نام پژوهشگر: ابراهیم قبادی
ابراهیم قبادی محمود حبیب نژاد روشن
مدیریت بهینهی منابع آبی، بهمنظور بهرهبرداری، حفظ و ارتقای کمیت و کیفیت آنها، نیازمند به وجود دادههایی در زمینهی موقعیت، مقدار و پراکنش عوامل شیمیایی آب در یک منطقهی جغرافیایی معین میباشد. انتخاب صحیح پهنهبندی و نقشهی آنها گامی اساسی و مهم در مدیریت منابع آبی منطقه بهشمار میرود. این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی دشت بوشکان در دورههای آماری با روش زمینآماری انجام گردید. دادهها پس از ارزیابی و کنترل آماری به محیط نرمافزاری arcgis10.1 فراخوانی و ضمن تعریف لایهها با برنامهی جانبی analyst geostatistical، نرمال بودن آنها بررسی شد. سپس مدل نمایی واریوگرام بهعنوان مناسبترین شکل برازشی به ساختار فضایی دادههای نرمال خواص کیفی آّب (ph، tds،ec، so4، cl، hco3، k، na، mg، ca، th، sar) و تراز سطح آب داده شد. بهمنظور دقت در روش ارزیابی متقابل براساس کمترین مقدار شاخص rmse و rmsse، از بین روشهای قطعی؛ روش تابع شعاعی و عکس فاصله و از بین روشهای زمینآماری؛ روش کریجینگ ساده بهعنوان بهترین انتخاب و نقشهی پهنهبندی آنها ترسیم گردید. در بررسی تغییرات تراز آب بوشکان از قسمت شمالغربی آبخوان به سمت مرکز، جنوب و جنوبشرقی آن روند کاهشی دارد و متوسط افت آّب دورهی آماری و سالانه بهترتیب 39/17و 24/1 متر میباشد که بهعلت کاسهای شکل بودن آبخوان تحت تأثیر کاهش شیب سطح زمین، تغییرات ژئومرفولوژی منطقه، کاهش شیب هیدرولیکی جریان و آبهای برگشتی از بخشهای کشاورزی و شهری میباشد. همچنین از نظر تغییرات کیفی، قسمتهای شمالغربی، غرب، شرق و شمالشرقی آبخوان پایینترین کیفیت آب را دارد که مهمترین عامل تأثیرگذار، نزدیکی آبخوان به سازندهای میشان و آغاجاری و وجود شرایط مناسب توپوگرافی و ژئومرفولوژی در منطقه و تراکم فعالیتهای انسانی و کشاورزی میباشد. بهطور کلی نتایج بهدست آمده حکایت از افت شدید تراز سطح آب و کاهش کیفیت آب زیرزمینی دشت بوشکان در دورهی آماری است که روندی نزولی و شیب منفی را نشان میدهند. لذا توسعهی عملیات آبخیزداری و مصرف درست و قانونمند آب بهمنظور جلوگیری از برداشت بیرویه، عواقب خطرناک افت سطح ایستابی، کاهش کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی و همچنین تقویت و حفظ آبخوان ضروری است.