وقف یکی از سنت های عظیم اسلامی است و آن عبارت است از جس عین مال یا ملک از طرف مالک به طریقی که هرگز فروخته و یا گرو گزارده نشود و در راه خیر قرار دادن منفعت آن موافق نظر واقف . وقف در جوامع غیر اسلامی نیز با عناوینی مانند بنیادهای خیریه رایج است . بسیاری از عناصر مهم شهری و روستایی مانند مسجد ، آب انبار ، حسینیه ، حمام و ... تحت پوشش اعتبارات وقفی احداث و راه اندازی شده اند. موقوفات کشور یکی از منابع مهم سرمایه های بزرگ جامعه است که چنانچه به صورت صحیح مورد بهره برداری قرار گیرد ، می تواند در تحقق بسیاری از اهداف فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی موثر واقع شود ، و از آنجایی که موقوفات روستایی به عنوان تامین کننده ی قسمتی از نیازمندی های اساسی روستائیان از قبیل اماکن مذهبی ، آموزشی، آب و اراضی و ... مطرح می باشد ، سرمایه گذاری لازم در جهت احیای این این سنت حسنه ، قادر خواهد بود علاوه بر کاهش هزینه های عمومی روستاها ، ایجاد زمینه های اشتغال و افزایش درآمد برای روستاییان ، از مهاجرت های بی رویه روستاییان نیز جلوگیری می کند . لذا ترویج فرهنگ بالنده وقف در بین مردم و توجه به این امر مهم در برنامه ریزی های توسعه روستایی جایگاه ویژه ای دارد. این تحقیق بر اساس کار کتابخانه ای و میدانی و پرسشگری در محل صورت گرفته است و نتایج حاصله از بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که در شهرستان های جوین و جغتای ، عامل اصلی توسعه موقوفات ، ایمان و اعتقادات مذهبی و علاقه ی زیاد مردم به زنده نگهداشتن قیام و حماسه عاشورا بوده ؛ به طوری که بیشترموقوفات از نوع آب و اراضی کشاورزی بوده و بیشترین مورد مصرف درآمد موقوفات نیز به تعزیه داری و اطعام مردم اختصاص یافته است. تعداد کل موقوفات در دو شهرستان جوین و جغتای 420 مورد است که 300 مورد آن متعلق به شهرستان جوین و مابقی که 120 مورد می باشد متعلق به شهرستان جغتای است که در آمد حاصل از آن با برخی عوامل جغرافیایی و اعتقادات مذهبی در ارتباط بوده است .

چکیده: اقتصاد ایران در عصر زمامداری دودمان قاجار ، هر چند مانند دوره های ماقبل آن متکی بر زمینداری بود و قوت قالب مردم و درآمد دولت از محصولات کشاورزی و دامی به دست می آمد؛ لیکن باوقوع انقلاب صنعتی در اروپا و گسترش مناسبات نوین سرمایه داری و توسعه تجارت بین قاره ائی ، زیرساختهای اقتصاد نسبتا ایستای ایران در طی سده های 13 و 14 ق/ 19 و 20 م ، تحولات نسبتا مهم و عمده ائی شاهد گردید . این تغییرات روبه گسترش خاصه در سطح اقتصاد محلی ایران و در برخی ولایات کشور نمود بیشتری داشت. از جمله بر اثر رشد نسبی سرمایه داری خارجی و توسعه روابط پولی ، تأثیرات چشمگیری در منطقه سوق الجیشی استرآباد- که خاستگاه قاجاران نیز محسوب می شد-حادث شد. در واقع ، به دلیل زمینه های مساعد رشد بخش کشاورزی ، پیشرفتها و دستاوردهایی در اقتصاد استراباد ایجاد شد و بر ساختار آسیب دیده این منطقه تاثیر مثبت گذاشت. این پژوهش با استفاده از روش متداول در حوزه علوم انسانی و اجتماعی یعنی شیوه نظری و اسنادی ، به توصیف و تحلیل مباحث مرتبط با موضو ع پرداخته است. لذا تلاش شده با مراجعه به منابع موجود، به