سل یک بیماری عفونی است که بوسیله باسیل مایکوباکتریوم توبرکولوزیس1 ایجا د می گردد . از نظرآماری می توان گفت که باسیل توبرکلوزیس در هر ثانیه یک نفر را آلوده می کند. برآورد و تخمین سازمان بهداشت جهانی (who) نشان می دهد که سالیانه حدود سه میلیون نفر بر اثر بیماری سل فوت می کنند . کشور ایران با تعداد 5/17 مورد در هر یک صد هزار نفر مقام هفدهم را در سال 1998 میلادی احراز کرده است (بنی فضل و همکاران،1381 ) . درسالهای اخیر نقش عناصر کمیاب بویژه روی ، مس و آهن در حالات سلامت و بیماری انسان مورد مطالعات وسیعی قرار گرفته است . حضورعنصرروی برای فعالیت ماکروفاژها ضروری است و کمبود آن در فاگوسیتوز موثر است . همچنین روی در ترمیم زخم ها نقش موثری دارد (tudor. r et al.,2005;faure et al.,1991;walsh. ct et al.,1994 ) . کمبود مس می تواند منجر به رشد ضعیف استخوان ، اختلالات سیستم عصبی ، آنمی و پارگی عروق وکاهش در عملکرد سیستم ایمنی بدن گردد ( barollo. r et al.,2005 , 1995; et al. hh sandstead. ) . در بیماریهای حاد و مزمن آهن سرم خون کاهش می یابد (favier et al.,1983) . هدف از این تحقیق تعیین غلظت سرمی چند عنصر کمیاب مانند : روی ، مس و آهن در بیماران مبتلا به سل ریوی است . دراین مطالعه تعداد 50 فرد مبتلا به بیماری سل ریوی (گروه بیمار) و تعداد 100فرد سالم (گروه کنترل) انتخاب شدند و از خون آنها نمونه گیری شد . میزان غلظت سرمی روی و مس توسط دستگاه اسپکتروفتومتری جذب اتمی و میزان غلظت سرمی آهن توسط دستگاه اتوآنالیزر ra1000 اندازه گیری شد . روش های آماری بر اساس spss و مقایسه گروه ها بر اساس تست anova انجام گردید ، همچنین p value آنها نیز در انتها محاسبه شد . 1- mycobacterium.tuberculosis میزان متوسط غلظت سرمی مس در بیماران سل ریوی به طور معنی داری (05/0 p<*) بیشتر از گروه کنترل بود . همچنین میانگین نسبت cu/zn در بیماران به طور معنی داری(001/0 p<*) بیشتر از گروه کنترل بود . میزان متوسط غلظت سرمی روی (001/0 p<*) و میزان متوسط غلظت سرمی آهن (001/0 p<*) در گروه بیماران سل ریوی به طور معنی داری کمتراز گروه کنترل بود. واژه کلیدی : بیماری سل ریوی ، عناصر کمیاب روی ، مس ، آهن ، اسپکتروفتومتری جذب اتمی

مقدمه : روی عنصر کمیاب ضروری می باشد که کمبود آن سلامتی انسان را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. نتایج مطالعات مقطعی نشان می دهد که کمبود ریز مغذی ها در بیماران مبتلا به سل شایع است. هدف : با توجه به اینکه در مطالعه قبلی کاهش روی در بیماران مبتلا به سل نشان داده شده است، هدف ما بررسی اینست که آیا مکمل روی اثر درمان ضد سل را افزایش می دهد یا خیر. روش کار : بیماران مبتلا به سل که به تازگی بیماری آنها تشخیص داده شده به 2 گروه تقسیم شدند. یک گروه (37n=) کپسول حاوی 50 میلی گرم روی به مدت 6 ماه به صورت یک روز در میان (گروه ریز مغذی) و گروه دوم (37n=) پلاسبو دریافت کردند. هر دو گروه درمان ضد سل توصیه شده توسط سازمان بهداشت جهانی را دریافت نمودند. علائم کلینیکی، bmi، میزان باسیل در خلط، نتایج رادیوگرافی، سطح سرمی روی (توسط اسپکتروفتومتری جذب اتمی) و مارکرهای بیوشیمیایی (توسط دستگاه اتوآنالایزر ra1000 ) قبل و بعد از 2 و 6 ماه درمان، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج : پس از درمان، غلظت روی در گروه ریز مغذی بیشتر از گروه پلاسبو بود. افزایش معنی داری در غلظت sgot و sgpt پس از 2 ماه درمان در گروه پلاسبو مشاهده گردید(05/0p < ). تغییرات معنی داری در سطح سرمی آلبومین و توتال پروتئین مشاهده شد. سطح alp، کراتینین ، اسید اوریک و اوره در هر دو گروه در ماه 0، 2 و 6 تفاوت معنی داری نداشت. نتیجه گیری: مکمل روی اثر درمان ضد سل را بهبود بخشید و منجر به تغییر سریعتر اسمیر خلط در گروه ریز مغذی در طول 6 هفته اول شد. افزایش وزن بدن و سطح روی و آلبومین و کاهش توتال پروتئین سرم در گروه مکمل مشاهده گردید.