مدل های مختلفی وجود دارند که از آنها به منظور تخمین رطوبت خاک در مطالعات منطقه ای و یا مزرعه ای استفاده می شود. از آنجا که رویکرد این تحقیق، مدل سازی رطوبت خاک به صورت منطقه ای و به منظور استفاده از آن در مطالعات خشکسالی است، از مدل رطوبتی حاکم بر نمایه شدت خشکسالی پالمر برای این منظور استفاده شده است. بدین منظور داده های دما و بارش ماهانه از تمام ایستگاه های همدیدی استان اصفهان برای یک دوره زمانی10 ساله جمع آوری شد. سپس با استفاده از روش همبستگی دما- ارتفاع، مقدار دمای ماهانه برای کل استان، با تفکیک مکانی km 1 پهنه بندی شد. از داده های بارندگی ماهواره ای trmm، نیز پس از واسنجی بر اساس داده های بارش ایستگاهی، برای پهنه بندی بارش استفاده شد. همچنین ظرفیت نگهداشت آب در خاک از نقشه بافت خاک استخراج گردید. پس از اصلاح و کدنویسی معادلات حاکم برمدل رطوبتی پالمر با استفاده از نرم افزار matlab، مدل اجرا شد. در نتیجه، مقدار رطوبت خاک تا عمق 1 متری در 120 لایه، که هر لایه حاوی نقشه پراکندگی مکانی رطوبت خاک به صورت ماهانه است استخراج و بررسی شد. همچنین به منظور کنترل تاثیر تغییرات اعمال شده در مدل برای مدل سازی رطوبت در مناطق تحت آبیاری، رطوبت بدست آمده از مدل پالمر با مقادیر نمایه خیسی خاک یا swi که توسط تصاویر ماهواره ای بدست می آید، مقایسه شد. نتایج این مقایسه نشان می دهد همبستگی رطوبت حاصل از مدل رطوبتی پالمر با swi در مناطق تحت کشت آبی، با اعمال تغییراتی که در این تحقیق در مدل ایجاد شد(افزایش مقدار رطوبت اولیه تا ظرفیت زراعی)، به طور چشمگیری افزایش یافته (افزایش r2 از حدود 14/0 به حدود 30/0 در دوره خشک و از 19/0 به 50/0 در دوره تر) و به همبستگی معادل در زمین های فاقد کشت آبی نزدیک می شود.

چکیده: چشمه سبزآب با متوسط تخلیه سالانه بیش از 10 متر مکعب بر ثانیه بزرگترین چشمه کارستی استان خوزستان بحساب می آید. محل ظهور چشمه سبزآب در فاصله 210 کیلومتری شمال شرقی اهواز، 55 کیلومتری شمال شرقی مسجد سلیمان در یال جنوبی تاقدیس کمارون در پایین دست سد شهید عباسپور و در جناح راست رودخانه کارون واقع شده است. آبخوان آهکی- دولومیتی کمارون به عنوان سنگ مخزن چشمه به تنهایی قادر به تأمین کل آبدهی آن نمی باشد. از اینرو هدف اصلی از این پژوهش تعیین مهمترین منابع درگیر در امر تغذیه چشمه سبزآب می باشد. بر اساس مطالعات بیلان تاقدیس های کارستی محدوده مطالعاتی، 7 مولف? ورودی می توانند در امر تغذیه چشمه سبزآب مشارکت داشته باشند که 5 مولفه آن از نوع اتوژنیک و 2 مولفه دیگر هم از نوع آلوژنیک هستند. از میان مولفه های اتوژنیک آبخوان های آهکی ایلام- سروک کی نو از نظر تغذیه چشمه سبزآب در درجه اهمیت اول و آبخوان های آهکی ایلام- سروک مهال بخ و شیرگون و آبخوان های آهکی- دولومیتی پابده و کمارون در درجه اهمیت های بعدی قرار دارند. مولفه های آلوژنیک نیز شامل دریاچ? سد شهید عباسپور و رودخانه تالوگ می باشند. این منابع حداقل از دو مسیر یا کانال اصلی جریان می توانند در امر تغذیه چشمه سبزآب مشارکت داشته باشند. یکی از این مسیرها با اینکه طول بیشتری دارد، آب زیرزمینی منابع کارستی تاقدیس های کی نو، مهال بخ و شیرگون را با زمان تأخیر کمتری به سمت چشمه انتقال می دهد. مسیر دیگر که با اینکه طول کمتری دارد، آب منابع کارستی شیرگون و رودخانه تالوگ را که علاوه بر چشمه سبزآب در تغذیه چشمه بی بی تلخون نیز نقش دارند، با فاصله زمانی طولانی تری به سمت چشمه سبزآب انتقال می دهد. بررسی های تکتونیکی نشان می دهند که کانال های انتقال دهنده آب در مسیر اول، در محل تلاقی دو زون برشی امتدادلغز راست بر ایذه و امتدادلغز چپ بر بالارود حاصل شده اند. از اینرو با اینکه منابع