نام پژوهشگر: شهلا اسلامی منوچهری
شهرزاد امیریه عبدالامیر معزی
گیاه کلزا به عنوان یک گیاه روغنی برای کشت در شرایط آب و هوایی ایران مورد توجه قرار گرفته است. نیاز بالای کلزا به عناصر غذایی در بسیاری از خاک ها به خصوص در نواحی خشک و گرمسیری به دلیل حاصلخیزی پایین خاک ها تأمین نمی گردد. لذا در مناطق خشک افزودن مواد آلی به عنوان کود جهت بارور کردن خاک و افزایش بازدهی محصولات ضروری به نظر می رسد. یکی از انواع کودهای آلی، کود حیوانی می باشد که جهت افزایش کارایی استفاده از آن در بخش تغذیه گیاه می توان آن را به شیرابه تبدیل نمود. این آزمایش گلدانی بر روی گیاه کلزا در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز با 7 تیمار که شامل کود حیوانی پوسیده شده، شیرابه کود حیوانی غنی سازی شده بر اساس برابر، 2، 4، و 8 برابر محلول غذایی هوگلند، شیرابه غنی سازی شده بر اساس غلظت عناصر موجود در کود هیومکس و کود آلی هیومکس به اجراء گذارده شد. تیمارها در طرح کاملاً تصادفی آرایش داده شدند. بعد از کاشت بذر کلزا، تیمارها به گلدان ها اعمال و بوته ها تا زمان قبل از گلدهی نگه داری شدند. نتایج نشان داد که تیمارها به صورت معنی داری غلظت فسفر، آهن و مس قابل جذب در خاک و غلظت آنها در برگ و جذبشان در کلزا را متأثر ساخته است. تأثیر متفاوت و معنی دار تیمارها بر وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر ریشه، میزان کلروفیل، شاخص سطح برگ، ارتفاع و تعداد برگ به ثبت رسید. غلظت ازت، فسفر، پتاسیم و آهن قابل جذب خاک و غلظت آهن، روی و فسفر در برگ و مقدار جذب شده حاصل از اعمال شیرابه با غلظت های متفاوت به صورت معنی داری بیشتر از اثر کاربرد کود حیوانی پوسیده شده و کود هیومکس بود. شاخص سطح برگ، کلروفیل، وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع و تعداد برگ گیاه با اعمال تیمارهای شیرابه غنی سازی شده با غلظت بیشتر عناصر غذایی در مقایسه با تیمارهای متناظر حاوی همان عناصر غذایی در غلظت های کمتر و کودهای غنی سازی نشده برتری دارند. بین کاربرد شیرابه های غنی سازی شده با غلظت های متفاوت بر میزان ازت، مس و منگنز خاک و غلظت مس و منگنز برگ، اندام هوایی و مقدار جذب شده تفاوت معنی داری نشان داده نشد، بنابراین قابل جایگزین شدن با هم می باشند. کاربرد شیرابه غنی سازی شده براساس 4 برابر محلول غذایی هوگلند در اکثر موارد می تواند قابل جایگزین شدن با سایر تیمارهای شیرابه، کود حیوانی پوسیده شده و کود هیومکس باشد.
نوشین جلودار عبدالامیر معزی
فسفر بعد از ازت دومین عنصر غذایی محدود کننده در تولید محصول در اکثر خاک ها به شمار می رود. مقدار فسفر قابل جذب در خاک در هر زمان خیلی کم است. کودهای شیمیایی فسفره هزینه بر بوده و به صورت یارانه ای در اختیار کشاورزان قرار می گیرند. این مسئله تمایل زیادی را به سوی بهره گیری از سنگ فسفات ایجاد کرده است. معمولاً استفاده از خاک فسفات به دلیل حلالیت کم آن در خاکهای آهکی متداول نیست. استفاده از گوگرد و تلقیح با باکتری های تیوباسیلوس در کنار خاک فسفات یکی از روشهای توصیه شده استفاده مستقیم از خاک فسفات می باشد. از آنجا که ماده آلی خاک می تواند بر فعالیت باکتری های تیوباسیلوس تأثیر بگذارد و سبب تسریع اکسایش گوگرد شود، لذا دو نوع ماده آلی (کود حیوانی و باگاس)در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. با توجه به مطالب فوق تحقیقی با عنوان تأثیر گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس، کود حیوانی و باگاس بر رها سازی فسفر از خاک فسفات و جذب فسفر و عناصر غذایی کم مصرف توسط لوبیا چشم بلبلی با تیمارهای زیر در سه تکرار در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی به اجرا گذشته شد. تیمارها شامل: = صفر کیلوگرم در هکتار گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس و صفرتن در هکتار ماده آلی، = صفر کیلوگرم در هکتار گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس و 40 تن در هکتار کود حیوانی، = صفر کیلوگرم در هکتار گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس و 40 تن هکتار باگاس نیشکر = 500 کیلو گرم در هکتار گوگرد تلقیح شده باتیوباسیلوس و صفر تن در هکتار ماده آلی، = 500 کیلو گرم در هکتار گوگرد تلقیح شده باتیوبا سیلوس و 40 تن هکتار کود حیوانی، = 500 کیلو گرم در هکتار گوگرد تلقیح شده باتیوبا سیلوس و 40 تن هکتار باگاس نیشکر = 1000 کیلو گرم در هکتار گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس و صفر تن در هکتار ماده آلی، = 1000 کیلو گرم در هکتار گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس و 40 تن هکتار کود حیوانی، = 1000 کیلو گرم در هکتار گوگرد تلقیح شده با تیوباسیلوس و 40 تن در هکتار باگاس نیشکر. بعد از اعمال تیمارها به خاک، رطوبت خاک به 65 درصد ظرفیت زراعی رسانده شده و برای مدت سه هفته انکوبات گردیدند. پس از سه هفته خاکها در گلدان ریخته شده.و سپس بذر گیاه لوبیا چشم بلبلی در گلدان ها کشت گردیدند. هشت هفته بعد از کاشت، گیاه برداشت شد و خصوصیات خاک و گیاه مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد تیمارهای فوق، تأثیر متفاوت و معنی داری بر واکنش خاک (ph) ، و فسفر قابل جذب خاک و عناصر میکرو داشت. این تأثیر به نحوی بود که در مقایسه با تیمار شاهد، تأثیر تیمار بر فاکتورهای ذکر شده بیشتر از سایر تیمارها بود. همچنین کاربرد تیمارهای فوق تأثیر متفاوت و معنی داری بر وزن خشک، غلظت فسفر و غلظت عناصر میکرو در گیاه داشت. کاربرد تیمارها دارای تأثیر متفاوت و معنی دار بر میزان جذب فسفر و عناصر میکرو بود. در تمامی این موارد تیمار نسبت به بقیه تیمارها بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد. لذا بر اساس دستاوردهای فوق می توان نتیجه گرفت که کاربرد کود حیوانی در مقایسه با باگاس نیشکر در کنار سطح سوم گوگرد (1000 کیلو گرم در هکتار) بهتر توانست عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را تأمین کند. و باعث افزایش فرم قابل جذب و محلول فسفر و عناصر غذایی میکرو گردد.