زبان فارسی میانه و متن های بازمانده از آن، نه تنها از نظر مطالب مورد بحث و واژ گان گنجینه ای گسترده و پهنه ای نا شناخته است و به بررسی و تجزیه تحلیل نیاز دارد، بلکه از جهت شیوه آوانگاری نیز مقوله ای در خور توجه و بحث است.وجود املای تاریخی فراوان با نارسایی های خطی و برخی از غلط خوانی ها که در متن های موجود راه یافته است کار پژ وهشگر این زبان را از چند جهت دشوار می سازد.از آنجا که نیاز به فرهنگ جامع ریشه شناختی به ویژه برای دانشجویان مشتاق این زبان آشکار است و از طرفی اخلاقیات مهم ترین بخش ادبیات این دوره را تشکیل می دهد، بر آن شدیم تا واژه نامه ای بسامدی-ریشه شناختی بر منتخبی از اندرزنامه های پهلوی ارائه دهیم که ضمن بررسی دستوری هر کلمه، معادل های آن در زبانهای مختلف نظیر ایرانی باستان،فارسی باستان،اوستایی،فارسی میانه ترفانی،پارتی،پازند و فارسی نو در نظر گرفته شود.ارائه این واژه نامه می تواند دانش پژوهان را در جهت شناخت بهتر این متون و نیز سیر تحول واژگان تا به امروز،راهنمایی کند.

هدف اصلی این پایان نامه، توصیف و تجزیه و تحلیل سطوح گوناگون زبانیِ گویش بردستانی است. این گویش در روستاهای بردستان و لمبدان و بندر دیّر در شهرستان دیّر در استان بوشهر، دارایِ گویشور می باشد. این پژوهش پس از شناساندن موقعیت کلی و جغرافیایی منطقه و بازگوییِ تاریخچه ی آن و به دست دادنِ پیشینه ی تحقیقات گویش شناسی در ایران و استان بوشهر و نیز روش تحقیق، ساختمان این گویش را در سطوح گوناگونِ آوایی و ساخت واژی و نحوی، تجزیه و تحلیل می نماید. در بخش آوایی، افزون بر بررسیِ هم خوان ها و واکه های گویش از طریق " جفت های کمینه "، به بررسی الگوی هجایی و خوشه های هم خوانی و فرآیندهای آوایی و واحدهای زبرزنجیری می پردازد. در بخش ساخت واژی، گونه های واژه دربردارنده ی اسم و صرف فعل و قید و تصریف و اشتقاق و ترکیب بررسی می گردد. در بخش نحو، عبارت ها و جمله ها و اجزای آن دربرگیرنده ی بند و گروه فعلی و اسمی و قیدی بررسی خواهد شد. در همه ی مراحل پژوهش تلاش شده که این گویش با فارسی معیار مقایسه شود و تفاوت های آن با فارسی استاندارد مشخص گردد.

بررسی های ریشه شناختی، گام اساسی هر پژوهشی درباره متون باستانی به شمار می رود. بدون چنین بررسی هایی، بسیاری از متون کهن همچنان پرابهام و چه بسا کاملا نامفهوم بنمایند، امری که به گسست فرهنگی میان نسل ها می انجامد. این پژوهش کوشیده است تا در قالب این پایان نامه فهرستی از ریشه های فعلی را فراهم آورد و در این راه تنها به گردآوری صرف نتایج پژوهش های پیشین نپرداخته بلکه به بررسی منابعی نیز اقدام کرده است که بسیاری از آنها تا کنون چندان مورد توجه نبوده اند، یعنی گویش های ایرانی، که منبعی گرانبها از واژه های کهن را در خود حفظ داشته اند و هیچ پژوهش ریشه شناختی دامنه داری از آنها بی نیاز نخواهد بود. بیشتر کارهایی که تا کنون درباره ریشه شناسی زبانهای ایرانی انجام شده اند، واژه ها را مدخل قرار داده و ریشه را در زیر آن نوشته اند، امری که دسترسی به ریشه را بسیار سخت، و چه بسا برای تازه کاران و بویژه دانشجویانی که در آغاز راه آشنایی با زبانهای کهن هستند، ناممکن می سازد. در این پژوهش کوشش بر این است تا به مدخل قرار دادن ریشه و ذکر مشتقات در زیر آن نسبت به رفع این کاستی پیشگام گردد و گرچه آغازگر این شیوه نوین نبوده اما امید است که در زمره پیشگامان آن باشد. برای بهره وری هرچه بیشتر از این پایان نامه، و با توجه به اینکه تقریبا 6000 واژه در این پایان نامه وجود دارد، در انتها نمایه ای حاوی همه واژه ها پیوست شده است که فهرستی از آنها را بر حسب تقدم تاریخی و همراه با شماره صفحه در بر دارد و البته واژه های دوران باستانی و میانه و برخی زبانهای نو، دارای معنی نیز می باشند.

متن پهلوی زند بهمن یسن با موضوع مکاشفه و پیشگویی حوادث آینده متنی قابل تأمل در میان متون فارسی میانه به شمار می رود. زبان فارسی میانه زبانی است که برای اظهار نظر درست در مورد قواعد و دستور آن نیاز به بررسی دقیق و موشکافانه متون کهن حس می شود. بررسی، ترجمه و تجزیه و تحلیل متن های فارسی میانه نیازمند شناخت و آگاهی بسیار است. عدم آگاهی از بنیان و ریشه واژگان امکان هر گونه اظهار نظر صحیح را در مورد معنی و مفهوم متون از خواننده سلب می کند. در این پژوهش سعی بر این بوده است که واژگان متن زند بهمن یسن از نظر ریشه شناسی و دستوری بررسی شوند و سیر تحول و دگرگونی آن ها از آغاز تا به فارسی نو مورد مطالعه قرار گیرد. ارائه ی واژه نامه ای توصیفی و ریشه شناختی و همچنین بررسی سیر تحول واژگان می تواند هر دانش پژوه در این زمینه را درجهت شناخت بهتر ساختار زبان فارسی میانه به کار برده شده در این متن راهنمایی کند. امید است ارائه این تحقیق مقدمه ای برای بررسی های بیشتر و دقیق تر در خصوص ساختار و ریشه واژگان پهلوی به شمار آید.