بررسی کم و کیف وضعیت اقتصادی و قابلیت های موجود منطقه استرآباد در این دوران از تاریخ معاصر ایران ، پرداخته شود و با درک تأثیرات اقتصاد ملی و نیز رخدادهای مهم سیاسی این برهه، عواملی نظیر تأثیر همجواری با روسیه بر اقتصاد استرآباد بررسی شود. نتیجه حاصل از تحقیق مورد نظر ، آن که عللی مانند بسترهای جغرافیائی مساعد در استراباد ( مانند خاک حاصلخیز و آب فراوان و..) ، تنوع محصولات زیرکشت ، زمینه سوق الجیشی منطقه به واسطه سهولت ارتباطات ترابری و مجاورت با روسیه و ..، پیوستگی تدریجی اقتصاد محلی با آهنگ رشد مناسبات سرمایه داری در جهان ، ایجاد راهها ، تجارتخانه ها و رشد سرمایه گذاری خارجی و نیز تمایل تدریجی بخشی از اقوام ترکمن به بهره بری از عواید زراعی و.. در توسعه روبه رشد اقتصاد محلی استرآباد و خاصه زیربنای اقتصاد آن یعنی بخش کشاورزی تاثیر مستقیم داشته است. واژه های کلیدی: استرآباد ، اقتصاد ، قاجاریه ، روسیه ، کشاورزی ، ترکمن

رساله حاضر تحقیقی است پیرامون زندگی نامه مردی که در دوران اشغال ایران توسط متفقین و تغییر سلطنت از رضا شاه به محمد رضا پهلوی، پا به عرصه سیاست گذارد و زندگی نامه اولیه او تحصیلات و نقش او در حوادث دوران اشغال و جدایی آذربایجان و افزایش فعالیت گروه ها و احزاب که با ورود او به دایره سیاست همراه بوده است. همچنین قلم او و نقش او در نگارش مقاله ها که به انتشار روزنامه داریا انجامید و افشاگری های لازم در مورد سیاست انگلستان، مسأله نفت، مسأله آذربایجان و خوزستان توأم بوده است به طور وسیع مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. دوران روزنامه نگاری ارسنجانی و جهت گیری های فکری او که از استقلال نسبتاً برخوردار بوده سبب شد که با حزب دموکرات قوام و از آن طریق به شخص قوام السلطنه در ارتباط قرار گیرد. او همه جا از توانایی ها و روشنفکری و کارآیی قوام السلطنه حمایت کرد و این امر سبب شد که به عنوان مشاور او در امور سیاسی و نماینده او در حزب دموکرات در گیلان، پذیرفته شود. این امر همراه گردید با آرزوی دیرینه ارسنجانی در مورد اصلاحات ارضی و ضرورت نجات دهقانان و کشاورزان از فقر که در پایان به اصلاحات ارضی منجر گردید. سقوط کابینه قوام او را از سیاست دور نکرد، بلکه در زمان وزارت دکتر امینی، به عنوان کابینه اصلاحات در نقش وزیر کشاورزی، ادامه یافت. در این دوره ارسنجانی به مهمترین اقدام زندگی خود دست زد و از آنجا که شرایط جهانی برای اصلاحات و سیاست بازی های دربار و شاه نیز همراه گردیده بود، ارسنجانی موفق به اجرای طرح اصلاحات ارضی گردید و در کسوت یک قهرمان توسط دوستان و طرفدارانش نقش ایفا کرد. اما مجموعه دربار و مالکان بزرگ و روحانیون با او دشمن بودند. به همین جهت از طرح 1 برای تبلیغات به نفع خود استفاده کردند، اما طرح را ناقص اجرا کردند. ارسنجانی ناگزیر به استعفا گردید و سر از یک مأموریت سیاسی در ایتالیا درآورد. این آخرین پست سیاسی او بود که پس از چهار سال متوقف شد و سرانجام به مرگ زود هنگام او در 47 سالگی ختم گردید. محدوده زمانی در این پژوهش شامل دوران سلطنت پهلوی اول و دوم می گردد که با با روش تحقیق مرسوم در علوم انسانی، کتابخانه ای نگاشته گردیده است.

