نام پژوهشگر: آذر شمس
آذر شمس محمد سراجی
وین کریستین و وین بلاستین که از داروهای طبیعی ضد سرطان هستند، دو آلکالوئید از 130 آلکالوئید ی هستند که در گیاه پروانش یافت می شوند.در هر حال تعداد بسیار کمی ( در حدود 11 مورد) از این تعداد زیاد آلکالوئیدهای موجود در این گیاه بررسی شده اند و نیز تعداد کمتری از این ها ( در حدود 8 مورد) به طور تجاری در دسترس هستند. در طی30 سال گذشته روش های تجزیه ای متفاوتی برای جداسازی و اندازه گیری متابولیت های موجود در این گیاه توسعه داده شده است. در این پروژه روش ریز استخراج سه فازی مایع با استفاده از فیبر تو خالی برای استخراج این دو آلکالوئید از برگ و ساقه این گیاه به کار برده شد. سپس دو ترکیب استخراج شده توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا و نیز استفاده از آشکارساز آرایه دیودی اندازه گیری شدند. برای بهینه سازی و افزایش هر چه بیشتر بازدهی استخراج، پارامترهای مهم و موثر بر راندمان استخراج از قبیل حلال آلی مورد استفاده، ph فاز دهنده، ph فاز پذیرنده، دمای استخراج، زمان استخراج وسرعت هم زدن محلول مطالعه و بهینه-سازی گردیدند. ارقام شایستگی تجزیه ای تحت این شرایط بهینه، اندازه گیری شدند. حد تشخیص در این روش در حد 72/0 تا 02/1 میکرو گرم بر لیتر برای وین کریستین و وین بلاستین به دست آمد. همچنین انحراف استاندارد نسبی محاسبه شده در این روش برای 5 تکرار در یک روز برای دو داروی مورد مطالعه بین 4/1 تا 6/3 درصد محاسبه گردید. محدوده خطی این روش بین 5 تا 1000 میکرو گرم بر لیتر برای هر دو ترکیب به دست آمد. این روش همچنین برای اندازه گیری مقادیر این دو دارو در نمونه حقیقی گیاه مورد استفاده قرار گرفت. برای این کار نمونه خشک گیاه توسط محلول اسیدی استخراج گردید و پس از فیلتر شدن و انجام استخراج تحت شرایط بهینه با روش ریز استخراج سه فازی مایع توسط فیبر تو خالی، ترکیبات استخراج شده به وسیله دستگاه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا همراه با آشکارساز آرایه دیودی اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که این روش یک روش کارآمد برای جداسازی، استخراج و اندازه گیری این داروهای ضد سرطان از گیاه پروانش می باشد.