اسب این حیوان باشکوه و نجیب، گذشته ای بس شگفت آور دارد. این جاندار در ابتدا شکار، و خورده می شد، سپس انسان او را اهلی کرد و به خدمت خود در آورد و بر پشت او به جهانگشایی پرداخت و گیتی را در نوردید و سرانجام در اوج ترقی و شکوه خود بود که اسب، مرکب ایزدان گردید و در فراخنای آسمانها به پرواز در آمد؛ فراگشتی پرشکوه که حتی امروزه نیز ردپای پر رنگی در زندگی و تمدن انسانی دارد. بررسی این تحول شگفت انگیز خود بخشی از پژوهش های تاریخ انسانی را تشکیل می دهد. این پژوهش که به شیوه کتابخانه ای صورت گرفته، شامل 5 فصل است. فصل اول که تحت عنوان کلیات ارائه گردیده، شامل مقدمه، مبانی نظری تحقیق، پیشینه تحقیق و روش تحقیق می باشد. در پایان فصل یادداشتهای مربوط به آن ذکر شده است. در فصل دوم به بررسی ریشه شناسی واژه اسب و نامهایی که در آنها واژه اسب به کار رفته است بر اساس متون اوستا و پهلوی، همراه با آوانویسی های ارائه شده توسط محققان بنامی چون بارتولومه، مایرهوفر، یوستی، کلنزو... پرداخته شده است. فصل سوم بررسی اسب در اوستا، که شامل چندین زیر مجموعه و هر زیر مجموعه شامل زیر مجموعه های دیگر می باشد، بررسی اسب و گردونه در اوستا و همچنین بررسی اسب به عنوان طلب و هدیه، آمده است. در پایان فصل یادداشتهای مربوط به آن ذکر شده است. در فصل چهارم اسب در متون پهلوی، که شامل چندین زیر مجموعه می باشد، مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان نیز یادداشتهای مربوط به فصل چهارم ذکر شده است. در نهایت، در فصل پنجم به جمع بندی و نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته شده است.در نتیجه گیری به سئوالاتی که در مبانی نظری تحقیق بیان شده است، جواب داده شده است. در انتها عکسهای مربوط به اسب آورده شده است. چنین نتیجه میگیریم که اسب از معدود جاندارانی است که با انسان زیسته و در خدمت او بوده و جایگاهی برتر از دیگر جانوران داشته است چنانکه انسان حتی از روزگاران بسیار کهن اسبان خود را نامگذاری می کرده است، ارتباطی دو جانبه که سبب گردید نام این جانور بر انسان ها نیز گذارده شود. انبوه نامهای کهن ایرانی برساخته با واژه "اسب"، که تا کنون و در این پژوهش بررسی شده اند، گواه این واقعیت مهم می باشند..... واژگان کلیدی: اسب، اوستا، متون پهلوی،گردونه، ایران باستان.

چگونگی مدیریت هخامنشیان بر ایالات و نحوه مدیریت خراج گیری و نظارت بر امور درباری و نظامی و سیاسی

بررسی نقش گیاهان در فرهنگ بشری از گذشته های بسیار دور، نشان می دهد که انسان از آغازین روزهای تاریخ خود، همواره با دیده تکریم و تقدیس به درختان می نگریسته و آنها را در شمار ایزدان یا موجودات فراطبیعی می پنداشته است. بخشی از این تکریم نامعمول، ریشه در ماهیت درختان و ویژگی های طبیعی آنها داشته است؛ ویژگی هایی مانند عمر طولانی و زندگی دوباره پس از برگ ریزان خزان و مرگ کاذب زمستانی. انسان نخستین که نمی توانست ریشه این تحولات را دریابد، عنان تخیل خویش را گشود و گیاهان و بویژه برخی درختان را با انبوهی از پیرایه های قدسی آراست. باورهایی که در بالا بدانها اشاره شد، به روزگاران کهنی منتقل گردید که در بررسی های تاریخی از آن با نام دوره هند و اروپایی یاد می شود، زمانی که اقوام هند و اروپایی هنوز مهاجرت بزرگ خود را آغاز نکرده بودند ایرانیان نیز در گذشته های بسیار دور، درختان را سخت تقدیس می کرده اند، باورهایی که ریشه آنها را تا عصر هند و اروپایی می توان پی گرفت. با این حال به سبب عواملی چند، از جمله تعالیم عالی تری که آیین مزدیسنا عرضه می داشت، از این تقدس تا حد بسیاری کاسته شد و احتمالا بخشی از آن به تکریم فوق العاده آب منتقل گشت. با این حال آثار تکریم کهن درختان در اساطیر ایرانیان به خوبی بازتاب یافته است هر چند مقایسه اهمیت نقش درختان در باورهای ایرانیان و دیگر ملل از جمله هندی ها و دیگر هند و اروپایی ها، نشان دهنده این حقیقت است که ایرانیان کمتر از خویشاوندان دور خود در اهمیت درختان مبالغه می کرده اند. بررسی گیاهان در باورهای ایرانیان، و همچنین دیگر ملل، نشان می دهد که بسیاری از ملل قدیمی درختان را پدید آورنده انسان می دانسته اند، خواه به گونه ای مستقل و خواه بنا به اراده خدایان. بنا بر این باور، انسان در نهایت از خاک منشاء می گرفت. بخشی از تقدس درختان را نیز باید در همین عقاید بازجست. برخی از باورهای کهن با تعدیلاتی در روزگار اسلامی نیز ادامه یافت و حتی آثار آن را می توان امروزه نیز به گونه ای باز یافت؛ تکریم درختان کهن و حتی دخیل بستن به آنها که بویژه در برخی نواحی روستایی ایران همچنان ادامه دارد، ریشه به روزگاران کهنی می رساند که در آغاز بدان اشاره شد.

چکیده بررسی نامه دوم منوچهر به کوشش مهدخت قاسمی پور زبان فارسی، بازمانده زبان فارسی میانه یا پهلوی و آن، بازمانده زبان فارسی باستان است. زبان پهلوی در دوره ی ساسانی زبان رسمی ایران بوده است و از آن چهار نوع اثر با چهار الفبا به جای مانده است که از این میان یکی، نوشته های زردشتیان ایران به خط پهلوی کتابی است. بخش عمده ای از آثار زردشتیان به فارسی میانه را نوشته های دینی تشکیل می دهند که متن مورد پژوهش ما نیز از آن جمله است. منوچهر پسر گشن جم، پیشوای دینی زردشتیان در نیمه دوم قرن سوم هجری(9 م.) می زیسته است. از وی دو اثر به جای مانده است؛ کتابی تحت عنوان دادستان دینی و سه نامه که به نامه های منوچهر شهرت دارد. این سه نامه در رد بدعت هایی است که برادرش، زادسپرم، بنا نهاد. وی نامه اول را خطاب به مردم سیرجان و کرمان، نامه دوم را خطاب به زادسپرم و نامه سوم را خطاب به بهدینان نوشت. هدف از این پژوهش بررسی متن پهلوی «نامه دوم منوچهر» است که تاکنون مورد مطالعه دقیق علمی قرار نگرفته است. بدین منظور این متن ابتدا حرف نویسی و آوانویسی، و سپس ترجمه شده است؛ نیز واژه نامه-ای بسامدی ترتیب داده شده که در آن معانی واژگان و ریشه شناسی آن ها? صورت های باستانی و نکات دستوری هر واژه توضیح داده شده است. یادداشت ها و نتیجه گیری و دو پیوست، که اولی متن پهلوی ویراسته دابار و دومی فهرست واژه ها و اصطلاحات تخصصی است، در ادامه آورده شده اند. آوانویسی و حرف نویسی بنابر شیوه مکنزی، و برگردان فارسی بنابر آوانوشت است. در فصل یادداشت ها، از اختلاف واژگان در دستنویس ها و نیز تفاوت های آن ها، به همراه نظرات نگارنده سخن رفته است.

