از گیاهان شورپسند میتوان برای بهبود شوری خاک در سیستمهای کشاورزی بهره گرفت. این پژوهش به منظور بررسی ویژگیهای رشدی هالوفیتهای آتریپلکس (atriplex dimorphpstegia)، علف شور (salsola crassa) و سلمه (chenopodium album) و اثر آنها بر خصوصیات شیمیایی خاک تحت تنش شوری و تراکم کاشت در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند درسال 90 بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه سطح شوری (95/0، 2/4 و 6/7 دسی زیمنس بر متر) و تراکم با سه سطح (2،4 و 6 بوته در گلدان) بود. نتایج بدست آمده نشان داد که تاثیر متقابل فاکتورهای شوری و تراکم بر صفات: قطرساقه، پرولین، پروتئین برگ و ساقه، سدیم و پتاسیم برگ در گیاه آتریپلکس؛ و صفات: ارتفاع، پروتئین برگ و ساقه، سدیم، پتاسیم و کلرساقه، کلسیم برگ و نسبت سدیم به پتاسیم ساقه در علف شور؛ و صفات: قندهای محلول، سدیم و کلربرگ در گیاه سلمه در سطح 1% معنی دار بود. در مجموع با افزایش شوری در آتریپلکس، صفات: وزن خشک برگ وساقه، پروتئین برگ، سدیم ساقه، پتاسیم برگ، ph خاک، کلسیم و منیزیوم خاک افزایش داشتند؛ در علف شور صفات: ارتفاع، قطرساقه، وزن خشک برگ وساقه، قندهای محلول، کلسیم برگ، کلربرگ وساقه، ph و کلسیم خاک افزایش یافتند؛ درگیاه سلمه نیز صفات: ارتفاع، قطر ساقه، وزن خشک برگ وساقه، پرولین، قندهای محلول، پتاسیم برگ و ph خاک با زیاد شدن شوری، افزایش یافتند. درگیاهان آتریپلکس و علف شور با افزایش شوری میزان ec، سدیم و کلرخاک کاهش معنی داری نشان داد. باافزایش تراکم در آتریپلکس، صفات:ارتفاع، قطرساقه و پروتئین ساقه کاهش یافت. درگیاه علف شور نیزبا افزایش تراکم، صفات: ارتفاع، قطر ساقه، قندهای محلول وپروتئین برگ نقصان یافت. در سلمه صفات: ارتفاع، قطرساقه، پرولین، سدیم ساقه، کلربرگ، پروتئین برگ و نسبت سدیم به پتاسیم ساقه با افزایش تراکم، کاهش یافت. در آتریپلکس افزایش شوری برصفات: سدیم وکلر برگ، پرولین و نسبت سدیم به پتاسیم برگ اثرمعنی داری نداشت. اثر افزایش تراکم نیز برصفات: وزن خشک ساقه، سدیم و کلرساقه، پتاسیم برگ و ساقه، کلسیم برگ وساقه ، نسبت سدیم به پتاسیم برگ وساقه دراین گیاه معنی دار نبود. در گیاه علف شور افزایش شوری برصفات: سدیم برگ و ساقه، پتاسیم برگ و ساقه، نسبت سدیم به پتاسیم برگ اثرمعنی داری نداشت. اثر افزایش تراکم نیز بر صفات: وزن خشک برگ و ساقه، پرولین، سدیم وکلرساقه، پتاسیم برگ و ساقه، کلسیم برگ و ساقه، درگیاه مزبور معنی داری نبود. در سلمه با افزایش شوری صفات: پروتئین برگ و ساقه، سدیم برگ و ساقه، پتاسیم ساقه، کلسیم برگ و ساقه، کلر برگ، نسبت سدیم به پتاسیم ساقه، ec، کلسیم، منیزیوم، سدیم وکلر خاک اثر معنی داری نداشت. افزایش تراکم نیزاثر معنی داری برصفات: سدیم برگ، پتاسیم برگ و ساقه، کلسیم برگ و ساقه و کلر ساقه نداشت. بطور کلی با در نظر گرفتن نتایج کلی می توان استفاده ازگیاهان آتریپلکس و علف شور را برای کاهش شوری خاک توصیه کرد.

