نام پژوهشگر: محمد حسین فرجاد

تحلیل مردم شناختی قلعه فلک الافلاک بر فرهنگ و اعتقادات و باورهای دینی مردم شهر خرم آباد در حال حاضر
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1390
  صادق کاظمی نجف قلی   محمد حسین فرجاد

هدف این پژوهش بررسی مردم شناختی فرهنگ، اعتقادات و باورهای دینی مردم شهر خرم آباد درحال حاضر است که در ارتباط با قلعه فلک الافلاک وجود دارد و سعی شده است تا با یک دید مردم شناسانه این مقوله مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. نحوه ی کسب اطلاعات روش میدانی و مشاهده ی اسنادی غیر مستقیم و مشاهده غیر مستقیم شامل استفاده از کتب،مجلات، آرشیو، مقالات و پایان نامه ها و فیش برداری به روش کتابخانه ای . نتیجه کلی : قلعه ها(شهرها) با جمع شدن و سکونت دائمی مردم آن هم بر اساس فرهنگ باورها و اعتقادات دینی و بومی منحصر به خود که جزء لاینفک میراث معنوی و فرهنگی در هر جامعه ای هستند به وجود آمده اند و این باورها به خاطر انتقال سینه به سینه، نسل به نسل بر زندگی فردی واجتماعی مردم تأثیر به سزایی داشته اند و دارای کارکردهایی بی شماری از جمله، فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و سیاسی و آموزشی و پرورشی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند. علاوه بر عناصر هم وجود اماکن مقدس مذهبی مثل مکانهای مقدس امامزاده ها انواع نذری ها وجود درختان مورد تکریم و نحوه ی انجام جشن ها و آئین های بومی و محلی بر اهمیت موضوع افزوده است.

شناخت فرهنگ خالکوبی بین کولیان واقع در خیابان بوعلی شهر کوهدشت
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1389
  فرانک سبزی   محمد حسین فرجاد

اهداف تحقیق شناخت فرهنگ خالکوبی با بررسی توصیفی ابزاز و مواد خالکوبی ، شیوه های خالکوبی، کارکردهای خالکوبی و اعتقادات مربوط به خالکوبی در بین کولیان خیابان بوعلی شهر کوهدشت از اهداف پژوهش است. روش نمونه گیری : افراد از نظر تعداد و جنس از مردان و زنان و افراد بین 18 و 90 سال جامعه مورد مطالعه پرسش و مصاحبه به عمل آمده است. روش تحقیق مطالعه میدانی و ژرفانگر و از 3 تکنیک مصاحبه، مشاهده اسناد و مدارک استفاده شده است. طرح تحقیق: با در نظر گرفتن موضوع تحقیق ،طرح تحقیقاتی مورد نظر با کسب نتایج عمیق تر و حصول همه جانبه اهداف و پاسخگویی و پرسش های تحقیق براساس رهیافت درون است . نتیجه کلی: خالکوبی که عنصر اصیل فرهنگی می باشد دارای پیشینه تاریخی زیادی است و از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که بشر با این علامت نمادین دردها،رنج ها ،امیدها ،اعتقادات فرهنگی و باورهای خود را نمایان می کند هنری که در قرن چهاردهم می رفت که به فراموشی سپرده شود در جامعه مورد مطالعه وجود داشته و همچنان عمومیت دارد . روش انجام دادن خالکوبی به روش سنتی و طرح های خالکوبی رخ، گل و حیوان استفاده شده است و همچنین روش پاک کردن خالکوبی رخ، گل و حیوان استفاده شده است و همچنین روش پاک کردن خالکوبی به روش پاک کردن با اسید و سوزاندن است.

تحلیل مردم شناختی گرایش دختران 19-10 سال منطقه 15 تهران محله مسعودیه به آرایش و پیرایش
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1389
  محبوبه غلامی   محمد حسین فرجاد

