شده است.روش کاردر این رساله تحلیلی-توصیفی می باشد.ازسویی دیگربرای شناخت دقیق یک اثرتوجه به محتواومضامین آن اثرضروری می نماید.بنابراین پژوهش حاضر بررسی وتحلیل محتوایی وزیباشناختی دیوان اشعار حکیم ملاهادی سبزواری است که در آن به بررسی صورخیال ،موسیقی شعر(درونی ،بیرونی،کناری)پرداخته شده ومحتوای عرفانی وفلسفی اشعاراونیز بیان گردیده است.نتیجه به دست آمده دراین پژوهش نشان می دهد که حکیم ازبین انواع گوناگون ومتنوع اوزان شعرفارسی آنهایی را به خدمت گرفته است که با روح عارف مسلک وحساس اوهمخوانی داشته است.درقلمروموسیقی کناری ردیف های متنوع به ویژه ردیف های فعلی وانواع قوافی دیده می شود.ملاهادی سبزواری ازمیان شیوه های زیباسازی کلام به موسیقی درونی توجه بیشتری داشته است.ازسویی دیگروازبین شگردهای صورخیال،تشبیه وتضاددر دیوان او نمود بیشتری دارند.ازجهت محتوا نیزمفهوم عشق ورموزعرفانی بالاترین بسامد معنایی را به خود اختصاص داده است.

هر اثر داستانی از تعدادی شخصیت تشکیل می شود که نویسنده می کوشد با بکارگیری روش های مختلف شخصیت پردازی و در آمیختن آن با تجربه های شخصی خویش در مورد انسان ها و نوع زندگی اشان، شخصیت هایی واقعی و باورپذیر خلق کند. یکی از این شیوه های خلق شخصیت، استفاده از گفت و گوست. نویسنده با قرار دادن شخصیت ها در موقعیت های مختلف آن ها را وادار به گفت و گو می کند تا از این طریق خواننده را به دنیای درونی آن ها وارد کرده و در جریان خلقیات و ویژگی های شخصیتی شان قرار دهد. ارسطو در این باره می گوید هرچه که اشخاص به زبان می آورند نماینده فکر آن هاست و این خود نشانگر اهمیت گفت و گو در خلق شخصیت هایی ملموس و باورپذیر است. استفاده غیرمستقیم از گفت وگو برای شخصیت پردازی و نشان دادن درون اشخاص از طریق گفتار، کاری است که برای عمق بخشیدن به داستان بسیار موثر است. رمان به دلیل حجم بالایش، یکی از انواع ادبی مهم برای پرداخت شخصیت ها و نیز بستر مناسبی برای تطبیق و بررسی بسیاری از آراء زبان شناختی، اجتماعی و دیگر نظریه هاست. تئوری چندآوایی یکی از مهم ترین نظریات باختین در حوز? ادبیات است؛ از منظر وی رمانی دارای اهمیت و ارزش است که در آن تمامی صداهای موجود، صدای شخصیت ها، نویسنده و ...، به موازات هم به گوش برسند و هیچ صدایی بر صدایی دیگر حاکم نباشد. رمان جای خالی سلوچ نوشت? محمود دولت آبادی از جمله مهم ترین رمان های اجتماعی ای است که به دلیل حجم نسبتاً زیاد و تعدد شخصیت های داستانی و روایت داستان در یک فضایی واقعی و باور پذیر و همچنین به سبب نثر روانش همواره مورد توجه خوانندگان رمان های فارسی بوده است. استفاد? فراوان نویسنده از گفت و گو در این اثر در واقع فرصتی برای وی فراهم آورده است تا از خلال این گفت و شنودها به پرداخت و معرفی شخصیت های رمانش بپردازد. با وجود این که در بخش هایی از این رمان، صدای نویسنده بر سایر صداها حاکم شده و رمان را به سمت و سوی تک صدایی شدن سوق می دهد اما وجود مصادیق متعددی از چندصدایی در این اثر از جمله: گفت و گوهای مرکب، آوای طبقات گوناگون اجتماعی، حضور گفتمان دیگری در روایت، گفت و گوی متن با متون دیگر (بینامتنیت)، زاوی? دید و شیوه های روایتی گوناگون و ... این رمان را در شمار رمان های چندآوایی معاصر قرار می دهد. واژه های کلیدی دولت آبادی، جای خالی سلوچ، باختین، گفت و گومندی، چندآوایی، گفت و گو، شخصیت پردازی

چکیده بررسی ساختاری به بررسی قالب بیرونی ودرونی اثر ادبی می پردازد،در بررسی قالب بیرونی متن متغیرهایی مانند قالب های ادبی،ساختار آوایی،شگردهای بلاغی متن شامل معانی وبیان،آرایش های لفظی ومعنوی،ساختارهای تقلیدی وابتکاری،ساختار نحوی،موسیقی شعر،ویژگی های سبکی وسایر اجزای کوچکتر متن مورد توجه قرار می گیرد ودر بررسی قالب درونی به محتوا ومضامین شعری توجه می شود. محمدعلی بن ابی طالب (1181-1103)متخلص به حزین ومعروف به شیخ علی حزین،از آخرین شاعران موفق سبک هندی است،در اصفهان متولد شد ودست روزگار او را به هند کشاند ودر همانجا در گذشت وبه خاک سپرده شد. دیوان اشعار حزین شامل:قصاید،قطعات،غزلیات،غزل های ناتمام،رباعیات ومثنوی ها است؛حزین شاعری غزلسراست وبیشتر اشعارش را در این قالب سدوده است،به همین دلیل در این پژوهش بیشتر به غزلیات او پرداخته شده است،به دلیل حجم بالای غزلیات وگستردگی کار،300 غزل او به همراه 15 قصیده و3 مثنوی ازمجموع اشعار او انتخاب شده است؛صنایع بدیعی،صور خیال،ساختار معنایی،ویژگی های زبانی،ساختارتقلیدی ،موسیقی شعر ونقش این عناصر در انتقال مفاهیم مورد نظر شاعر در قسمتهای برگزیده دیوان بررسی شده است،همچنین به محتوا ومضامین شعری حزین نیز پرداخته شده است،تا دیدی کلی از ساختار اشعار حزین به خصوص غزلیات او ارایه دهد.حزین به مراتب از شگردهای گوناگون بلاغی وزیبایی آفرین برای انتقال مفاهیم مورد نظر خود سودجسته است،البته میزان به کارگیری این صنایع به یک میزان نیست.

