نام پژوهشگر: محسن قدسی
سیده ارحامه فلاح شمسی لیالستانی مسعود اصفهانی
عملکرد دانه، اجزای عملکرد و صفات کیفی ژنوتیپ های بومی و اصلاح شده برنج آزمایشی در بهار و تابستان سال 1390 در مزرعه موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) روی 15 ژنوتیپ (هاشمی، علی کاظمی، سنگ جو، درفک، ساحل، سپیدرود، خزر، فجر، دیلم، sa13، 831، 841، ندا، 203 و 416) اجرا شد. آزمایش به صورت مرکب در دو قطعه زمین مجزا بدون تنش (آبیاری کامل از ابتدا تا انتهای دوره رشد گیاه) و تحت تنش کمبود آب (آبیاری کامل تا انتهای مرحله پنجه دهی و قطع آبیاری از مرحله آغازش خوشه تا انتهای دوره رشد گیاه)، با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که در شرایط تنش بیشترین کاهش عملکرد دانه (6/87 و 3/80 درصد)، تعداد دانه پر (6/61 و 9/53 درصد) و درصد باروری خوشه چه (3/53 و 9/61 درصد) در ارقام هاشمی و خزر و کمترین کاهش این صفات در لاین 831 (1/9، 7/2 و 5/6 درصد) صورت گرفت. افزایش 4 تا 6 برابری تعداد خوشه چه غیر بارور و 4 تا 7 برابری فراوانی خوشه چه غیر بارور در طول خوشه در ارقام بومی علی کاظمی، سنگ جو و هاشمی و کمترین افزایش این صفات (9/19 و 7/22 درصدی) در رقم سپیدرود ثبت شد و ارقام سنگ جو و علی کاظمی نیز نسبت به سایر ژنوتیپ ها، کاهش بیشتری (9/11 و 6/11 درصد) در وزن هزار دانه در شرایط تنش داشتند. افزایش 0/11 تا 3/112 درصدی برنج خرد و کاهش 3/2 تا 6/17 درصدی برنج سالم (به ترتیب در لاین sa13 و رقم دیلم) طی تنش ثبت شد. تنش کمبود آب باعث کاهش 5/23 تا 8/52 درصدی هدایت روزنه ای، افزایش 4/2 تا 0/7 درصدی دمای سایه انداز و کاهش 5/20 تا 8/61 درصدی اختلاف دمای سایه انداز با دمای محیط شد. تنش کمبود آب باعث کاهش محتوای آمیلوز دانه، درجه حرارت ژلاتینی شدن و قوام ژل (به ویژه در ارقام اصلاح شده) گردید. به دلیل همبستگی مثبت، معنی دار و بالای شاخص هایgmp ،mp و sti با عملکرد دانه در هر دو محیط، به نظر می رسد که استفاده از این شاخص ها می تواند به گزینش ارقام متحمل در شرایط کمبود آب کمک کند. بر اساس این سه شاخص از ارقام بومی و اصلاح شده به ترتیب علی کاظمی و ندا متحمل به تنش بودند. رقم ندا بالاترین میزان شاخص تحمل به تنش را دارا بود و عملکرد دانه این رقم در هر دو محیط نیز بالا بود. تجزیه ای خوشه ای بر اساس این سه شاخص، ژنوتیپ های مورد مطالعه را به سه گروه تفکیک کرد. ارقام بومی و رقم خزر در یک گروه، ندا، درفک، ساحل، 831، 416 و 203 در گروه دیگر قرار گرفتند. به نظر می رسد که ژنوتیپ های برنج با تنظیم هدایت روزنه ای و به دنبال آن دمای سایه انداز از طریق حفظ وضعیت آبی گیاه به تنش کمبود آب تحمل نشان می دهند.