چکیده با توجه به اینکه جوامع امروزه تغییر و تحولات فزاینده ای را تجربه می کنند یکی از این تغییر و تحولات رشد فزاینده گرایش دختران به آرایش و پیرایش می باشد. پایین آمدن سن آرایش و تمایل زیاد دختران به آرایش و پیرایش با توجه به زندگی کردن در یک حکومت دینی مبتنی بر شریعت اسلامی و یک تربیت اسلامی و آموزه های دینی، این پدیده را تبدیل به مسئله ای در خور توجه کرده است. رساله حاضر در پی مطالعه و کشف دلایل گرایش دختران به آرایش و پیرایش می باشد که در این راستا پژوهشگر این علل را براساس سه دیدگاه اجتماعی، روانشناختی و فرهنگی مورد تحقیق و بررسی قرار داده است و این تحقیقات به وسیله پژوهش اسنادی و مصاحبه با 30 دختر 19-10 سال منطقه 15 تهران محله مسعودیه صورت گرفته است و نتایج این پژوهش بیانگر آن است که عوامل اجتماعی (گروه همسالان، خانواده، همانند سازی (تقلید)، محیط اجتماعی) و عوامل روانشناختی (اعتماد به نفس و جلب توجه جنس مخالف) و عوامل فرهنگی (مُد و رسانه های گروهی) در گرایش دختران به آرایش و پیرایش تاثیر بسزایی دارد. کلید واژه : مد، رسانه های همگانی (ماهواره)، اعتماد به نفس، خودنمایی، گروه همسالان.

تحلیل مردم شناختی ، تحول فرهنگ ورزش سنتی کشتی با چوخه در شهرستان شیروان(خراسان شمالی)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  مالک طاهرپور   محمد حسین فرجاد

چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه ، اهداف ، روش های اجراء ، و نتایج بدست آمده است ). ورزش کشتی یکی از با سابقه ترین رشته های ورزشی است که از دوران باستان به اشکالی در نقاط مختلف جهان و ایران رواج داشته است ، کشتی سنتی باچوخه یکی از انواع کشتی است که در شمال خراسان برگزار می شود نام پهلوان برای مردم بار فرهنگی داشت. و مورد احترام خاص و عام بود شجاعت ، گذشت و جوانمردی به عنوان خصوصیات و برجسته همه کشتی گیران محسوب می شد و مردم هنگام سفر ، خانه و مال خود را به او می سپردند و یا در هنگام حوادث و پیشامدهای سخت مثل نزاع قبیله ای و جنگ به او پناه می بردند. روش این تحقیق مردم شناختی به طریق ژرفا نگر ، مشاهده مستقیم مشارکتی بوده. وهدف آن ، معرفی و موقعیت کشتی با چوخه ، و ریشه های فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی آن و بررسی وضعیت کنونی این کشتی است . برگزاری مسابقات در گذشته در روزهای خاص برگزار می شد و پیچیدگی امروز را نداشت اکنون سال ها از آن افتخارات ، می گذرد و از پهلوانان نامی فقط خاطره شیرینشان باقی مانده است باید تاریخ را با دقت و تأمل ورق زد و زندگی آنان و به خصوص چوخه کاران خطه پرافتخار خراسان بزرگ را به تصویر کشید تا هم ادای دین کرده باشیم و هم مهم ترین خصوصیات مشترک آنان را که شجاعت ، جوانمردی ، گذشت بود و تا حدودی با تغییرات کشتی و کشتی گرفتن و قضاوت ها و قوانین و دادن جوایز و هدایا کم رنگ شده است به نسل امروز منتقل کنیم. کشتی با چوخه ماندگار است و این ماندگاری باعث شد در 30 مهرماه سال1390 به ورزش جهانی تبدیل شود و آرزوی دیرینه کشتی دوستان به ثمر بنشیند. کلید واژه های تحقیق: ورزش ، کشتی ، پهلوان ، چوخه

فرهنگ ایلی و قومی و تاثیر بر انمتخابات ایلام
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  فدرت اله همتی   محمد حسین فرجاد

