خشکی به عنوان یکی از مهم ترین تنش های محیطی باعث افزایش خطرات جدی در میزان راندمان و تولید محصولات زراعی می گردد. به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر رشد و عملکرد دانه و همچنین بررسی تحمل به خشکی ارقام گلرنگ بهاره با استفاده از شاخص های تحمل، این پژوهش در مزرعه و آزمایشگاه در بهارسال 1391 انجام گرفت. درمزرعه، آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. رژیم آبیاری شامل سه سطح بدون تنش( شاهد)، قطع آبیاری از مرحله 50 درصد گل دهی تا رسیدگی(تنش گل دهی) و قطع آبیاری از مرحله شروع دانه بندی تا رسیدگی(تنش دانه بندی) بود. هم چنین شش رقم گلرنگ شاملpi ، محلی عجب شیر، mec11، فرامان، محلی زرقان6 و سینا در سطوح تنش آبی مورد مقایسه قرارگرفتند. در ارزیابی آزمایشگاهی، ترکیبات فاکتوریول 10 رقم (6 رقم ذکر شده بعلاوه رقم گلدشت، پدیده، محلی اراک و محلی اصفهان) و چهار سطح آبیاری (صفر،3-،6- ، 9- بار) مورد بررسی قرار گرفتند. به طور کلی نتایج این بررسی نشان داد، تنش خشکی موجب کاهش معنی دار صفات مورد بررسی به استثناء تعداد ساقه فرعی، ارتفاع بوته، تعداد دانه در طبق و شاخص برداشتمی گردد. بیش ترین تأثیر تنش خشکی بر روی صفات مورد بررسی، در تنش گل دهی بود.کاهش عملکرد دانه و عملکرد روغن دردو مرحله تنش گل دهی ودانه بندی، ناشی از کاهش در وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و کاهش در میزان تجمع ماده خشک در اثر تنش خشکی بود. تنش کم آبی در مرحله گل دهی و دانه بندی به ترتیب 59/8 و 29/8 درصد عملکرد دانه را در مقایسه با شاهد کاهش داد. رقم سینا از لحاظ عملکرد دانه و عملکرد روغن دارای بیشترین میزان در تنش گل دهی و دانه بندی بود. نتایج تحلیل همبستگی بین شاخص های مقاومت به خشکی و عملکرد دانه نشان داد که شاخص های sti،mp،gmp،snpi وharmدر شرایط تنش گل دهی و شاخص های mp،gmp، sti و harm در تنش دانه بندی برای شناسایی ارقام با عملکرد بالا مناسب بودند. رقم سینا بطور نسبی به عنوان مقاوم ترین رقم و رقم محلی زرقان 6 و محلی عجب شیر به عنوان ارقام حساس به خشکی در دو شرایط تنش شنا سایی شدند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی ورسم نمودار بای پلات و نمودار سه بعدی شاخص های sti،mp و gmp نتایج بالا را تأیید نمودند. نتایج آزمابشگاهی نیز نشان داد که تیمار های مختلف آبیاری اثرات قابل توجهی بر درصد جوانه زنی، سرعت و بنیه جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه داشته اند و در مجموع دربین رقم ها مورد مطالعه رقم زرقان 6 بیش ترین تحمل به خشکی و هم چنین رقم سینا، بیش ترین حساسیت را در مرحله جوانه زنی نشان دادند. ارتباط مشخصی بین نتایج حاصل از بررسی های مزرعه ای و آزمایشگاهی مشاهده نگردید لذا از نتایج صفات جوانه زنی به عنوان معیار های غیر مستقیم جهت گزینش ارقام متحمل به خشکی در مراحل اولیه رشد نمی توان استفاده نمود.