سکینه آخوند سید رضا مودب
خداوند قرآن کریم را به عنوان آخرین کتاب آسمانی برای هدایت نسل ها و رسیدن به کمال وسعادت فرو فرستاده و برای رسیدن به این هدف، تبیین و تفسیر قرآن را از وظایف پیامبر اکرم? برشمرده تا معارف آن برای همگان روشن سازد. رسول خدا? نیز رسالت خود را در تبیین و تفسیر قرآن کریم به اهل بیت خویش واگذار نموده و ایشان را در معیت همه جانبه قرآن معرفی کرده است. قرآن کریم شامل معارف ظاهری و باطنی است و گستره عظیمی را شامل می شود و طبق روایات، همه مراتب فهم آیات و آگاهی به رموز و اسرار وحی و معرفت و تفسیر کامل قران تنها در اختیار معصومین? قرار داشته و در انحصار آنان می باشد و دیگران از معرفت ظاهری قرآن و مراتبی از معرفت باطنی برخوردار هستند. این رساله با توجه به روایات تفسیری معصومین? و بیان نمونه هایی در موضوعات و معارف مختلف قرآن، در صدد اثبات معرفت خاص ایشان به قرآن بوده، نشان می دهد که اهل بیت پیامبر? به دلیل اتصال به وحی و دارا بودن علم لدنی، تفاسیری که ارائه می دهند نیز به فراخور علم ایشان، از گستره وسیع و معارف والایی برخوردار است. هدف رساله اثبات دانش گسترده اهل بیت? درباره معارف قرآن و دانش تفسیری اهل بیت? است که دیگران راهی برای درک و فهم آن جز از طریق ایشان ندارند. با توجه به روایات می توان دو معنی متمایز غالب برای بطون آیات در نظر گرفت: باطن قرآن معانی و معارفی است که خداوند از آیات اراده کرده است، ولی دلالت آیات بر آن معانی بر مبنای قواعد ادبی و اصول عقلایی محاوره آشکار نیست تا فهم آن برای همگان میسر باشد، بلکه دلالت آیات برآن، راز و رمز ویژهای دارد که تنها خدا، پیامبر? و امامان معصوم? از آن آگاهند و راه پی بردن دیگران به آن منحصر به فراگیری از راسخان در علم است. معنای دیگر اشاره دارد به لایه های معنایی آیات که غیر معصوم با استمداد از معصوم وتدبر و صفای باطن به برخی از سطوح رویی آن دست می یابد که در برخی روایات به آن اشاره شده است. این معنی در حقیقت الغای خصوصیت است که مفسران به آن دسترسی دارند. بر پایه عقاید شیعیان، سنت بجای مانده از امامان شیعه، همسنگ سنت خود پیامبر? و تالی تلو ثقل اکبر، قرآن کریم است. پیامبر? و اهل بیت? مخاطبین اولی و اصلی قرآن بوده و با حقیقت قرآن و علم و فهم آن آشنا هستند و بعد از رسول خدا?، اهل بیت? والاترین و آشناترین افراد به معارف قرآن هستند، اهل بیت? مفسران مورد تأیید الهی اند که می توانند اهداف و مقاصد قرآن را آن طور که باید وشاید به انجام برسانند. بنابراین برای شناخت معارف قرآن و تفسیر صحیح آن، باید از مخاطبان اصلی آن استمداد کرد و بدیشان مراجعه نمود. آیات و روایات بسیاری بیانگر علم و دانش گسترده و جامع اهل بیت? نسبت به همه علوم، از جمله علوم و معارف قرآنی است. از مجموع آیات و روایات به دست می آید که اهل بیت? نه تنها احاطه کامل به قرآن داشته، دارای علم تفسیر و تأویل قرآن بوده، بلکه علوم ایشان فراتر از قرآن است و به تمام کتب آسمانی گذشته آگاهی کامل داشته و گستره علم ایشان فراتر از آن است.در بررسی احادیث و بیانات تفسیری اهل بیت? به این نتیجه دست می یابیم که ایشان با توجه به ویژگی خاص و برخورداری از علوم وراثتی از پیامبر اکرم?، الهامات الهی، علم غیب و مقام عصمت، به تبیین و تفسیر آیات پرداخته اند به گونه ای که دیگران توانایی چنین فهم و تفسیری را ندشته، از آن محرومند. تفسیر معصومین? به دلیل گستردگی و عمق معانی و ارتباط و اتصال آموزه های این خاندان به وحی، مختص به ایشان است به گونه ای که دیگران توانایی چنین فهم و تفسیری را ندارند. درک مراد اصلی آیات، فهم دقیق و غیر قابل خطا از بطون قرآن، تأویل صحیح آیات متشابه، بیان مصادیق باطنی برای آیات قرآن و بیان جزئیات بیشتری از عوالم غیر محسوس و اخبار غیبی فقط منحصر به معصومین? بوده و از ادراک و توان فهم عموم خارج است و غیر معصوم هرچند در قرآن و الفاظ قرآن بیندیشد، به آن دست نمی یابد.