جادو و علوم مربوط به آن در طول حیات بشر، همواره مورد توجه بوده است و پیشینه هیچ قوموملتی از آن تهی نیست. به تدریج و در طول زمان، جادو به صورت دانشی درآمد که در دست انسانهای خاصی قرار داشت و استفاده انسانهای معمولی از آن با راهنمایی و راهبری آنان میسر می شد. عشق ها و نفرت ها، نقص ها و ناتوانی ها، و کشش انسان محدود به شناخت وآگاهی از ماوراء، او را به سوی جادو و انواع گوناگون آن کشانید. در ایران باستان و دین زرتشتی نیز دو گونه از جادو یعنی جادوی سیاه و جادوی سفید رواج داشته است که اولین مطرود و ناپسند و دومین بسیار ارزشمند محسوب می شود. نمونه های بسیاری از هر دو گونه را می توان در متن های دینی زرتشتیان مشاهده کرد. این متن ها حجم وسیعی از مطالب را که در قالب دستورات دینی ارائه شده اند، شامل می شوند. موضوع این متنها در اکثر موارد جادوی سفید و راهکارهای مقابله با جادوی سیاه است. در این پژوهش سعی شده است تا با ارائه شواهد، هر دو گونه ی جادو را با تکیه بر متون ایرانی پیش از اسلام طبقه بندی کرده و بتواند به صورت منسجم مورد مطالعه قرار گیرد. این پژوهش در هشت فصل تدوین یافته است که به ترتیب عبارتند از:1- مقدمه 2- پیشینه ی جادو در نزد اقوام آریایی3- پیشینه ی جادو در ایران و دین زرتشت 4- جادوی سیاه 5- جادوی سفید 6- جادو درمانگری 7- سعد ها و نحس ها 8- نتیجه گیری می باشد .

چکیده : زبان های ایرانی شاخه ای از گروه زبان های هندی و ایرانی هستند که خود شاخه ی عمده ای از زبان های هند و اروپایی اند و دوره ی باستان، میانه و جدید را شامل می شوند. زبان پهلوی اشکانی و کتیبه ها ی برجای مانده از آن، از نظر تقسیم بندی زمانی در دورهمیانه، جای می-گیرند. باتوجّه به اهمیت کتیبه ها از نظر تاریخی، دینی، اجتماعی و زبانی، و دور بودن از تحریف، ریشه شناسی این آثار امری ملزوم به نظر می رسد. اهمیت پرداختن به این مسأله با توجه به کم بودن منابع دوره ی اشکانی دوچندان می گردد. در این پژوهش حرف نویسی، آوانویسی، ریشه شناسی، آوردن صورت های باستانی وجدید و تهیه ی یادداشت های تاریخی و زبانی و دستوری از طریق ارائه ی واژه نامه بر مبنای کتاب فیلیپ ژینیو، صورت گرفته است. نتایج، نشان دهنده این موضوع است که سبک نگارش کتیبه های پارتی متفاوت با دوره هخامنشی بوده، در حالی که در بعضی از کتیبه های چند زبانه اوایل ساسانی عکس این موضوع ثابت شده است.شماری از این واژه ها از نظر آوایی و معنایی تا فارسی نو تغییر چندانی نکرده و همهآنها صورت های باستانی و جدید نداشتند. واژه های دخیل از زبان ها ی غیر ایرانی در این کتیبه ها راه یافته و تعداد کمی از اسامی خاص ذکر شده به فارسی نو رسیده اند. کلید واژه: آوانویسی، حرف نویسی، ریشه شناسی، زبان پهلوی اشکانی، فارسی میانه، کتیبه، واژه نامه

موضوع این پایان نامه بررسی پرسشهای متنی است به زبان پارسی میانه به نام (( روایات آذر فرنبغ فرخزادان)) این کتاب مشتمل بر 147 پرسش و پاسخ است که زردشتیان آن زمان از هیربد آذر فرنبغ پیشوای خود پرسیده اند. این اثر شامل پرسشهایی درباره ازدواج فرزندخواندگی، حضانت، ارث، طهارت و تجاست، گرویدن زردشتیان به اسلام و تبعات آن، زنا با کافر، گناه و ثواب، آیینهای دینی، بخشش، سوگند و توسل به آزمایش دینی، وام و گرو، نبستن کستی، خیرات، جنگ و خرید می از ترسایان می باشد. نویسنده کتاب که پیشوای زردشتیان پارس بوده در سده دوم و سوم هجری در دوران خلافت مامون عباسی (218 - 198 ه.ق) می زیسته است و آثاری چند از او به زبان پارسی میانه بر جای مانده است. تاریخ نگارش کتاب دقیقا روشن نیست اما با توجه به مدارک موجود می توان تخمین زد که این اثر از 218 ه. ق. متاخرتر نمی باشد. سبک نگارش آن ساده و به زبان گفتار نزدیک است. اصطلاحات حقوقی و دینی فراوانی در آن بکار رفته و از این نظر اهمیت دارد.این کتاب را دانشمند پارسی هندی بهرام گور انکلساریا در سال 1969 میلادی در بمبئی به انگلیسی ترجمه کرده، همراه با متن تصحیح شده پهلوی و آوانویسی منتشر کرده است . روش این پژوهش چنین بوده است که متن را براساس شیوه (فرهنگ کوچک زبان پهلوی اثر د.ن.مکنزی) آوانویسی و سپس برای آن واژه نامه ای بسامدی و به ترتیب الفبایی ارائه کند.ابتدا آوانویسی سپس حرف نویسی، و معانی فارسی واژگان متن،و ریشه باستانی واژگان در صورت وجود آمده است.کوشش شده تا حد امکان معادلهای ایرانی باستان ،فارسی باستان ،اوستایی وفارسی نو واژگان نیز آورده شود . همچنین نقش دستوری واژگان در متن ارائه شده است.