چکیده حسین منزوی و قیصر امین پور دو شاعر معاصر هستند که غزلیات آنها را می توان در حوزه غزل نو بررسی نمود. غزل نو حاصل برخورد شعر سنتی فارسی و شعر نیمایی است که تقریباً از اواخر دهه چهل شکل گرفت و به تدریج با استقبال شاعران مواجه شد. در این پژوهش به بررسی و مقایسه ساختاری غزل های منزوی و امین پور در پنج محور زبان، تخیل، موسیقی، معانی (به عنوان یکی از شاخه های مهم علوم بلاغی) و عاطفه پرداخته شده است. این پایان نامه مبتنی بر چهار فصل است که فصل اول شامل کلیات (مبانی نظری، سیر تحول غزل و تقسیم بندی غزل معاصر)، فصل دوم و سوم شامل بررسی ساختاری غزل منزوی و امین پور براساس پنج محور برشمرده و فصل چهارم مقایسه ساختاری غزلیات این دو شاعر به لحاظ این پنج محور است. نوگرایی در حوزه زبان و تخیل از ویژگی های غزل های منزوی و امین پور است اما در این میان منزوی، ضمن توجه به تازه کردن زبان غزل خود دارای رویکردی باستان گرایانه به زبان است. همچنین از نظر موسیقی بیرونی، منزوی دارای نوآوری ها و ابداعاتی است. در حوزه علم معانی هر دو شاعر از ابزارهای این علم برای موثرتر کردن کلام خود بهره برده اند اما در این زمینه تفاوت ها و شباهت هایی دارند. از دیدگاه عاطفه، در غزل های منزوی بیشتر به عواطف فردی که مهم ترین آنها عشق است، پرداخته شده اما در غزل امین پور به مجموعه ای از عواطف فردی و اجتماعی توجه شده است.

صورتگرایی یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی است که در اوایل قرن بیستم میلادی در روسیه شکل گرفت. سپس به چک و آمریکا انتقال یافت. شکل، فرم و صورت اثر ادبی، هدف اصلی این نقد است. پیش از پیدایش صورتگرایی، هر آنچه در ادبیات و نقد ادبی رواج داشت، نویسنده محور و معطوف به شرایط تاریخی و اجتماعی وی بود. پس از ظهور این مکتب، نویسنده محوری کنار گذاشته شد و متن محوری معیار نقد و تحلیل آثار ادبی قرار گرفت. با توجه با اینکه متن برساخته ی زبان است، رویکرد زبانشناختی به آن قابل قبول است. در بررسی صورتگرایانه (فرمالیستی) دو مولفه ی قاعده افزایی (شامل توازن های آوایی، واژگانی، نحوی) و هنجارگریزی مورد توجه قرار می گیرد. در این پژوهش با بررسی صورتگرایانه ی قصاید و ترجیعات فرید الدین عطار نیشابوری در صدد نحوه ی کاربرد وی از انواع قاعده افزایی و هنجارگریزی است. در این پژوهش با شیوه ی تحلیلی-توصیفی عناصر صوری قصاید و ترجیعات عطار را با مولفه های نقد صورتگرایانه ی لیچ بررسی کرده است. لیچ ، برجسته سازی (اصل و مبنای اصلی صورتگرایی)را در دو مرحله ی هنجارگریزی و قاعده افزایی مورد مطالعه قرار داده است.این پژوهش درصدد است با بررسی صورت (فرم) در بخش قاعده افزایی، انواع توازن آوایی، واژگانی و نحوی که شامل انواع تکرارها است، بررسی کند و سپس به نحوه ی استفاده ی عطار از انواع هنجارگریزی معنایی و آوایی و نحوی در قصاید و ترجیعات بپردازد. عطار با استفاده ی به جا و معتدل از این عناصر توانسته است ویژگی های زبان شعری خود را از آثار دیگر شاعران متمایز سازد، و با ساختار زبانی مناسب راه سنایی را در پیمودن شعر عرفانی ادامه دهد و در این راه بسیار موفق عمل کند. در بخش قاعده افزایی، از میان انواع تکرارها (آغازین، پایانی، میانی) تکرار میانی با بسامد 30% بیشترین کاربرد را دارد که در القای موسیقی و مفهوم بی تأثیر نیست و از میان انواع هنجارگریزی معنایی، عطار از تشبیه-23/22%- بیشترین بهره را برده است.

