نام پژوهشگر: محمدحسین داودوندی
محمدحسین داودوندی محمود غفاری
درحال حاضر بیش از 90 درصد غذای انسان منشاء گیاهی دارد که 53 درصد آنرا غلات تشکیل میدهند. گیاهان بطور مستقیم و غیر مستقیم در تهیه پوشاک و سوخت موثرند. اکنون حدود 8000 گونه گیاهی قابل تغذیه بصورت مستقیم یا غیر مستقیم وجود دارد بشر از زمانی که به زراعت پرداخته ققط از 3000 گونه استفاده کرده است . درحال حاضر با توجه به اینکه جمعیت جهان حدود پنج میلیارد نفر است تعداد گونه های مورد استفاده از 150 گونه تجاوز نمیکند. بر اساس بررسیهای بعمل آمده در سال 1970 چهل درصد گندم امریکا را فقط دو واریته تامین میکرد، در سالا 1980 هفتاد و دو درصد محصول سیب زمینی جهان از چهار و محصول نخود فرنگی از دو واریته تامین شده است . با توسعه و پیشرفت تمدن بکارگیری روشهای اصلاحی تنوع گیاهانی که مورد تغذیه و سایر مصارف قرار میگیرند کاهش یافته است .علل اساس کاهش تعداد گونه ها را میتوان مربوط به گزینش ورایته های پرمحصول با قابلیت انطباق محیطی، یک تکه کردن زمینهای کوچک ، تحول ذائقه مصرف کننده و فعالیت شرکتهای بزرگ تجاری دانست . کاهش تنوع ژنتیکی و افزایش یکنواختی در واریته های اصلاح شده گیاهان را در مقابل نژادهای جدید و مقاوم حشرات و پاتوژنها حساس کرده و به سبب بروز اپیدمی آنها موجب کاهش تولید محصولات و بروز خسارات هنگفتی به کشاورزان شده است . از طرف دیگر با کاهش خزانه ژنی وسعت عمل اصلاحگران نیز محدود میگردد، پس از جنگ جهانی دوم 95 درصد از واریته های گندم یونان مورد کشت قرار نگرفته است . تقریبا" تمام واریته های خوشه ای ذرت افریقای جنوبی با ذرتهای خوشه ای هیبرید امریکا جایگزین شده است . 200 سال پیش در کشور فرانسه حدود 1000 واریته سیب درختی وجود داشته که در سال 1970 به 10 واریته کاهش پیدا کرده است ، لذا در چنین شرایطی هر گونه تغییر در شرایط محیط زیست امکان بروز فاجعه ای را بدنبال خواهد داشت . بعنوان مثال در سال 1971 پانزده درصد از محصول ذرت امریکا بعلت استفاده از یک ژرم پلاسم حامل ایجاد نر عقیمی از بین رفته است . همچنینی در سال 1972 پانزده میلیون هکتار از اراضی زیرکشت گندم بزوستایا در شوروی بعلت سرمای شدید از بین رفته است (7 و 8 و 12) . بنابراین با حفظ ژرم پلاست گیاهی و انجام بررسیهای اولیه در مورد شناسائی ژنتیکی گیاهان نه تنها کمک شایانی به بشریت آینده خواهد شد، بلکه امکان دسترسی به محصولات جدید را نیز میسر میسازد. در حال حاضر جمع آوری و نگهداری منابع ژنتیکی و نیز مطالعه ویژگیهای زراعی، ژنتیکی و سیتولوژیکی گیاهان زراعی یک ضرورت محسوب میشود. در این راستا مطالعه سیتولوژیکی جوهای بومی آذربایجان موضوع تحقیقاتی پایاننامه اینجانب تعیین گردید.