شوری یکی از تنش های اصلی و شایع در جهان کنونی است که سبب کاهش تولیدات کشاورزی و نقصان رستنی های طبیعی در نواحی وسیعی از سطح کره زمین می شود. با توجه به روند افزایشی توسعه اراضی شور و کمبود اراضی زراعی مطلوب برای کشاورزی، شناسایی گیاهان مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. این تحقیق به مطالعه ی تأثیر شوری بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان چاودار تلقیح شده با سه گونه قارچ میکوریز (glomus etunicatum ، g.versiforme و g. intraradices) و گیاهان غیرمیکوریزی تحت شرایط گلخانهای پرداخته است. آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی با چهار سطح غلظت شوری (صفر، 25، 50 و 75 میلی مولار) و با دوتیمار قارچی (با و بدون قارچ) در سه تکرار انجام گرفت. اندام هوایی و ریشه ی گیاهان 40 روزه مورد بررسی قرار گرفتند. تلقیح با قارچ های میکوریز آربوسکولار باعث افزایش وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی شد ولی شوری وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی را کاهش داد. در این بررسی افزایش غلظت شوری باعث کاهش طول اندام هوایی و ریشه در گیاهان میکوریزی و غیرمیکوریزی شد که این کاهش در گیاهان میکوریزی کمتر از گیاهان غیرمیکوریزی بود. همچنین افزایش غلظت شوری باعث کاهش میزان کلروفیل a و b شد. این کاهش در حضور غلظت های کم شوری در گیاهان میکوریزی کمتر از گیاهان غیرمیکوریزی بود؛ اما غلظت بالای شوری مانع تأثیر میکوریز بر محتوای کلروفیل a و b شد. افزایش غلظت شوری باعث افزایش محتوای کاروتنویید شد و این افزایش در گیاهان میکوریزی بیشتر از گیاهان غیرمیکوریزی بود. با افزایش غلظت شوری محتوای مالون دی آلدئید، قندهای محلول و همچنین فعالیت آنزیم های کاتالاز و گایاکول پراکسیدازدر گیاهان افزایش یافت درحالیکه در میزان پروتئین محلول تاثیر معکوس داشت. درصد همزیستی در گیاهان تلقیح شده با قارچ g.etunicatum در مقایسه با گیاهان تلقیح شده با دو گونه ی قارچ دیگر بیشتر بود.تنش شوری، قارچ میکوریزا، فاکتورهای بیوشیمیایی، فاکتورهای فیزیولوژیکی، گیاه چاودار

در بین انواع مختلف میکوریز، میکوریز آربوسکولار، رایج¬ترین نوع همزیستی مسالمت¬آمیز بین میکرو¬ارگانیسم¬های خاکزی و گیاهان می¬باشد که اهمیت اکولوژیک و اقتصادی فراوانی دارد. از سوی دیگر، تابش uv-b پر انرژی¬ترین ترکیب از نور خورشید است و در نتیجه¬ی کاهش لایه¬ی اوزون، میزان عبور و رسیدن این نوع اشعه به سطح زمین، افزایش می¬یابد. پرتوuv به واسطه¬ی افزایش تولید گونه¬های فعال اکسیژن به عنوان یک عامل ایجاد کننده¬ی تنش¬های اکسایشی شناخته شده است. موضوع تحقیق حاضر بررسی تاثیرات همزیستی میکوریز بر تحمل تنش تابش فرابنفش در دو رقم گیاه کتان (اراک و شاهین¬دژ) می-باشد. گیاهان کتان در دو گروه میکوریزی و غیرمیکوریزی در شرایط 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی با دمای محیطی 18 تا 29 درجه سانتی¬گراد کشت داده شدند. گیاهان میکوریزی با مایه تلقیح حاصل از کشتetunicatum glomus وglomus versiforme آغشته شدند. بعد از 21 روز کشت، یک سری از گلدان¬ها به عنوان شاهد انتخاب شده و بقیه به مدت 14روز و هر روز به مدت 1 ساعت تحت تنش uv-b (با طول موج 312 نانومتر) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که که طول اندام هوایی، طول ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، میزان رنگیزه¬های فتوسنتزی، میزان قند محلول و میزان پروتئین محلول درگیاهان تحت تیمار uv-b نسبت به شاهد کاهش یافت و این کاهش در نمونه¬های میکوریزی کمتر از نمونه¬های غیر میکوریزی بود. از سوی دیگر، فعالیت آنزیم¬های پاداُکسایشی مانند آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز تحت تاثیر تابش فرابنفش افزایش یافت؛ به نحوی که این افزایش در گیاهان میکوریزی بیشتر از نمونه¬های غیرمیکوریزی بود. همچنین آنالیز داده¬ها نشان داد که میزان مالون¬دی¬آلدئید در گیاهان تحت تابش uv-b نسبت به شاهد افزایش یافت. این افزایش در نمونه¬های میکوریزی کمتر از نمونه¬های غیر میکوریزی بود. با بررسی مطالب فوق نتیجه¬گیری شد که پرتو uv-b اثرات زیانباری روی هر دو رقم گیاه کتان (رقم اراک و رقم شاهین دژ) دارد و همزیستی میکوریزی با دو گونه قارچی فوق می تواند از برخی جهات این تنش را تا حدودی تخفیف دهد. همچنین مشاهده شد تاثیر مثبت همزیستی در حضور گونه glomus versiforme بهتر از گونه glomus etunicatum می باشد. واژگان کلیدی: اشعه فرابنفش، کتان، گلوموس، میکوریز- آربوسکولار.

چکیده ندارد.