چکیده بررسی گزیده ای از متون نظم و نثر پارتی و پارسی میانه ی مانوی (آوا شناسی، ترجمه و ریشه شناسی) به کوشش معصومه خواجه زاده درخت کهن سال شعر و ادب ایرانی با قدمتی سه هزار ساله، آثار درخشان و جاودانی به بار آورده است که چون ستاره های تابناک در آسمان ادب سرزمین هنرپرور ایران می درخشند. هر یک از این آثار، به زبان های ایرانی و دوره های متفاوتی از تاریخ تعلق دارند. زبانی که اقوام ایرانی پس از جدایی از هم نژادان خویش (هندوآریایی ها) به کار می بردند، «ایرانی باستان» یا «ایرانی آغازین» نامیده می شود. این زبان در واقع مادر همه ی زبان هایی ست که به نام زبان های ایرانی می شناسیم. زبان های ایرانی به سه دوره ی تاریخیِ باستان، میانه و نو تقسیم می شود. زبان های ایرانی میانه خود به دو شاخه ی شرقی و غربی تقسیم می شوند. زبان های ایرانی میانه ی غربی عبارت اند از: پارتی (پهلوی اشکانی) و پارسی میانه (پهلوی یا پهلوی ساسانی). از مهم ترین آثاری که به این دو زبان بر جای مانده است، نوشته های مانویان است که در آغاز سده ی بیستم میلادی از واحه ی ترفان به دست آمده اند. مانی و پیروان او، برای ترویج دین خود، آثارشان را به زبان مردمی که در میان آن ها قصد تبلیغ داشتند، می نوشتند یا از زبان دیگری ترجمه می کردند. در ایران، میان اهل پارس و پارت و سغد، آثار خود را به پارسی میانه و پارتی و سغدی منتشر می ساختند و این سه زبان سبب پیشرفت سریع مانویت بود. بویس، نوشته های مانوی به دو زبان پارسی میانه و پارتی را در جلد نهم کتاب اکتاایرانیکا به چاپ رسانیده است. بررسیِ آوانوشتی، ترجمه و ریشه شناختیِ بخش های هفت تا یازده و شانزده تا هجده از کتاب وی، هدف این پژوهش بوده که در پنج فصل انجام شده است. آوانویسی و معانی واژگان بر اساس واژه نامه ی بویس می باشد و ترجمه بر پایه ی آوانوشت ها، به همان ترتیب بخش آوانویسی، انجام شده است. در فصل یادداشت ها، همه ی ابهامات آوایی، زبانی، تاریخی، دینی، نام ها و اصطلاحات خاص توضیح داده شده اند. ریشه شناسی واژگان به صورت واژه نامه ای بسامدی، در دو بخش پارتی و پارسی میانه صورت پذیرفته است. در این پژوهش، همه ی تلاش بر این بوده تا تصویری دقیق از گزیده ی متون مانوی فراهم شود به گونه ای که فرهنگ و هنر و زبانِ بخشی از تاریخ ادبیات پر گُهر ایران زمین را باز تاباند. امید است که نتیجه ی کار چنین بوده باشد.

گاهان از یک سو قدیمی ترین و کهن ترین اثر ادبی ایرانی است که از دوره باستان برجای مانده و از سوی دیگر در این اثر زرتشت به طور برجسته به ستایش اهورامزدا و دعوت مردم به راستی و درستی می پردازد. بنابراین، گاهان نه تنها از نظر ادبی بلکه از نظر دربرداشتن تفکرات نوین آن روزگاران اهمیت به سزایی دارد. ما در این رساله به ارائه ی دستاورد های علمی نوینی که اوستاشناسان جهان در حوزه متون اوستایی کهن انجام داده اند، می پردازیم. این رساله به بررسی یسنه 45 و 46 گاهان می پردازد.

آیین های پس از مرگ در دین زرتشتی از ایران باستان تا کنون، همواره هدف مشخصی را دنبال می کند و آن کمک به روان در گذر از پل چینود و آسایش آن در جهان اخروی است. با این حال این آیین ها تغییرات محسوسی را در دوره های زمانی مختلف داشته اند. در پژوهش پیش رو با جمع آوری متون اوستایی و پهلوی و شواهد باستان شناسی به جا مانده از ایران باستان و بررسی پژوهش های انجام شده در این زمینه و مصاحبه با زرتشتیان کنونی شهر های یزد، کرمان و شیراز، تا حد زیادی به تغییرات این آیین ها در گذر زمان دست پیدا شده است. به نظر می رسد که این آیین ها با حساسیت و وسواس بیشتری در اواخر دوران ساسانی و پس از اسلام اجرا می شده است. رسم دخمه گذاری در ایران تا قرن اخیر اجرا می شد. این رسم ابتدا در تهران، سپس کرمان و در نهایت یزد پایان یافته است، اما در بمبئی و در میان پارسیان هند هنوز اجرا می شود. در ایران، تا به امروز بسیاری از آیین هایی که در گذشته انجام می گرفته، حذف شده اند و رو به سادگی می رود.

در عهدین روایت هایی در باب دربار ایران وارد شده است. در این تحقیق میان این روایات و آن چه مورخین نقل نموده اند مقایسه ای صورت پذیرفته است. برای به دست آوردن این اطلاعات، منابع کهن و نیز آن چه مورخان امروزی با استناد به آن، تاریخ را بازسازی می کنند بررسی شدند، سپس مقایسه ای با چند بخش از عهدین انجام شد که مشهورترین گفته ها را مورد ایران و پادشاهان ایرانی دارند. در فصل اول به ذکر مقدمه شامل بیان کلی موضوع، مبانی و پایه های نظری و تحقیق، روش تحقیق، پیشینه ی تحقیق و اهمیت و ضرورت تحقیق پرداخته شد. در فصل های دوم تا ششم به ترتیب کتاب های دانیال، اشعیا، استر، نحمیا- عزرا و انجیل متی معرفی شدند، خلاصه ای از این کتاب ها نقل شد و سپس مقایسه ای میان مندرجات آن ها و تاریخ انجام شد. در انتهای هر فصل ورود احتمالی عناصر ایرانی به این کتاب ها مورد بررسی قرار گرفت.

دینکرد یکی از مهمترین متون پهلوی است و این پایان نامه بررسی نیمه نخست کتاب هفتم این اثر را به ترتیبی که گفته خواهد شد، به انجام رسانده است. حرف نویسی و آوانویسی بخش های یاد شده دینکرد هفتم بر اساس متن ویراسته مدن انجام شده است و البته این کار ضمن مقابله ای با ویرایش نوینی از دینکرد هفتم، اثر راشد محصل انجام گرفته است. این دو اثر تنها پژوهش هایی هستند که متن پهلوی دینکرد را بررسی کرده اند. علاوه بر حرف نویسی و آوانویسی، ترجمه ای از قسمت های یاد شده دینکرد هفتم نیز انجام شده است. در این ترجمه کارهای قبلی درباره دینکرد نیز مورد توجه بوده اند. آثاری مانند ترجمه وست، ترجمه های آموزگار، تفضلی در اسطوره زندگی زردشت، و نیز ترجمه راشد محصل مورد استفاده قرار گرفته اند و تفاوت های مهم و نکات ابهام برانگیز در پانوشته هایی ذکر شده اند. به دنبال این ترجمه واژه نامه بسامدی و ریشه شناختی متن های بررسی شده نیز ارائه شده است. در این واژه نامه ریشه واژه ها در زبانهایی مانند اوستایی، فارسی باستان و سانسکریت (در صورت وجود داشتن) ذکر شده اند. افزون بر این برای استفاده بهتر در زیر هر مدخل نشانی منابعی ذکر شده است که می توان در آنها اطلاعات بسیار بیشتری را درباره این واژه ها به دست آورد. ضمیمه ای درباره نامهای خاص، اطلاعاتی را درباره نامهایی ارائه می دهد که در بخش های بررسی شده دینکرد ذکر شده اند. البته نظر به فراوانی این نامها، اطلاعات ارائه شده مختصر می باشد.