چکیده زردشتیان مطالعه درباره متن اوستا را بلافاصله پس از درگذشت زردشت آغاز کردند. آنچه بیان کننده تلاش آنان، در گذشته دور است، ترجمه و تفسیری است که بر اوستا نوشته اند و از آن به زند تعبیر می شود. این متن ها گاه برداشت شخصی موبدان دینی را از متن اوستا نشان می دهد، اما ساخت جمله های آن زیر تأثیر متن اوستایی است و از این رو با ساخت جمله بندی پهلوی همسو نیست، آنچه به عنوان تفسیر بر آن افزوده شده، خالی از ابهام نیست و فهم آن به آسانی میسر نیست. زند وندیداد شامل اعمال دینی و شرایع زردشتی است، از این رو برای مترجمان پهلوی آشناتر از بخش های دیگر بوده است. مشخصه آن، تفسیرها و توضیحات گاه مفصلی است که بر ترجمه لفظ به لفظ افزوده شده است. فرگرد دوم وندیداد داستان جم است، این فرگرد دارای دو بخش و چهل و سه (43) بند است. از آنجا که واژه نامه کاملی برای زبان پهلوی وجود ندارد و هر متن تعدادی واژه غیرتکراری دارد، در نتیجه خواندن هر متن پهلوی ضرورت دارد و واژه نامه تهیه شده برای هر متن به طور جداگانه، کمک زیادی برای خواندن متن های دیگر پهلوی خواهد بود. فرگرد دوم وندیداد حاوی مطالب اساطیری بسیاری است، ومتن زند آن به نسبت زند قسمت های دیگر اوستا، ترجمه بهتری از اوستا بدست می دهد. در این پژوهش پس از بررسی این متن از نسخه « داراب دستور پشوتن سنجانا » این نتایج به دست آمده است: در اکثر بندها، نویسنده متن زند، بر معنای متن اوستایی تسلط و آگاهی داشته است و حتی گاه از متن اوستایی ترجمه واژه به واژه ارائه نموده است، در نتیجه گاه متن پهلوی تحت تأثیر سبک نگارش اوستا قرار گرفته است.

فارسی نو بازمانده فارسی دری، فارسی دری بازمانده فارسی میانه زرتشتی است و از جهت آوایی و واژگانی و صرف و نحو شباهت بسیاری به آن دارد. در واقع می توانیم انعکاس این زبان را درزبان فارسی نو مشاهده کنیم. اهمیت فارسی میانه زرتشتی در تنوع زیاد آثار باقی مانده است؛ از دیرباز متون پهلوی همواره به عنوان منابع بسیار مهم و ارزنده برجای مانده ایرانی مورد توجه زبانشناسان و تاریخ نویسان و محققان در زمینه ادبیات کهن ایران بوده است. یکی از کتاب هایی که به فارسی میانه زرتشتی نوشته شده است کتاب بندهش می باشد. این متن نیز سرشار از اطلاعاتی درباره به تاریخ ایران ، فرهنگ و زبان مردم این سرزمین است. موضوع این تحقیق بررسی صرفی و ریشه شناسانه واژه های متن فارسی میانه بندهش می باشد.

