نام پژوهشگر: منصور تقوایی
مریم بذرافکن منصور تقوایی
استبرق یک درختچه دائمی سازگار با مناطق خشک و نیمه خشک است که به طور وسیعی در عملیات احیاء مناطق بیابانی و تثبیت شن مورد استفاده قرار می گیرد، این گونه علیرغم توان تولید بذر زیاد، از تراکم کمی در اطراف بوته مادری برخوردار است. در شرایط نامساعد رویشگاه های بیابانی، جوانه زنی بذر و استقرار گیاهچه یک مرحله بحرانی برای بقا گیاه می باشد. به منظور بررسی تاثیر خشکی بر جوانه زنی بذر استبرق، آزمایشات جوانه زنی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل در 3 تکرار انجام شد، فاکتور های آزمایش اول شامل محیط در 2 منطقه (لامرد و سیستان و بلوچستان) و تیمار خشکی شامل(کلرید پتاسیم، نیترات پتاسیم و پلی اتیلن گلایکول) هر کدام شامل (کلرید پتاسیم و نیترات پتاسیم در 9 سطح 0، 1-، 3-، 5-، 7-، 9-، 11-، 13- و 15- بار و برای پلی اتیلن گلایکول در 6 سطح 0، 1/0-، 3/0-، 5/0-، 7/0- و 9/0- بار) و آزمایش دوم در 2 سطح ( شاهد و20- بار برای کلرید پتاسیم و نیترات پتاسیم و -1 بار برای پلی اتیلن گلایکول به مدت 3 روز) جهت بهبود آستانه تحمل بذر به سطوح خشکی بود. نتایج نشان داد که اثر خشکی بر صفات جوانه زنی معنی دار بود. با افزایش تنش خشکی، درصد جدانه زنی، سرعت جوانه زنی، شاخص جوانه زنی و طول گیاهچه کاهش و میانگین مدت جوانه زنی افزایش یافت. نتایج نشان داد که تیمار بذرها با پیش تیمار، صفات جوانه زنی را بهبود بخشید. پیش تیمار kcl، kno3 و peg حد آستانه تحمل خشکی و حد نهایی تحمل به خشکی را افزایش دادند، استفاده از این پیش تیمارها (kcl و pegوkno3) حد آستانه تحمل خشکی و حد نهایی تحمل خشکی را افزایش دادند.
مجتبی دولت کردستانی منصور تقوایی
استبرق گیاهی چند ساله و سازگار با مناطق بیابانی جنوب آسیا می باشد که در مرحله جوانه زنی به تنش خشکی حساس است. پوشش دار کردن بذر با مواد جاذب الرطوبه یک روش جهت حفظ و نگهداری رطوبت در اطراف بذر است. هدف از این مطالعه استفاده از مواد آلی جاذب الرطوبه برای افزایش سرعت جوانه زنی بذر استبرق در شرایط تنش خشکی می باشد. آزمایش در 2 مرحله بصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی انجام شد. در مرحله اول فاکتورهای مورد بررسی شامل، ماده آلی در 5 سطح (بقایای گندم، بقایای کلزا، بقایای آفتابگردان، ورمی کمپوست و پیت ماس) و عصاره در 4 سطح شامل (0، 25، 50 و 100 درصد حجمی) بود. نتایج نشان داد که بقایای سه گیاه زراعی کلزا، گندم و آفتابگردان به ترتیب در حالت اشباع بیشترین مقدار رطوبت را در خود ذخیره کرده اند. اما دو ماده آلی ورمی کمپوست و پیت ماس آب جذب شده را برای مدت طولانی تری در خود نگه داشتند. همچنین نتایج نشان داد که سه ماده آلی ورمی کمپوست، پیت ماس و بقایای گیاه زراعی کلزا کمترین میزان آللوپاتی را دارند. همه صفات گیاهچه (درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و تعداد ریشه های جانبی) با افزایش غلظت عصاره کاهش یافت که در مورد دو ماده آلی ورمی کمپوست و پیت ماس این کاهش صفات با شیب کمتری اتفاق افتاد. بنابراین بقایای گیاه زراعی کلزا و دو ماده آلی ورمی کمپوست و پیت ماس مناسب ترین مواد آلی جهت پوشش دار کردن بذر استبرق می باشند. گیاه استبرق با این که سالانه بذر زیادی تولید می کند اما از تراکم کمی در واحد سطح برخوردار است. تحقیقات اولیه حاکی از این است که این گیاه در مرحله جوانه زنی به تنش خشکی حساس است. مرحله دوم آزمایش نیز بصورت فاکتوریل درقالب طرح کامل تصادفی با 4 تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی عبارتند از، تنش خشکی در 3 سطح شامل(100، 50 و 25 درصد ظرفیت مزرعه ای). بستر کشت در 4 سطح شامل(s1= خاک منطقه، s2= 1واحد خاک منطقه + 1واحد ماسه بادی، s3= خاک منطقه + g/kg2 سوپر جاذب و s4= خاک منطقه + g/kg4 سوپر جاذب) و پوشش در 4 سطح شامل(شاهد، ورمی کمپوست، پیت ماس و بقایای گیاه زراعی کلزا). نتایج نشان داد همه صفات گیاهچه(درصد سبز شدن، سرعت سبز شدن، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه و وزن خشک گیاهچه) در بذرهای شاهد که فاقد پوشش بودند با افزایش تنش خشکی کاهش یافتند. در مورد صفات بیوشیمیایی نیز نتایج مشابهی حاصل گردید بطوریکه میزان آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، پرکسیداز و آمینواسید پرولین با افزایش تنش خشکی در بذرهای شاهد که فاقد پوشش بودند افزایش یافتند.