چکیده بررسی شخصیت اسفندیار در اوستا و شاهنامه به کوشش سارا باصری پژوهش حاضر به معرفی و بررسی شخصیت اسفندیار در اوستا و شاهنامه می پردازد و تغییرات این شخصیت را در این متون بررسی می کند. از این رو سعی شده است تا جایی که امکان دارد نکات مشترک و متناقض در مورد این شخصیت در اوستا و شاهنامه مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش که به شیوه کتابخانه ای صورت گرفته مشمول 6 فصل می باشد. فصل اول تحت عنوان کلیات ارائه گردیده شامل تعریف و بررسی ضرورت تحقیق در زمینه اسطوره و حماسه، بیان مساله، هدف و روش و پیشینه تحقیق می باشد. در فصل دوم به بررسی اسفندیار در اوستا پرداخته شده است و فصل سوم به بررسی شخصیت اسفندیار در شاهنامه اختصاص یافته است. در فصل چهارم شخصیت اسفندیار در سایر متون مورد بررسی قرار گرفته و در فصل پنجم دیگر پهلوانان روئین تن مورد بررسی قرار گرفته اند. و در نهایت در فصل ششم به جمع بندی و نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته شده است. از آنجائیکه مطالب حول این شخصیت محدود و پراکنده می باشد پژوهنده سعی در ارائه رساله ای کامل و منسجم در این خصوص داشته است که امید است برای استفاده علاقه مندان مفید واقع گردد و شایان ذکر است که در این رساله از توضیح مطالب تکراری و تعریف اصطلاحات اوستایی و پهلوی که بارها در رساله های مختلف تعریف شده اند پرهیز شده است. زیرا که طرف خطاب ما در وهله اول و به خصوص در قسمتهای متون اوستا و پهلوی فرد متخصص و تحصیل کرده در این رشته بوده است. اما در قسمت شاهنامه و نتیجه گیری ها روی سخنان ما هم متخصص بوده و هم مردم فرهیخته و غیر متخصص و سعی شده که توجه آنها را به مواضع معنوی چندی جلب کنیم که برای معرفت ما به حال انسان مفید و آموزنده اند.

بررسی متن پهلوی اندرز پوریوتکیشان(حرف نویسی، آوانویسی، ترجمه، تجزیه و تحلیل دستوری و اشتقاقی واژه ها و تدوین واژه نامه بسامدی) به کوشش نرگس زاهدی اندرزنامه ها بخش مهمی از ادبیات پهلوی هستند که منسوب به بزرگان دینی یا کشوری یا پیشینیان در ادوار مختلف هستند که موضوعات آنها عمدتا اخلاق دینی و حکمت عملی است. سبک نوشتاری این پندنامه ها متنوع و عمدتا با حجم کم است و غالبا عامه مردم را مخاطب قرار می دهد. یکی از این اندرزنامه ها اندرز پوریوتکیشان است که نگاشته ی دوران نخستین اسلامی است که به صورت "گزیده" یا منتخبی(?idag) از اندرزهای نخستین آموزگاران دینی زرتشتی در میان کتاب دینکرد سوم بوده و مبتنی بر اصول اولیه اعتقاد دینی زرتشتی است به صورت موجز و آن چه را که بهدین زرتشتی باید پس از بلوغ(15 سالگی) انجام دهد به رشته تحریر کشیده است. هدف از این تحقیق بررسی دقیق تر واژگان و تدوین یک واژه نامه مستقل در خصوص این متن است. سعی بر این است که با تدوین و تهیه واژه نامه ابهام در برخی از واژگان این متن به حداقل کاهش یافته و مشخص و شفاف باشد تا خوانندگانی که ان را مطالعه می کنند بتوانند علاوه بر حرف نویسی و آوانویسی واژگان به نقش دستوری آنها دسترسی داشته باشند.در این رساله ابتدا مقدمه ای در خصوص اندرزنامه های پهلوی آورده شده است و سپس حرف نویسی و آوانویسی و ترجمه کاملی از متن بر اساس منابع جدید انجام شده است و در نهایت به واژه نامه کاملی از کلمات به همراه تجزیه و تحلیل و نکات دستوری آن و ریشه شناسی واژگان متن پرداخته شده است. امید است که علاقمندان به خواندن کتب پهلوی بتوانند از آن بهره لازم را ببرند.

چکیده واژه‏نامه موضوعی- ریشه‏شناختی نام‏های جانوران در بندهشن ایرانی به کوشش مهدی خاکسار هدف از این پژوهش بررسی ریشه‏شناختی و موضوعی بر پایه نام جانورانی است که شرح آنها در کتاب بندهشن ایرانی آمده است. در این رساله پس از مرتب کردن نام جانوران به ترتیب حروف الفبا، ابتدا حرف‏نویسی و آوانویسی کلمه ذکر شده است. سپس بخشی از متن که کلمه مورد بحث در آن قید شده به همراه ترجمه آن ذکر می‏گردد. در گام بعدی اتیمولوژی نام با توجه به منابع ریشه‏شناسی ذکر می‏گردد. و سپس توضیحات مربوط به جانور بر اساس اسطوره‏ی نام، سرده‏ی جانور در بندهشن ایرانی و چگونگی تحول کلمه در صورت وجود ذکر می‏گردد. بدین صورت که چگونه نام یک جانور با توجه به صورت باستانی آن شامل هند و اروپایی، سانسکریت، فارسی باستان و اوستایی تغییر و تحول یافته و در زبان های میانه شامل پهلوی، سغدی، ختنی، خوارزمی و ... چگونه هویدا می شود و چگونه در گویش های غربی و شرقی فارسی نو نظیر بهدینی، بلوچی، کردی، یغنابی نمود پیدا می کند. کلید واژه‏ها: بندهشن ایرانی، جانور، اتیمولوژی. ?

