چکیده ندارد.

رساله حاضر از سه بخش تشکیل شده است. در بخش اول که شامل سه گفتار می باشد، نگارنده محیط جغرافیایی و ساکنان نخستین اندلس(اسپانیا) ، فتح این سرزمین توسط اعراب، حیات اجتماعی-فکری مسلمانان در سرزمین جدید و حکمرانی آنان، زمینه های نشات شعر عربی در آن دیار دور، جایگاه شعر اندلسی ، ویژگیها و مهمترین مضامین آن و شرح حال شاعران مشهور اندلس و آثار شعری شان را مورد بحث قرار داده است.در بخش دوم نیز که شامل سه گفتار می باشد، به قلمرو مهجر (مهاجر نشین های آمریکای شمالی و جنوبی در قرون نوزدهم و بیستم ) و ساکنان اولیه آن ، چگونگی و عوامل هجرت اعراب بدانجا و اقامت در غربت ، زمینه های نشات شعر عربی در آن سرزمینهای دور، انجمنهای ادبی، روزنامه و مجلات عربی مهاجران ، دین ، مکتب رمانتیک در مهجر ، مکتب دیوان و رابطه اش با مکتب مهجری ، جایگاه شعر در مهجر ، ویژگیها و مهمترین مضامین آن و شرح حال شاعران نامی در مهجر و آثار شعری شان اختصاص یافته است.نگارنده در پایان به بررسی و مقایسه ویژگیها و مضامین شعری در اندلس از لحاظ تقلید ، تجدید ، تاثر از محیط جدید ، تاثیر بر شعر جهانی عرب و موارد اختلاف و اشتراک این دو مکتب شعری پرداخته است.