چکیده: زناشویی در ایران باستان و آیین زردشتی امری بس پسندیده بوده است و ازدواج نکردن در این کیش از گناهان بزرگ به شمار می آمده است? چنانچه در وندیداد آمده است: " کسیکه عمدا از ازدواج و داشتن فرزند و خانمان سر باز زند گناهکار است ". آیین مربوط به ازدواج در دوران مختلف دستخوش تغییرات بسیاری شده است و افراد بسیاری به بررسی برگزاری این آیین پرداخته اند. اما تا کنون از این نقطه نظر که حقوق زن پس از ازدواج چگونه بوده و انجام آیین ازدواج چه روندی را طی کرده? به آن نگاهی صورت نگرفته است. در دوران ایلام و ماد که هنوز آثار مادرسالاری بومیان به چشم می خورد? ازدواج های گروهی و چند شوهری رایج بوده و بعد ها در دوران هخامنشی? پارتی و ساسانی که مادر سروری جای خود را به پدر سالاری می دهد? چند همسری برای مردان رایج می شود و ازدواج انواع گوناگونی می یابد. پس با بررسی سیر دگرگونی آیین ازدواج و حقوقی که زنان در هر دوره پس از ازدواج داشتند و همچنین با توجه به برگزاری این آیین در میان زردشتیان امروز که تک همسری را سخت محترم می شمارند? می توان به تغییرات بسیار آن نسبت به دوران گذشته دست یافت. امروزه آیین پیوکانی یا زناشویی با تشریفات بسیار شامل خواستگاری? بله برون? گواه گیران و جشن عروسی و پاتختی می باشد که در تمام نقاط? با تغیراتی برگزار می شود. این پژوهش در برگیرنده هفت فصل است که به ترتیب شامل کلیات? بررسی آیین زناشویی در دوران ماد? هخامنشی? پارتی? ساسانی و همچنین زردشتیان امروز می باشد و فصل هفتم نیز نتیجه گیری را شامل می شود. کلید واژه ها: ازدواج? ایران? زردشتیان? خویدوده? پیوکانی.

سرزمین ایران از گذشته های بسیار دور با جنگ ها و ناآرامی های زیادی روبرو بوده است. از همین رو مردم این کشور همواره زیر فشار بوده و از برای نگهداشت سرزمین و فرهنگ کهن خود به سختی مبارزه و پایداری کرده اند. سرگذشت این نبردها و پایداری ها به مرور زمان شکل اسطوره و حماسه به خود گرفته و بدین گونه در یاد و ذهن مردم این کشور بافی مانده است. نبردها و پایداری های مردم یک سرزمین گونه ای ادبیات به نام ادبیات پایداری را به وجود آورده است که دربرگیرنده پایداری در برابر سه گونه تهدید می باشد: 1)آنچه که به طور کلی بدی و ناراستی نامیده می شود و زندگی معنوی انسان را تهدید می کند 2) دشمنان بیگانه 3) ستم و کجروی های فرمانروایان داخلی. با واکاوی نوشته های بازمانده از دوره باستان زبان های ایرانی هر سه نوع پایداری را می توان مشاهده کرد. در این نوشته ها پایداری در برابر ناراستی و کژی به وسیله دوگانگی گسترده ای که در سراسر متون به چشم می خورد بیان گردیده است. با اسطوره ها و حماسه های گوناگون انگیزه و اشتیاق ایستادگی و پایداری در برابر ظلم و ستم فرمانروایان داخلی و نبرد با هجوم دشمنان بیگانه مانند تورانیان را در مردم ایران ایجاد کرده اند. همچنین ایستادگی ایرانیان را طی جنگ ها لشکرکشی ها و پهلوانی ها برای گشودن سرزمین های گوناگون و پیکارها و دفاع های پی در پی در نگهداشت ایران و فرهنگ ایرانی در دوران گذشته آشکار می سازند.