خشکی از مهم¬ترین خطرات جدی برای افزایش راندمان و تولید موفق محصولات زراعی در ایران و جهان است. تاثیر تنش خشکی در مرحله خورجین¬دهی بر روی برخی از صفات اگرومورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه 13 رقم کلزا درقالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار درسال زراعی92-1391 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که رقم¬های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات درسطح آماری1 درصد دارای تفاوت معنی¬دار بودند که این موضوع بیانگر تنوع زیاد رقم¬های مورد مطالعه از نظر بیشتر صفات به ویژه صفت عملکرد روغن می¬باشد. محاسبه همبستگی فنوتیپی بین صفات نشان داد که عملکرد روغن با وزن هزاردانه بیش¬ترین همبستگی مثبت و معنی دار را دارد. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که تحت شرایط تنش مهم¬ترین صفات تأثیرگذار بر صفت عملکرد روغن بترتیب عملکرد دانه، درصد روغن، روز تا 50 درصد گلدهی و تعداد دانه بودند که 88/99 درصد تغییرات را توجیه نمودند . نمودار بای پلات تجزیه به مولفه¬ها نشان داد که مهم¬ترین صفات شامل درصد روغن، طول خورجین،عملکرد دانه و عملکرد روغن می¬باشند. نتایج بیانگر این بود که ارقام okapi، opera و slm046 مقاوم¬ترین ارقام به تنش خشکی می¬باشند. تجزیه خوشه¬ای به روش ward، ارقام مورد بررسی را در 4 گروه مجزا قرار داد که ارقام مقاوم در خوشه چهارم و ارقام حساس درگروه دوم قرار گرفتند. به منظور مطالعه اثر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول (polyethylene glycol) بر درصد جوانه¬زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه¬چه و طول¬ساقه چه در 13 رقم کلزا ، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل سطوح مختلف تنش خشکی(0، 2- ،4 - و6- بار) و فاکتور دوم شامل13 رقم کلزا بود. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اثر معنی¬دار سطوح مختلف تنش خشکی و نوع رقم بر مولفه¬های جوانه¬زنی و همچنین اثر متقابل خشکی و رقم بر خصوصیات مورد بررسی معنی دار گردید. نتایج نشان داد که با افزایش میزان تنش خشکی، تمامی صفات اندازه گیری شده کاهش یافته طول ساقه¬چه نسبت به طول ¬ریشه¬چه کاهش بیش¬تری در مقابل تنش خشکی نشان داد. ارقام مختلف کلزا به دلیل تفاوت¬های ژنتیکی نسبت به تنش خشکی عکس العمل متفاوتی نشان دادند، به طوری که رقم okapi و slm046 در بین ارقام مورد مطالعه بیش¬ترین تحمل به خشکی را در مرحله جوانه زنی نشان دادند. به منظور تعیین مقاوم¬ترین ارقام که دارای بیش¬ترین عملکرد دانه در شرایط تنش رطوبتی بودند از شاخص¬های مقاومت به خشکی مانند sti، tol، mp، gmp، rdi، ssi، sspi و snpi استفاده شد. نتایج همبستگی بین شاخص¬های مقاومت و عملکرد دانه نشان داد که شاخص¬های, mp sti, gmp و snpi دارای بیش¬ترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و عدم تنش داشتند. نتایج بای پلات تجزیه به مولفه¬ها و نمودار سه بعدی نشان دادند که ارقام okapi، opera و slm046 مقاوم¬ترین ارقام شناخته شدند.

چکیده: کمبود آب مهم¬ترین عامل غیرزیستی محدودکننده، برای دستیابی به عملکرد پتانسیل گیاهان زراعی است. به¬منظور بررسی تأثیر کاربرد سیلیکون بر عملکرد ارزن معمولی تحت شرایط تنش خشکی در مزرعه، آزمایشی انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل سه دور آبیاری پس از 60 (بدون تنش)، 90 (تنش متوسط) و 120 (تنش شدید) میلی¬متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a در کرت¬های اصلی و چهار روش کاربرد سیلیکون شامل بدون مصرف، محلول¬پاشی، محلول¬پاشی به¬اضافه مصرف با آب آبیاری و مصرف با آب آبیاری، در کرت¬های فرعی قرار گرفتند. آزمایش در سال زراعی 1391، در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی به¬صورت کرت¬های یک بار خرد شده با 3 تکرار در دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر تنش، بر کلیه صفات به استثناء راندمان مصرف آب و تعداد دانه در سنبله معنی¬دار بود. صفات مورفولوژیک، تعداد سنبله در بوته و وزن هزار دانه تحت¬تأثیر کاربرد سیلیکون قرار نگرفتند. عملکرد بیولوژیک و دانه به ¬ترتیب در تنش متوسط 15 و 22 درصد و در تنش شدید 33 و 42 درصدکاهش داشتند. اثر متقابل خشکی و سیلیکون بر حداکثر ماده خشک، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، راندمان مصرف آب دانه، درآمد خالص، درآمد ناخالص و نسبت فایده به هزینه معنی¬دار بود. کاربرد سیلیکون به¬صورت محلول¬پاشی توأم با آب آبیاری بیش¬ترین اثر مثبت را بر وزن دانه، راندمان مصرف آب و شاخص برداشت داشت. هم-چنین کاربرد سیلیکون به روش مذکور سبب بهبود 14 درصدی نسبت فایده به هزینه در شرایط تنش شدید نسبت به عدم مصرف سیلیکون شد. لذا توصیه می¬شود در مصرف سیلیکون از هر دو روش به¬طور توأم استفاده شود.