به منظور بررسی تاثیر غلظت های مختلف عنصر بور بر خصوصیات جوانه زنی بذر، رشد رویشی و خواص شیمیایی گیاه دارویی مرزه دو آزمایش جداگانه در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. آزمایش اول در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار و آزمایش دوم به صورت طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار و 6 تکرار انجام گردید. در آزمایش اول بذور مرزه تحت تیمارهای 0، 5، 10، 30 و 120 میلی مولار اسید بوریک قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بور درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه و طول گیاهچه به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافت. در آزمایش دوم که در شرایط گلخانه انجام شد تاثیر 5 سطح بور (0، 5، 10، 25 و 50 میلی گرم بر لیتر اسید بوریک) بر صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، محتوای نسبی آب برگ، سطح مخصوص و نشت یونی برگ، میزان پرولین، فلورسانس کلروفیل، کلروفیل a و b، میزان فنول کل و قند محلول بخش هوایی، ازت کل و بور موجود در برگ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بور میزان وزن تر و خشک بخش هوایی، عملکرد کوانتومی حداکثر، کلروفیل a وb و ازت موجود در برگ نسبت به شاهد کاهش یافت اما سطح مخصوص و نشت یونی، میزان پرولین، فنول کل و قند محلول بخش هوایی و همچنین بور موجود در برگ افزایش معنی دار نسبت به شاهد نشان داد. به طور کلی می‏توان نتیجه گرفت که حداکثر مقاومت گیاه مرزه به میزان اسیدبوریک موجود در آب آبیاری برای جوانه‏زنی و رشد عادی گیاهچه تا 5 میلی ‏مولار بوده و بیشتر از این حد جوانه‏زنی کاهش خواهد یافت. در رابطه با خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و دارویی نیز گیاه مرزه تا تیمار 10 میلی گرم بر لیتر تا حدودی قادر به تحمل این عنصر در آب آبیاری بوده اما در تیمار 25 میلی‏گرم تنش ایجاد می ‏گردد قابل توجه اینکه افزایش میزان فنول گیاه در تیمار 25 میلی‏گرم بر لیتر تحریک می شود.

از عوامل مهم زنده و غیر زنده تاثیر گذار در کاهش عملکرد محصولات، علف¬های هرز و تنش شوری می¬باشند. خسارت شوری در گیاهان از طریق بروز تنش یونی و اسمزی است که معادل کاهش میزان آب، اثر سمیت ویژه یون¬ها و اختلال در جذب عناصر غذایی می باشد. اثرات اسمزی بر فعالیت¬های متابولیک مختلف، کمبود آب را القا می¬کند و این کمبود آب منجر به تنش اکسیداتیو از طریق افزایش گونه¬های فعال اکسیژن (ros) مثل سوپراکسید، پراکسید هیدروژن و رادیکال¬های هیدروکسیل می¬شود. برای غلبه بر آثار اکسیداتیو القا شده از شوری، آنزیم¬های آنتی¬اکسیدان به عنوان سریع¬ترین واحدهای مقابله کننده در برابر حمله اکسیژن¬های فعال به شمار می¬آید. این تحقیق با هدف مطالعه خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک نخود و علف¬هرز تاج¬خروس تحت تاثیر سطوح مختلف شوری و بررسی فعالیت آنزیم آنتی¬اکسیدانی این دو گیاه و مقایسه آن، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1392 در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای شوری شامل 1، 3، 5، 7 و 9 دسی زیمنس بر متر و گیاهان مورد آزمایش نخود رقم آزاد و علف¬هرز تاج¬خروس بود. نتایج