شاهنامه فردوسی به یقین اولین منظومه شعر پارسی است که در آن مبانی فکری و فرهنگی ایرانیان در عین جامعیت اسطوره ای – تاریخی اش با زبانی فاخر بیان شده است. فردوسی به عنوان روایت گر قرون اولیه نضج زمینه های جدید فرهنگی در فلات ایران، به خوبی از عهده بازنمایی اندیشه ها و دغدغه های قومی که در تاریخ خود بیش از هر چیز خاطره سلطه و تسلیم را دارند برآمده است. اثر او با استفاده از روایت های منظوم اسطوره ای و تاریخی در حقیقت به بازخوانی این تحولات در حوزه اندیشه جمعی ایرانی می پردازد. ازین رو یکی از چشمگیرترین موضوعات شاهنامه دیالکتیک ایرانی و غیر ایرانی بودن است. دیالکتیکی که گویی در اکثر موارد به تضاد در روش ها می انجامد اما در کل بخشی از جبر تاریخی هر سلطه و تسلیمی را نیز باز می تاباند. در کشاکش همین تقسیم بندی ساده جغرافیایی است که ما با تعریفی که فردوسی از "ایرانی" بیان می کند آشنا می شویم و مگر نه این است که هر تعریفی برای "معرفت" شدن نیاز به یک "دیگری" خارج از خود دارد؟ "دیگری" در شاهنامه "انیرانی" است. در اکثر مقابله های شاهنامه "انیرانی" در شمایل "آنتی تز" ظاهر می شود و این هنرمندی فردوسی است که مسئله "هویت ایرانی" را تنها در حد یک نظریه فکری نمی بیند بلکه بسیار واقع گرایانه نتایج همسو شدن و یا مقابله ایرانی و "دیگری" را بررسی می کند و اینگونه راه را برای درک بهتر فرهنگ ایران باز می کند. بخش پهلوانی شاهنامه از یک سو به علت معرفی "نماد" جوانمردی ایرانی -رستم- و از سوی دیگر استغنای آن از تنگناهای روایت واقعیات تاریخی محل مناسبی است تا ویژگی های "ایرانی" و "انیرانی" درآن بررسی شود. ظهور و افول رستم در شاهنامه خود شاهنامه ای است که دوره ی یک رویش و ریزش درونی را در کل روایات شاهنامه بیان می کند. بررسی ویژگی های این جریان جز با بررسی هویت افراد ایرانی و مقابلین غیر ایرانی از نظر فردوسی ممکن نخواهد بود. نبود ثبت تاریخی و آزادی شاعر برای بیان ما فی الضمیرش که از نوشته های اساطیری به او رسیده و درک ناخوداگاه فردوسی از آنچه قرار است روایت کند دست منتقدین را برای توجه به اصل متن باز تر می سازد . برای تحلیل زبان در بخش پهلوانی شاهنامه می توان شکلی هرمی را در نظر بگیریم که در قاعده ی آن متن اثر، جایگاه "دیگری" در متن، تحلیل گفتمان براساس روابط قدرت و تحلیل متن براساس زبانشناسی نقش گرا در رابطه با هم برآیندی خواهند داشت که همان تعیین موقعیت "ایرانی" در شاهنامه است. "دیگری" از نظر جایگاه مفهومی در حقیقت مرزهای "خودی" را تعیین می کند. بنابراین توضیح هرآنچه نیستیم به آنچه که هستیم ختم خواهد شد. در تحلیل گفتمان - چنانکه شرح داده خواهد شد - با نظام های گوناگونی به بررسی متون نشانه دار (اعم از نوشته، فیلم، هنرهای تجسمی و...) می پردازد. در پژوهش پیش رو گفتمان ایرانی- انیرانی براساس روش لاکلائو و موف بررسی خواهد شد و برای بسط زبان شناختی این تحلیل از روش نقش گرای هلیدی واز بعضی آرای وندایک نیز بهره مند خواهیم شد. انتخاب لاکلائو و موف ازین روست که در نظام تحلیل گفتمان نوسوسیالیستی به تحلیل گر امکان بیشتری برای کاوش در زمینه ی وقوع گفتمان (در اینجا متون منتخب شاهنامه) داده می شود. خلاف نظریه فوکو در تحلیل گفتمان از نظر لاکلائو این "حکم" نیست که برساخت هر گفتمانی براساس آن است بلکه "سوژه" در معنای لکانی آن محوریت دارد و همچنین روابط دال ها براساس نظریات دریدا و پساساختارگرایان تعریف می شود. همچنین در نظریات لاکلائو جایگاه دیگری محل التقای مفصل بندی های درون گفتمان را تعیین می کند. به عنوان چهارمین عامل برساخت مفهوم ایرانی از دستور نقش گرای هلیدی و بررسی فرانقش اندیشگانی که با رویکرد گفتمانی مورد استفاده در تحلیل متن همخوانی دارد استفاده می کنیم. زبانشناسی نقش گرا که شاخص ترین چهره آن زبان شناس معاصر مایکل هلیدی است بر آن است تا زبان را نه به مثابه یک ساختار از پیش تعیین شده ژنتیکی بلکه یک نظام معانی به همراه صورت های زبانی بداندکه از طریق آن صورت ها، معنا تشخیص داده می شود. با این رویکرد که دیگرانی چون لیچ، تامپسون، هریس و هویی در زمینه های دیگر آنرا بسط دادند نقش های زبانی در سه تفسیر به کار می رود : 1. در تفسیر متون 2.در تفسیر نظام 3.در تفسیر ساخت های عناصر زبانی در دستور زبان نظام مند نقش گرای هلیدی "بافت کاربردی" خاستگاه مفهوم است و بر این اساس هر واحد گفتاری و یا نوشتاری سه معنای اندیشگانی یا بینافردی و یا متنی را داراست. هلیدی و پیروان او در تحلیل متن قائل به این امر هستند که هر عنصری در زبان با ارجاع به نقش آن در نظام کلی زبان تعریف و تبیین می شود و بنابراین دستور نقش گرا همه واحد های زبان را عضوی می داند که در قالب و شکل دهی نقش ها دخالت دارند و در ارتباط با یکدیگر تفسیر می شوند . با رویکرد نقش گرا در تحلیل اشعار ما از یک سو به بافت کاربردی متن که بی شک بر ساختار معنایی اثر تاثیر می گذارد بی توجه نمی شویم و از سوی دیگر از آنجا که مبنای تحلیل، نظام زبان و نحو اثر است گرفتار تفسیر به رای نیز نخواهیم شد. این پژوهش برآن است تا ویژگی "ایرانی " و "انیرانی" را در بخش پهلوانی شاهنامه با توجه به بافت فرهنگی و زبان اثر استخراج نماید تا ازین طریق نقبی به اندیشه ساکنان قدیم این مرز و بوم زده شود شاید برای گفتمان امروز ما معنای روشن تری از "ایرانی بودن" ارائه گردد.

کتاب فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه تألیف محمود بن عثمان در سال 728 ه . ق یکی از مهم ترین کتاب های عرفانی در سیره ی عارف مشهور نیمه ی دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم شیخ ابواسحاق کازرونی معروف به شیخ مرشد است. این کتاب در اصل اقتباس از کتابی در سیره ی شیخ مرشد به زبان عربی، تألیف خطیب امام ابوبکر، سومین جانشین شیخ است. ازآن جایی که کتاب فردوس المرشدیه، تنها منبع در شرح احوال شیخ مرشد و شناخت طریقت عرفانی اوست؛ در این پژوهش به بررسی عرفانی این کتاب و تحلیل مقامات، احوال، استحسانات، اصطلاحات عرفانی، تفسیر آیات و اخلاق عرفانی صوفیه از دیدگاه شیخ مرشد پرداخته شده است. براساس نتایج به دست آمده کتاب فردوس المرشدیه از لحاظ سبک، ساختار و محتوا همانند کتاب اسرار التوحید نثری بینابین نزدیک به مرسل دارد. همچنین بررسی ها نشان داده است که عرفان شیخ مرشد عرفان عملی با شیوه ی کشف و شهودی بوده و طریقت او مبتنی بر زهد و عرفـان و ورع اسـت؛ بنابر یافته های این پژوهش شیخ ابواسـحاق را می توان جز عارفان اهل مقام محسوب کرد.

سنّت شعر فارسی، تا رسیدن به دوره صفویه و پیدایش سبک هندی، تاریخ هفتصدساله ای را پشت سر گذاشته است. ویژگی های شعر سبک هندی را عموماً در پرتو متغیّرهای بیرونی (چون اجتماع و فرهنگ و اقتصاد) نگریسته اند؛ یا تحول زیبایی شناختی شعر این دوره را در چهارچوب صناعات و فنون شعری رایج در آن عصر بررسی کرده اند. گذشته از این، می توان مولفه های شعری این دوره را در تعامل با میراث شعری پیش از خود و در بستر سنّت شعر فارسی تبیین کرد. بینامتنیت، از جمله نظریه های ادبی معاصر است که به چگونگی تعاملات گوناگون محصولات زبانی و فرهنگی می پردازد و ترامتنیت، تبیین ساختارگرایانه این نظریه در چهارچوب تعاملات متنی است. در این رساله، 50 غزل از سه شاعر مطرح سبک هندی، صائب تبریزی، غنی کشمیری و بیدل دهلوی بر اساس وجوهی از نظریه ترامتنیت که قابل انطباق با شعر فارسی بود، مورد بررسی قرار گرفت. در پایان مشخص شد که این شاعران از عناصر شعری پیش از خود – به ویژه شعر سبک عراقی- مانند بن مایه ها، آهنگ پردازی (مجموع وزن و قافیه) و تلمیحات شعری، بهره فراوان برده اند. از این بین، شاعران بیش از همه بن مایه های شعری موجود در غزل سبک عراقی را در غزل خویش به کار برده اند. نحوه تعامل این شاعران با سنّت شعری پیش از خود نیز متفاوت ارزیابی شد؛ چنانکه گرایش به کاربرد بن مایه ها در شعر بیدل بیش از دو شاعر دیگر و کاربرد تلمیحات کم تر از آن دو به نظر رسید. همچنین گرایش به کاربرد تلمیحات شعری در غزل صائب، بیش از غنی و بیدل ارزیابی شد.