در بین گونه های گیاهی موجود در کشورایران، حدود 10 گونه به نام خاکشیر شناخته می شوند که بین آن ها از تمام ابعاد تفاوت های برجسته ای وجود دارد. هدف ماازاین بررسی مقایسه مورفولوژیکی، پلوئیدی و متابولیت های ثانویه دو گونه از انواع خاکشیر(خاکشیر شیرین و خاکشیر تلخ) می باشد. همچنین علاوه بر موضوع اصلی پایان نامه بررسی خواص ضد باکتری و آنتی اکسیدانی این دو گونه نیز انجام پذیرفت.

با ارستفاده از روش دی آلل بین 9 رقم گندم پائیزه برخی از صفات مقاومت به خشکی مانند تعداد ریشه های بذری، تعداد ریشه های نابجا، طول بلندترین ریشه نابجا، تعداد پنجه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه اندازه گیری گردید و میزان تنوع ژنتیکی، قابلیت ترکیب عمومی و خصوصی و قابلیت توارث آنها مورد بررسی قرار گرفت در پائیز سال 1369 ارقام چاکماک ، قرک ، هایمانا و کوندرو از ترکیه، امید و آزادی و سبلان از ایران و گیرپینار و بزوستایا از اروپا و نتایج f1 حاصل از تلاقی های مستقیم بین آنها در قالب یک طرح بلوکی کامل در گلخانه دانشگاه تبریز مورد مقایسه قرار گرفتند. داده های بدست آمده از طریق روش 4 و مدل مخلوط b، پیشنهادی گریفیگ (1956)، مورد بررسی قرار گرفتند همچنین برای تجزیه و تحلیل گرافیکی آنها از روش هایمن)1954(استفاده شد . قابلیت ترکیب عمومی برای کلیه صفات در سطح 1 درصد احتمال و قابلیت ترکیب خصوصی برای تعداد ریشه های نابجا د تعداد پنجه در سطح 5 درصد معنی دار بود، اما قابلیت ترکیب خصوصی برای طول بلندترین ریشه نابجا معنی دار نشد. مقدار واریانس های افزایشی و غالبیت برای صفات مورد بررسی نیز برآورد شد . تعداد ریشه های بذری و وزن خشک ریشه به ترتیب با 76ˆ60 و 58ˆ80 درصد واریانس افزایشی کمترین و بیشترین مقدار را بخود اختصاص دادند . میزان قابل توجه درصد واریانس های افزایشی بدست آمده نشان دهنده نقش موثرتر اثرات افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی صفات فوق میباشد. تجزیه و تحلیل گرافیکی نشان داد که ارقام سبلان، قرک ، امید و آزادی برای طول بلندترین ریشه نابجا دارای درصد ژنهای غالب بیشتری هستند . ارقام کوندرو، آزادی با تعداد ریشه های بذری بیشتر همچنین ارقام بزوستایا، سبلان، هایمانا، با تعداد ریشه های نابجا بیشتر دارای درصد بیشتری از ژنهای مغلوب برای صفات فوق هستند. کلا" تعداد بیشتر ریشه های بذری و نابجا توسط ژنهای مغلوب کنترل شده ولی صفت طول بلندترین ریشه نابجا را ژنها غالب کنترل می نماید. مقدار وراثت پذیری خصوصی تمام صفات بجز طول بلندترین ریشه نابجا در حد قابل قبول بود. بنابراین انتظار میرود که گزینش نسبت به صفات مورد بررسی امکان پذیر باشد. بین صفات تعداد پنجه و وزن خشک ساقه، تعداد پنجه و وزن خشک ریشه و همچنین بین وزن خشک ساقه و وزن خشک ریشه همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت . بنابراین انتظار میرود که انتخاب واریته های با وزن خشک ریشه بیشتر از وزن خشک ساقه و تعداد پنجه بیشتری برخوردار باشند.