در این آزمایش از 24 کلنی زنبورعسل که از لحاظ ملکه، میزان جمعیت و ذخیره غذا مشابه بودند، به منظور بررسی اثرات مصرف مکمل ویتامین های گروه bاز طریق شربت شکر (50 درصد قند) روی میزان رشد جمعیت کلنی، تخمگذاری ملکه، پرورش نوزادان و اندازه گیری وزن لاشه زنبوران کارگر، تولید عسل ذخیره ای و زمستان گذرانی کلنی های زنبور عسل استفاده شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار و 6 تکرار انجام شد. تیمارها شامل: 1) تیمار شاهد (کلنی های تغذیه شده با شربت فاقد مکمل ویتامینی گروه b) و تیمار های 2)، 3) و 4) که به ترتیب کلنی های تغذیه شده با شربت مکمل شده با سطوح 50 درصد (mg/l 250)، 100 درصد (mg/l 500) و 150 درصدی (mg/l 750) از سطح پیشنهادی مکمل ویتامین b کمپلکس، بودند. میزان شربت مصرفی حدود نیم لیتر به ازای هر کلنی و به صورت یکروز در میان به مدت 45 روز بود. نمونه برداری برای جمعیت کلنی، تخمگذاری ملکه و پرورش نوزادان در سه نوبت و در فواصل زمانی 15 روزه انجام شد، برای وزن لاشه زنبوران کارگر نمونه برداری در دو نوبت میانه و انتهای دوره آزمایش انجام شد. اندازه گیری میزان عسل ذخیره ای 15 روز پس از پایان تغذیه انجام شد و تاثیر زمستان گذرانی در پایان فصل زمستان مشاهده شد. نتایج حاصل از آنالیز آماری نشان داد که بین تیمارها از لحاظ میزان تخمگذاری، جمعیت، پرورش نوزادان، میزان عسل ذخیره ای و زمستان گذرانی تفاوت معنی داری وجود داشت (05/0p<). در وزن لاشه زنبوران کارگر تفاوتی بین تیمارها مشاهده نشد (05/0p>). بیشترین و کمترین میانگین جمعیت به ترتیب مربوط به تیمار 150 درصد ویتامین b (8/4 قاب) و تیمار شاهد (7/3 قاب) بود. تیمار 150 درصد ویتامین b بالاترین (131 سانتی متر مربع) و تیمار شاهد کمترین (96 سانتی متر مربع) سطح تخمگذاری را داشت (05/0p<). در پرورش نوزادان بیشترین مقدار برای تیمار 150 درصد ویتامین b با 720 سانتی متر مربع و کمترین مقدار برای تیمار شاهد با 479 سانتی متر مربع بود. بیشترین میزان عسل ذخیره ای برای تیمار 2 و 3 (50 و 100 درصد ویتامین b) با میانگین وزن 3/6 کیلوگرم برای هر کندو و کمترین میزان برای تیمار شاهد با میانگین وزن 5/4 کیلوگرم بود. برای زمستان گذرانی بیشترین تاثیر روی تیمار 100 درصد ویتامین b و تیمار شاهد بود، به طوری که در تیمار 100 درصد ویتامین b تمام تکرارها زنده بودند ولی در تیمار شاهد دو کلنی حذف شد. نتیجه اینکه، استفاده از سطوح مناسب ویتامین های گروه b در جیره غذایی زنبورعسل می تواند روی میزان تخمگذاری، رشد جمعیت، تولید عسل و زمستان گذرانی زنبوران عسل تاثیر مثبت داشته باشد.

کنه واروآ یکی ازآفات مهم زنبور عسل می باشد که در سالهای اخیر تلفات شدی به کلنی های زنبور عسل در کشور ما وارد نموده است ، به منظور بررسی بیولوژی و روشهای مبارزه بااین آفت درکشور و یافتن راه حلی مناسب جهت کنترل جمعیت کنه پیشگیری ازخسارات ناشی از آن بررسی هایی انجام شد که خلاصه آنها به شرح زیر است : نوسانات انبوه جمعیت کنه درطول سال بانمونه برداریهای ماهیانه ازطریق حجره های سربسته نوزادان وهم از طریق زنبوران بالغ بررسی شد و نمودار رشد و نوسانات جمعیت کنه ترسیم گردید و باتوجه به آن، زمان مناسب مبارزه تعیین گردید. انواع داروهای مهم و قابل دسترس در کشور از دو گروه تدخینی و خوراکی (سیستمیک) ازنظر میزان کارآیی و اثرات جانبی مطالعه شدند و موثرترین و مناسب ترین آنها باتوجه به شرایط معرفی گردید. دراین بررسی هااز گروه داروهای تدخینی فولبکس و او از گروه داروهای خوراکی پریزین نتایج مطلوب داشتند. محاسن ومعایب کار در رابطه با زمان مبارزه (بهار- پاییز - زمستان) بررسی شد و پیشنهاداتی باتوجه به شرایط زمانی و مکانی ارائه گردید، ازاین نقطه نظر نیز برای زنبورداران مهاجر زمان مناسب انجام مبارزه در زمستان و درمنطقه گرمسیر و برای زنبورداران ثابت دراواخر تابستان و اوایل بهار می باشد. به منظور یافتن راه حلی مناسب در مبارزه با واروآ، بااستفاده از روش های حبس ملکه و نحوه تک کلنی، مطالعاتی انجام شد که ازاین نقطه نظر نیز موفقیت هایی درکنترل وکاهش انبوهی جمعیت کنه بدست آمد و روش تکثیر به شیوه تقسیم فقط کارگران جوان کند و برای کنترل کنه مناسب تشخیص داده شد. باتوجه به نتایج حاصل از اجرای طرح و به منظور تکمیل تحقیقات انجام شده، بررسی کارآیی روش کنترل بهاره بااستفاده از بریدن و جمع آوری حجره های سربسته نوزادان نر و بررسی میزان مقاومت زنبوران بومی دربرابر کنه واروآ، برای تحقیقات آینده پیشنهاد می گردد .