گرشاسب نامه اسدی طوسی یکی از مهم ترین منابع حماسی موجود بعد از شاهنامه فردوسی است. حماسه ها صورت شفاهی روایت هایی هستند که از اساطیر سرچشمه گرفته و در ادوار بعد مکتوب شده اند. کارل گوستاو یونگ پس از غور در اساطیر سرچشمه و خاستگاه مشترکی را برای آن ها متصور شد و آن را ناخوداگاه جمعی نامید، که این ناخوداگاه جمعی حاوی محتویاتی است که کهن الگو نام دارد. در این جستار تلاش شده تا گرشاسب نامه اسدی با تکیه بر آرای یونگ و شاگردانش مورد بررسی و نقد کهن الگویی قرار بگیرد. در فصل اول به مساله پژوهش، پیشینه و ضرورت آن پرداخته شده است. در فصل دوم به دلیل نارسایی ها و کاستی هایی که گرشاسب نامه اسدی در انعکاس شخصیت گرشاسب دارد، بررسی متون پیش از آن ضروری می نمود. در فصل سوم کهن الگوها را در قالب شخصیت های کهن الگویی ، موقعیت کهن الگویی و کهن الگوی فردیت یابی تقسیم بندی شده اند. انگاره ها و نمادهای کهن الگویی نه در فصلی مجزا بلکه در هر بخش بنابر نیاز همان فصل مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت این نتیجه حاصل شد که گرشاسب بزرگ ترین نمونه «قهرمان» اساطیری و حماسی ایران است، او در اساطیر دو مرحله زندگی دارد: در مرحله اول که در عصر آمیزگی است به گناهِ هم خوابگی با پری یا آزردن ایزد آذر با تیر یک تورانی به خواب می رود، منِ قهرمان گرچه تمامی نیروهای اهریمنی را مغلوب خود کرده است اما ماجرای نبرد او با ضحاک، بارزترین نمود اهریمن در اساطیر ایران، به مرحله دوم زندگی او پس از این که در زمان فرشگرد احیا می شود، موکول شده است. نیروی فکری مسلط در دوره اسدی بدین گونه بوده که خود را مطابق با عمر دوازده هزارساله جهان و گاه شماری اوستایی در عصر آمیزگی قلمداد کرده و گرشاسب مقارن با زمانِ فریدون، بی شک گرشاسبی است که در مرحله اول حیات خود به سر می برد. گرچه در این پایان نامه ما با نمود کهن الگوهای شخصیتی رو به رو هستیم اما مهم ترین فرایند یعنی فردیت قهرمان مسکوت مانده است.

در این پژوهش، تلاش شده تا با بیان مشترکاتی در موسیقی بیرونی و درونی غزل های حافظ و حزین، اثبات شود که حزین در سرودن غزل هایش، از خواجه شیراز الهام گرفته و از او تبعیت کرده است. بدین منظور، مشابهت های ظاهری غزل های هر دو شاعر بررسی شده است. البتّه در این قسمت، غزل هایی انتخاب گردیده است که حزین در آنها به استقبال غزل های حافظ رفته و آنها را بر وزن و قافیه و ردیف غزل های او سروده است. در ادامه، تضمین های حزین از حافظ، برخی کلمات، اصطلاحات، ترکیبات محاوره ای، ترکیبات اضافی و وصفی مشترک که حزین از غزل های حافظ اقتباس کرده، آمده است. سپس سطوح موسیقایی اعم از موسیقی بیرونی (اوزان و بحور) و موسیقی کناری (ردیف و قافیه) در کلّ غزل های این دو شاعر بررسی شده است. نتیجه ی تحقیق این که: بحر هایی را که حزین در غزل هایش استفاده نموده، مشابه بحوری است که حافظ نیز از آنها در غزل هایش استفاده کرده است، هر چند که درصد به کارگیری این بحور در غزل های دو شاعر با هم متفاوت است ( درصد 4 بحر پرکاربرد مورد استفاده حزین و حافظ به ترتیب عبارتند از: رمل( 50/16 و 30/36)، هزج (83/47 و 61/15)، مضارع ( 91/18 و 86/18) و مجتث (91/8 و 54/24). همچنین غزل های حافظ و حزین از نظر قافیه (با بالاترین بسامد قافیه اسمی) و ردیف ( غالب غزل ها مردّف فعلی) نیز به یکدیگر شباهت زیادی دارند. بررسی موسیقی درونی و معنوی (تکرار، اعنات و جناس با بیشترین تأثیر) در غزل های منتخب و ارتباط و پیوستگی آرایه های لفظی، معنوی (ایهام و تلمیح) و فنون بیان (مجاز، تشبیه، استعاره و کنایه) با موسیقی شعر (به منظور غنی کردن آن و انسجام بخشی به متن) مورد توجّه بوده است. کلمات کلیدی: حافظ، حزین، موسیقی شعر.

زنان و مردان از حیث خلقت ، خلق و خوی نسبتاً متفاوتی از یکدیگر دارند . جامعه نیز تمایزات و تفاوت هایی بین این دو جنس قائل است . انتظاراتی که جامعه از آنان دارد و همچنین وظایفی که به عهده هر یک از دو جنس می گذارد نسبتاً متفاوت از هم هستند . بدین ترتیب طرز فکر و سخن گویی هم در بین زنان و مردان متفاوت است . این پژوهش قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که تفاوت های ناشی از زن بودن و مرد بودن یک نویسنده چه تأثیری بر محتوای رمان او خواهد داشته چه مولفه هایی در متن می تواند بیانگر جنسیت آفریننده آن باشد . همچنین آیا پیوندی بین محتوای رمان او با واقعیت های اجتماعی وجود دارد یا خیر ؟ به این منظور دو رمان معاصر از یک نویسنده زن و یک نویسنده مرد انتخاب شده است؛ رمان های برگزیده «انگار گفته بودی لیلی» از سپیده شاملو و «ذوب شده» از عباس معروفی است. این پژوهش به روش « تحلیل محتوای استنباطی » صورت گرفته است و دستاورد آن یافتن ارتباط و همبستگی میان مشخصه های بازر داخل متن و مشخصه های بارز خارج از آن است که شامل مواردی مانند تبعیض های جنسیتی ، خشونت علیه زنان ، نشانه های یک زن ایده آل و بازتاب وضعیت اجتماعی مردان است . همچنین این پژوهش نشان می دهد میان جنسیت نویسنده و محتوای اثر او تا حد زیادی همبستگی و ارتباط مستقیم وجود دارد.