گاهان به عنوانِ کهن ترین سند زبان و دین ایرانی مورد توجه مترجمان و مفسران قرار گرفته است. در این پژوهش کوشیده می شود که با مقدمه، آوانویسی، برگردان فارسی، یادداشت ها و واژه نامه ریشه شناختی به بررسی هات 28 و 29 از گاهان پرداخته شود. این پژوهش در پنج فصل ارائه شده است. فصل نخست مقدمه ای بر اوستا و گاهان، فصل دوم مروری بر تحقیقات انجام شده، در فصل سوم متن هر بند با خط اوستایی، آوانویسی و ترجمه آن، سپس تجزیه و تحلیل صرفی هر واژه و یادداشتهایی برای کمک به فهم بیشتر ارائه شده، فصل چهارم شامل واژه نامه ای ریشه شناختی- بسامدی است و فصل پنجم به نتیجه گیری پرداخته شده است. در یک نگاه اجمالی می توان پی برد پژوهشگران و مترجمان اوستا با یکدیگر کاملاً اتفاق نظر ندارند به نظر می رسد این عدم توافق را می توان ناشی از: دشواری متن (یسناها) به دلیل ایجاز فراوان و منفرد بودن آنها، قابلیت بررسی آنها با سروده های ودایی و قدیمی بودن آن و ... دانست. کلید واژه: گاهان، اوستا، یسنا (هات)، اهونودگاه

چکیده بررسی متن پهلوی اندرز دَستوران به بهدینان (حرف‏نویسی، آوانویسی، ترجمه، یادداشت‏ها و واژه‏نامه‏ی ریشه‏شناختی) به کوشش فاطمه متین‏پور متن پهلوی اندرز دَستوران به بهدینان با موضوع اخلاقی، دینی و فقهی زرتشتی از جمله اندرزنامه‏هایی است که از روزگاران گذشته از زبان فارسی میانه به جای مانده و به دوره‏ی پیش از اسلام برمی‏گردد. این متن به بررسی برخی اصول، عقاید، آیین‏ها، مراسم مذهبی در دین زرتشت می‏پردازد. همچنین پرسش و پاسخ‏های مطرح شده در این متن، این اثر را از ویژگی‏های خاصی برخوردار کرده است. زبان فارسی میانه و متن‏های بازمانده از آن از نظر مطالب مورد بحث و همچنین در مورد قواعد و دستور به بررسی دقیق متون کهن نیاز دارد. بررسی، ترجمه و تجزیه و تحلیل متن‏های فارسی میانه و از جمله اندرزها نیازمند شناخت و آگاهی بسیار است. واژگان گنجینه‏ای گسترده و ناشناخته است و نیاز به بررسی موشکافانه، ریشه‏شناختی، ترجمه و تجزیه و تحلیل در آن حس می‏شود، همچنین از جهت شیوه آوانگاری نیز در خور بحث و توجه می‏باشد. نارسایی‏هایی در برخی از متن‏های پهلوی موجود است و کار پژوهشگر این زبان را دشوار می‏کند. در این تحقیق که به شیوه کتابخانه‏ای صورت گرفته است، متن اندرز دَستوران به بهدانیان به دقت حرف‏نویسی، آوانویسی و ترجمه شده است و در ادامه ترجمه این پژوهش، یادداشت‏هایی در راستای مفهوم واژگان، زبان‏شناختی و فقهی ارائه داده شده است. در نهایت با ارائه واژه‏نامه‏ای توصیفی، ریشه‏شناسی به بررسی دقیق ریشه‏ای و مفهوم واژگان این اندرز پرداخته و سیر تحول واژگان را از آغاز تا به فارسی نو مورد مطالعه قرار داده است و برای هر دانش‏پژوه در زمینه شناخت بهتر ساختار زبان فارسی میانه مفید واقع می‏شود. امید است ارائه این تحقیق گامی نخست برای بررسی‏های بیشتر و موشکافانه‏تر در متون زبان فارسی میانه به شمار آید.

کهن ترین اثری که درباره شترنج در دست می باشد، رساله ای است کوتاه به نام؛ گزارش شترنج و نرد یا ماتیکان چترنگ. این رساله که در بردارنده ادبیات تعلیمی می باشد در (820) واژه به زبان پارسی میانه (پهلوی) نقل شده است. یکی از ویژگیهای این رساله استفاده از نماد واره های گوناگونی است که عموماً به باورهای زرتشتی و پیش زرتشتی در دوره ساسانیان است، اشاره می کند. بن مایه های این رساله بر مبنای ادبیات تعلیمی می باشد درون مایه این داستان پیروزی نهایی خرد است زیرا که در نهایت بزرگمهر و ایرانیان که در داستان نماد خردمندترین مردمان هستند پیروز خواهند بود در پایان رساله نتایج به دست آمده بیانگر این مطلب است که؛ با استفاده از نماد پردازی در نحوه چینش نخستین مهره های شترنج ونرد، می توان طرح نمای کارزار در دوره باستان را به وضوح مشاهده کرد. شاید بتوانیم با طرح این پرسش که در ابتدای این اثر پژوهشی عنوان گردید بازی های تخته ای همانند شترنج در هند را یک اثر پیشا-شترنج دانست. بیشتر تلاش پژوهشگران معاصر و پیشین صرف به دست دادن ترجمه روان و درست از این متن بوده، نگارنده با قصد بررسی این اثر که بخشی از ادبیات تعلیمی در زمان ساسانیان می باشد بر این باور است که به تحلیل این متن از دیدگاه ادبیات داستانی و روانشناختی و شناخت حقایق تاریخی نیز بپردازد. روش کار این پژوهش کتابخانه ای می باشد، بدین ترتیب که تمامی واژگان متن ابتدا فیش برداری می شود و از جنبه های ریشه شناختی، زبان شناختی مورد بررسی قرار خواهند گرفت. متن این رساله ابتدا حرف نویسی، آوا نویسی و سپس به فارسی روان ترجمه شده، همچنین از نظرات سودمند دیگر پژوهندگان در زمینه یادداشتهای موضوعی و اساطیر نیز استفاده شده است.

اقوام ایرانی، مظاهر طبیعی را که مایه شگفتی آن ها بوده، مقدس می پنداشتند و از آنجا که درخت هر سال می میرد و دوباره زنده می شود و میوه می دهد، همواره به عنوان یکی از عناصر مقدس، قابل تکریم بوده است. ایرانیان باستان از دیرزمان بنا به اسطوره ها و روایات تاریخی عنصر درخت را محترم دانسته و گرامی می داشتند و بر این عقیده بودند که «درخت زندگی» نگاهبانانی دارد. همان طور که دیده می شود در زمان معاصر نیز هنوز سنت تقدس درختان تداوم یافته و اقوام ایرانی برای این گونه درختان قدرت و انرژی خاصی قائل هستند و برای آن ها نذر می کنند، به آن ها پارچه های رنگی بسته و درخواست های خود را روا می دارند. در این پژوهش، موضوع درخت مقدس به صورت منسجم و مشخص در متون، تاریخ و تصاویر عینی تحقیق شده و از بررسی روند توالی آن می توان درک کرد که این عنصر در فرایند زمانی چند هزار ساله ریشه در تاریخ ایران دارد. درخت مقدس در بنیان از اسطوره های بین النهرینی شکل گرفته، همزمان موضوع آن در فلات ایران و سرانجام به صورت گسترده تر در دوره های ایلامی، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و سرانجام در دوره اسلامی تا زمان معاصر تداوم یافته است. روش انجام این پژوهش، کتابخانه ای، میدانی بوده است. در این پژوهش «درخت زندگی» در اسطوره و متون اوستایی و متون پهلوی و در تاریخ ایران باستان بررسی می گردد. همچنین نمونه هایی از طرح ها و نقش های درخت زندگی بر روی آثار مکشوفه آورده شده است.

