نام پژوهشگر: غلامرضا یزدانی
غلامرضا یزدانی باقر شاملو
چکیده : اصل برائت کیفری یا فرض بی گناهی متهم یکی از مهمترین سنگرهایی است که در پناه آن انسان توانسته است رمز مقابله با تجاوز و تعرض به حقوق خود را دریابد و احساس امنیت و آزادی را در وجود خود تقویت کند. به موجب این اصل هر کسی به ارتکاب جرمی متهم شود بی گناه فرض می شود تا اینکه گناهکاری او بر طبق قانون در یک دادگاه صالح ثابت گردد. در عین حال این اصل نیز در موارد خاص مصالح عالیه عمومی ، مقتضی محدود شدن قلمرو این اصل یا جایگزینی و تقدم اماره مجرمیت بر این اصل می باشد. از جمله مهمترین موارد عدول از این اصل که در اسناد بین المللی و قوانین داخلی برخی کشورها پذیرفته شده جرائم علیه امنیت، جرائم علیه بشریت (جرائم جنگی)، ثروتهای مشکوک و جرائم سازمان یافته می باشد که می-توان گفت غالب این جرائم مخل امنیت ملی و فرا بین المللی می باشد. وجود سرمایه های مظنون است که ظن تحصیل آنها از طریق فعالیتهای مجرمانه می رود. همچنین در مورد جرائم سازمان یافته گاهی افراد با تبانی به منظور دستیابی به منافع مادی و قدرت اقدام به فعالیتهایی غیرقانونی و هماهنگ کرده و در این راه از هر نوع ابزار مجرمانه ای استفاده می کنند. در چنین مواردی بار اثبات دعوا معکوس شده قلمروی این اصل جاری نمی شود و بر متهم است که مشروعیت منشأ این ثروت ها را اثبات کند. با وجود این نهایتا کنوانسیون جامعی در پالرموی ایتالیا (2000) به انضمام سه پروتکل برای همکاری دولتها در جهت مبارزه با این جرائم تدوین و برای امضای دولتها مفتوح گردید.با این حال دولت ایران فقط آنرا امضاء کرده و به دلیل ابهام در تأمین منافع مالی ناشی از الحاق به این کنوانسیون مذکور آن را تصویب نکرده است.در حال حاضر در ایران قانون خاصی برای مبارزه با این جرم وجود ندارد اما در رابطه با برخی مصادیق شاخص جرائم سازمان یافته این کنوانسیون قوانینی وضع شده از جمله قانون.مبارزه با قاچاق" انسان1383،" قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1367 اصلاحیه1376و 1389" و قانون.مبارزه با پولشویی مصوب1386،این نوشتار تلاش می کند علاوه بر بررسی دقیق اصل برائت و چگونگی اعمال آن در جرائم سازمان یافته و تقدم اماره مجرمیت در این نوع جرائم ،تعریف ، ویژگی، اهداف، آثار و مصادیق آنرا بررسی کرده و در نهایت قلمرو و نحوه اجرای اصل برائت در جرائم سازمان یافته علیه امنیت ملی و محدودیت های آن مورد بررسی قرار دهد. کلیدواژه: اصل برائت، جرائم سازمان یافته، اماره مجرمیت، قاچاق، پولشویی