افسانه¬ها بخش مهمی از فرهنگ عامیانه¬ی هر ملت هستند که در قالب داستان¬هایی ساده و در عین حال جادویی و خارق-العاده، آرزوها، باورها، ترس¬ها و عقده¬های خالقان و راویان خود را به خواننده منتقل می¬کنند. افسانه¬های گیلان با تغذیه از اقلیم ویژه¬ی این سرزمین، دارای موجودات و شخصیت¬های خارق¬العاده¬ی منحصر به¬فردی است. این موجودات عجیب نه صرفا زیانکار و نه به¬صورت مطلق نیکوکار و یاری¬گر انسان¬اند. با این حال با نگاهی کلی به رفتارها و خویشکاری¬های آنان می¬توان این موجودات را در دو دسته¬ی خیر و شر یا پاک و پلید جای داد. در افسانه¬های مورد نظر دیو و جن (آل و دوال¬پا) عموما زیانکار، و موجوداتی همچون پری (خاتون چهارشنبه¬سوری و اتیرننه)، سیمرغ و سیاه¬گالش در بیشتر حکایات خیرخواه و یاری-دهنده¬ی انسان هستند. با اندکی کاوش در ادیان و فرهنگ عهد باستان ایران و جهان، ردپای شخصیت¬های فوق¬الطبیعی افسانه¬های گیلان را در آن¬ها می¬یابیم و به سرچشمه¬های غنی این افسانه¬ها پی می¬بریم. بررسی مردم¬شناختی به شیوه¬های زندگی اجتماعی جوامع بشری، عرف و عادات و آداب و رسوم آن¬ها می¬پردازد. علاوه براین یک مردم شناس به دنبال یافتن علت حکمفرمایی هر فرهنگ بر یک جامعه است و با نگاهی کل¬نگر سعی دارد که همانندی میان فرهنگ و آداب ملل مختلف را یافته و ثبت و ضبط نماید. در پژوهش پیش رو تلاش شده است که با بررسی مردم¬شناختی افسانه¬های گیلان، به ریشه¬ و خاستگاه عناصر خارق¬العاده¬ی این افسانه¬ها پی ببریم و علاوه بر آن به موارد مشابه و همانند آن¬ها در افسانه¬های مناطق دیگر ایران و جهان واقف گردیم. به این منظور پژوهش حاضر در چهار فصل تنظیم یافته و برای تدوین آن از منابع و کتب افسانه-ای، اسطوره¬ای و روانشناختی بهره گرفته شده است.

معماری بازتاب کالبدیِ زندگی بشری با تمام ابعاد آن، نیازها، باورها، اعتقادات و ارزش¬ها است. خانه نهادی فرهنگی به حساب می¬آید و شکل کلی، فضاها، وسایل، آداب و رسوم داخلی آن به شدت تحت تأثیر محیط فرهنگی است که خانه در آن شکل گرفته است. مظاهر تاریخی فرهنگی موجود در سرزمین¬های دوردست به علت جذابیت پدیده¬های نو برای ساکنان آنها، ضمن فرسایش طبیعی کالبد معماری، محو و نابود می¬شود و انسان از بازشناسی محدوده¬های فرهنگی و گونه¬های مختلف زندگی، محروم می¬شود. یکی از راه¬های بررسی کنه ساختمان، دستیابی به خصیصه¬های معماری بومی، از طریق دانش مردم-شناسی و در گستر? میان¬دانشی است. این پژوهش تلاشی در شناخت عوامل مرتبط با شکل خانه و دستیابی به عوامل فرهنگی موثر بر شکل خانه است. بررسی مولفه های فرهنگی اثرگذار بر شکل خانه و از آن طریق شناخت رابط? میان فرهنگ و خانه، و بررسی آن در خانه های روستای مورد مطالعه (حیدرآلات) پس از ارائه گزارش مردم نگارانه ای از این روستا است. نتایج حاکی از آن است که در کنار سایر عوامل موثر بر شکل خانه، این فرهنگ است که همواره در تأثیر خود بر معماری پیروز و غالب بوده است.

چکیده: انقلاب مشروطه، نقطه¬ی عطفی درتاریخ ایران- به ویژه تاریخ معاصر- محسوب می شود. این انقلاب بر بستر تاریخی، اجتماعی، سیاسی دوره¬ای شکل گرفت که می¬توان آن را دوره¬ی گذار از سنّت به تجدد دانست و توانست مفاهیم جدید را درحوزه¬ی اندیشه و فکر ایرانیان وارد سازد. از پیش و هم زمان با این انقلاب، ادب فارسی به ویژه شعر از چهارچوب و پوسته¬ی کهن خود کم¬کم و هم زمان با تحولات سیاسی - اجتماعی دوره¬ی قاجار جدا می¬شد و به سوی سادگی و روانی در کلام روی می¬آورد. در مضامین این دوره مفاهیمی چون وطن، ملّت، آزادی، قانون، حق حاکمیّت مردم و... که تحت عنوان مشروطه تبلور می¬یافت، توانست بخش گسترده¬ای از شعر فارسی را در برگیرد. شاعران نقطه¬ی تمرکز خود را بر این مفاهیم استوار ساختند و خود نیز از این مفاهیم تأثیر گرفتند و هم سبب نشر و تبلیغ آن ها به وسیله¬ی شعر شدند. نسیم شمال و ملک¬الشّعرای بهار از جمله شاعران عصر مشروطه هستند که مفاهیم یاد شده در شعر آنان جایگاه ویژه¬ای دارد. در این رساله به تأثیر مفاهیم یادشده در شعر این دو پرداخته می¬شود. پرسش اصلی این رساله این است که مفاهیم مشروطه چه تأثیری بر شعر این دو شاعر دارد؟ در پاسخ می-توان گفت اشعار این دو بازتاب¬دهنده¬ی بسیاری از مفاهیم جدید هستند که در طی انقلاب مطرح و به خواسته¬های عمومی تبدیل شدند. همچنین تا کنون شعر این دو شاعر به شکل تطبیقی مورد بررسی قرار نگرفته است و نقاط اشتراک و افتراق اندیشه و شعرشان تجزیه و تحلیل نشده است. در گردآوری داده¬های پژوهش به روش کتابخانه¬ای عمل شده، بسامد آماری آن¬ها مورد توجّه قرار گرفته و سپس این داده¬ها به محک و سنجش توصیف و تحلیل درآمده است. واژگان کلیدی: مشروطه، نسیم شمال،ملک الشّعرای بهار، شعر، مفاهیم نوین