یکی از بخش های بسیار مهم ادیان الهی، مناسک و عبادیات است که شامل یک سلسله اعمال مقدس است که پیروان آنها، از طریق آن به پرستش خداوند می پردازند. آیین زرتشت با قدمتی تقریبا دو هزار و پانصد تا سه هزار ساله از ادیان بسیار کهن جهان به شمار می رود. از تعالیم بسیار مهم این آیین، پرستش "اهورا مزدا" به عنوان یگانه پروردگار متعال و استمداد از او برای داشتن زندگی پرهیز کارانه است. به سخن دیگر، این آیین، ماهیتی عمدتا اخلاقی دارد و رشد و پرورش فضایل اخلاقی، نقش اساسی در زندگی دینی افراد ایفا می کند؛ و سه اصل "پندار نیک"، "گفتار نیک" و "کردار نیک" از دستورات اخلاقی بسیار مهم این آیین است. بنابر سروده های اشوزرتشت، هر کس باید برون خود را از هر آلایش، پاک کند تا بیماری به او راه نیابد. برون هر کس، تن و جامه و خانه و پیرامون اوست و هر گاه ما این ها را پاک نگاه داریم، قوانین بهداشت را به کار بسته و تندرست و نیرومند خواهیم بود. نمـاز رسمی ترین راه ارتباط فرد با اهورامزدا و یکی از راههای سپاسگذاری از بخششهای بی کران خداوندی است که در آئین زرتـشتـی عاشقانـه همواره مورد توجه بوده و هر زرتشتـی در اوج پاکی اندیشه روزانـه پنـج بار به نیایش اهورا مزدا می پردازد و ضمن سپـاس و ستـایش اهورا مزدا بر آفریده های نیک خداوندی نیز درود می فرستدو ضمن قدرشناسی خود را به خدا نزدیکتر می گرداند تا از بخشش نیک اندیشی برخوردار گردد و بر نیکی های جهان هستی بیفزاید. در بهداشت همگانی، پزشکی زرتشت بسیار پیشرفته است. قوانین مربوط به پاکیزگی فردی و همگانی هر دو بر پایه هایی برای جلوگیری از پخش بیماریهای واگیر دار ریخته شده اند. و همه مردم را از آلودن آتش ،آب ، خاک و گیاه بازداشته اند. در میان ایرانیان قدیم پاکیزگی بدن نخستین گرو در نگهداری روح بوده است و در تمام مراسم و در نمازهایشان پاکیزگی و نیروی تن را پایه اول پاکیزگی روح می دانستند. شستشوی مرده و خودداری از هر چه که از مرده و ریمنی ( کثیفی) که از زنده جدا شده باشد واجب بوده، چرا که ممکن است بیماری واگیردار به بدن راه یابد. اگر کسی ناخودآگاه مرده یا چرکینی را لمس نماید تا خود را شستشونکند، نباید داخل گروه مردم گردد. همچنین از بستر زنان باردار باید دوری جوید چرا که احتمال واگیر بیماریهای گوناگون وجود داشته است. آلودگی آب را به ریمنی (کثافات) از گناهان بزرگ دانسته اند و اگر کسی در هنگام گذر از جوی آب ببیند که آن جوی به ریمنی آلوده شده است، بر هر زرتشتی بایسته است که آن ریمنی را از جوی دور نماید. پاکی و پاکیزگی در آیین زرتشتی نهاد پارسایی است. در باره پاک کنندگان بزرگ، آفتاب را از بزرگترین می دانستند، خاک و آب و باد را نیز پاک می شمردند.

پژوهش حاضر به بررسی زبان¬شناسی گویش اروانه می¬پردازد. اروانه یکی از روستاهای استان سمنان است. این گویش یکی از بازمانده¬های زبان¬های باستانی ایرانی است که خود یکی از شاخه¬های خانواده¬ی زبان¬های هند و اروپایی نیز به شمار می¬آید. این پژوهش در پنج فصل گردآوری شده است: فصل اول: مقدمه، شامل بیان مسئله، فرضیه¬ی تحقیق، اهمیت و ضرورت آن، پیشینه و روش تحقیق و همچنین موقعیت جغرافیایی، تاریخی، فرهنگی، اقلیمی، این روستا است. در فصل دوم آواشناسی: به تجزیه و تحلیل داده¬ها، واج¬ها و مشخصه¬ی آنها، فرایندهای واجی و ساخت هجایی در گویش به روش توصیفی پرداخته می¬شود. فصل سوم: صرف یا ساخت واژه؛ شامل تصریف، اشتقاق، ترکیب و ساخت واژه است. فصل چهارم: نحو؛ شامل تجزیه جملات در گویش اروانه¬ای از مهم¬ترین مباحث این فصل است. فصل پنجم: نتیجه¬گیری؛ در این فصل به ویژگی¬های مهم گویش پرداخته شده است و نیز پیشنهاداتی درخصوص انجام پژوهش¬های آتی و همچنین برخی محدودیت¬های تحقیق از سوی پژوهشگر بیان گردیده است. نیز به عنوان پیوست فهرستی موضوعی از واژگان گویش آورده شده است.

چکیده واژه نامه توصیفی و ریشه شناسی متن پهلوی دینکرد پنجم به کوشش نسیم مهتاب روشن کتاب دینکرد که در حقیقت دانشنامه ای از دانسته های حکمت مزدیسنایی به زبان پهلوی است، از جمله مهمترین کتاب های ادبیات پهلوی به شمار می آید. کتاب پنجم دینکرد به علت دربرداشتن موضوعات و مطالب گوناگون از لحاظ آیینی، دینی، اسطوره ای، اجتماعی، اخلاقی و اندرزی از جمله متن های در خور توجه است. در این کتاب مطالب به صورت پرسش و پاسخ مطرح می شود و به دلیل سبک خاصی که دارد از جمله متن های مشکل پهلوی می باشد. با در نظر گرفتن واژگان غنی به کار رفته در متن کتاب دینکرد پنجم این اثر نمونه ای پرمحتوا جهت بررسی و تحقیق در زمینه ی زبان شناسی به شمار می رود. این پژوهش تلاشی برای به دست آوردن دیدگاهی کلی به اشتقاق واژگان، بررسی آن ها از لحاظ دستوری و سیر تحولشان از دوره ی باستان تا به نو می باشد. به این منظور سعی شده است هر کدام از واژگان متن از لحاظ دستوری و اشتقاق بررسی شود و معادل های ایرانی باستان، فارسی باستان، اوستا، پازند، فارسی میانه ترفانی، پهلوی اشکانی ترفانی آن ها با توجه به کتاب های موجود، گردآوری گردد. سپس واژگان از نظر ریشه شناسی مورد بررسی می گیرند و ریشه های هندواروپایی، سنسکریت، ایرانی باستان، فارسی باستان و اوستایی نیز ذکر می گردد. واژه نامه توصیفی و ریشه شناختی می تواند هر دانش پژوه را در جهت شناخت بهتر متن و همچنین ریشه شناسی، معنی، درک بهتر ساختار زبان فارسی میانه و سیر تحول واژگان تا به امروز راهنمایی کند. امید است این پژوهش گامی موثر در جهت بررسی های بیشتر و دقیق تر در خصوص ساختار و ریشه ی واژگان پهلوی باشد. کلید واژه: دینکرد، زبان پهلوی، زبان های باستان، اشتقاق، واژه نامه توصیفی و ریشه شناسی.