هدف اصلی این رساله تحصیلی، میزان تاثیرفرهنگ اقوام و ایل ها، نقش بزرگان اقوام، نقش تحصیل کردگان و نخبگان، میزان جمعیت ایل ها، نقش ازدواج های سببی و برون همسری، نقش تبلیغات زودهنگام، میزان تاثیر شعارهای تبلیغاتی، و شرکت در مراسمات محلی از جمله فاتحه خوانی ها و ... وهمچنین نقش رسانه ها و جراید محلی بر انتخابات ایلام است که مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. در این تحقیق از روش میدانی و مشاهده مشارکتی ومصاحبه استفاده شده است. براساس مروری بر پیشینه نظری وتجربی تحقیق، فرضیاتی مطرح شده که فشرده آن بدین شرح است: در استان ایلام مردم در فرآیندهای سیاسی و رقابت های انتخاباتی علقه های قبیله ای را بر اولویت های حزبی و حتی اصل شایسته سالاری و مهارت های فردی ترجیح می دهند. به این معنا که عامل قبیله در انتخاب نامزدهای انتخاباتی سرنوشت ساز است. سران طوایف در استان که دارای اقتدار فرهی هستند از نفوذ خود برای جلب نظر اعضای ایل به نامزد خاصی استفاده می کنند. بنابراین ممکن است در اینجا شایسته سالاری و مهارت ها و توانمندی های فردی نامزدها کمتر مورد توجه قرار گیرد. به نظر می رسد تفوق فرهنگ تبارگرایی ایلی در استان مانعی بر سر راه شخصیت های کارآمدتر و فرهیخته ای شده است که به دلیل نداشتن پشتوانه قبیله ای ریسک شرکت در انتخابات را به جان نمی خرند. نتایج تحقیق مطالب فوق الذکر را تایید می نماید. جز رسانه ها و جراید محلی که به مراتب نقش کمتری در روند پیروزی کاندیدهای احتمالی دارند. و اینکه درآمدی بر یک موضوع مهم که می بایست در معرض توجه و تأمل ارباب اندیشه قرار گیرد تا زوایای مختلف آن مورد مطالعه واقع شود.

تحلیل مردم شناختی نحوه کاربری فرهنگی - اقتصادی پاساژهای تجاری تهران (نمونه موردی پاساژ قائم تجریش و پاساژ مهدی شهرری)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  مجید غنی آبادی   محمد حسین فرجاد

چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده): تحقیق پیش رو سعی در بررسی نقش و جایگاه مراکز تجاری مدرن در فضای شهری را دارد. بازارها جزء مهم ترین اجزای شهر چه در گذشته و چه امروزه بوده اند و نقش و اهمیت آن ها مسئله ای غیر قابل انکار است. بازارها به تناسب شرایط زمانه ی خود تغییر کرده اند و از فرم بازارهای سنتی به بازارهای مدرن که در واقع همان مجتمع های تجاری ، پاساژها و مراکز خرید را شامل می شوند تغییر هویت داده اند. در این تحقیق سعی شده است تا به شکل ساختاری نشان دهیم که نحوه کاربری و کارکرد این پاساژهای تجاری مدرن در جامعه شهری صرفا کاربری اقتصادی نیست و عوامل فرهنگی و اجتماعی بسیارِ دیگری نیز هستند که در این فضاهای جدید شهری به ایفای نقش میپردازند؛ عوامل اجتماعی و فرهنگی ای که گاه از درون جامعه به فضای پاساژها راه پیدا کرده اند و یا بالعکس از فضای مراکز خرید به درون جامعه تسری یافته اند. بدین منظور مباحث مختلفی از جمله کنش متقابل اجتماعی بین کنشگران و بازیگران اجتماعی حاضر در پاساژها، فضاهای مختلف ایجاد شده در پاساژها توسط کنشگران حاضر در آن، زمانهای ایجاد شده در پاساژها توسط کنشگران، نحوه بیان (تبلیغات) در پاساژها، اعمال قدرت فرهنگی و اجتماعی کنشگران حاضر در پاساژ بر روی یکدیگر، و نیز فرهنگ پاساژها و خرده فرهنگ های حاضر در آنها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نکته قابل ذکر دیگر این است که برای انجام این تحقیق دو مرکز خرید بزرگ در تهران یکی در شمال آن و دیگری در جنوب تهران انتخاب شده است تا به شکل جامع تر و همه جانبه تری کار تجزیه تحلیل و بررسی پاساژها صورت پذیرد. روش اصلیِ مورد استفاده در این تحقیق هم روش میدانی بوده و محقق از ابزارهایی چون مشاهده و مصاحبه بهره گرفته است.