در بررسی ادوارمختلف باستانی به صورت کلی همزمان با وجود آمدن تمدن های بزرگ در دنیا باستان، ماشاهد بوجود آمدن شهرهای بزرگ و مهم سیاسی، مذهبی و... در کناراین تمدن ها می باشیم و در حقیقت ارتباطی ناگسستنی بین بوجود آمدن شهرهای بزرگ باستانی وشکل گیری امپراطوری های بزرگ باستان همواره وجود دارد. شهرها و تمدن های شکل گرفته در ایران نیز از این چهار چوب خارج نمی باشند. یکی از این شهرها که در تاریخ ایران باستان و بخصوص سرزمین پارس نقش بسیار مهمی را ایفا نموده است شهر تاریخی استخر می باشد. آنچه که تا بحال در متون تاریخی و نیز کاوش ها وبررسی های باستان شناسی از شهر استخر بدست آمده، اهمیت این شهر را در دوران های مختلف تاریخی ایران حداقل از هخامنشیان تا پایان ساسانیان و حتی صدراسلام بخوبی مشخص می سازد. البته این اهمیت و ارزش در دوره های مختلف تاریخی متفاوت می باشدو نقش این شهر بعنوان یک مرکز مهم سیاسی ومذهبی دچار فراز و فرودهای بسیاری گردیده است. این فعل انفعالات در طول سالیان متمادی باعث ایجاد سوالات وفرضیه های مختلفدر ذهن اغلب محققان بخصوص مورخان وباستانشناسان گردیده است. سعی نگارنده در تدوین ونگارش این رساله(پایان نامه) مقطع کارشناسی ارشد با موضوع:استخر در گذرگاه تاریخ ( بررسی دوران های تاریخی و حوادث تاریخی در شهر استخر و قلاع سه گانه در دشت مرودشت تا صدر اسلام) بر آن بوده، که در حد توان و امکان به جمع آوری هر آنچه در مورد شهر استخر و قلاع سه گانه که در نزدیکی این شهر با نام های شکسته، استخر و شنکوان وجود دارد، بپردازد تا جایگاه این شهر و قلاع مذکور رادر دوره های مختلف تاریخی که در منابع مختلفاز قبیل منابع تاریخی، باستانشناسی، جغرافیائی و... وجود دارد، مشخص نماید وبدلیل قرار گیری این شهر در دشت مرودشت و ارتباط انکارناپذیر شهر استخر با جغرافیای تاریخی دشت مرودشت، سعی بر اثبات و چگونگی این ارتباط نماید و در ادامهم مروری کلی بر تاریخچه و شواهد باستانی موجود در این زمینه گردد. در این رساله،مواد تاریخی و شواهد و مدارک باستان شناسی در جهت روشن شدن بیشتر موضوع بصورت توامان در کنار یکدیگر قرار گرفته است و این شواهد و مدارک در 8 فصل تدوین یافته که عمده مطالب مندرج در این رساله مربوط به شهر استخر و جایگاه و اهمیت آن در دوره های مختلف تاریخی از هخامنشیان تا صدر اسلام می باشد و در فصل پایانی این رساله به صورت کلی و مختصر به بررسی و گردآوری و تدوین موارد تاریخی و باستانی قلاع سه گانه دشت مرودشت پرداخته شده است.

نامه و نامه¬نگاری با اسلوب و شیوه¬های خاص خود از دیرباز در ایران پیش از اسلام، رواج داشته و در دوره پس از اسلام نیز با الگو برداری از دوره پیشین، به کار خود ادامه داده است. اکثر نامه¬های بازمانده پیش از اسلام از میان رفته¬اند و تنها ترجمه برخی از آن¬ها در کتاب¬های مورخان و نویسندگان عرب زبان، به دست ما رسیده ¬است. بررسی نامه¬های دوره میانه زبان¬های ایرانی نشان می¬دهد نامه¬های بازمانده دارای ساختار مشترکی هستند: ستایش خداوند، مقدّمه¬ای با مضمون ستایش گیرنده نامه، ذکر نام نویسنده و گیرنده نامه به همراه القاب آنان، متن اصلی نامه و در نهایت موخره نامه متناسب با متن اصلی که غالباً دعا برای مخاطب نامه را در بر می¬گیرد. مهم¬ترین اثری که در دوره اسلامی تحت تأثیر ادبیّات و شیوه نگارش پیش از اسلام قرار گرفته است، شاهنامه فردوسی می¬باشد. با بررسی نامه¬نگاری در شاهنامه فردوسی می¬توان دریافت، ارکان ذکر شده در آثار بازمانده از دوره میانه، در شاهنامه فردوسی نیز وجود دارند. فردوسی در آغاز اکثر نامه¬های خویش ابیاتی را به ستایش خداوند اختصاص می¬دهد و پس از ذکر نام نویسنده و گیرنده نامه، مقدّمه¬ای متناسب با متن اصلی نامه می¬آورد و سپس متن اصلی نامه را ذکر می¬کند و در نهایت نامه خویش را با موخره¬ای با مضمون دعا بر گیرنده نامه به پایان می¬رساند. این ارکان در تمام نامه¬های دوره میانه و شاهنامه فردوسی، ثابت نیستند و تنها رکنی که در تمام نامه¬ها آمده است، متن اصلی نامه است. کلید واژگان: دبیری ، آئین نامه¬نویسی، نامه، زبان-های ایرانی میانه، شاهنامه فردوسی.