در این تحقیق به بررسی زبان شناختی گویش دوانی پرداخته شده است.این مهم از طریق بررسی آوایی و ساختواژی و همچنین نحوی این گویش حاصل شده است.بررسی ریشه شناختی این گویش از طریق تحقیق کتابخانه ای و یافتن معادل کلمات این گویش در زبان های اوستایی و فارسی باستان و پهلوی انجام شده است. در این تحقیق از 6 گویشور کمک گرفته شده است. برخی از کلمات این گویش به صورت واژه نامه موضوعی گرداوری شده و در تحقیق گنجانده شده اند. در پایان چند ضرب المثل و یک داستان به گویش دوانی برای آشنایی بیشتر آورده شده است.

تشریح زمان آفرینش گیتی و موقعیت پدیده های نجومی در زایچه کیهان، در کتاب بندهش، باعث شده است تا مولف بندهشن بیشترین اصطلاحات و واژگان نجومی را بکار گیرد و در نتیجه بندهشن به غنی ترین کتاب نجومی در زبان پهلوی و ادبیات ایرانِ پیش از اسلام بدل شود. از اینرو واژگان نجومی بندهشن و شناخت دقیق آنها، یک امر کاملاً کلیدی و تعیین کننده در درک مطالب نجومی سایر متون زردشتی است. این پژوهش که حاصل آن تدوین یک واژه نامه نجومی و تنجیمی بندهشن است، برای اولین بار بطور ویژه و یکجا به بررسی، تحلیل، ریشه یابی و تطابق اصطلاحات نجومی و تنجیمی بندهشن با معادلهای اوستایی، فارسی نوین، عربی، و انگلیسی آنها می پردازد و با تحلیل نظرات محققان و مترجمان بندهشن سعی در ارائه منبعی قابل اعتماد و جلوگیری از تشتت آراء پیرامون واژگان نجومی و تنجیمی این اثر ارزشمند دارد.

چکیده ریشه شناسی نام های خاص ایرانی در سنگ نوشته ی بیستون به کوشش محمدکاظم توانگرزمین هدف از این پژوهش ریشه یابی و ترجمه ی نام های خاص ایرانی است که در سنگ نوشته ی بیستون وجود دارند . در این سنگ نوشته که به دستور داریوش بزرگ نوشته شده ، رفتار و اقدامات سیاسی و نظامی داریوش ، در دو سال اول پادشاهی او آمده است . در این راستا به تعداد زیاد ، نام افرادی که در رخدادهای نوشته شده ، به شکلی درگیر بوده اند یاد شده است ، که بسیاری از آنها ایرانی بوده اند . بدون هیچ تردیدی نام گزاری در بین گروه های انسانی ، ریشه در فرهنگ و باورهای ایشان دارد ، و بررسی و ریشه یابی نام ها در بین یک گروه می تواند بخشی از باورهای دینی ، فرهنگی و اجتماعی آن گروه را بنمایاند . در این راستا این پژوهش به دنبال ریشه یابی و یافتن معنی مناسب برای حدود یکصد نام ایرانی است که در این سنگ نوشته آورده شده است . مراد از نام های خاص ایرانی ، تمام نام هایی است که در پیوند با همه ی گروه هایی هستند که بخشی از اقوام ایرانی به حساب می آیند و نه فقط پارسیان . نوع پژوهش در این پایان نامه ، کیفی و رویکرد توصیفی ، تفسیری و روش داده یابی کتابخانه ای با سند پژوهی یا اسنادی است و روش داده کاوی ، تحلیل محتوا است . به این صورت که برای هر واژه ، به تک تک منابع نامبرده شده در پایان پژوهش مراجعه شده و در صورت وجود واژه ، معنی آن یادداشت خواهد شد . سپس هر واژه ازنظر ریشه شناسی مورد بررسی قرار گرفته و بر روی معنی یا معانی احتمالی آن بحث شده و در صورت نیاز، توضیحی ویژه آن واژه نوشته می شود . دانستن این نکته مهم است که ایرانیان باستان از معانی و ارزش ها و نیز نام حیوانات مقدس در نام های خود استفاده می کردند . همچنین تعدادی از نام های اشخاص در واقع لقب هستند و نه نام اصلی افراد . واژه های کلیدی : بیستون،فارسی باستان،ریشه شناسی،زبان،نام های خاص ایرانی

انسانها از دیرباز، برای طبیعت پیرامون خود اهمیت و ارزش فراوانی قائل بودند و ادامه حیات خود را به وجود عناصر طبیعی وابسته می دانستند. به همین سبب بود که به مرور زمان عوامل طبیعی در ذهن بشر دارای قداست خاصی گشت و وجود ایزدان متعددی از جمله ایزد آسمان ، ایزد وای یا هوا، ایزد آبها، ایزد سپندارمذ، ایزد زامیاد و سپهر، که با این عوامل در ارتباط بودند، تاییدی بر این سخن است. آنها معتقد بودند که ادامه زندگی منوط به حمایت و خوشنودی این ایزدان و حفظ این عناصر جغرافیایی ارزشمندی است که در تمامی دوره های جهان دوازده هزار ساله، از آفرینش آغازین تا فرشگرد سازی در حال یاری رساندن به مردمان هستند. اهمیت آب، باد و خاک به عنوان عناصر مقدس، منحصر به یک یا چند قوم و قبیله نبوده و باورمندی به آن، گسترده ای به پهنای گیتی دارد. متون پهلوی حاوی مطالب متعددی در زمینه های مرتبط با علوم جغرافیا و زمین شناسی است. در این پژوهش که به روش تاریخی صورت گرفته است، کلیه متون پهلوی حاوی این مطالب، از جمله بندهشن، گزیده های زادسپرم، روایت پهلوی و زند بهمن یسن مورد بررسی قرار گرفته است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

یکی از مهم ترین حوزه های مطالعات زبان شناختی بررسی نحوی زبان می باشد. از این میان گرو ه های اسمی در دستور همه ی زبان ها ی دنیا در صدر اجزای کلام مورد بررسی قرار می گیرد. هدف تحقیق حاضر مقایسه ی کشف شباهت ها و تفاوت ها ی ساختاری گروه های اسمی از نظر صوری و معنایی در دو متن داستانی سمک عیّار، نماینده ی ادبیات قرن 6 و سووشون نماینده ی ادبیات معاصر است. از آنجایی که همه ی زبان ها در طول دوره های مختلف دستخوش تغییر و تحوّل هستند. لذا آشنایی با این تحوّلات دستوری ضروری به نظر می رسد طبق داده های تحقیق در نهایت این نتایج حاصل شده است: 1-وابسته های پیشین زبان فارسی دارای محدودیت های هم نشینی هستند و همنشینی این وابسته ها تابع نظم و ترتیب خاصّی می باشد. 2_وابسته های پسین همانند وابسته های پیشین محدودیت همنشینی ندارد؛ اما در ترتیب این وابسته ها محدودیت هایی وجود دارد. بارز ترین تفاوت ها در نثر ارجانی به شرح زیر است: 3- بعضی از وابسته های پیشین (چند،چنان،چنین) ، همراه با یای نکره و بدون یای نکره آمده است. 4- هسته ی بعضی از وابسته های پیشین اشاره ای از نظر شمار ضرورتاً با هم مطابقت ندارد. 5-وابسته ی پیشین «هیچ» در جملات مثبت و منفی کاربرد داشته است. 6-کاربرد ممیز ها و شاخص ها از نظر ساختاری در دو نثر یکسان، تنها تفاوت در نوع استفاده از واژ ه هاست که متناسب با عصر و دوره ی خود می باشد. 7-بیشترین تفاوت در نقش نحوی «را» در دوره ی گذشته و معاصر است که در دوره ی گذشته از تنوع معنایی گسترده ای برخودار بوده است؛ اما امروزه آن کاربردها منسوخ شده است.