بررسی مردم شناختی تاثیر ماهواره برفرهنگ پوشش و رفتار زنان استان ایلام ( مورد مطالعه منطقه چرداول )
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  ملیحه رستم زاد   محمد حسین فرجاد

چکیده این پژوهش با هدف بررسی«مردم شناسی تآثیر ماهواره بر فرهنگ پوشش و تغییر رفتار زنان ایلام(منطقه چرداول)» با روش توصیفی و جامعه آماری زنان منطقه چرداول انجام شده است. به کمک ابزار مصاحبه محقق ،یافته های تحقیق بدین شرح بیان می گردد: ماهواره با برنامه های متنوع خود باعث اشاعه فرهنگی بیگانه در منطقه چرداول شده است، و بیشترین تاثیر را بر پوشش مردم منطقه داشته است بخصوص در بین زنان و دختران منطقه چرداول این تاثیر به وضوح دیده می شود. مردم بخش چرداول در منطقه محرومی زندگی می کنند، و امکاناتی برای گذران اوقات فراغت وجود ندارد . مردم منطقه برای گذراندن اوقات فراغت خود از تلویزیون، کامپیوتر ، cd ،dvd و ماهواره استفاده می کنند.در بین این رسانه ها استفاده از ماهواره به دلیل برنامه های متنوع و جذاب در چند سال اخیر در منطقه افزایش چشم گیری داشته است. در شهرها و روستاهای چرداول کمتر خانه ای مشاهده می شود که ماهواره نداشته باشد. جوانان منطقه با لباس هایی که از برنامه های ماهواره می بینند و تهیه میکنند در تمام مناطق به چشم می خورند. دختران با مانتو ها و مدل موهای جدید و آرایش های مد روز در همه جای چرداول چه در روستا ها و چه در شهرها دیده می شوند. پسران با موهای سیخ و مدل های جدید بسیار دیده می شود . کلید واژه ها: رسانه، ماهواره،زنان، ایلام، چرداول

تحلیل مردم شناختی گیاهان دارویی ( مورد مطالعه شهرستان سنندج و بیجار استان کردستان )
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  هنگام الوند   محمد حسین فرجاد

چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه ، اهداف ، روشهای اجرا و نتایج به دست آمده ): با شناخت جایگاه گیاهان در تأمین نیازها، می توان به شناخت تفکرات انسان و سازمان هایی که در جهت تأمین این نیازها ایجاد می شود پی برد و در این روند به ساختار اجتماعی و فرهنگی دست یافت.علاوه بر آن با بررسی نقش گیاهان در باورهای فرهنگی، جایگاه واقعی آنها در مراتب تکامل شناخته می شود که این شناخت یکی از وجوه اهمیت انجام این پروژه می باشد. جایگاه گیاهان در تأمین نیازها و نقش آن در فرهنگ مردم در ابعاد مختلف یکی از موضوعاتی است که درمردم شناسی ، بخصوص در کشور ما کمتر مورد توجه بوده است بنابراین ضرورت توجه به این موضوع برای پر کردن این خلاء ضروری می نماید. هدف عمده این پروژه شناخت پایگاه گیاهان در ابعاد مختلف فرهنگ مادی و غیر مادی مردم منطقه سنندج و بیجار و تحلیل آن در قالب چهار چوب نظری « ژرژدومزیل » و « کارکردی » می باشد بر این اساس مقصود آن است که از یک طرف نقش گیاهان در تأمین نیازهای انسانی مورد بررسی قرار گیرد و از طرف دیگر نحوه روند تغییرات و کارکردهای جایگاه گیاهان در باورهای فرهنگی مردم بررسی شود و شناخت ارتباط افسانه ها با نقش گیاهان در باورهای مردم منطقه و شکل گیری ارکان فرهنگی گیاهی هدف دیگر این پروژه می باشد. برای اجرای این پروژه به روش میدانی - اسنادی از ابزار پرسشنامه ، مشاهده همراه با مشارکت ، مصاحبه و کتاب ها و اسناد مرتبط ، اطلاعات اولیه گیاهان دارویی جهت ثبت جمع آوری شد. سپس با مراجعه گیاه درمانی های سنتی در زمینه نام محلی ، نواحی برداشت ، نحوه ، مقدار و نوع مصرف این گیاهان و حتی مطالعه کتاب قانون در طب ابوعلی سینا و تقویم الابدان ، نسبت به تکمیل اطلاعات اقدام شد.مصاحبه با افراد بومی آگاه و تجربی از جمله پیرمردی کهنسال که اصرار شدیدی بر عدم استفاده از ضبط صوت و دوربین عکاسی و حتی موبایل داشت در زمینه افسانه های گیاهان تحقیق مرا بسیار یاری نمودند.جالب است در نتایج تحقیق به گیاهانی برخوردیم که در منابع به مصرف دارویی و درمانی آنها اشاره نشده بود، در حالی که توسط مردم محلی برای مصارف دارویی از آنها استفاده می شد.وهمچنین نوع معیشت، محل سکونت ، پایگاه اقتصادی ، سن و جنسیت افراد در میزان آشنایی ، میزان مصرف ، شناخت خواص گیاهان و کاربرد آنها تاثیر بسزایی دارد. ازهمه مهمتر اعتقاد و ایمان و باور قلبی و جنبه تقدس افراد محلی در استفاده از این گیاهان و درمان پذیری آن موثر بوده و در باورها و افسانه ها و ضرب المثل ها، اشعار و ترانه ها، اعتقادات و حتی تغذیه و اقتصاد مردم این منطقه رد پای حضور پر رنگ گیاهان دارویی و کارکرد آشکار و پنهان آن نمایان و واضح است . واژه های کلیدی : گیاه دارویی، مردم شناختی، فرهنگ، خواص گیاهان، درمانگران سنتی.

