نام پژوهشگر: فیاض قرایی

بررسی آراء و احوال و آثار عرفانی فیض کاشانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1388
  علی اکبری چناری   علی اشرف امامی

ملا محسن فیض کاشانی (1007- 1091ه.ق) محدّث، مفسر، فقیه، اصولی و عارف امامیه در سده یازدهم هجری است که آثار ارزشمندی در هر یک از این علوم به جای نهاده است. نوشته ی حاضر به بررسی زندگی، آراء و آثار این عارف بزرگ پرداخته و مشتمل بر چهار بخش است. در بخش اول به شرح حال و معرفی آثار عرفانی و صوفیانه فیض؛ بخش دوم: جایگاه ملا محسن در تاریخ تصوف؛ بخش سوم: آراء و عقاید او در عرفان نظری و در بخش چهارم آداب و اخلاق صوفیانه از منظر فیض و غزالی اشاره شده است. در این رساله به نگرش ملا محسن به تصوف، در زمانی که ارزش و کارایی آن از بین رفته، بررسی انتساب وی به سلاسل صوفیه، تأثیر پذیری اش از ملاصدرا، غزالی، ابن عربی و شارحانش، بویژه جامی، چگونگی جمع بین عقل، عرفان و قرآن، بررسی تفاوت ها و شباهت های بین فیض و غزالی با تکیه بر مقایسه ی المحجه البیضاء و احیاء علوم االدین، پرداخته شده است.

تصحیح و تحقیق بخشی از نسخه خطی جامع السلاسل
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  ملیحه چگونه   فیاض قرایی

جامع السلاسل، تألیف مجدالدین علی بدخشانی، شرح احوال پیران و مشایخ مشهور صوفیه و سلسله های آنان را در بر دارد. مجدالدین علی فرزند ظهیرالدین محمد فرزند شیخ خلیل الله بدخشانی، صوفی و نویسنده افغان تبار شبه قاره، این اثر را در 1048 یعنی در روزگار فرمانروایی شاه جهان گورکانی (1037-1068 ق) تألیف کرده است. وی در دیباچه کتاب می نویسد: «چون نگاشته های پیشینیان مانند سیرالعارفین و رشحات و هر یک ویژه گروهی بودند و هر گروهی از صوفیان به گردآوری احوال پیران خود پرداخته و به دیگران نمی پرداخت، من از کتاب ها و رساله هایی مانند مفتاح الطالبین شیخ محمود، جاده العاشقین شرف الدین خوارزمی، فوایدالفواد نظام-الدین اولیاء، کشف المحجوب هجویری، تذکره الاولیاء عطار و ... نام همه را بیرون کشیده، همه گروه-های ورارود و هندوستان را یک جا گرد آورده جامع السلاسل نامیدم». جامع السلاسل در سه باب تدوین شده است: باب یکم: فضیلت خلفای راشدین و امامان دوازده گانه. باب دوم: در معرفت سلسله الذهب در سه مجلس: 1- شیخ محمد رویم و سلاسلی که بدو منسوبند، 2- ابوعلی رودباری و سلاسلی که بدو منسوبند در چهار انجمن: (کبرویه، فردوسیه، سهروردیه، خواجگان یا قادریه) 3- شیخ شبلی و سلسله هایی که منسوب به اویند. باب سوم: در گروه هایی که به سلسله الذهب نمی پیوندند، در چند طبقه: 1- سلسله الفضیه و سلاسلی که بدو منسوبند (حسن بصری)، 2- حبیبیه (حبیب عجمی)، 3- عیاضیه، 4- ادهمیه. مجدالدین علی در این اثر زندگینامه کوتاه تقریبا همه پیران نامدار به ویژه مشایخ سلسله خواجگان، یعنی صوفیان نقشبندی را در سمرقند، بدخشان و دیگر بخش های آسیای میانه و نیز کشمیر که نفوذ زیادی داشتند، آورده است. همچنین چون پدربزرگش، شیخ خلیل الله یک صوفی و از خلفای شیخ حسین خوارزمی بود، بخش بزرگی از کتاب خود را به سرگذشت شیخ حسین خوارزمی اختصاص داده است. وی ناصر خسرو (و 481 ق) مبلغ و شاعر پرآوازه اسماعیلی را نیز در شمار صوفیان یاد کرده است، چرا که بسیاری از زهاد و عارفان مانند شیخ عطار (512-627)، خواجه احمد یسوی (و 562 ق)، میر سید علی همدانی (و 809 ق) و دیگران فضایل او را ستوده اند و بر وجود ویژگی های خاص مشایخ و اولیاء در او صحه گذاشته اند. از جامع السلاسل نسخه های دست نویس در برخی از کتابخانه ها از جمله نسخه ای به شماره 1060 در کتابخانه گنج بخش اسلام-آباد (پاکستان) نگهداری می شود.