اگر چه در گذشته محصولات در پایان دوره عمر خود توسط مشتری دور ریخته می شدند امروزه قوانین، مسیولیت جمع آوری ضایعات محصولات و در صورت امکان بازیافت آن ها را بر عهده تولیدکنندگان محصول قرار داده است. در این پایان نامه یک مدل به عنوان مدل پایه برای طراحی شبکه ای شامل جریان های رو به جلو و معکوس کالا به طور هم زمان و حل مسایل مکان یابی و تخصیص در شرایط غیر قطعی بودن مقادیر تقاضا و بازگشت کالاها از مشتریان انتخاب گردیده و سپس با توجه به اهداف تحقیق توسعه داده شده است. با توجه به تاثیر قیمت خرید پیشنهادی برای محصولات بازگشتی بر سطح کیفی این محصولات و ضعف ادبیات موضوع در این زمینه، توسعه مدل با در نظر گرفتن قیمت پرداختی به مشتریان برای باز گرداندن کالای دست دوم خود به کارخانه انجام شده است. همچنین با توجه به اهمیت تعیین ظرفیت مناسب برای تسهیلات در شبکه لجستیکی و تصمیم گیری در مورد افزایش ظرفیت آن ها در صورت لزوم از طریق مقایسه هزینه لازم برای افزایش ظرفیت تسهیلات در مقایسه با افزایش درآمد و یا کاهش هزینه های کلی شبکه پس از این افزایش ظرفیت، در این مدل امکان افزایش ظرفیت تسهیلات نیز در نظر گرفته شده است. مدل طراحی شده یک مدل دو مرحله ای تصادفی بوده و برای حل آن از یک الگوریتم ترکیبی بر مبنای ترکیب الگوریتم ژنتیک و بکارگیری نرم افزار برنامه ریزی ریاضی برای حل مسایل مرحله دوم استفاده شده است. کاربرد مدل در یک مثال واقعی در یک کارخانه تولید موکت نیز مورد بررسی قرار گرفته و مشخص گردید که در شرایط فعلی راه اندازی تسهیلات بازیافت برای کارخانه توجیه اقتصادی ندارد. در پایان پس از جمع بندی و نتیجه گیری، پیشنهاداتی برای توسعه پایان نامه ارایه گردیده اند.

امروزه با گسترش رقابت بین سازمانهای تولیدی و حتی خدماتی این سازمان ترجیح می دهند برای بقا و افزایش سوددهی خود با سازمان های بالادست یا پایین دست خود همکاری های تجاری نزدیک تر داشته باشند. به این ترتیب هدف یک زنجیره تامین باید بیشینه کردن ارزش تولید شده برای کل طرفین درگیر باشد.در این پایان نامه سیستم شبکه توزیع سه سطحی مشتمل بر تعدادی کارخانه، عمده فروش و خرده فروش مورد مطالعه قرار گرفت است و مدل ریاضی آن برای یافتن مقدار بهینه توزیع هر قلم کالا در مسیرهای کاندید برای ارسال بین مبادی و مقصدها در هر یک از کانال های توزیع در هر دوره از افق برنامه ریزی توسعه داده شده است. تقاضای مشتریان و قیمت خرید محصولات تحت سناریوهای مختلفی می تواند تغییر کند و کلیه تقاضاها دوره برنامه ریزی باید مرتفع گردند با توجه به ماهیت غیرقطعی پاره ای از داده های ورودی جهت کاهش تغییرپذیری ارزش تابع هدف با تغییر پارامترهای ورودی، از بهینه سازی استوار استفاده گردیده است. توابع هدف مسئله موردنظر به کمینه سازی استوار کل هزینه های خرید، نگهداری موجودی و حمل و نقل و همچنین کمینه سازی استوار موجودی مازاد و پس افت در مسئله می پردازد که به این طریق مفهوم توزیع به هنگام در مسئله گنجانده شده است. در پایان نامه ضمن ارائه یک مدل خطی استوار که هر دو هدف عنوان شده را دربرمی گیرد با استفاده از یک الگوریتم خوشه بندی چگالی محور به بررسی و انتخاب ضرایب مدل استوار به گونه ای پرداخته شد که ضرایب حاصل منجر به ایجاد جواب بهتر و استوارتری در سیستم گردد. همچنین از روش حدی به عنوان یک رویکرد تصمیم گیری چندهدفه جهت انتخاب مجموعه جواب های بهینه پارتو استفاده گردید.

در این تحقیق مسیله بهینه سازی یک زنجیره تامین متشکل از سه لایه مورد بررسی قرار می گیرد. اجزاء درون محدوده سیستم شامل تولیدکنندگان، انبارهای میانی و مصرف کنندگان است که در بین آنها ناوگان حمل و نقل، وظیفه جاری ساختن کالا را بر عهده دارد. انبارهای میانی به کلاس های مختلفی تقسیم می شوند و برای استفاده از آنها اولویت وجود دارد. علاوه بر متغیرهای تصمیم رایج در مدل های زنجیره تامین، در این تحقیق مکان تسهیلات جدید نیز به عنوان متغیر تصمیم است. افق زمانی محدود، به دوره های زمانی گسسته می شود. فضای جواب برای استقرار موجودیت های زنجیره تامین نیز گسسته است. از آنجا که تقاضا پویا و معین فرض می شود، برای رویارویی با مشکلات ضعف در پیش بینی تقاضا دو نوع ذخیره در انبارهای میانی در نظر گرفته می شود. کالای مورد بحث از نوع کالای فله ای است. تامین کنندگان کالای واحدی را با نسبت های امتزاجی متفاوت و معین تولید می کنند که لازم است تا علاوه بر برآورده کردن نیاز مصرف کنندگان، نیازهای آنان برای اجزاء ترکیب شده هم در مدل سازی منظور گردد، بدین منظور لازم است تا نسبت امتزاجی مناسبی از کالای مورد نظر حمل گردد تا نیازهای ترکیبی را نیز تامین نماید. در پایان نیز به عنوان تحقیقات آتی پیشنهاد می گردد که توابع هدف متضاد، تأثیر پنجره زمانی خرید در تابع هدف و همچنین تعیین سطح بهینه نسبت امتزاج کالا در هر انبار در مدل دخالت داده شود.