تجزیه واریانس داده¬های این آزمایش نشان داد که سطوح مختلف شوری اثر معنی¬داری بر صفات موفولوژیک از قبیل ارتفاع، تعداد برگ، سطح برگ و وزن خشک کل داشت. بر اساس نتایج آزمایش شوری اثر منفی بر ارتفاع دو گیاه داشت بطوریکه به ترتیب باعث کاهش 44/22 و 22/10 درصد در ارتفاع نخود و تاج¬خروس شد. همچنین شوری باعث کاهش تعداد، سطح برگ و وزن خشک کل دو گیاه شد. بیشترین سطح شوری این آزمایش نسبت به شاهد به ترتیب در نخود و تاج خروس موجب کاهش 25/11 و 6/19 درصدی تعداد برگ، 36/58 و 6/14 درصدی سطح برگ و 39/39 و 3/31 درصدی وزن خشک کل شد. بیشترین اثرات شوری بر صفات مورفولوژیک نخود در شوری dsm-17 مشاهده گردید. اثر شوری بر صفات مورفولوژیک تاج¬خروس کمتر ولی بارزترین اثرات در شوری dsm-13 مشاهده شد. هچنین نتایج تجزیه واریانس داده-های این آزمایش نشان داد که سطوح شوری اثر معنی¬داری بر صفات فیزیولوژیک از قبیل شاخص spad،rwc ، نشت الکترولیت¬ها، نفوذپذیری نسبی غشاء، غلظت سدیم و پتاسیم برگ داشت. شوری موجب افزایش اندکی در شاخص spad نخود و کاهش 29/18 درصدی در شاخص spad تاج¬خروس شد. بیشترین سطح شوری این آزمایش نسبت به شاهد به ترتیب در نخود و تاج خروس موجب کاهش 86/62 و 57/6 درصدی در rwc، افزایش 75/27 و 07/62 درصدی نشت الکترولیت¬ها، افزایش 2/31 و 69/62 درصدی نفوذپذیری نسبی غشاء، افزایش 75/76 و 55/82 درصدی غلظت سدیم برگ و کاهش 72/59 و 2/48 درصدی غلظت پتاسیم برگ شد. بیشترین اثرات بر صفات فیزیولوژیک نخود در شوری محدوده dsm-17 و بارزترین اثرات بر صفات فیزیولوژیک تاج¬خروس در شوری dsm-13 مشاهده شد. همچنین نتایج تجزیه واریانس داده¬های این آزمایش نشان داد که سطوح مختلف شوری اثر معنی¬داری بر فعالیت آنزیم¬های آنتی اکسیدانی کاتالاز، سوپر اکسید دیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز داشت. بر اساس نتایج این آزمایش بیشترین سطح شوری این آزمایش نسبت به شاهد به ترتیب در نخود و تاج خروس موجب افزایش 79/63 و 80/80 درصدی فعالیت آنزیم کاتالاز، 27/57 و 18/63 درصدی فعالیت آنزیم سویراکسید دیسموتاز و 95/75 و 14/84 درصدی فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز شد و در شوری dsm-19 فعالیت آنزیم کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در نخود کاهش نشان داد.

چکیده کمبود نیتروژن در خاک از عوامل اصلی کاهش رشد گیاهان محسوب می گردد و از طرفی %80 حجم گاز موجود در اتمسفر به صورت نیتروژن مولکولی می باشد که به صورت مستقیم مورد استفاده ی گیاهان نمی-باشد. موثر ترین سیستم تثبیت کننده ی نیتروژن مولکولی سیستم ریزوبیوم-لگوم می باشد که اهمیت اقتصادی ویژه ای دارد. این تحقیق با هدف جمع آوری و شناسایی گونه های ریزوبیوم هم زیست با گیاهان زراعی و مرتعی شهرستان بیرجند در سال های 1392-1391صورت گرفت. نمونه برداری از مناطق دانشکده کشاورزی، باغ دانشکده واقع در روستای امیرآباد، روستاهای اطراف آبشار گیوک، گلوند، اراضی جلگه ماژان، مزارع دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند، روستای امیرآباد، روستای شمس آباد، باغ شوکت آباد، روستای علی آباد، بهدان و سورگ صورت گرفت و جداسازی باکتری با استفاده از محیط کشت های اختصاصی انجام شد. در این