نام پژوهشگر: جمشید سلام زاده
اطهر جوادی ارجمند غلامحسین مهرعلیان
طی سال های اخیر واژه مراقبت های دارویی وارد ادبیات دارویی شد و توسط بسیاری از داروسازان در سراسر جهان پذیرفته گردید. فلسفه ی مراقبت های دارویی فراهم نمودن درمان های دارویی مناسبی است که کیفیت زندگی بیمار را بهبود ببخشد. سه هدف اصلی این مهم پیشگیری، شناسایی و حل کردن مشکلات دارویی است. یکی از مهمترین مشکلاتی که بر سر راه دارو درمانی وجود دارد، بروز عوارض ناخواسته ی داروها می باشد که می تواند سبب بستری شدن بیمار و تحمیل هزینه های زیادی به جامعه گردد و طی بررسی های انجام شده، حتی می تواند یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر در جهان باشد. انجام درست مراقبت های دارویی توسط داروساز در بسیاری از موارد می تواند از این مشکلات جلوگیری نماید. با توجه به اهمیت بسیار زیاد این موضوع، شناسایی عوامل بازدارنده و موانعی که بر سر راه انجام این مراقبت ها وجود دارد، می تواند راه را برای پی ریزی یک برنامه ی جامع در جهت بهتر ارائه شدن خدمات مراقبت های دارویی هموار نماید. هدف از این مطالعه بررسی میزان شناخت داروسازان از مراقبت های دارویی و نحوه ی برخورد آنها در ارتباط با آن و شناخت عوامل بازدارنده ی آنها در برابر انجام درست مراقبت های دارویی می باشد.
سیمین دخت جهانگیری غلامحسین مهرعلیان
افزایش هزینه های دارویی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته محققان را بر آن داشته که درباره ی عوامل زمینه ای موثر برای جایگزینی داروهای ژنریک و برند به تحقیق بپردازند. هدف این مطالعه بررسی نگرش پزشکان در مورد جایگزینی داروهای ژنریک و برند است و اینکه چه عوامل زمینه ای برای ترویج فرهنگ جایگزینی داروهای ژنریک به جای برند توسط سیاست گذاران باید در نظر گرفته شود. اگرچه تصمیم به استفاده از ژنریک ها هنوز هم به خواست مصرف کنندگان دارو بستگی دارد، اما پزشکان نقش مهمی در این امر دارند زیرا آنها در صورتی که اطلاعات کافی در مورد کیفیت، ایمنی و هم ارزی زیستی داروهای ژنریک داشته باشند مانع سر درگمی مصرف کنندگان به هنگام خرید این داروها می شوند. زمانی که حق ثبت اختراع محصول برند از بین می رود و داروی برند امتیاز انحصاری ثبت شده خود را از دست می دهد، سایر شرکت های تولیدی می توانند به گرفتن مجوز از مقامات نظارتی در خصوص تصویب تولید مشابه ژنریک خود اقدام کرده که درنتیجه این امر,رقابتی در میان شرکت های تولیدکننده ژنریک ها اغاز می شود. استفاده از جانشین های ژنریک به دلایل اقتصادی، روز به روز توسط مقامات بهداشت و درمان مورد تائید قرار می گیرد، اما بررسی نگرش مسئولین پزشکی و مراقبت های درمانی و همچنین بیماران در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. در ابتدا بعد از استخراج و جستجو در کلیه مقالات از پایگاهها و نماهای استاندارد با توجه به کلید واژه های مرتبط متونی که بیشترین ارتباط موضوعی را دارند جدا گردید و سپس به ترتیب ارتباط موضوعی مطالعه قرار گرفت و در نهایت با استخراج فاکتورهای احتمالی مرتبط با نگرش پزشکان نسبت به جایگزینی داروهای ژنریک به جای فرآورده تجاری مشابه پرسشنامه ای استاندارد با 35 سوال در اختیار پزشکان قرار گرفت که در آن 5 فاکتور مورد بررسی قرار گرفت:1) تجربه پزشک،2) ریسک پذیری،3) تجربه و احساس بیمار، 4) کارایی و اثربخشی،5)سیاست گذاری دولت و اعتبار آن به کمک خبرگان مورد بررسی قرار گرفت،و در اختیار 410پزشک عمومی ومتخصص و فوق تخصص قرار گرفت. پس از جمع آوری پرسشنامه ها و واردکردن اطلاعات در نرم افزاز از روش آنالیزی جهت پاسخ به سوالات تحقیق استفاده شد. این مطالعه از حیث هدف کاربردی و جمع اوری داده ها توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی می باشد. به عنوان نتیجه گیری می توان گفت که اکثریت (61.9%) پاسخ دهندگان بر این باورند که شکست در درمان مشکل جدی بعضی از داروهای تولید داخل است. بیش از نیمی از پزشکان معتقدند که در صورت وجود شواهد علمی دال بر معادل بودن اثربخشی و ایمنی داروهای تولید داخل در مقایسه با داروهای خارجی حاضر به جایگزینی می باشند. تنها 22% از پزشکان ترجیح می دهند که فقط داروی تولید داخل تجویز کنند. 73.2% از آنها بیان می کنند که بیمار باید بین دو داروی تولید داخل و خارجی حق انتخاب داشته باشد. بیش از نیمی از پزشکان معتقدند که جایگزینی داروهای تولید داخل به جای مشابه تجاری خارجی در مورد داروهایی که شاخص درمانی باریکی دارند نباید انجام شود و 68.7% از آنها نقش دولت را برای آموزش بیماران برای استفاده از داروهای داخلی زیاد می دانند. پزشکان بیان داشتند که در صورت وجود مستندات معتبر مبنی بر معادل بودن اثربخشی و هم ارزی زیستی داروهای ژنریک در مقایسه با داروهای برند حاضر به جایگزینی می باشند.