آلودگی خاک به فلزات سنگین خطرات زیادی را برای سلامتی اکوسیستمها ایجاد کرده است. شستشوی خاک یکی از تکنیک های درجا برای آلودگی زدایی خاک است. در این تکنیک، فلزات سنگین با استفاده از عوامل متحرک-کننده از خاک خارج می گردند. این تکنیک در آزمایشگاه به دو صورت پیمانه ای و ستونی قابل اجرا است. هدف از این تحقیق، مقایسه دو روش استخراج پیمانه ای(شامل زمانی و پی درپی) و ستونی( شامل پیوسته و پالسی)، با استفاده از چهار استخراج کننده ( edta، اسید سیتریک، اسید اگزالیک و اسید استیک ) در سه خاک آلوده به pb، zn و cd اطراف کارخانه سرب و روی زنجان بود. در روش پیمانه ای پی درپی نمونه های خاک که با محلول 01/0 مولار استخراج کننده های مختلف طی 12 مرحله استخراج پی درپی مورد آبشویی قرار گرفتند. در روش استخراج پیمانه ای زمانی نمونه های خاک با محلول های 01/0 مولار استخراج کننده های مختلف به طور متناوب برای مدت زمان های معین ( تا 24 ساعت ) تکان داده شدند. در استخراج ستونی پیوسته، ستونی از نمونه های خاک با 5700 میلی لیتر از محلول 01/0 مولار استخراج کننده های مختلف آبشویی شدند. در استخراج ستونی پالسی، ستونی از نمونه های خاک با 285 میلی لیتر محلول 2/0 مولار استخراج کننده های مختلف مورد آبشویی قرار گرفتند. نتایج استخراج پیمانه ای توالی زیر را برای استخراج کننده های مختلف نشان داد : اسید استیک < اسید اگزالیک << اسید سیتریک ? edta. در استخراج پیمانه ای زمانی فرایند رهاسازی فلزات سنگین تا 24 ساعت فقط در مورد edta مشاهده گردید و برای دیگر استخراج کننده ها در زمان های مختلف بازجذب مشاهده شد. با توجه به نتایج هر چه قدرت کمپلکس کنندگی استخراج کننده کمتر بود، بازجذب با شدت بیشتری انجام شد. نتایج استخراج ستونی توالی زیر را برای استخراج کننده های مختلف نشان داد : اسید اگزالیک < اسید استیک << اسید سیتریک < edta. در مورد استخراج کننده edta معادلات تابع توانی، الوویچ ساده شده و پخش سهموی بهترین برازش را به داده های سینتیکی خاکهای مورد مطالعه یافتند. در آبشویی ستونی پیوسته، شکل منحنی های رخنه برای هر خاک، استخراج کننده و فلز سنگین متفاوت بود. شکل منحنی های رخنه فلزات سنگین هر خاک در آبشویی پالسی با edta یکسان و در دیگر استخراج کننده ها متفاوت بود. به طور کلی روش ستونی پیوسته نسبت به روش ستونی پالسی کارایی بیشتری را نشان داد.

در این تحقیق، تأثیر غرقاب و کودهای آلی بر ویژگی های شیمیایی خاک، رشد و تغذیه گیاه آفتابگردان در شرایط گلخانه ای و آزمایشگاهی مطالعه گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی شامل زمان غرقاب در پنج سطح (0، 2، 4، 8، 22 روز) و منبع و مقدار کود آلی در پنج سطح )شاهد، 15 گرم کود گاوی، 30 گرم کود گاوی، 15 گرم لجن فاضلاب و 30 گرم لجن فاضلاب در هر کیلوگرم خاک( و با سه تکرار انجام شد. در پایان دوره رشد بخش هوایی و ریشه گیاه برداشت و وزن تر، ماده خشک، شاخص کلروفیل، سطح برگ و غلظت پتاسیم، سدیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، مس، روی و منگنز، سرب و کادمیوم آنها اندازه گیری گردید و در نهایت جذب عناصر بوسیله گیاه آفتابگردان تعیین گردید. