به منظور مطالعه تنوع در صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک موثر بر عملکرد نخود آزمایشی در سال زراعی 1374-75 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور انجام شد. در این بررسی 6 ژنوتیپ نخود در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار مورد مقایسه قرار گرفت . انتخاب این ژنوتیپ ها براساس دو گروه پرمحصول و کم محصول صورت گرفت . نتاج حاصله نشان داد که ژنوتیپ های مختلف خصوصا معدل دو گروه از نظر عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک ، اختصاص ماده خشک به اندامهای مختلف ، ارتفاع بوته، تعداد غلاف ، تعداد دانه و وزن دانه در شاخه های اصلی و فرعی همچنین درصد جذب تشعشع، محتوی کلروفیل، تداوم شاخص سطح برگ ، سرعت پر شدن دانه و شاخص تخصیص با یکدیگر اختلاف معنی داری نشان می دهند. معذلک بین این ژنوتیپ ها از نظر طول فنولوژیک ، شاخص برداشت ، وزن صد دانه، سرعت رشد نسبی و طول دوره موثر پر شدن دانه تفاوت بارزی وجود ندارد. براساس تجزیه علیت بین صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک خصوصیاتی مانند عملکرد بیولوژیک ، سرعت پر شدن دانه، متوسط سرعت رشد محصول، تداوم شاخص سطح برگ از زمان گلدهی و شاخص تخصیص تاثیر مستقیم معنی داری بر عملکرد داشتند. لذا بنظر می رسد که در برنامه های اصلاحی نخود گزینش برای این خصوصیات موثر است .