جنبه مردم شناختی کشیدن دخانیات در کوهپایه تهران (مورد مطالعه کشیدن قلیان در کوهپایه دربند و درکه)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  اکرم جهانگیری انرجان   محمد حسین فرجاد

یکی از مناطق بسیار خوش آب و هوا¬ی تهران بزرگ درکه و دربند است ، که در این رساله به عنوان محدوده مطالعاتی مورد بررسی از منظر مهم "تحلیل مردم شناختی کشیدن دخانیات در کوهپایه تهران"قرار گرفته است. پژوهش حاضر می¬کوشد به بررسی و تحلیل مردم شناختی کشیدن دخانیات (قلیان)در کوهپایه های در بند و درکه بپردازد و با بهره¬گیری از روش مطالعه میدانی (مصاحبه ، مشاهده با تکنیک ضبط صدا، فیلم برداری) وشیوه فیش برداری(کتابخانه ای)تنظیم گردیده است. یافته¬های تحقیقاتی نشان می¬دهد که استعمال¬کنندگان دخانیات،به ویژه قلیان در کوهپایه تهران به خاطر فرار از واقعیات اجتماعی،فیگورهای فردی،کاهش اضطراب ،رفع خستگی و به رغم این که دخانیات را مضر برای طول عمر می¬دانند،از آن استقیال می¬کنندودر نهایت آمارها نشان می¬دهد این رساله با تکیه بر مصاحبه حضوری نگارنده با 50 نفر از استفاده کنندگان از قلیان در کوهپایه ها ، قهوه خانه ها،سفره خانه ها و مکان خصوصی صورت گرفته است. واژگان کلیدی : فرهنگ،مردم شناسی،قلیان،دربند،درکه،قلیان چاق کردن

ازدواج با محارم در ایران باستان
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1385
  مجتبی عباسی   محمد حسین فرجاد

موضوع ازدواج با محارم در ایران باستان یکی از موضوعات بحث برانگیز تاریخ ایران باستان و فقه زرتشتی می باشد این موضوع در چند دهه گذشته توسط جامعه زرتشتی و همچنین دوستاران ایران باستان مردود دانسته می شد و این جماعت در صدد توجیه این نسبت به طریق مختلف از جمله تعابیر مختلف که برای کلمه خویدودث می ساختند تعابیری چون صله رحم، ازدواج پسر عمو و دختر عمو و ... در چند دهه اخیر که مطالعات بسار ارزنده ای در این زمینه شد جای هرگونه شکی نسبت به این موضوع برطرف گردید هر چند که از قدیمی ترین ارمنه مورخان و سیاحان نسبت به این سنت اطلاعاتی در آثار خود گنجانده بودند از آثار مورخانی چون هرودو گزنفو ... به صراحت به این اشاره شده است. پس از این آثار، نویسندگان دوران اسلامی بودند که در آثار خود به وفور بدان اشاره کرده بودند. اشاره آثار اسلامی از این نظر قابل بررسی است که این سنت حتی در دوران اسلامی نیز به عمر خود ادامه می داد، و پیروان دین زرتشتی آزادانه بدان اقدام می نمودند و ظاهراً با روی کار آمدن امرای ترک که در اجرای امور دینی خود را کاسه داغ تر ازآش به حساب می آوردند حساسیت بر این موضوع بیشتر و بیشتر شد تا اینکه به کل رو به فراموشی نهاد.