تحقیق در مجموع 120 جدایه ی باکتریایی به دست آمد. از این تعداد 75 جدایه متعلق به یونجه، 19 جدایه از شنبلیله، 8 جدایه از اسپرس، 8 جدایه از نخود، 6 جدایه از کاتالپا و 4 جدایه متعلق به گیاه اقاقیا بود. تکثیر ناحیه ی its به کمک دو آغازگر پیش رونده (27f) و پس رونده (1522r) انجام و توالی این ناحیه مشخص گردید. بر اساس توالی ناحیه ی its، جدایه ها در 3 گروه دسته بندی شدند که با نتایج حاصل از تست های بیوشیمیایی و مورفولوژیکی همخوانی داشت. بر اساس نتایج این تحقیق باکتری ریزوبیوم بر روی ریشه ی گیاهان لگومینوز در این منطقه وجود داشته و جمعیت موجود در شهرستان بیرجند شامل 3 گروه است که بیشترین گونه ها مشابه با توالی گونه های pseudomonas putida و agrobacterium agile و ریزوبیوم های شناخته شده ی بانک ژن مانند جدایه ی r. sp. ccnwyc119 gi110451858 و spc rn2 gi226919129 r. sp. هستند. واژگان کلیدی: ریزوبیوم، نیتروژن، بیوشیمیایی، بیرجند

چکیده بابونه (از خانواده کاسنی) یکی از مهمترین گیاهان دارویی در تجارت جهانی است که کاربردهای زیادی در صنایع داروسازی و بهداشتی دارد. به منظور بررسی اثر کود نیتروژن و سولفات روی بر وزن خشک ساقه و ریشه گیاه دارویی بابونه، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1393 انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل 5 سطح نیتروژن (0، 75، 150، 225 و 300 میلی گرم بر کیلوگرم) و فاکتور دوم در چهار سطح (0، 2/0، 4/0 و 6/0 میلی گرم بر لیتر) بود. آنالیز واریانس نشان داد وزن خشک ریشه و ساقه با افزایش کود نیتروژن و سولفات روی افزایش یافته است. بیشترین وزن خشک ریشه و ساقه در سطح نیتروژن 300 میلی گرم بر کیلوگرم و سولفات روی 6/0 میلی گرم بر لیتر مشاهده شد. اثر متقابل نیتروزن و سولفات روی نیز روی وزن خشک ریشه معنی دار گردید. بیشترین وزن خشک ریشه (4/15 گرم در گلدان) در تیمار 300 میلی گرم بر کیلوگرم+ 6/0 میلی گرم بر لیتر مشاده شده است. در آزمایشی دیگر، به بررسی واکنش جوانه زنی بابونه به تنش خشکی با 6 سطح (1، 3، 6، 9، 12 و 15 بار)، تنش شوری با 6 سطح (1، 3، 6، 9، 12 و 15 دسی زیمنس بر متر)، دما با هفت سطح (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتیگراد) و ph با هفت سطح (4، 5، 6، 7، 8، 9 و 10) بصورت طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار انجام گردید. درصد و سرعت جوانه زنی، زمان لازم تا رسیدن به 50 درصد حداکثر جوانه زنی، بنیه بذر، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تر و خشک گیاهچه اندازه گیری شد. صفات جوانه زنی بابونه با افزایش سطح شوری و خشکی کاهش یافت. کاهش جوانه زنی از 65 درصد به 6/31 درصد و سرعت جوانه زنی از 4/4 به 45/1 بذر در روز با افزایش غلظت شوری از 1 به 15 دسی زیمنس بر متر رسید. همچنین، کاهش جوانه زنی از 60 به 3/33 درصد و سرعت جوانه زنی از 7/4 به 82/0 بذر در روز با افزایش خشکی از 1 به 9 بار رسید. با برازش رگرسیونی مناسب بین داده های دما و سرعت جوانه زنی، دمای پایه، بهینه و حداکثر تعیین شد که مقدار آنها بترتیب 87/1، 25/21 و 28/38 درجه سانتیگراد بود. جوانه زنی در دامنه وسیعی ازمحلول ph انجام شد ولی بیشترین جوانه زنی در ph هشت اتفاق افتاد.