چکیده این پژوهش با هدف بررسی ادبیات عامیانه ی گویش خورزوق و نشان دادن ارتباط آن با زبان پارسیک، در دو بخش عملی و نظری تنظیم شده است. بخش نخست به گردآوری و تدوین برخی عناصر ادبیات عامیانه ی این گویش شامل: ضرب المثل ها، اشعار محلی، چیستان ها، لالائی ها و واژگان خاص اختصاص یافته و داده ها به شیوه ی میدانی، از طریق مصاحبه با پانزده گویشور- که ملاک اصلی در گزینش آن ها تسلط بر گویش خورزوق بوده است- گردآوری شده اند. در بخش دوم که حاوی مباحث نظری و تحلیل داده هاست به بررسی ارتباط گویش خورزوق با فارسی میانه ی غربی به ویژه زبان پارسیک در حوزه ی واژگان پرداخته شده است. بدین منظور علاوه بر واژه های خاص گویش خورزوق، از فهرست واژگان فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز استفاده شده است. واژه ها پس از استخراج با فرهنگ های زبان پهلوی منطبق شده، نتایج حاصل وجود بسیاری از ساخت ها و مفردات رایج در زبان های ایرانی میانه ی غربی و به ویژه زبان پارسیک در گویش خورزوق را اثبات می کند. بررسی ارتباط گویش مورد نظر با فارسی معیار نیز به ضرورت و به شکل بسیار موجز بخشی از این پژوهش است که وجود تفاوت های آوائی، صرف و نحوی و به ویژه واژگانی با فارسی معیار را نشان می دهد. واژگان کلیدی ادبیات عامیانه، گویش خورزوق، فارسی معیار، زبان پارسیک

برای فهم کلام خدا «قرآن» با پدیده ای به نام زبان روبرو هستیم و در این راه می بایست قدم در فضای مباحث زبان شناسی بگذاریم. یکی از رویکردهای زبان شناختی مطالعات قرآنی، «تفسیر ساختاری» قرآن است. ساختار به معنای چارچوب تعیین کننده مناسبات درونی اجزای یک اثر است، به گونه ای که فهم ساخت، جهت فهم عمیق متن، دارای اهمیت است. این رویکرد، بر اساس نظریات ساختارگرایانی همچون یاکوبسن به بررسی سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی در اثر می پردازد. تقسیم بندی سوره های قرآن بنابر نظریه «ساختار هندسی سوره ها» که توسط دانشمندان حوزه علوم قرآنی مورد توجه است، این امکان را فراهم خواهد آورد، تا انسجام و ارتباط درون متنی و پس از آن ارتباطات برون متنی سوره ها، نشان داده شود. بر همین اساس می توان ثابت کرد، هر سوره دارای یک هدف اصلی است، که از محورهای فرعی قابل تفکیک است و در عین حال تمام محورها در مسیر هدف سوره با یکدیگر هماهنگ هستند. سوره قمر در این رساله به دلیل وجود تکرار در ساختارها مورد توجه قرار گرفته است و تحلیل آن بر اساس نظریه ساختارگرایانی همچون یاکوبسن با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته است.سوره قمر با یادآوری داستان اقوام پیشین و درهم کوبیدن آنها به دلیل انکار آیات الهی و نادیده گرفتن هشدارها ، به انذار مشرکان پرداخته است. انذار، شکست و هلاکت اقوام سرکش در هر کدام از سطوح ساختاری (آوایی، واژگانی و نحوی) سوره، نمود پیدا کرده است. به این صورت که در سطح آوایی حرکات کشیده به امتداد و استمرار هشدارها در طول تاریخ اشاره دارد. صفت تکریر، با هدف سوره که انذار مشرکان است هماهنگ است. صفات جهر، استعلا، انفتاح، اصمات و قلقله بیشتر از صفات دیگر است. بیشترین تکرار در حرف «الف» می باشد. در سطح نحوی تاکید در عبارات، صفات متعدد، جملات معترضه و... از دیگر موارد بیشتر است. شدت انکار مشرکان، تاکید را می طلبد. در سطح واژگانی اغلب اسم ها معرفه و مفردند که می تواند به خاص بودن عذاب ها و یا تنهایی رسولان الهی در دعوتشان اشاره داشته باشد. در این میان اسم درصد بیشتری را به خود اختصاص داده است. به نظر می رسد، بکار رفتن اسم و ساختارهایی که بر ثبوت و دوام دلالت دارند، مخاطب هشدارهای سوره را به مشرکان محدود نمی داند و هشدارها را در همه زمان ها جاری می سازد.

ارداویرافنامه کتابی بزرگ به زبان پهلوی است که جذابیّت موضوع، یعنی مسئله مرگ و آگاهی از سرگذشت انسان در جهان دیگر، اهمیت آن را دو چندان کرده است. داستان کتاب که شرح معراج ویراف مقدس و مشاهده ی عاقبت کار آدمی در بهشت، برزخ و دوزخ است، در آثار برخی از نویسندگان و شاعران دوران بعد مانند زرتشت بهرام پژدو، دقایقی مروزی هم دیده می شود. حسین سمیعی ادیب دوره ی قاجار و اوایل دوره ی پهلوی، از جمله کسانی است که از این کتاب تأثیر گرفته و آن را به صورت مثنوی باز سرایی کرده است که البته متن کامل آن در دست نیست و تلاش برای یافتن نسخه ی کامل آن تا کنون بی نتیجه مانده است. لذا، این پژوهش که سعی در بررسی ویژگی های زبانی دو اثر مورد بحث، «ارداویرافنامه به زبان پهلوی» و «ارداویرافنامه منظوم حسین سمیعی» دارد، به سه فصل ابتدایی کتاب ارداویرافنامه محدود شده است تا با مثنوی به جا مانده از حسین سمیعی ( که در یادنامه ی پورداوود به کوشش مرحوم معین آمده)، برابری کند. پس از بررسی های انجام گرفته بر روی محتوا، دستور و بلاغت دو اثر، مشخص شد که، مثنوی ارداویرافنامه از لحاظ محتوا و زبان به طور کامل تحت تأثیر متن پهلوی ارداویرافنامه بوده است. سمیعی اصطلاحات دین زرتشت را از کتاب ارداویرافنامه پهلوی اخذ کرده و واژه های دیگر، همان هایی است که در زبان دری متداول است. در بررسی دستوری این دو اثر، در بسیاری از موارد، اشتراک و هم خوانی بین مقوله های مورد بحث دیده شد. از منظر بلاغی نیز ارداویرافنامه ی پهلوی تقریباًَ خالی از آرایه های ادبی است ولی در منظومه ی حسین سمیعی که دارای ژانر حماسی است، از بعضی آرایه های ادبی مانند بدیع (صنایع بدیع لفظی) استفاده شده است.