تاریخ و اساطیر ایرانی، صحن? نمایش نبردها و پایداری¬های مردم این سرزمین در برابر هجوم¬ها، ناراستی¬ها و ظلم و جوری است که در طول تاریخ بر آنان رفته¬است. از آن¬جا که منابع به¬جای- مانده از دور? میان? زبانهای ایرانی حاوی مطالبی همچون اساطیر، تاریخ، فرهنگ و دین است، واکاوی ومطالع? این متون موارد بسیاری از این گونه پایداری¬ها را ظاهر می¬سازد. نوشته¬های دور? میانه، سراسر بیانگر وجود دوگانگی و مبارز? همه¬جانبه میان نیروهای خیر به رهبری اورمزد و سپاه شر به هدایت اهریمن است. دوگانگی که از آغاز خلقت و در وجود سپند¬مینو و انگره¬مینو تجلّی یافته و پایداری و مقاومت آفریدگان، با هدف پیروزی نهایی خیر بر شر صورت می¬پذیرد. در حقیقت این متون را می¬توان نوعی نوشت? پایداری تلقّی¬کرد، زیرا هر سه گون? مهم پایداری در آنها قابل¬مشاهده¬است : پایداری در برابر هر¬آنچه کژی و ناراستی و تهدیدکنند? روان انسان¬هاست، مبارزه با دشمنان متجاوز خارجی و پایداری در برابر ظلم و جور و بدعت و بدکیشی فرمانروایان داخلی. از آن¬جا که متون پهلوی تاکنون از این جنبه مورد بررسی دقیق قرار نگرفته¬اند، این پژوهش بر آن است تا با تمرکز بر نوشته¬های فارسی میان? کتابی وکتیبه¬ای و نیز با تکیه بر تقسیم¬بندی دوران جهان به سه دور? بُندَهش(آغازآفرینش)،گُمِزشن(دور? آمیختگی) و وِزارِشن(دور? جداشدگی)، نمودهای این پایداری¬ها وابزارهای مورد استفاده توسّط اورمزد و آفریدگان اورمزدی برای انجام آن را، در این متون آشکارسازد.

زبان پارتی از زبانهای قبل از ورود اسلام به ایران است که در بخش بزرگی از شمال شرق رواج داشته است. وجود واژگان فراوان از این زبان در فارسی امروزی به ما مینمایاند که در زبان خودش زبان تاثیر گذاری بوده است.مهمترین متونی که به این زبان در دسترس میباشد متونی است که در ترکستان چین یافته شد و حاوی مضامین دینی - عرفانی بود. در این میان منظومه های بلندی به این زبان کشف و ترجمه شد که حاوی عرفانی به سبک مانوی در کنار آرایه های ادبی خصوصا تشبیه بود و این موضوع وجود شعر در قبل ورود اسلام را نمایان میکرد.از جمله این متون ((هویدگمان)) بود که منظومه ای بلند به زبان پارتی و سروده قرون ابتدایی میلادی بوده است. با بررسی واژگانی و دستوری در کنار توجه به لطایف شعری و صور خیال به کار رفته در این متن میتوان هم به این کیش ماقبل اسلام آگاهی پیدا کرد هم زوایای پنهان زبان پارتی را هر چند اندک برملا ساخت. مفاهیم عرفانی موجود در متن خود میتواند موضوع یک پایان نامه و یا تحقیق سترگ باشد. در تحقیق حاضر واژگان و بند های هویدگمان به خوبی قابل برگردان بودند و آوا نویسی و واژه نامه برای آن داده شد. واژه نامه به گونه ای است که خواننده میتواند از آن محل واژه در متن را بیابد و بررسی کند.این متن که توسط مری بویس و بر پایه نظرات والتر هنینگ بازسازی شده است مورد بررسی زبانی و محتوایی قرار گرفت، و برگردان آن به فارسی انجام شد. منظومه بر مبانی دین مانی متکی است و دوگانه گرایی ایرانی و عرفان گنوسی دو ویژگی اصلی آن به شمار می رود. سراینده، از آرایه های ادبی خصوصاً تشبیه بهره فراوانی برده است تا شرایط جهان تاریکی و روشنی را بازگو کند. مشابه با سایر شعرهای دوره میانه در متن هیچ گونه قافیه یا وزن شعری خاصی مشاهده نشد

فارسی نو بازمانده فارسی دری، فارسی دری بازمانده فارسی میانه زرتشتی است و از جهت آوایی و واژگانی و صرف و نحو شباهت بسیاری به آن دارد. در واقع می توانیم انعکاس این زبان را درزبان فارسی نو مشاهده کنیم. اهمیت فارسی میانه زرتشتی در تنوع زیاد آثار باقی مانده است؛ از دیرباز متون پهلوی همواره به عنوان منابع بسیار مهم و ارزنده برجای مانده ایرانی مورد توجه زبانشناسان و تاریخ نویسان و محققان در زمینه ادبیات کهن ایران بوده است.دسته ای از این متون روایتها می باشند که در سده های اولیه اسلامی به زبان پهلوی و گاه فارسی نوشته و تدوین شده اند،و شامل پرسشها و پاسخهایی در مورد مسایل دینی و حقوقی و اجتماعی زردشتیان می باشند که از علمای این دین روایت شده اند.این متون از حیث پژوهش و بررسی تاریخی در مورد این دین و اشنایی با مسایل گوناگونی که در ان مطرح و مورد بحث بوده و عقاید و اداب و رسوم رایج در زمانهای مختلف ونیز اشنایی بامتون زبان پهلوی اهمیت دارند که روایت امید اشوهیشتان یکی از انهاست..در این متن قوانین حقوقی-اجتماعی،و حقوق شرعی و تکالیف موبدان به وجهی جامع و قاطع امده است. موضوع این تحقیق تهیه واژه نامه بر اساس متن روایت امید اشوهیشتان می باشد. واژه ها به صورت آوانوشت و به ترتیب الفبایی آمده اند. ابتدا آوانویسی، سپس حرف نویسی و معنی واژه ها و نوع و ساختمان واژه ها و تا حد امکان سعی شده معادل اوستایی و فارسی باستان و فارسی نو نیز آورده شود .