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر اصلی غرقاب بر شاخص کلروفیل برگ ها، ارتفاع گیاه و قطر ساقه در محل طوقه، وزن مرطوب و خشک بخش هوایی و وزن مرطوب و خشک ریشه ها، نسبت وزن مرطوب و خشک بخش هوایی به ریشه ها، غلظت سدیم، پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز و کادمیوم بخش هوایی و ریشه ها و مس ریشه ها، ec، غلظت سدیم، پتاسیم، فسفر، منگنز و کادمیوم قابل جذب خاک معنی دار بود. اثر اصلی کود آلی بر شاخص کلروفیل برگ ها، سطح برگ، قطر ساقه در محل طوقه، وزن مرطوب و خشک بخش هوایی و وزن مرطوب ریشه ها، نسبت وزن خشک بخش هوایی به ریشه ها، غلظت سدیم، پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی و سرب بخش هوایی و ریشه ها و مس و کادمیوم بخش هوایی، ph، ec، غلظت سدیم، پتاسیم، فسفر، آهن، منگنز، مس، روی، سرب و کادمیوم قابل جذب خاک معنی دار بود. اثر متقابل غرقاب و کود آلی بر شاخص کلروفیل برگ ها و سطح برگ ها، غلظت سدیم، پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن و منگنز بخش هوایی و ریشه ها، غلظت سرب بخش هوایی و غلظت مس، روی و کادمیوم ریشه ها، ec، غلظت سدیم، پتاسیم، فسفر، آهن، روی، مس و کادمیوم قابل جذب خاک معنی دار بود. معنی دار بود. مقایسه میانگین ها با آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 5 درصد نشان داد که غلظت روی قابل جذب خاک، آهن و سرب بخش هوایی و منگنز ریشه در تیمار 30 گرم بر کیلوگرم لجن فاضلاب و 22 روز غرقاب بیشترین مقدار را داشت. قطر ساقه در محل طوقه، مس و کادمیوم قابل جذب خاک بیشترین مقدار را در تیمار 30 گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک و 8 روز غرقاب داشتند. فسفر قابل جذب خاک، سدیم، فسفر، مس و روی ریشه بیشترین مقدار را در تیمار 30 گرم بر کیلوگرم لجن فاضلاب با دو روز غرقاب نشان دادند. بیشترین غلظت فسفر و کلسیم بخش هوایی و کلسیم ریشه در تیمار 30 گرم بر کیلوگرم کود گاوی و 22 روز غرقاب بود. بیشترین مقدار سدیم و پتاسیم قابل جذب خاک و منگنز بخش هوایی در تیمار 30 گرم بر کیلوگرم کود گاوی و 8 روز غرقاب و بیشترین مقدار پتاسیم ریشه در تیمار 30 گرم بر کیلوگرم کود گاوی و چهار روز غرقاب مشاهده گردید. بیشترین غلظت پتاسیم و مس بخش هوایی و کادمیوم ریشه در تیمار 30 گرم بر کیلوگرم کود گاوی و دو روز غرقاب بود. همچنین نتایج نشان داد که اثر اصلی کشت، کود آلی و زمان و نیز اثرات متقابل آنها بر تغییرات ph و ec محلول خاک معنی دار بود. قابلیت جذب عناصر na، k، p، fe، mn، cu، zn، pb و cd در خاک رایزوسفر بیشتر از خاک غیررایزوسفر بود.

شوری و غرقاب از مهمترین تنشهای غیرزیستی محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان در دنیا می-باشند. این دو تنش می توانند به طور همزمان رخ داده و بر رشد گیاهان از جمله ذرت اثر تجمعی داشته باشند. در این تحقیق، تأثیر شوری و غرقاب بر رشد و تغذیه گیاه ذرّت در شرایط گلخانه ای مطالعه گردید. یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل مدت غرقاب در پنج سطح (0، 2، 4، 8 و 20 روز) و شوری کلرید سدیم در چهار سطح (0، 2، 4 و 8 دسی زیمنس بر متر) بودند. در طول دوره رشد گیاه (60 روز) تغییراتec و ph آبشویه گلدانها اندازه گیری شد. همچنین شاخص کلروفیل، قطر و ارتفاع ساقه، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، غلظت و مقدار جذب سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، روی، مس و منگنز بخش هوایی و ریشه گیاه ذرّت و غلظت سدیم، پتاسیم، آهن، روی، مس و منگنز قابل جذب خاک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، شاخص کلروفیل، ارتفاع گیاه، غلظت پتاسیم و آهن ریشه و غلظت پتاسیم، آهن، کلسیم و منیزیم بخش هوایی، غلظت آهن و منگنز قابل جذب خاک، مقدار جذب پتاسیم، منیزیم، آهن، روی و مس در ریشه و مقدار جذب پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن و منگنز در بخش هوایی به طور معنی-داری کاهش یافتند در حالی که ec محلول خاک، غلظت سدیم قابل جذب خاک، غلظت سدیم، پتاسیم و