چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی راهکارهای بیولوژیک در کاهش اثرات منفی شوری بر گیاه گندم به بررسی جنس و ترکیب تعدادی از سویه های باکتریایی در دو رقم مقاوم(کویر) و حساس(قدس) گیاه گندم پرداخته است. به این منظور آزمایشی بر مبنای فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی درسه تکرار و هفتاد و دو تیمار در دو شرایط جداگانه آزمایشگاهی(آزمایش جوانه زنی) و گلخانه ای (بررسی اثرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی) در شرایط شور برای هریک از ارقام به طور جداگانه و در شرایط کاملا یکسان انجام شد. فاکتوراول: فاکتور شوری در سه سطح (شاهد:آب شهر) 00335/0، 6 و 12 دسی زیمنس بر متر که با استفاده از نمک های nacl و cacl2 با نسبت اکی والانی یکسان تهیه شد. فاکتوردوم، فاکتور باکتری با 8 تیمارکه عبارتند از تلقیح بذر با مایه تلقیح باکتری های 1-ازتوباکتر کروکوکوم(az) (strain 5)2- آزوسپیریلوم لیپوفروم (strain of) (as) 3-سودوموناس فلورسنس (ps) (strain 169) به صورت ساده (با یک باکتری) و (تلفیقی با دو باکتری ومجموع باکتری ها)و بذرهای بدون تلقیح به عنوان شاهد آزمایش (جمعا هشت تیمار) به صورت 1- az:2- as3- ps4- az+as5- az+ps،6- as+ps 7- az+as+ps و8-.بدون تلقیح)شاهد ( استفاده شد. آنالیز واریانس صفات بررسی شده در آزمایش جوانه زنی و گلخانه ای، نشان دادکه تنش شوری منجر به کاهش میزان جوانه زنی بذور و رشد گیاهچه ها در هر دو رقم گردید. افزایش غلظت نمک همچنین با تاثیر بر پارامترهای فیزیولوژیکی و بیو شیمیایی، اثرات بازدارندگی خود را بر رشد گیاهان اعمال نمود. تیمارهای باکتریایی دارای تاثیر مثبت و معنی دار بر کلیه صفات مورد بررسی بوده اند. به طوریکه تیمارهای ترکیبی از چند جنس باکتری نسبت به تیمارهای تکی سهم بیشتری در افزایش پارامترها داشته اند. برهمکنش معنی داری بین سطوح مختلف شوری و باکتریها مشاهده شد به این معنا که پاسخ رشدی گیاهان تحت تاثیر توام شوری و باکتری متفاوت بود. به طوریکه در شرایط شور تلقیح بذور با باکتری از راه افزایش نرخ و سرعت جوانه زنی افزایش مقدار کلروفیل، افزایش مقدار آب نسبی برگ، افزایش مقدار پرولین و دخالت در سیستم دفاعی آنتی اکسیدانتی و... باعث تعدیل اثرات زیانبار ناشی از تنش شوری می شدند. نتایج مقایسه میانگین بین دو رقم مورد بررسی در سطوح مختلف شوری نیز موید تفاوت ارقام از نظر میزان تحمل به شوری می باشد. کلمات کلیدی:گندم- تنش شوری-باکتری محرک رشد-آزوسپریلوم-ازتو باکتر-سودوموناس