فارسی نو بازمانده فارسی دری، فارسی دری بازمانده فارسی میانه زرتشتی است و از جهت آوایی و واژگانی و صرف و نحو شباهت بسیاری به آن دارد. در واقع می توانیم انعکاس این زبان را درزبان فارسی نو مشاهده کنیم. اهمیت فارسی میانه زرتشتی در تنوع زیاد آثار باقی مانده است؛ از دیرباز متون پهلوی همواره به عنوان منابع بسیار مهم و ارزنده برجای مانده ایرانی مورد توجه زبانشناسان و تاریخ نویسان و محققان در زمینه ادبیات کهن ایران بوده است.دسته ای از این متون روایتها می باشند که در سده های اولیه اسلامی به زبان پهلوی و گاه فارسی نوشته و تدوین شده اند،و شامل پرسشها و پاسخهایی در مورد مسایل دینی و حقوقی و اجتماعی زردشتیان می باشند که از علمای این دین روایت شده اند.این متون از حیث پژوهش و بررسی تاریخی در مورد این دین و اشنایی با مسایل گوناگونی که در ان مطرح و مورد بحث بوده و عقاید و اداب و رسوم رایج در زمانهای مختلف ونیز اشنایی بامتون زبان پهلوی اهمیت دارند که روایت امید اشوهیشتان یکی از انهاست..در این متن قوانین حقوقی-اجتماعی،و حقوق شرعی و تکالیف موبدان به وجهی جامع و قاطع امده است. موضوع این تحقیق تهیه واژه نامه بر اساس متن روایت امید اشوهیشتان می باشد. واژه­ها به صورت آوانوشت و به ترتیب الفبایی آمده­اند. ابتدا آوانویسی، سپس حرف نویسی و معنی واژه­ها و نوع و ساختمان واژه ها و تا حد امکان سعی شده معادل اوستایی و فارسی باستان و فارسی نو نیز آورده شود .

اثاری که به زبان پهلوی تالیف شده اند ،بیشتر آثار دینی زردشتی است زبانی که آثار زردشتیان بدان نوشته شده فارسی میانهء زردشتی، فارسی میانهء کتابی یا پهلوی زردشتی و پهلوی کتابی می گویندخطوط زبانهای ایرانی میانه همه اصل ارامی دارند وبه صورتهای گوناگون برای نگارش بکار می رفتند. اهمیت فارسی میانه زردشتی در تنوع زیاد آثار باقیمانده و همچنین این موضوع که فارسی دری بازما نده فارسی میانه زردشتی است و از جهت آوایی واژگا نی و صرف و نحو شباهات بسیاری به آن دارد.(آموزگار،تفضلی،1376 :45). روایت امید اشوهیشتان یا توضیح المسائل امید اشوهیشت می باشد.این اثر متعلق به قرن چهارم هجری و مجموعه ای از قوانین دینی اجتماعی و مدنی مربوط به زردشتیان است که به صورت پرسش و پاسخ تدوین یافته و نمایانگر اعتقادات فقه اصول و عرف های دین زردشتی است که در دوران ساسانی (244 تا640 میلادی)در ایران متداول و حکمفرما بوده.این قوانین که از امید اشوهیشت از موبدان مهم این دوران روایت شده برای ایجاد نظم و هماهنگی در جامعه ی زردشتی آن زمان تدوین شده.در عین حال اعتقاد بر این بوده که اجرای این قوانین رستگاری روح را در دنیای دیگر نیز تضمین می نماید. روایت امیداشوهیشتان از چندین نظر تفاوت عمده با روایات دیگر دارد.یکی اینکه مانند اغلب روایات با یک مقدمه مفصل رساله وار اغاز نمی شود.دیگراینکه سبک مغلق و مفروضاتی که متداول روایات است در این روایت بکار نرفته.گوئی امید موبد موبدان فارس و کرمان بیشتر به وعظ بی تکلف و به صراحت شناساندن مسائل فقهی و اصول دینی توجه خاص و عاجل داشته تا به رعایت صناعات بدیع و توضیحات عالمانه و تاملات در علوم الهی. (صفای اصفهانی، 1376: 20-12). موضوع این تحقیق تهیه واژه نامه روایت امید اشوهیشتان شامل استخراج وازه ها و در صورت وجود ارائه صورتهای باستانی و جدید می باشد و همین طور تعیین نوع دستوری و ساختمان وازه هاست.از انجا که مقولاتی مثل اسم و صفت ،یا قید و صفت بسیار به هم نزدیکنند و گاه به هم تبدیل می شوند ،تعیین نوع دستوری در مواردی به سختی امکان پذیر می باشد و همین طور تعیین مشتق یا مرکب بودن وازه کار اسانی نیست. استخراج و تدوین واژه نامه بسامدی متن بر اساس متن نسخه خطی تهمورس انکلساریا معروف به td2 آوا نویسی و ترجمه هر واژه به روش مکنزی و بررسی واژگان و اصطلاحات اوستایی موجود در متن با روش هوفمان می باشد. متن روایت امید اشوهیشتان. مجموعه ای متنوع از پرسشها پاسخهای فقهی زردشتی است واز نظر نمایاندن چگونگی وضعیت زردشتیان و مشکلاتی که در قرون نخستین هجری در قلمرو حکومت اسلامی با انها رو به رو بوده اند در خور توجه است. از انجا که موضوع کتاب فقه زردشتی است و واژه ها و ترکیبات تخصصی در ان فراوان به کار رفته است کارهای انجام شده برای استخراج واژگان و اوانویسی صحیح ان و شرح واژگان متن یافتن اصطلاحات تخصصی مندرج در متن نا کافی به نظر می رسد.ضمن اینکه لازم است بسیاری از واژگان و اصطلاحات از نظر ریشه شناختی بررسی شده و اگاهی های کافی و جامع همراه با ذکر مرجع در اختیار قرار گیرد.