موضوع این پایان نامه بررسی 61 پرسش نخستین متنی است به زبان پارسی میانه به نام"روایات آذر فرنبغ فرخزادان" . این کتاب مشتمل بر 147 پرسش و پاسخ است که زردشتیان آن زمان از هیربد آذر فرنبغ پیشوای خود پرسیده اند. این اثر شامل پرسشهایی در باره ازدواج فرزندخواندگی، حضانت ، ارث ، طهارت و نجاست ، گرویدن زردشتیان به اسلام و تبعات آن، زنا با کافر، گناه و ثواب ، آیینهای دینی، بخشش ، سوگند و توسل به آزمایش دینی، وام و گرو، نبستن کشتی، خیرات ، جنگ و خرید می از ترسایان است . نویسنده کتاب که پیشوای زردشتیان پارس بوده در سده دوم و سوم هجری در دوران خلافت مامون عباسی می زیسته است و آثاری چند از او به زبان پارسی میانه برجای مانده است . هدف نگارنده از ترجمه و پژوهش براین اثر، آشناساختن خوانندگان با متنی فقهی - حقوقی بوده است که تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده است .

موضوع این پایان نامه بررسی 49 پرسش از متنی است به زبان پارسی میانه به نام (( روایات آذر فرنبغ فرخزادان)) این کتاب مشتمل بر 147 پرسش و پاسخ است که زردشتیان آن زمان از هیربد آذر فرنبغ پیشوای خود پرسیده اند. این اثر شامل پرسشهایی درباره ازدواج فرزندخواندگی، حضانت، ارث، طهارت و تجاست، گرویدن زردشتیان به اسلام و تبعات آن، زنا با کافر، گناه و ثواب، آیینهای دینی، بخشش، سوگند و توسل به آزمایش دینی، وام و گرو، نبستن کشتی، خیرات، جنگ و خرید می از ترسایان می باشد. نویسنده کتاب که پیشوای زردشتیان پارس بوده در سده دوم و سوم هجری در دوران خلافت مامون عباسی (218 - 198 ه.ق) می زیسته است و آثاری چند از او به زبان پارسی میانه بر جای مانده است. تاریخ نگارش کتاب دقیقا روشن نیست اما با توجه به مدارک موجود می توان تخمین زد که این اثر از 2180 ه. ق. متاخرتر نمی باشد. سبک نگارش آن ساده و به زبان گفتار نزدیک است. اصطلاحات حقوقی و دینی فراوانی در آن بکار رفته و از این نظر اهمیت دارد.این کتاب را دانشمند پارسی هندی بهرام گور انکلسار یا در سال 1969 میلادی در بمبئی به انگلیسی ترجمه کرده، همراه با متن تصحیح شده پهلوی و آوانویسی منتشر کرده است اما تاکنون به زبان فارسی ترجمه و منتشر نشده است. روش پژوهش نگارنده چنین بوده است که متن را براساس شیوه ((فرهنگ کوچک زبان پهلوی اثر د.ن.مکنزی)) آوانویسی و سپس برای آن ترجمه ای به فارسی امروزی نیز واژه نامه ای بسامدی ارائه کند. کوشش شده تا این اثر به زبان شیوا و رسمی فارسی امروز ترجمه و از ترجمه تحت اللفظی پرهیز شود. هدف نگارنده از ترجمه و پژوهش بر این اثر، آشناساختن خوانندگان با متنی فقهی - حقوقی بوده که تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده است. این اثر را می توان از جنبه های گوناگون حقوقی، دینی، فرهنگی و زبانشناسی پژوهش کرد که این کار را پژوهشگران علاقمند دیگر می توانند انجام دهند.

حقوق زن، همواره موضوعی بوده است که باعث ایجاد تنشهایی در جوامع مختلف گردیده است. در اذهان بسیاری از مردم ، هر گاه سخنی از حقوق زنان به میان می آید، تنها این مسئله خطور می کندکه زن در عرصه پهناور جهان، از آغاز تاکنون و فارغ از زمان، مکان، نژاد، رنگ و آئین ، بار مسئولیت ویژه ای بر دوش دارد و آن عبارتست از زادن، پروردن و به بلوغ رسانیدن. آیا براستی نقش زنان در همین چند کلمه خلاصه می شود؟ شکی نیست که موارد مذکور بخشی از حیات زن است که انکار و چون و چرا نمی پذیرد، اما ، حقیقت این است که زن در ساختار اجتماعی، تاریخی، سیاسی و زیربنای فرهنگ و تمدن و در پیدایش باورها و اعتقادها نقش بس عمده داشته و دارد. در دیانت زردشتی ، اصولا به دو شیوه بسیار متفاوت با زن برخورد شده است. در گاهان که در میان یسنا قرار دارد و قدیمی ترین بخش اوستا و در برگیرنده سرودهایی است که آنرا به شخص زردشت نسبت می دهند، زن در جایگاهی رفیع قرار دارد. در اوستای متاخر، زن سرچشمه بسیاری از ناپاکی ها است و به هیچ وجه، مقام و موقعیت زن گاهانی را ندارد.

مضمون این پایان نامه نوعی جمعبندی در باره مناسبات خارجی ایران دوره ای است که یکی از باشکوه ترین مراحل حیات فرهنگی و سیاسی آن را شامل می شود. نگارنده کوشش کرده است در بازیابی مهمترین عوامل روابط فراگیر ایران با همسایگانش بویژه رقیب قدرتمند آن امپراطوری روم، مواردی همچون ارمنستان ، به رسمیت شناختن دین مسیحیت در روم و تاثیر آن بر روابط سیاسی با ایران، رقابت اقتصادی و تجاری بین ایران و روم و توسعه طلبی سیاسی هر دو ابرقدرت در بین النهرین و شبه جزیره عربستان را در نظر بگیرد. با آنکه ساسانیان و رومیان یکی از طولانی ترین نبردهای تاریخ بشری را رقم زدند، اما میراث آنان برای ما فقط خاطره جنگها و نبردهای آنان نیست، بلکه درک مبادلات فرهنگی، هندی، اخلاقی و آئینی آنان است که زمینه مناسبی را برای فهم فرهنگها و تمدنها را فراهم می سازد. یکی دیگر از عوامل شایان توجه در تبیین سیاست خارجی ساسانیان، شیوه برخورد و روابط آنها با اقوام و دولتهایی است که در شمال و شمالشرقی ایران بزرگ می زیستند. پس زمینه این فرایند را نه تنها در دوره ساسانیان بلکه در اساطیر ایرانی و همچنین سلسله های قبل از آنان جستجو کرد. این اقوام از قبیل کوشانیان، هونها و ترکان همواره یکی از عوامل نگرانی دولتهای ایرانی در روابط با روم بوده است.