شهرستانکردکویباوسعتیبالغبر 5/815کیلومترمربعدرشمالایرانودرغرباستانگلستانودرامتدادرشتهکوههایالبرزشرقیدرحاشیهجنگلهایهیرکانیواقعشدهاستودارایآبوهوایمعتدلوپوششگیاهیخزریوکوهستانیدارد.براساسآثاروشواهدبدستآمدهازخرابههایدیوارتمیشهدرروستایسرکلاتهشهرستانکردکوی، قدمتزندگیشهریاینمنطقهبهدورانساسانیانمیرسد. وجودنارنجقلعهوبانصرانوسایرقلاعبدستآمدهباستانشناسیحکایتازشهریبهبنامتمیشهرادراینناحیهاثباتمیکندکهدارایدیواردفاعیبودهومورخانساختآنرابهپادشاهاساطیریفریدونوحکومتانوشیروانساسانینسبتمیدهندواینتمیشهتاسال 617هجریشمسی، شهرمهمیبهشمارمیرودکهدرزمانحیاتابناسفندیار (815-892هـ .ق)ویرانههایقصرگنبدیحماموبقایایخاکریزحفاریشدهبینکوهودریانیزدرمحلیبنامبانصرانقابلرویتبود.درزمانحملاتمغولدرایراناینمنطقهنیزروبهویرانینهادوشهردیگریازتجمیعروستاهاوآبادیهاییچونتوسکایش، پلنگپا،الوندکیا،کردآباد،کردخیلوملاکلهپابهعرصهوجودگذاشتودردورانحکومتصفویهتاپهلویفرازونشیبهایتاریخیخودتوانستهروزبهروزبهحیاتتاریخیاجتماعیوسیاسیخودادامهدادهوبرقدرتوشوکتخودبیفزایدوبهعنوانشهرستانیباپیشهفرهنگیومفاخرعلمیدارایآدابورسوموسننویژهومنحصربهفردبهادامهحیاتدهدوامروزبهعنوانچهارمینشهربزرگوتأثیرگذاردراستانبهزندگیخودادامهدهد.اینپژوهشبهدوصورتمیدانیوکتابخانهایوبراساساسنادومدارکموردتجزیهوتحلیلقرارگرفت.شهرکردکویدارایپیشینهایتاریخیازدورانساسانیانتاکنونمی باشد .

زندگی سیاسی اللهیارخان آصف الدوله به عنوان یک دولتمرد دوره قاجار و نخستین صدر اعظم وابسته به دودمان عشیرتی قاجار که عمده ترین محور مورد پژوهش در این رساله می باشد، به طور عمده به سه دسته تقسیم می گردد: ابتدا مقطع مربوط به نقش مشاوره ای او در کنار فتحعلی شاه بوده است که به واسطه پیوندهای سببی که ما بین او و خانواده شاهی ایجاد شده بود. دوم نقش نظامی او که عمدتاً عبارتند از پویشهایش در راستای سرکوب شورش های مختلف نظیر یوسف کاشغری، ترکمانان، ایلات هزاره و عشایر جنوب و نبردهای با ترکان عثمانی و روس ها. سوم نقش مدیریتی وی در زمان تصدی صدارت عظمی است که به عملکرد ضعیف وی در نبرد با روسیه مربوط می گردد. در تمام این مراحل، اللهیارخان آصف الدوله، در کانون رخدادهای سیاسی دوره نخست زمامداری قاجاریه قرار داشت و ارتباط او با برخی جناج های دربار و عوامل وابسته به دولت های ذی نفوذ چون انگلیسی ها بر اهمیت بررسی نقش وی می افزاید. این پژوهش که با استفاده از لاگوی مطالعات رایج در علوم انسانی و شیوه کتابخانه ای به انجام رسیده است می کوشد تا عملکرد و روابط اللهیارخان آصف الدوله را در نیمه اول قرن 13 ه.ق مورد بررسی قرار دهد و نتیجه ای که از حاصل تحقیقات مذکور به دست آمده است را می توان بدین صورت توضیح داد که سیاست آصف الدوله چه در زمان تصدی مقامات نظامی و مسئولیت فرمانداری خراسان و ... و چه در زمان صدارت دومین پادشاه قاجار به دلایل عدیده با شکست روبرو شده است. بخشی از این دلایل به خصوصیات شخصی و رفتاری اللهیار خان و مناسباتش با انگلیسی ها و بیگانگان بر می گردد و بخشی دیگر مدیون شوایط دشوار زمان تصدی گری وی می باشد.