ارداویراف نامه یکی از معروف ترین متن های پهلوی است که موضوع آن شرح سفر روحانی فردی به نام ارداویراف به جهان دیگر و ذکر مشاهدات وی از دوزخ و بهشت است. ارداویراف نامه یکی از اساسی ترین منابع برای شناخت باورهای ایرانیان پیش از اسلام درباره جهان پس از مرگ است.این متن به دلیل ویژگی هایی چون پیچیدگی دستگاه فعلی و همچنین آمیختگی آن با فارسی حایز اهمیت است.

هدف اصلی این پایان نامه بررسی شکار در دوره هخامنشی می باشد. در کاخ های هخامنشی صحنه شکار دیده نمی شوداما بازنمایی صحنه شکار بر روی دیگر آثار هنری از شمار بیرون است؛ همچنین از طریق متون مورخان باستان از اهمیت و برخی از جزئیات شکار در دوره هخامنشی آگاهیم و این ها مهمترین منابع پژوهشی ما در این پایان نامه می-باشند. در این پژوهش به مسائل مرتبط با شکار در دوره هخامنشی از جمله: بررسی نقوش و صحنه-های شکار، نگاره های نبرد در هنر هخامنشی، پیشینه شکار در ایران و ارتباط آن با دوره هخامنشی و تأثیرگذاری آن بر دوره های بعد، جایگاه شکار در نزد هخامنشیان و ایدئولوژی شاه بزرگ هخامنشی در ارتباط با آن، شناساندن نحوه شکار، آشنایی با ابزار شکار، معرفی ملازمان شاه در شکار، شناسایی حیواناتی که شکار می-شدند، شکارگاه ها و پردیس های شاهی و شیوه ساخت آنان و نقش و جایگاه شکار در زندگی مردم عادی، پرداخته شده است.

در بررسی سنگ نگاره های اسپیتا آنچه مشهود است مفهوم اندیشیدن درجهان مادی وعنوی می باشد.به نظر می رسد علیرغم قدمت ظاهری گورستان،عمر نشانه های تصویری آن به گذشته های دورتری باز گردد،آنچنان که منشأ طراحی نقوش،مبتنی بر نگرش های دینی پیش ازاسلام است . ازاینرو پژوهش حاضر در پی نحوه اندیشیدن و شکل گیری نقوش گورستان اسپیتا ارائه شده که بر این اساس می توان نتیجه گرفت که رسالت انتزاعی نگاره ها بیشتر به دو نکته معطوفند : نخست کلیت هستی و سپس حیات و تولد دوباره در جهان پس از مرگ.