ترجمه به عنوان تلاش و فعالیتی هدفمند جهت رفع موانع زبانی و فرهنگی، و زمینه ای برای برقراری و گسترش روابط میان انسانها در سطوح مختلف از دیرباز مورد توجه بشر قرار گرفته است. تأثیر ترجمه بر انتقال پیام زبان مبدأ به زبان مقصد غیر قابل انکار است. هر میزان که ترجمه دقیق تر، گویا تر، روان تر و خوشخوان تر باشد، به همان میزان بهره مندی مخاطبان از مفاهیم اصلی موجود در آن بیشتر خواهد بود. و هر چه متن مورد نظر مقدس تر و پیام رسانی آن بیشتر باشد حساسیت برگرداندن آن بیشتر و لزوم دقت در تک تک اجزاء عبارت افزون تر می گردد. لذا ترجمه ی کتاب صحیفه سجادیه که شامل بسیاری از حقایق و معارف اسلامی و عرفانی، قوانین و احکام شرعی و مسائل حساس سیاسی، اجتماعی، تربیتی و اخلاقی است و در شکل و قالب دعا از طرف امام (ع) به مردم ارائه شده؛ از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد. و با توجه به این که یکی از اموری که در ترجمه ی صحیح تأثیر گذار است عنایت به اسلوب های تأکید می باشد؛ این پایان نامه درچارچوب دعاهای مناسبت های صحیفه سجادیه و به روش توصیفی–تحلیلی، سعی دارد همطرازی اسلوب های تأکید را در ترجمه های منتخب بررسی نماید و میزان عنایت مترجمین به این مقوله و ضعف یا توان مندی زبان فارسی را در انعکاس اسلوب های تأکید زبان عربی روشن سازد؛ بدین منظور پس از آشنایی با اسلوب های تأکید زبان عربی و فارسی و برابرهای تأکیدی این دو زبان، اسلوب های تأکیدی دعاهای منتخب استخراج گردید و پس از پژوهش های تطبیقی–تحلیلی مشخص شد که به طور کلی تأکیدهای دعاها با ترجمه های فارسی هم طرازنمی باشند. اما این گفته دلیلی بر ضعف مقوله ی تأکید در زبان فارسی نسبت به زبان عربی و یا دلیلی بر ضعف ترجمه های مترجمین نیست؛ زیرا که هر زبانی ظرفیت ها و توانمندی های خاص خود را دارد و مقوله ی تأکید در زبان عربی و تعدد تأکیدی این زبان با مقوله ی تأکید در زبان فارسی که تعدد تأکید در آن مطرح نیست، بسیار متفاوت می باشد.

از دیدگاه ساختارگرایی، مطالعه نظام¬مند ساختار و فرم آثار ادبی منجر به کشف شیوه¬های تولید معنا در متون ادبی می¬شود؛ از این منظر برای تحلیل و بررسی نظام¬های حاکم بر متون ادبی، در درجه اول باید به مطالعه و تحلیل صورت این متون پرداخت. در نقد ساختارگرایانه، برای سنجش و ارزیابی هر اثر، متن آن دقیقاً تجزیه می¬شود و همه عناصر تشکیل¬دهنده آن اعم از پیکره داستان مانند شخصیت، زاویه ¬دید، پیرنگ، فضا و ... تحلیل می¬شود. از آنجا که یکی از شاخه¬های اصلی ساختارگرایی علم روایت ¬شناسی است، می¬توان یکی از تکنیک¬های عمده تحلیل رمان را، بررسی و نقد روایت¬ پردازیِ داستان با توجه به عنصر روایت و روایت¬ شناسی دانست. نگاه به تحلیل روایت¬ شناسی داستان¬ها نشان می¬دهد که در سد¬ه اخیر برخی از منظرهای تحلیل روایت برجسته¬تر شده¬ است که در این میان می¬توان به نظریه¬های روایی ژرار ژنت اشاره کرد. ژنت یکی از روایت شناسان بزرگ فرانسوی است که در زمینه روایی داستان انقلابی به وجود آورده ¬است. در این پژوهش بر اساس نظریه زمان دستوری ژنت: نظم و ترتیب، تداوم و بسامد، رمان «دختر رعیت» تحلیل و بررسی می¬شود تا فنون و صناعات کاربستی به¬آذین در خلق این اثر نشان داده شود. به¬آذین یکی از نویسندگان و مترجمان بزرگ ایران زمین است که با آثاری اعم از رمان، مجموعه¬ داستان، نمایش¬نامه، ترجمه و ... جایگاه ممتازی در ادبیات معاصر ایران دارد. در این پژوهش اولین رمان او که جزو نخستین رمان¬های اجتماعی و تاریخی نیز به حساب می¬آید بررسی می¬شود. به¬آذین در این داستان به عنوان نماینده گروه روشنفکران، مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه ایران و عمدتاً محل زندگی خود را منعکس می¬کند و با بازگویی بخشی از تاریخ معاصر ایران در بازنمایی زمان گذشته به مخاطب کمک می¬کند. به خاطر همین اهمیت زمانی در داستان است که سعی شده است در این پژوهش به تحلیل و بررسی آن پرداخته ¬شود.

نگاه به زن در جوامع اسلامی، علیرغم بن مایه های غنی فرهنگی در سنت اسلامی در این خصوص، همچنان نگاه جنس دومی باقی مانده است. پژوهش حاضر با طرح مساله جایگاه زن نزد دو تن از عارفان بزرگ جهان اسلام در پی یافتن این پاسخ است که محی الدین عربی و مولوی چه نگاهی به زن داشته و به لحاظ وجودی و معرفتی او را چگونه ارزیابی نموده اند؟ دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که این دو شخصیت بزرگ عرفانی، با وجود تفاوت هایی در نگرش نسبت به زنان، آنان را واجد فضایل وجودی نظیر ظهور جلوه جمال حق در ایشان، مقام پذیرنگی جهت آفرینش انسان(خلیفه الله) و پاکدامنی ذاتی و مقامات معرفتی نظیر شایستگی کسب مقامات معنوی و خلافت الهی و کاملترین مظهر حب خداوندی دانسته، در ارائه تصویر خداگونه از ایشان اتفاق نظر دارند و با بهره گیری از اشارات ظریف و الهامات ربانی، طالبان و سالکان طریق حقیقت را به شناخت مقام الهی زنان و نیز رعایت حدود و حقوق آنان، که نماد جمالیت حق متعال معرفی شده اند، دعوت می نمایند.