آبی تغذیه کنند? چشمه سبزآب نسبت به بی بی تلخون در فاصله دورتری قرار دارند، اما به دلیل پتانسیل بالا از لحاظ ترابری آب با زمان تأخیر کمتری چشمه سبزآب را تغذیه می کنند. از سوی دیگر مهمترین منبع ورودی آلوژنیک دریاچ? سد شهید عباسپور می باشد که با سرعت یکنواخت تری نسبت به سایر منابع در تأمین آبدهی چشمه مشارکت می کند. از اینرو نسبت به دیگر منابع تغذیه ایی نقش کم رنگتری در ایجاد پیک های هیدروگراف تخلیه چشمه می تواند داشته باشد. روند تغییرات پارامترهای فیزیکو- شیمیایی هر دو چشمه در این زمان ها بسیار شبیه به هم بوده و بیانگر این مسئله هستند که خصوصیات شیمی آب هر دو چشمه تحت تأثیر منابع تغذیه مشترک قرار می گیرند. همچنین کیفیت آب-های تغذیه کننده در هر دو چشمه تحت تأثیر بخش های تبخیری سازند گچساران قرار می گیرند، اما شدت تأثیرپذیری چشمه بی بی تلخون نسبت به چشمه سبزآب بیشتر است. همچنین مقایسه سری زمانی پارامترهای فیزیکو- شیمیایی چشمه کارستی سبزآب و مخزن سد شهید عباسپور نیز در سال های آبی 87-86 و 88-87 نشان می دهند از آنجائیکه بیش از دو سوم آب هایی که در امر تغذیه چشمه سبزآب مشارکت می کنند، از ورودی های زیرزمینی بوده در نتیجه شیمی آب چشمه بیشتر تحت تأثیر شیمی آب ورودی های زیرزمینی قرار می گیرد. در نتیجه ضرورتی ندارد که خصوصیات فیزیکو- شیمیایی آب چشمه و مخزن شبیه به هم باشند.

منطقه شمیبار (شیرین بهار) در شمال شرق استان خوزستان و در فاصله 65 کیلومتری شهرستان مسجد سلیمان قرار گرفته است. این منطقه در محدوده عرض جغرافیایی َ15°32 تا َ25°32 شمالی و طول جغرافیایی َ30°49 تا َ45°49 شرقی قرار دارد و جزء حوضه آبریز رود خانه کارون به شمار می رود. منطقه شیمبار از سازند آهکی شیمبار تشکیل شده است و به علت عملکرد شدید تکتونیک پدیده های ساختمانی از جمله چینخوردگی ها (مانند تاقدیس چاله منار و شلار)، و راندگی ها (مانند راندگی چاله منار) و درزه ها و شکستگی ها در آن به وجود آمده اند. به خاطر تراکم بالای شکستگی ها در سازند آسماری، فرایند توسعه کارست در اغلب نقاط منطقه شیمبار به خوبی انجام گرفته و آبخوان کارستی مهمی را در منطقه ایجاد کرده است. به منظور ارزیابی هیدروشیمیایی آب زیرزمینی در آبخوان کارستی منطقه شیمبار چندین مرحله نمونه برداری از چشمه های مورد مطالعه در منطقه در سال آبی 87-86 انجام گرفت. تحلیل نتایج آنالیز نمونه ها نشان می دهد که تنها یک رخساره غالب بیکربناته – کلسیک و منیزیک در همه چشمه ها وجود دارد. فرایند تکامل یونی از زمان شروع تخلیه کانالی تا رسیدن به تخلیه انتشاری در چشمه ها از hco3--ca+2-mg+2 تا hco3--cl- ca+2-mg+2-na+ می باشد. نمودار بیکربنات در برابر کلسیم و منیزیم نشان می دهد که تغییرات بیکربنات با تغییرات کلسیم و منیزیم هماهنگ بوده و عامل کنترل کننده اصلی مقدار این پارامتر ها انحلال سنگ مخزن کربناته آسماری است. نتایج مطالعات در مورد سه چشمه مهم دره اناری، سرحونی و آبشکالو نشان می دهد که چشمه دره اناری با توجه به آبدهی بالای خود از حوضه آبگیر وسیع و سیستم جریان غالب کانالی برخوردار است. نمودار تغییرات ec، hco3-، cl- و ca+2 و بررسی های آماری نشان می دهد که ارتباط چشمه دره اناری با سایر چشمه ها از طریق جریان آب زیرزمینی کف پولژه چاله منار برقرار است. در چشمه فصلی سرحونی سیستم جریان غالب کانالی است و از آبدهی زیادی برخوردار است. چشمه دائمی آبشکالو با آبدهی نسبناً زیاد در مسیر آبراهه بین توده خرد شده مجاور راندگی و سازند کارستی آسماری قرار گرفته است. تراکم کم شکستگی ها و وجود پوشش خاکی روی سنگ مخزن چشمه آبشکالو نفوذ آب به داخل سازند را محدود کرده و موجب شده تا فرایند کارستی شدن در آن به خوبی توسعه پیدا نکند