به منظورتعیین بهترین زمان کشت، فاصله بین ردیف کشت و میزان بذر روی عملکرد گیاه باقلا رقم ’برکت‘ در آزمایشی در سال زراعی 87 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) به صورت کشت دوم اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپیلت فاکتوریل با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. سه تاریخ کشت (10 و 25 مهر و 10 آبان) به عنوان فاکتور اصلی، سه فاصله بین ردیف (30 و 40 و 50 سانتی متر) و دو میزان بذر (100 و 150 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تاریخ کشت روی عملکرد و تمامی اجزای عملکرد (تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف، عملکرد بیولوژیکی و ...) تأثیر معنی داری داشت. همچنین تأثیر فاصله کشت روی صفت ارتفاع بوته و وزن صد دانه معنی دار است. با این وجود میزان بذر روی هیچ صفتی تأثیر معنی داری را نشان نداد. اثر متقابل تاریخ کشت و فاصله کشت در صفت ارتفاع بوته، تاریخ کشت و میزان بذر در صفت ارتفاع پایین ترین غلاف و فاصله کشت و میزان بذر در صفات وزن صد دانه و شاخص برداشت معنی دار شد. عملکرد و تمامی اجزای عملکرد به جزء وزن صد دانه و شاخص برداشت در تاریخ کشت 10 مهر بالاترین میزان خود را داشتند. بیشترین عملکرد غلاف از فاصله بین ردیف 30 سانتی متر به دست آمد. تمامی اجزای عملکرد به جزء ارتفاع غلاف پایینی و وزن صد دانه بالاترین میزان خود را در میزان بذر 100 کیلوگرم در هکتار دارا بودند. با توجه به یافته های این آزمایش، کشت در 10 مهر با فاصله بین ردیف 30 سانتی متر و میزان بذر 100 کیلوگرم در هکتار، به عنوان مناسب ترین زمان، فاصله بین ردیف و میزان بذر در کشت دوم باقلا توصیه می شوند.

تغذیه ی مطلوب گیاه تأثیر چشمگیری بر مقدار و کیفیت عملکرد آن دارد. نیتروژن جزء عناصر ضروری برای رشد گیاهان محسوب شده و از مهم ترین عناصر غذایی محدود کننده در تولید برنج می باشد. سیلیسیم به عنوان یک عنصر ضروری برای رشد و نمو گیاه محسوب نمی شود اما از یک سو برای رشد و عملکرد برنج مورد نیاز است و از سوی دیگر موجب کاهش اثرات زیانبار ناشی از تنش های طبیعی و غیرطبیعی می شود. به منظور بررسی اثر برهمکنش نیتروژن و سیلیسیم بر رشد و غلظت عناصر غذایی گیاه برنج، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل سه سطح نیتروژن (صفر، 100 و 200 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و چهار سطح سیلیسیم (صفر، 150، 300 و 450 میلی گرم در کیلوگرم خاک) برای دو رقم برنج محلی (هاشمی) و اصلاح شده (sa13) در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه در سه دسته شامل صفات زراعی، صفات مرتبط با ورس و غلظت عناصر غذایی اندام هوایی مورد بررسی قرار گرفتند. کاربرد نیتروژن موجب کاهش شاخص برداشت و افزایش معنی دار ارتفاع ساقه، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد خوشه، میانگین تعداد دانه در خوشه، عملکرد دانه، عملکرد کاه و کلش، وزن هزار دانه، مقدار کلروفیل و نیز افزایش نیروی شکستگی، سطح مقطع، ضخامت و طول میانگره شد. همچنین با کاربرد نیتروژن، غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم و روی اندام هوایی افزایش و غلظت sio2 ساقه کاهش پیدا کرد. کاربرد سیلیسیم طول خوشه، تعداد خوشه، عملکرد کاه و کلش و نیز وزن خشک، نیروی شکستگی، سطح مقطع و ضخامت میانگره را به طور معنی داری افزایش و طول میانگره را کاهش داد. غلظت sio2 ساقه و نیز غلظت فسفر و پتاسیم اندام هوایی با استفاده از سیلیسیم افزایش و غلظت روی کاهش پیدا کرد. اثر برهمکنش نیتروژن و سیلیسیم بر طول خوشه، تعداد خوشه، میانگین تعداد دانه در خوشه و عملکرد کاه و کلش معنی دار بود و کاربرد سطح بالای نیتروژن و سیلیسیم اثر بهتری داشت. در میان عناصر غذایی تنها غلظت نیتروژن دانه به طور معنی داری تحت تأثیر برهمکنش دو عنصر قرار گرفت به طوری که حداکثر غلظت نیتروژن در سطح 200 میلی گرم نیتروژن و 300 میلی گرم سیلیسیم مشاهده شد. ترکیب سطح متوسط نیتروژن و سطوح بالای سیلیسیم اثر بهتری بر استحکام ساقه داشت. رقم اصلاح شده پاسخ بهتری به مصرف هر دو عنصر نشان داد.

به منظور بررسی اثر سطوح کود فسفر (صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم فسفر در هکتار) و پیش پز کردن (پاربویلینگ) شلتوک بر خواص فیزیکوشیمیایی دانه سه رقم برنج (هاشمی، خزر و گوهر)، آزمایشی مزرعه¬ای به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1391 در موسسه تحقیقات برنج کشور انجام شد. نتایج نشان داد که محتوی فسفر خاک از طریق تاثیر بر صفات تعداد پنجه، تعداد دانه¬های پر، وزن هزار دانه و دیگر صفات عملکردی سبب افزایش عملکرد دانه می¬گردد. بیشترین میزان عملکرد در تیمارهای کودی80 و 120 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار ( به ترتیب مقدار 3256 و 3390 کیلوگرم در هکتار) ثبت شد. علیرغم تاثیر مثبت تیمارهای کودی بر عملکرد و اجزای عملکرد، با افزایش محتوی فسفر خاک، میزان اسید¬فیتیک دانه افزایش یافته و سبب کاهش محتوی عناصر غذایی آهن و روی و همچنین میزان فراهمی آنها شد.. بیشترین محتوی اسید¬فیتیک دانه در رقم خزر و در تیمار کودی 120 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار ثبت شد. پس از اجرای عملیات پاربویلینگ محتوی اسید¬¬فیتیک شلتوک به میزان 80 درصد کاهش یافت، بطوریکه کمترین میزان اسیدفیتیک در ارقام خزر و گوهر و در تیمار کودی صفر کیلوگرم در هکتار ثبت شد. پیش¬پز کردن شلتوک نیز باعث افزایش محتوی آمیلوز دانه و محتوی عناصر غذایی فسفر، آهن و روی در برنج سفید پیش¬پز شد. در طی عملیات پیش¬پز کردن فعالیت آنزیم فیتاز افزایش یافت. در تمامی ارقام بیشترین میزان فعالیت در تیمار کودی 80 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار ثبت شد. نتایج همچنین نشان داد که پیش¬پز کردن نقش دوگانه¬ای را بر فعالیت آلفاآمیلاز ایفا می¬نماید. در مرحله نخست خیساندن سبب افزایش فعالیت این آنزیم شده و در مرحله بخاردهی فعالیت آنزیم به¬شدت کاهش یافت. بنابراین نقش افزایش فسفر بر کمیت دانه برنج مثبت و بر کیفیت غذایی دانه برنج منفی ثبت شد. تیمار پیش¬پز کردن با تاثیر بر خواص فیزیکوشیمیایی دانه برنج سبب بهبود کیفیت و ارزش غذایی دانه برنج گردید. واژه¬های کلیدی: اسید¬فیتیک، برنج، پاربویلینگ، فسفر.