فرهنگ عامه (folklore ) مجموعه ایی از دانستنی ها، اعمال و رفتاری است که میان توده ی مردم، سینه به سینه و از طریق تجربه، به ارث رسیده است. انگیزه ها، عادات، اعمال و گفتارهای جامعه، تشکیل دهنده فرهنگ عامه بوده و در واقع می توان آن را مبین ندای مردم دانست اما با وجود اهمیت فوق العاده فرهنگ عامه، هنوز آن طور که بایسته است محققان به بررسی این موضوع در آثار ادیبان نپرداخته اند. جستار پیش رو پس از ذکر تعاریف و معرفی این حوزه، به بررسی و بازتاب فرهنگ عامه در اشعار فارسی و آذری شهریار پرداخته وبه روش توصیفی _ تحلیلی، عناصر فرهنگ عامه اعم از داستان ها، ترانه ها، مثل ها، اصطلاحات عامیانه و ... را در سروده های ایشان بازگو کرده است. نتیجه ی بررسی ها نشان می دهد استاد شهریار به طور گسترده از فرهنگ توده ی مردم در اشعارش بهره برده و با فرهنگ عامه ی هر دو زبان، آشنایی کامل داشته است. به طوری که می توان دیوان های او را گنجینه ایی ارزشمند برای شناخت عناصر و موضوعات فرهنگ عامه به شمار آورد. کلید واژگان: شهریار، فرهنگ عامه

در قرن بیستم مدرنیسم به عنوان یک اندیشه و طرز فکر در تمام ارکان زندگی انسان نفوذ کرد. شعار اصلی مدرنیسم مبارزه با سنت و جدال با اصول پذیرفته شده ی پیشین است. مدرنیسم با ایجاد تزلزل در باورهای مستحکم انسان، نسبی بودن واقعیت، پوچ انگاری، تغییر در اصول اخلاقی، آشنایی زدایی و اصالت دادن بر فرد؛ در مبانی فکری ادبیات و به دنبال آن اصول داستان نویسی هم تغییراتی ایجاد کرد. استفاده از تکنیک های جدید داستان پردازی مانند تاکید بر زاویه ی دید اول شخص و راوی غیر قابل اعتماد، تعریف تازه ی زمان و استفاده از زمان ذهنی، سیلان ذهن و تک گویی درونی از ویژگی های بارز ادبیات داستانی مدرن است. پژوهش حاضر با تمرکز بر مکتب های ادبی به بررسی ویژگی های یکی از رمان های ایرانی می پردازد. شناخت مولفه های ادبیات مدرنیستی و چگونگی انعکاس این ویژگی های بارز در رمان جیرجیرک از اهداف این مطالعه است. این پژوهش با استفاده از شیوه ی تحلیلی- توصیفی به بررسی رمان جیرجیرک می پردازد تا ویژگی های مدرنیسم را در این اثر به نمایش بگذارد. احمد غلامی در رمان جیرجیرک با انتخاب موضوع تنهایی انسان و کاربرد تکنیک های جدیدی در داستان نویسی، اثری با ویژگی های رمان مدرن خلق کرده است. استفاده از راوی اول شخص، شخصیت پردازی پیچیده و عمیق، شکست زمان، روایت به شیوه ی تک گویی درونی و سیلان ذهن، نمادپردازی و نحوه ی پیرنگ اثر؛ همگی از ویژگی های مدرنیستی هستند که از بسیاری جهات با خصلت های رمان مدرن همسو است و بنابراین می توان آن را یک اثر مدرن داست.

ر چند دهه اخیر، اعتراضات بسیاری متوجه آموزش زبان انگلیسی در کشورهای غیر انگلیسی زبان شده است. این اعتراضات به دلیل سیطره زبانی ، ذهنی ، فرهنگی، علمی و ادبی زبان انگلیسی و کشور های انگلیسی زبان است. در این میان ، توزیع و گسترش و هژمونی متون بر گرفته از ادبیات انگلیسی و آمریکایی در کشورهای دیگراز اهمیت خاصی برخوردار شده است. این متون ادبی به دلایل اصالت و مهارت زبانی خالقان آنان مشروعیت انحصار طلبانه ای کسب نموده اند. اگرمقرر است زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی و نه زبان اختصاصی چند کشور محدود انگلیسی زبان در دنیا مطرح شود، می بایست گستره ادبیات فراتری را بکار گیرد تا سایر کشور ها نیز سهمی در ارائه آثار ادبی کهن و معاصر خود به منظور تعمیق وآشنا سازی نسل های حاضر و آتی با فرهنگ خود داشته باشند. در پژوهش میان رشته ای که با همراهی اساتید و کارشناسانی از رشته های آموزش زبان انگلیسی ، ادبیات فارسی و تاریخ اسلام در دانشگاه الزهرا (س) صورت گرفت ، به تهیه و تدوین ترجمه انگلیسی متون عرفانی و حماسی فاخر و غنی ادبی-اسلامی و استفاده از آنان به عنوان جایگزینی برای محتوای کتابهای رایج وارادتی در کلاس های عمومی زبان انگلیسی همت گماشته شد. شرکت کنندگان در این پژوهش جمعی از دانشجویان دختر دانشگاه الزهرا (س) و از رشته های مختلف تحصیلی بودند. نتایج این پژوهش که سه ترم تحصیلی به طول انجامید نشان داد این متون ادبی بستر مناسبی را برای فعالیت های زبانی هنری همچون ایجاد ارتباط بین مفاهیم داستان های مختلف و شخصیت ها ، تبادل نگرش های گونانون در مورد درون مایه داستان ها و غیره به وجود آورد . از سوی دیگر ، زبان آموزان به دلیل احساس قرابت و نزدیکی بیشتر با خالقان این متون بومی ، کمتر احساس غربت ذهنی و زبانی کرده و با اعتماد به نفس بیشتر به خلق زبانی آمیخته با معنویت ، بینش و تفکر، دغدغه های زندگی حال و هنر و خلاقیت می پرداختند. در مرحله دیگری از پژوهش ، محقق—به عنوان معلم-پژوهنده—به واکاوی تحولات شخصی در طول اجرای این برنامه درسی پرداخت. تحولاتی همچون اعتماد به نفس در تهیه و تنظیم متون درسی برگرفته از ادبیات فارسی کهن به جای استفاده از متون رایج وارداتی ، همگامی با دانشجویان در یادگیری و اشتراک تجربیات و استفاده از متون درسی چند رسانه ای از جمله این تحولات بود.

سبک¬شناسی از مقوله¬های مهمی است که از زمان محمدتقی بهار به صورت رسمی در ادب فارسی وارد شد. در این پژوهش سه مجموعه داستان کوتاه " کتاب هول"، " دود مقدس" و " آن¬ها کم از ماهی¬ها نداشتند" اثر شیوا مقانلو با تکیه بر سبک¬شناسی پیتروردانک بررسی شده است. هدف این بررسی که با تاکید بر چهار عنصر بینامتنیت، روایت، جنسیت و گفتمان صورت گرفته، درک بهتر داستان¬های مقانلو است. این پژوهش به شیو? توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه¬ای انجام شده¬است. نتایج به دست آمده از بررسی داستا¬ن¬های مقانلو، نشان می¬دهد که داستان¬ها با استفاده از امکانات زبانی و تکنیک¬های بیانی نوشته شده¬اند؛ مانند امروزی کردن اسطوره¬های قدیمی، استفاده از شخصیت¬های مهم تاریخی و به بازی گرفتن آن¬ها چون هومر، شیوه¬های متفاوت روایت، نگاه هنجارشکن به زن و گفتمان¬های متفاوتی که براساس بینامتنیت شکل گرفته¬اند.

