نام پژوهشگر: رضا عمویی
رضا عمویی مجید عباسی
انقلابهای زنجیرهای که در سال 2011 در شمال آفریقا و خاورمیانه آغاز گردید، در نخستین پژوهشها همراه با نوعی ناباوری و پیشبینیناپذیری معرفی شد. این تحولات زنجیرهای در کشورهایی مانند تونس، مصر، یمن و لیبی به دگرگونی کامل حکومتها انجامید، در سوریه به جنگ داخلی و در بحرین، عربستان و اردن به افزایش شکافها و بحرانهای داخلی مشروعیت حاکمیت سیاسی منجر شد. صرفنظر از نوع نظام سیاسی کشورها در منطقه مذکور، در عین حال آنچه که میتواند به عنوان سرنخ چرایی انقلابهای زنجیرهای در خاورمیانه و شمال آفریقا به فهم ساختاری آن تحولات بیانجامد، مرتبط با شناخت بافت اجتماعی و نوع مسائل جامعهشناختی آنها میباشد. شناختی که بتواند بصورت ژرفتری دلایل وقوع تحولات سال 2011 را تحلیل ساختاری نماید. براین اساس در این تحقیق با تمرکز بر تحولات سال 2011 لیبی بدنبال تبیین و بررسی نقش مولفههای قومی و قبیلهای به عنوان یکی از مولفههای ساختاری و ریشهای اثرگذار در تحولات مذکور میباشیم، تا در پرتو شناخت این مسائل بتوانیم به تحلیلی جامع در ارتباط با تحولات سال 2011 و پس از آن در لیبی دست یابیم. همچنین از آنجا که موضوع مورد بررسی در این پژوهش مرتبط با مسائل قومی میباشد، بنابراین با معرفی نظریههای مختلف جامعهشناختی قومیت بدنبال تحلیل مسائل قومی براساس نظریه قومی مناسب و جامعی خواهیم بود که قادر به تحلیل مسائل قومی کشور لیبی باشد؛ که در این ارتباط نظریه قومیتی راندال کولینز را با توجه به فراگیری و توجه به بسترهای تاریخی در شکلگیری مسائل قومی، چارچوب تحلیلی مناسبی درجهت تبیین مسائل قومی لیبی خواهیم دانست. لذا با توجه به نقش مولفههای قومی- قبیلهای در تحولات لیبی در ابتدا با تبیین و بررسی مسائل تاریخی این کشور، نقش تاریخ را در شکلگیری قبیلهگرایی و قومیتگرایی به عنوان عامل بسترساز مورد شناسایی قرار خواهیم داد و سپس با بررسی عوامل سیاسی و اجتماعی در دوران حکومت سرهنگ قذافی، نقش ساختار اجتماعی و سیاسی جدید لیبی را به عنوان عوامل تقویتساز قبیلهگرایی در این کشور تحلیل خواهیم نمود و سرانجام نتیجهگیری خود را در ارتباط با مسائل لیبی و چالشهای آتی و پیشروی این کشور بیان خواهیم نمود.