روی بخش هوایی، غلظت سدیم، کلسیم، منیزیم و منگنز ریشه و مقدار جذب سدیم بخش هوایی و ریشه و نسبت سدیم به پتاسیم بخش هوایی به طور معنی داری افزایش یافتند. با افزایش مدت زمان غرقاب، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت وزن تر و خشک بخش هوایی به ریشه، شاخص کلروفیل، ارتفاع گیاه ، قطر ساقه، غلظت روی، منگنز، پتاسیم و سدیم ریشه، غلظت کلسیم بخش هوایی، مقدار جذب سدیم، پتاسیم، منگنز، آهن، روی در ریشه و مقدار جذب کلسیم، آهن و مس در بخش هوایی به طور معنی داری کاهش یافتند در حالیکه غلظت پتاسیم، آهن و منگنز قابل جذب خاک، غلظت سدیم، پتاسیم، منیزیم، آهن و منگنز بخش هوایی، غلظت منگنز ریشه و مقدار جذب منگنز ریشه به طور معنی داری افزایش یافتند. تأثیر غرقاب بر مقدار جذب روی در بخش هوایی و مقدار جذب آهن و پتاسیم در ریشه معنی دار نبود. اثر متقابل شوری و غرقاب بر غلظت و جذب سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی، منگنز، آهن و مس بخش هوایی و ریشه ها معنی دار بود. غلظت آهن، منگنز، روی، مس و سدیم قابل جذب خاک رایزوسفر بیشتر از خاک غیررایزوسفری بود. پس از غرقاب ph آبشویه گلدانهای با کشت ذرت کاهش و ec آنها افزایش یافت در حالی که ph آبشویه گلدانهای بدون کشت افزایش و ec آنها کاهش یافت.

خاک زراعی منبع ارزشمندی در سبد غذائی موجودات کره زمین می باشدو با افزایش روز افزون جمعیت کره زمین و نیاز به غذا نیز بیشتر می شود. لذا برای توسعه پایدار در کشاورزی دو راهکار اساسی وجود دارد که یکی افزایش سطح کشت محصولات کشاورزی و دیگری بالا بردن راندمان محصول در همان واحد سطح می باشدکه در این راستا برای افزایش راندمان در واحد سطح حفظ و مدیریت حاصلخیزی خاکها در توسعه پایدار هر کشوری نقش مهم و اساسی را ایفا می کند.چه بسا تشکیل یک سانتیمتر خاک زراعی در شرایط مطلوب 100-300 سال بطول می انجامد که از بین رفتن این سرمایه عظیم ملی و به همراه آن از بین رفتن عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان ، در نهایت زوال موجودات زنده و انسانها را بدنبال خواهد داشت لذا مطالعه و تحقیق در زمینه ی حفظ و مدیریت حاصلخیزی خاکها و بدنبال آن جلوگیری از مصرف بی رویه انواع کودهای شیمیایی و در نهایت جلوگیری ازهدر رفتن سرمایه مملکت را در پی خواهد داشت. لذا از ابزارهای مناسب که می تواند امکانات لازم را در زمینه مدیریت حاصلخیزی خاکها فراهم آورد نقشه های پهنه بندی عناصر غذایی می باشند. هدف تحقیق حاضر بررسی ساختار فضایی و تهیه نقشه های پهنه بندی برخی از عناصر غذایی بر اساس استفاده از تکنیک های زمین آمار در محیط gis می باشد. در این تحقیق تعداد 183 نمونه مرکب از عمق 0-30 سانتیمتری خاکهای زراعی زیر کشت محصولات کشاورزی بخصوص گندم شهرستان هریس واقع در شرق استان آذر بایجان شرقی و غرب استان اردبیل جمع آوری شده وموقعیت نمونه ها با استفاده از دستگاه gps ثبت گردید و پس از آنالیز های آزمایشگاهی ph ، میزان شوری ، کربن آلی، فسفر ، پتاسیم، روی، منگنز ، آهن و مس نتایج آنها در جدولی در محیط اکسل جهت استفاده تهیه خواهد شد سپس جهت بررسی های زمین آماری ابتدا نیم پراش نگار تمامی عناصر آنالیز شده ترسیم خواهد شد و بعد مناسبترین مدل تئوری به داده های تجربی برازش داده خواهد شد.با تعیین شدن پارامترهای نیم پراش نگار مدل کریجینگ معمولی جهت تخمین مقادیر عناصر در نقاط مجهول بکار گرفته خواهد شد و نقشه پهنه بندی عناصر اندازه گیری شده در محیط gis برای هرکدام از عوامل طبق استانداردهای موسسه تحقیقات خاک و آب کشور انجام خواهد شد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.