این رساله مشتمل بر یک مقدمه، طرح پژوهش، پنج فصل، یک خاتمه می باشد. درپایان نتیجه گیری و خلاصه بحث ارائه و ترتیب داده شده است. فصل اول: به کلیات اختصاص دارد و عناوینی مانند، مفهوم شناسی عقل، معنای لغوی و تعریف اصطلاحی عقل و انواع عقل و کاربردهای عقل و مترادفات آن در قرآن و مقام عقل در روایات اسلامی بحث شده است. فصل دوم: تحت عنوان ارزش عقل از نظر قرآن و روایات،ارزش شناخت عقلانی ،هدایت بخشی عقل، حجت باطنی خداوند، ضرورت عقل و وحی، هماهنگی عقل و وحی سپس با بیان دلایل عدم امکان تعارض بحث به پایان می رسد. فصل سوم: به عوامل پرورشی وتکامل عقل مانند تفکرو تعقل در آیات و نشانه های الهی، نشانه های او در زمین وآسمان، عظمت و وسعت آسمان ها، اشاره به انواع مختلف تقلید و در پایان از تقلید کوکورانه مذمت شده است. فصل چهارم: بیانگر خردمندان در آیات و روایات است و وجود موجود دارای عقل و تکلیف اختیار، غیر از انسان، و همچنین اوصاف خردمندان و در ذیل این فصل باارائه بحث سیمای خردمندان در قرآن گفتگو شده است. فصل پنجم: با عنوان آثار خردورزی، حقیقت جویی و پذیرش حق و دین، چگونگی دستیابی به حق، بهره گیری از آیات الهی، تکوینی و تشریعی و نشانه خردورزی، عاقل زبانش را کنترل می کند، از هوای نفس پیروی نمی کند و در ذیل این فصل به پرورش و غذای فکر بحث به پایان رسیده است. و در خاتمه به بیان نشانه های نابخردان پرداخته ایم. و در پایان نتیجه گیری و خلاصه بحث وفهرست منابع آورده شده است.

در فصل اول: این پایان نامه تاریخچه و سابقه علمی عصمت، ضرورت موضوع، ماهیت و چیستی، مطرح شده است. فصل دوم: حقیقت اقسام عصمت به لحاظ منشا، به لحاظ گستره و به لحاظ مصداق بیان شده است. فصل سوم عصمت انبیاء (ع) از جهت عصمت عامه و عصمت خاصه و آن سری آیات شریفه مربوطه مورد بحث قرار گرفته است. فصل چهارم عصمت غیر انبیاء که عصمت ملائکه می باشد مورد بحث واقع شده است.

منظور از هدایت، راهنمایی به سوی خیر و صواب است، که به دوگونه نشان دادن راه و یا رساندن به مقصد واقعی، صورت می گیرد. در مقابل آن، ضلالت قرار دارد که به معنای انحراف و دوری از حق است. با توجه به آیات قرآن کریم، هدایت از جانب خداوند دارای دو نوع هدایت عامه و هدایت خاصه می باشد، که هدایت عامه خود، گاهی تکوینی و گاهی تشریعی است. هدایت عامه تکوینی آن هدایتی است که خداوند در طبیعت هر موجودی اعم از جمادات، نباتات و حیوانات قرار داده، و هر یک به مقتضای طبع خود به سوی کمال سیر می کند. منظور از هدایت عامه تشریعی نیز آن است که خدا تمام بشر را به وسیله ارسال رسل و انزال کتب هدایت می نماید. اما هدایت خاصه، هدایتی است ربانی، که اعطای حکیمانه خداوند به بندگانی خاص می باشد. انبیای الهی، پیشوایان معصوم و علمای ربانی که وارثان انبیا هستند، از عاملان اصلی هدایت از طرف خداوند می باشند، و همگی اهداف مشترکی را دنبال می کنند، که مهم ترین آن دعوت مردم به توحید و خداپرستی می باشد. عواملی چون یاد خدا، قلب سلیم، تهذیب نفس، تفکر و علم، به همراه ایمان، زمینه ساز هدایت در انسان می باشد. در مقابل، طاغوت های زمان، دوستان ناباب، تقلید از گذشتگان و پیروی از اکثریت نااهل، از عوامل ضلالت است که پیروی از شیطان، دنیاپرستی و هوای نفس زمینه های آن را فراهم می کند. از آن جا که تمام اموری که در نظام هستی جریان دارد، دارای مراحل و مراتبی است، هدایت و گمراهی انسان نیز ناگهانی انجام نمی شود و مراتبی دارد؛ بر این اساس، اسلام، ایمان و ولایت از مراتب هدایت بوده، و مریضی قلب، انحراف از حق و کفر، از مراتب ضلالت به شمار می رود. در مجموع می توان گفت خداوند انسان را به عنوان اشرف موجودات آفریده، و او را مشمول هدایت تکوینی و تشریعی نموده است، و انسان با اختیار خود، مسیر سعادت یا شقاوت را انتخاب می کند

آیات متعددی از قرآن کریم در ارتباط با مسأله امامت و ولایت بوده و بیانگر ارج و مقام و فضائل امیرمومنان علی(علیه السلام) و ائمه معصومین(علیهم السلام) می باشد. مفسران و متکلمان شیعه به این آیات بر اثبات خلافت و جانشینی بلافصل امیرالمومنین علی(علیه السلام) و نیز بیان جایگاه امامت و ویژگی های امام استناد جسته اند. در مقابل برخی از مفسران اهل سنت به طرح شبهاتی در زمینه استدلال شیعه به این آیات پرداخته اند، که از جمله ایشان، رشید رضا در تفسیر المنار می باشد. ما در این رساله و در ضمن سه فصل دلالت آیات و وجوه مورد استناد شیعه را بیان نموده و شبهات رشید رضا را بر این موارد بیان و پاسخ گفته ایم. فصل اول به بحث های کلی و پیش نیاز بحث اختصاص دارد. فصل دو م مشتمل بر آیات امامت و ولایت می باشد که در آن آیات زیر بررسی گردیده و البته در هر مورد شبهات یا کم توجهی های رشید رضا نیز بیان و پاسخ داده شده است. 1ـ آیه امامت بقره، 124 2ـ آیه ولایت مائده، 55 3ـ آیه اطاعت نساء، 59 4ـ آیه تبلیغ مائده، 68 5ـ آیه اکمال مائده، 3. فصل سوم به آیات بیانگر فضائل امیرالمومنین علی(علیه السلام) و امامان معصوم(علیهم السلام) اختصاص داده شده است و در آن آیات مورد نظربررسی و دلالت آنها بر فضیلت ایشان نمایانده و شبهات رشید رضا در هر مورد پاسخ گفته شده است. آیات مورد بحث در این بخش به شرح ذیل می باشد. 1ـ آیه لیله المبیت بقره، 207 2ـ آیه مباهله آل عمران،61 3ـ آیه برائت توبه، 3 4ـ آیه انفاق بقره، 274 5ـ آیه صادقین توبه، 119 6ـ آیه سقایه الحاج توبه، 19 7ـ آیه محبت مائده، 54 8ـ آیه بیّنه و شاهد هود، 17. شایان ذکر است که در بیان دیدگاه اندیشمندان شیعه به منابع مختلف کلامی و تفسیری مراجعه شده است ولی در بخش نقد و بررسی شبهات رشید رضا، از تفسیر شریف المیزان بیشترین استفاده را شده است.