برونو بتلهایم روانکاو و روانشناس اتریشی، در کتاب کاربردهای افسون به بررسی قصه های پریان می پردازد. وی با توجه به رویکردهای روانکاوی فروید قصه های پریان را تحلیل می کند و بر اهمیت قصه در رشد روانی کودک تأکید می ورزد. بتلهایم در تحلیل خود به اصولی چون: خوش بینی، لذت در برابر واقعیت، جایگزین سازی در برابر شناخت آگاهانه، برون افکنی، دگردیسی ، یگانه کردن طبیعت دوگانه، و... توجه دارد. تاکنون دربار? قصه های پریان ایرانی بررسی های محدودی، غالباً با رویکرد تطبیقی-تاریخی، مردم شناختی، و اسطوره ای، صورت گرفته است. اما این نوع قصه ها کمتر از منظر فرویدی و یا با توجه به آرای برونو بتلهایم بررسی شده اند. هدف این رساله تحلیل روانکاوان? هفت قص? پریان ایرانی براساس شیو? تحلیلی برونو بتلهایم است. درنهایت، با توجه به شباهت ساختاری و محتوایی قصه های پریان در سراسر جهان، نتیجه چنین حاصل شد که هفت قص? منتخب اصول بتلهایم را دارا هستند و با به کارگیری شیو? او می توان آنها را تحلیل کرد.

با نزول قرآن کریم مفاهیم و حکمت های نهفته در آیات آن، بر کلام عرب به ویژه شعر غلبه یافت، به گونه ای که برخی از اشعار آنچنان که در ادبیات مشهود است، آیینه ی تمام نمای الفاظ قرآنی و تفسیری از مفاهیم و معانی آن کتاب مقدس گشتند. وام گیری از قرآن در گذشته با عناوینی چون: اقتباس، تضمین، تلمیح و ...صورت می پذیرفت، ولی از سال 1996م بعد از طرح اصطلاح بینامتنیت توسط " ژولیا کریستوا" شکل نظریه ای مدون به خود گرفت و بعدها توسط ژرار ژنت توسعه پیدا کرد، وی روابط پیدا و پنهان یک متن با دیگر متن ها را با عنوان جدید (ترامتنیت) نام گذاری کرد که عبارت است از: بینامتنیت، پیرامتنیت، فرامتنیت، سرمتنیت و بیش متنیت. در همین راستا، شاعران و ادبای بسیاری، در ابعاد و حوزه های مختلفی از آیات و مضامینی قرآنی بهره گرفته اند، یکی از این حوزه ها، ادبیات شیعی است که از جمله شعرای آن شیخ کاظم ارزی است. شیخ کاظم أزری (1143- 1212ق) از جمله پیشگامان شعر عراق در دو سده ی اخیر می باشد، وی برای تعبیر از اندیشه های شعری خویش از منبع عظیم قرآن بهره می گیرد. وی از جمله شاعرانی است که در عصری آکنده از ظلم و ستم و تنش های فرقه ای و مذهبی زندگی می کرد. در باب مناظره و احتجاج با دشمنان و معاندان از رساترین براهین قرآنی استفاده می کند. با بررسی شعر أزری درمی یابیم که وی آگاهی بسیاری از مضامین و الفاظ قرآنی دارد چنانچه شاهد تاثیر بر اشعار وی هستیم. به طور کلی بهره گیری از قرآن در شعر أزری به شرح زیراست: بهره گیری از الفاظ و کلمات قرآنی که همان بینامتنیت واژگانی است، بیشترین حضور در شعر شاعر را داشته، و بهره گیری از مفهوم و مضمون آیات قرآنی نیز به دو صورت: بینامتنیت ضمنی و بیش متنیت خود را نشان داده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ادبیات عامیانه شامل آداب و رسوم ، قصه ها ، متل ها ، افسانه ها ، ضرب المثل ها ، ترانه ها ، تصنیف های سوگواری و شادی یک قوم است که سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد و مهمترین عناصر شعر عبارت است از : زبان ، موسیقی ، تخیل ، عاطفه و شکل . موضوع این پایان نامه ، بررسی این عناصر شعر در چهار دسته از اشعار عامیانه منطق? سبزوار شامل : لالایی ها ، ترانه های عاشقانه ، چاووشی ها و سوگنامه هاست .پیش از این، پژوهش هایی چند دربار? ادبیات عامیان? ایران و نیز گردآوری نمونه هایی از اشعار عامیان? سبزوار صورت گرفته ؛ اما شعر عامیانه سبزوار از منظر عناصر شعری بررسی نشده است . نگارنده در گردآوری چهار نوع شعر یاد شده از دو روش میدانی و کتابخانه ای بهره جسته و پایان نام? خود را در هفت فصل ترتیب داده است . فصل نخست به تعاریف و مفاهیم و فصل دوم به اشعار عامیانه سبزوار می پردازد . نویسنده در هر یک از پنج فصل دیگر این پایان نامه در ضمن چهار بخش : لالایی ها ، ترانه های عاشقانه ، چاووشی ها و سوگنامه ها به بررسی یکی از عناصر شعری پرداخته ، کمیت این عناصر را به کمک جدول ها و نمودارهایی نشان داده است .این بررسی غلبه عنصر عاطفه را در چاووشی ها ( عاطف? دینی ) و سوگنامه ها ( عاطف? انسانی ) و نیز غلب? دو عنصر تخیل و عاطفه را در ترانه های عاشقانه نشان می دهد . همچنین پیوند و هماهنگی عناصر زبان ، موسیقی و عاطفه در لالایی ها چشمگیر تر است . کلید واژه ها : سبزوار ، شعر عامیانه ، عناصر شعر ، لالایی ها ، ترانه های عاشقانه ، چاووشی ها ، سوگنامه ها .

برای درک فرهنگ مشترک بشری مقایسه بین مولانا جلال الدین محمد مولوی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم ایران و ویلیام بلیک ، شاعر، نقاش عارف بزرگ قرن هجدم و اوائیل قرن نوزدهم انگلستان کاری بدیع است . بررسی مکتب و افکار این دو انسان معنوی از ابعاد گوناگون که افق دید وسیعی دارند مهم و بخصوص از دو جنبه حائز اهمیت است : -1 اثبات وحدت در جهان هستی و اتحاد بین انسانهای الهی -2 طرح افکار عرفانی ویلیام بلیک در کشور ما که انصافا غریب و تنها رها شده است و بجز معبود کتابهایی که در مورد این شاعر، نقاش و عارف نوشته شده، کاری صورت نگرفته است . مقایسه بین جلال الدین محمد مولوی و ویلیام بلیک از نظر ادبی و عرفانی و بیان وجوه اشتراک و افتراق بین این دو بزرگواه، آشنایی بیشتر با نابغه بزرگ تاریخ، یعنی مولانا جلال الدین مولوی و دفاع از بصیرت الهی و تخیل خلاق و نبوغ شاعرانه عارف و دلسوز جامعه بشری یعنی ویلیام بلیک را به همراه دارد.