نام پژوهشگر: مسعود ناصری
مسعود ناصری علی مقیمی
روند تکوین سیسنم عصبی در انسان و حیوانات تا مدتی پس از تولد ادامه دارد. نقش این دوران حیاتی در شکلگیری مدارهای نورونی دارای عملکرد صحیح در مطالعات متعددی مورد تایید قرار گرفته است. تاثیر عوامل فارماکولوژیک بسیاری در این دوران بر چگونگی شکل گیری سیستم عصبی و عملکردهای رفتاری شخص، یا حیوان بررسی شده است. باربیتورات ها عملکرد گابا میمتیک دارند و بر گیرنده های این میانجی در سیستم عصبی اثر می کنند. گابا در دوره ی تکوین مغز به عنوان یک میانجی تحریکی است که پس از پایان این دوران به اصلی ترین میانجی مهاری مغز تبدیل می شود. طی دوره ی تکوین با اتصال گابا یا آگونیست های آن به گیرنده ی gabaa در سطح غشا، سلول با خارج شدن یون منفی کلر و ورود یون کلسیم از کانال های ولتاژی تحریک اتفاق می افتد. میزان یون کلسیم داخل سلولی در محدوده ی بسیار ظریفی کنترل می گردد چرا که افزایش نامتعارف مقادیر درون سلولی این یون می تواند مسیرهای مرگ سلولی را فعال نموده و منتهی به ناهنجاری مختلفی از سطوح سلولی و مولکولی تا بروز رفتار گردد. در این پژوهش داروی هوشبر تیوپنتال سدیم از خانواده ی باربیتورات ها به صورت مزمن به نوزادان رت ویستار (از روز چهارم تا روز چهاردهم پس از تولد) تجویز و اثرات آن بر میزان بیان ژن های gad65 و gad67 که مسئول سنتز آنزیم تولید کننده ی گابا هستند، در قبل از بلوغ (در دو گامه نوزادی و جوانی) و بعد از بلوغ در هیپوکامپ این حیوانات اندازه گیری شد. میزان بیان رونوشت ژن های فوق در حیوانات تحت تیمار قبل از بلوغ در گامه نوزادی نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی داری نشان نداد (p> 0.05)، در صورتی که نتایج در گروه جوانی نشان دهنده ی کاهش معنی دار بیان این ژن ها در مقایسه با گروه کنترل بود (p< 0.05). نتایج در دوره پس از بلوغ حاکی از افزایش در میزان بیان این ژن ها در گروه تیمار نسبت به گروه کنترل بود (p< 0.05). کاهش در بیان هر دو ژن gad65 و gad67 با توجه به پیش آگهی از اثرات توکسیک داروی تیوپنتال بر سلول های هدف می تواند این فرضیه را تقویت نماید که احتمالاً جمعیت یا عملکرد سلول های حاوی این رونوشت در گامه ی جوانی قبل از بلوغ در حیوانات تحت تیمار تاثیر منفی پذیرفته است و تصور می شود این اثرات، در دوره ی پس از بلوغ با مکانیسم های بازخوردی موجود در مغز روبرو شده و عدم تعادل در کنترل مکانیسم های بازخوردی منجر به افزایش بیان این ژن ها گردیده است.