چکیده: در این تحقیق فون دوزیستان شهرستان نهاوند در استان همدان مورد مطالعه قرار گرفت. طی چندین دوره سفر کاری تعداد کلی 156 نمونه دوزیست از منطقه مورد مطالعه جمع??آوری شد. به علاوه فاکتورهای جغرافیایی، بارش سالانه و فلور منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه??های جمع??آوری شده در فرمالین 10??????% یا اتانول 90% نگهداری شدند. در این نمونه??ها، چندین صفت متریک و مریستیک اندازه??گیری شد و همه نمونه??ها طبق کلید??های شناسایی اخیر شناسایی شدند. در کل 4 گونه متعلق به 4 جنس و 3 خانواده از دوزیستان بی??دم شامل pseudepidalea viridis(syn. bufo viridis) از خانواده bufonidae، pelophylax ridibunda (syn. rana ridibunda) و rana camerani از خانواده ranidae و hyla savignyi از خانواده hylidae در این منطقه جمع??آوری و شناسایی شد. ???????? بیش از نصف دوزیستان خانواده bufonidae در جنس (bufo) pseudopidalea قرار می??گیرند. 450 گونه از این جنس در سراسر جهان شامل آمریکا، اوراسیا و آفریقا پراکنده است.? pseudepidalea viridis گونه??ای است که در یک دامنه وسیعی پراکنده شده است. این گونه را در بیشتر قسمت??های ایران می??توان یافت. در این مطالعه تنوع ژنتیکی جمعیت??های این تاکسون در مناطق مختلف ایران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد 24 نمونه p. viridis از 5 منطقه مختلف شامل نهاوند، تویسرکان، قزوین، خرم?آباد، الشتر جمع??آوری و بافت کبد نمونه??ها برداشته شد و در اتانول 100????% نگهداری شد.???????? dna با استفاده از پروتوکل استاندارد (sambrook and russel, 2001) استخراج شد. سپس دو قطعه از ژنوم میتوکندریایی (یک قطعه مربوط به ژن 12s rrna به طول 386 جفت باز در 24 نمونه و یک قطعه مربوط به ژن 16s rrna به طول 936 جفت باز در 18 نمونه) تکثیر و سپس تعیین توالی شد. طبق clustalw توالی??ها align شدند و با استفاده از نرم??افزار paup برای هر دو ژن کلادوگرام رسم شد.?? درخت فیلوژنی و فواصل ژنتیکی در میان جمعیت??های مختلف با استفاده از 12s rrna نشان می??دهد که جمعیت??های این تاکسون در مناطق مورد مطالعه از نظر ژنتیکی خیلی مشابه هستند. این شباهت ممکن است به این دلیل باشد که 12s rrna به شدت حفاظت شده است و برای این قبیل مطالعات مارکر مناسبی نیست.??? همان آنالیزها برای ژن 16s rrna جمعیت??های این تاکسون را در دو کلاد با اختلاف ژنتیکی پایین قرار داد. به طور خلاصه این مطالعه نشان داد که جمعیت??های مختلف p. viridis در مناطق مورد مطالعه از نظر ژنتیکی و مورفولوژیکی مشابه هستند.