این تحقیق با هدف جداسازی و خالص‏سازی باکتری بومی آزوسپیریلوم برازیلنس و اثرات تلفیق آن با باکتری ازتوباکتر کروکوکوم روی رشد گندم رقم الوند انجام گردید. توانایی pgpr بودن این باکتری ها در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای در تلقیح به تنهایی و یا تلفیق با کود اوره و مواد آلی برای ترقی دادن عملکرد، شاخص های رشد و جذب مواد غذایی گیاه گندم انجام گردید. نمونه های خاک و ریشه گندم از نواحی اطراف شهر گرگان جمع آوری گردید و سویه های باکتری آزوسپیریلوم از طریق محیط های کشت اختصاصی ( rc, nfb, bms) جداسازی و شناسایی گونه های مورد نظر از طریق آزمایشات فیزیولوژیک و بیوشیمیائی انجام گردید. توانایی تثبیت نیتروژن به روش احیا استیلن و تولید هورمون iaa به روش رنگ سنجی انجام شد. این تحقیق در شرایط گلخانه ای از طریق آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا? تصادفی با چهار تکرار انجام گردید. تیمارها شامل چهار تیمار باکتریایی(b0 ، b1، b2 وb3 ) و کود اوره در سه سطح ( n0، n1 و n2 ) و مواد آلی در دو سطح ( o0 و o30 ) بود. گیاهان در گلخانه و در شرایط دمایی 20 تا 30 درجه سانتی‏گراد و رطوبت خاک 10 85 ظرفیت زراعی، رشد داده شدند. عملکرد، میزان جذب نیتروژن، فسفر و پتاسیم گیاه و شاخص های رشد هر گیاه در مرحله برداشت اندازه گیری شد. نتایج با استفاده از نرم افزار sas و مقایسه میانگین lsd آنالیز گردید(05/.>p). هر دو باکتری در شرایط آزمایشگاهی توانایی تثبیت نیتروژن و تولید هورمون iaa را از خود نشان دادند. تأثیر تیمارهای باکتری در عملکرد، تعداد پنجه و میزان جذب نیتروژن و فسفر گیاه در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. تیمارهای تلفیقی دو باکتری تأثیرات به مراتب بهتری نسبت به تیمارهای هر یک از باکتری‏ها به تنهایی داشتند. کود اوره در تمامی صفات تأثیر معنی داری در سطح احتمال یک درصد و مواد آلی در عملکرد در سطح احتمال پنچ درصد تأثیر معنی داری داشتند.

فسفر و آهن از عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان می باشند. در خاکهای آهکی ایران به دلیل وفور کربنات کلسیم و نیز پ هاش بالا، قابلیت استفاده آهن کم می باشد. همچنین مصرف بیش از مقدار نیاز کودهای فسفردار ممکن است قابلیت استفاده از آهن را کاهش داده و سبب تجمع فسفر در گیاه در حد ایجاد سمیت شود. هدف از این مطالعه ارزیابی گلخانه ای تاثیر فسفر و آهن بر رشد و ترکیب شیمیایی ذرت (zea mays l.) و سویا (glycine max (l.) merrill) می باشد. تیمارها شامل پنچ سطح فسفر (0، 40، 80، 120 و 160 میلی گرم در کیلوگرم از منبع پتاسیم دی هیدورژن فسفات) و چهار سطح آهن (0، 2/5 ،5 و 10 میلی گرم در کیلوگرم از منبع سکسترین آهن 138) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار بود. گیاهان به مدت هشت هفته در یک خاک لومی سری چینگر با نام علمی fine - loamy, carbonatic, thermic, calcixerollic xerochrepts رشد داده شدند. نتایج نشان داد که کاربرد فسفر تا سطح 80 میلی گرم در کیلوگرم سبب افزایش معنی دار وزن خشک قسمت هوایی ذرت و سویا و همچین غلظت و جذب کل فسفر در هر دو گیاه شده است . کاربرد آهن تا سطح 5 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک ذرت را افزایش اما در سطوح بالاتر آن را کاهش داد. تنها اضافه نمودن 2/5 میلی گرم آهن در کیلوگرم وزن خشک اندام هوایی سویا را افزایش داد. غاظت و جذب کل آهن با کاربرد آهن افزایش اما با کاربرد فسفر کاهش یافت . برهمکنش فسفر و آهن بر وزن خشک ذرت معنی دار بوده اما تاثیری بر رشد سویا نداشت . غلظت روی و مس به طور معنی داری در هر دو گیاه با مصرف فسفر کاهش یافت . غلظت منگنز در سطح 40 میلی گرم فسفر در کیلوگرم افزایش اما در سطوح بالاتر کاهش یافت . کاربرد آهن غلظت روی را در قمست هوایی ذرت کاهش داد اما تاثیری بر سویا نداشت . مصرف آهن تاثیری بر غلظت مس نداشت اما غلظت منگنز را در هر دو گیاه کاهش داد. در خاتمه پیشنهاد می شود که قبل از هر گونه توصیه کودی تاثیر فسفر، آهن و برهمکنش آنها بر روی ذرت و سویا در شرایط مزرعه مرود مطالعه قرار گیرد.