متون زند که ترجمه های اوستا به فارسی میانه هستند، به طور معمول نثری نامفهوم دارند؛ با این وجود به سبب افزایش دانش ما درباره برداشت موبدان زند نویس از مفهوم متون اوستایی، و فن ترجمه آن ها، حائز اهمیت هستند. این پژوهش که به بررسی متن اوستایی و زند هات 25 یسنا، و یافتن و ریشه یابی ناهمخوانی های این دو اختصاص دارد، دارای پنج فصل است. فصل اول شامل مقدمه ای درباره اوستا، مراسم یسنا و هات 25 است. فصل دوم حرف نویسی و ترجمه و یادداشت های مربوط به متن اوستایی، و فصل سوم حرف نویسی، آوانویسی، ترجمه و یادداشت های مربوط به متن زند را شامل می شود. فصل چهارم در بر دارنده واژه نامه های اوستایی-زند-فارسی- و زند- اوستایی-فارسی است. فصل پنجم نیز به نتیجه گیری اختصاص دارد. در آخر نیز پیوستی شامل تصاویر متون مورد استفاده گنجانده شده است.

چکیده انگدروشنان، منظومه ای پارتی است که مارامو، یکی از شاگردان مانی، آن را سروده است. زبان پارتی از زبان های ایرانی میانه غربی استو شماری از واژه های فارسی از این زبان منشأ گرفته اند. منظومه انگدروشنان از لحاظ زبانی، ادبی و عرفانی بسیار حائز اهمیّت است. این منظومه دارای هشت بخش است و درباره جان گرفتار و حبس شده در کالبد اهریمنی است، که مورد آزار و شکنجه قرار گرفته و در آرزوی نجات دهنده ای است که او را رهایی بخشد و به بهشت جاودان رهسپار گرداند. انگدروشنان، بر اساس اعتقادات دین مانی سروده شده است و دوگانه گرایی ایرانی و عرفان گنوسیسم در آن به خوبی مشهود است.سراینده از آرایه های ادبی به-خصوص تشبیه، استعاره و تمثیل بهره فراوان برده است تا شرایط جان گرفتار در کالبد تن و جهان تاریکی و روشنی را بازگو کند. مضامین عرفانی موجود در این منظومه، شباهت هایی را با مضامین عرفانی بعد از اسلام به نمایش می گذارد که با بررسی آن می توان، سیر طبیعی تکامل عرفان قبل از اسلام تا بعد از اسلام را پی گیری نمود. در این پایان نامه، از نسخه ارائه شده مری بویس، که بر پایه نظرات والتر هنینگ بازسازی شده، استفاده شده است و منظومه، از دیدگاه زبانی، ادبی و مفهومی مورد بررسی قرار گرفت و کوشش شده تا برای نخستین بار برگردان فارسی وفاداری به متن ارائه شود. کلید واژگان: مانوی پارتی، مانی، منظومه، انگدروشنان، عرفان.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

باد که یکی از عناصر چهارگانه می باشد، و از قدیم الایام مورد ستایش و پرستش بوده است، در اوستا با دو نام، وایو و واته خوانده می شود. وایو بیشتر جنبه معنوی این عنصر و واته جنبه مادی آنرا به نمایش می گذارد. وایو زمانی از مقتدرترین ایزدان شرق ایران بوده است. خدایی قاهر که فضای میان دو قلمرو روشنایی و تاریکی را در اختیار داشته است او به ستایندگان پیروزی می بخشد، در عین حال چهره ای شوم دارد، چرا که مرگ مسیر وایوی بیرحم است و کسی را یاری گریز از آن نیست. به دلیل همین دو جنبه ای بودن، این خدای بزرگ آریایی در دوره میانه تبدیل به دو شخصیت می شود؛ شخصیت اهورایی و شخصیت اهریمنی: وای به و وای بد. وای به خدای جنگ و باروری و از یاوران اهورامزدا و امشاسپندان است، در حالیکه وای بد دیو مرگ و از همکاران اهریمن می باشد. آنچه در این رساله می آید، بررسی و شناخت ایزدباد از دیرباز تاکنون در ایران می باشد. در تهیه مطالب این رساله کوشش شده تا حد امکان از منابع اصلی و دست اول مانند اوستا، ارداویرافنامه، بند هش، گزیده های زادسپرم ..... برای دستیابی به اصل اسطوره استفاده شود. نیز با کمک شاهنامه فردوسی، بازماندن این اسطوره را در فرهنگ ایران پس از اسلام مورد بررسی قرار می دهیم. در این رساله سعی شده تا آنجا که ممکن است بررسی کاملی از این اسطوره بدست آید، و حتی روایات عامیانه نیز مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق در شش فصل انجام شده است، که پنج فصل نخست آن به بررسی تحول این اسطوره در ایران پیش از اسلام می پردازد، و در فصل ششم آن تحویل این اسطوره در داستانهای حماسی ایران پس از اسلام مورد بررسی قرار می گیرد، و از اعتقاد به وقوع توفان در اساطیر ایرانی صحبت خواهد شد.