به منظور بررسی اثر شوری و نیتروژن بر خصوصیات رویشی و عملکرد منداب، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات شوری واقع در شهرستان صدوق متعلق به مرکز ملی تحقیقات شوری یزد به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل سه سطح شوری آب آبیاری (2، 7 و 14 دسی زیمنس بر متر) به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح نیتروژن (0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتورفرعی در نظرگرفته شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری آب آبیاری شاخص سطح برگ، ارتفاع و تعداد شاخه های فرعی، عملکرد دانه و اجزای آن (تعداد خورجین در ساقه ی اصلی، تعداد خورجین در شاخه های فرعی، تعداد دانه در خورجین و وزن هزاردانه)، عملکرد بیولوژیک، عملکرد روغن و محتوای پتاسیم اندام هوایی به طور معنی‎داری کاهش یافت. محتوای سدیم اندام هوایی و نسبت سدیم به پتاسیم به طور معنی داری تحت شرایط شوری افزایش یافت. خصوصیات رویشی، عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، عملکرد روغن و محتوای پتاسیم با افزایش نیتروژن به طور معنی داری افزایش یافت. در مقابل محتوای سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم با افزایش نیتروژن کاهش یافت. بالاترین عملکرد بیولوژیک ( 43/4200 کیلوگرم در هکتار) در تیمار شوری 2 دسی زیمنس بر متر و تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد و همچنین کمترین آن ( 21/1637 کیلوگرم در هکتار) در تیمار شوری 14 دسی زیمنس بر متر و تیمار عدم کاربرد نیتروژن مشاهده شد. بالاترین (33/1255 کیلوگرم درهکتار) و کمترین (46/276 کیلوگرم در هکتار) عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای شوری آب آبیاری 2 دسی زیمنس بر متر و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و شوری 14 دسی زیمنس بر متر و عدم کاربرد نیتروژن به دست آمد. نتیجه گیری می شود که نیتروژن می تواند به عنوان یک فاکتور مهم جهت کاهش برخی اثرات سوء شوری در نظر گرفته شود.

تنش شوری همواره یکی از مهمترین جدی ترین تهدید ها برای افزایش عملکرد گیاهان به ویژه گندم نان به عنوان یکی از مهمترین منابع مواد غذایی مردم جهان، می باشد. اطلاع از نحوه توارث صفات عملکرد و اجزای عملکرد یکی از مهمتریناولین اصول اصلاح برای مقابله دستیابی به ارقام متحملبا به تنش شوری در گندم است. در این تحقیق به منظور مطالعه عمل ژن بر روی عملکرد و اجزای عملکرد، هفت رقم ایرانی گندم نان ایرانی شامل فلات، بم، قدس، روشن، ارگ، کویر و پیشتاز به همراه نتاج حاصل از تلاقی دی آلل کامل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط نرمال و تنش شوری در سال 1393 در مزرعه مرکز ملی شوری ایران در استان یزد کاشته شد. با در نظر گرفتن تمام فرضیات برای صفات مختلف گندم، تجزیه مرکب به روش هیمن-جینکز انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که آثار ساده جز افزایشی (a) و اثر متقابل a × محیط برای تمامی صفات شامل عملکرد، وزن زیست توده، تعداد پنجه، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع گیاه و وزن صد دانه اثرات ساده جز افزایشی (a) و اثر متقابل a× محیط معنی دار بود. همچنین اثر ساده b3 که معادل ترکیب پذیری خصوصی در روش 1 دی آلل است و اثر متقابل آن با محیط، برای همه صفات معنی دار بود. معنی داری این دو جز بیانگر نقش مهم اثرات افزایشی و غالبیت در توارث صفات بود. به طور کلی در بیشتر صفات مورد مطالعه در این تحقیق، نوع ژن های کنترل کننده و رفتار ژنتیکی، ظرفیت ژن های غالب و مغلوب والدین، اثرات مادری، اثرات افزایشی و اثرات غالبیت از محیط نرمال به تنش شوری متفاوت بود. برآورد وراثت پذیری عمومی بالا و همچنین وراثت پذیری خصوصی متوسط و بالا برای صفات مورد مطالعه، حاکی از امیدبخش بودن مواد ژنتیکی مورد مطالعه، برای اصلاح و بهبود صفات در شرایط نرمال و همچنین تحمل به تنش شوری بود. لذا امکان انتخاب و گزینش ژنوتیپ های متحمل برای بهبود و مقابله با تنش شوری در ارقام ایرانی گندمنانمورد استفاده در این بررسی وجود داشتدارد. رقم روشن بهترین والد ترکیب شونده برای صفات عملکرد، وزن زیست توده و تعداد پنجه بود.