تاریخ اسلام سرشار از رخدادها و تحولات گوناگونی است که بررسی زوایای خاصی از آن مثل جنبه های اجتماعی ، می تواند به درک و تحلیل بهتر سیر دگرگونی های این مقطع از تاریخ کمک نماید. از این روست که بررسی و تبیین اوضاع اجتماعی یکی از کانون های حادثه خیز تاریخ سیاسی و اجتماعی اسلام یعنی شهر کوفه ضرورت تام می یابد. شهر کوفه به عنوان خاستگاه منازعات فرقه ای و چالش های اجتماعی ، از زمان تاسیس در سال 17 ه. ق ، تا پایان دوره رونق سیاسی خود در دوره عباسیان ، مکانی برای عرض اندام کوشندگان سیاسی وآوردگاه معارضه جناح های سیاسی و عقیدتی چونان : شیعه ، خوارج، موالی ، قحطانی ها ، عدنانی و .. بوده است. بررسی ترکیب اجتماعی کوفه و تطابق خصوصیات رفتاری اقشار و عشایر مختلف آن، علل فراز و فرود جنبش های خوارج ، علویان، توابین، مختار ، زبیریان و.. را به خوبی نشان می دهد. تصویری که این پژوهش در صدد ارائه آن برآمده است. این پژوهش بر روش مرسوم در حوزه مطالعات علوم انسانی و خاصه تحقیقات تاریخی اتکا دارد. یعنی با استفاده از شیوه کتابخانه ای و گردآوری داده های نوشتاری و پالایش و سنجش آن با براهین منطقی و دیدگاه های صاحب اندیشان ، کوشیده است تا به رهیافتی نوین در این زمینه دست یازد. نتیجه به دست آمده از تحقیق حاضر ، خاطر نشان می سازد که ساختار اجتماعی و قومی کوفه با توجه به متغیرهای چون : عناصر کوشنده سیاسی، نیروی رزمجوی عشایر محلی ، مناسبات کوفیان با گروه های فکری و اجتماعی دیگر ، تاثیرات فرهنگی نواحی همجوار ، رقابت با شهرهای کانونی و.. طی یک صد سال نخست تاریخ اولیه اسلام، دستخوش تغییرات اساسی و بنیادین شده است و در تکوین و زوال جنبش ها و پویش های سیاسی و اجتماعی ناحیه کوفه و حتی اقلیم عراق نقش نسبتاً مهمی ایفاء نموده است. کلید واژگان : کوفه – سده اول هجری- جنبش های سیاسی- امویان- اوضاع اجتماعی

سیاست مستعمراتی انگلستان، درطول قرن نوزدهم، در هند چنین اقتضا می کرد با ایران از حیث موقعیت جغرافیایی و دست داشتن به معابر هندوستان ، ارتباط و دوستی برقرار کند.روابط سیاسی دیپلماتیک باایران از زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار پایه گذاری شد. و با تأسیس سفارتخانه دائمی انگلستان در ایران، از سال1857م/1273ه.ق، به اوج رسید که خود نشانگر رویکرد دو کشور به گسترش سطح مناسبات بوده است. سفرای انگلیس با استفاده از ناکارآمدی نظام سیاسی قاجارو ضروریات سیاست منطقه ای بریتانیا از طریق برخی اقدامات به تحمیل قراردادهای سیاسی و اقتصادی موفق گردیدند . حتی سفارتخانه انگلیس در جریان مسائل مهمی چون بحرانهای جانشینی در هنگام تغییر پادشاهان،رویدادهای اجتماعی چون واقعه مشروطه وکودتا علیه ساختار سلطنت ،نقشی پررنگ داشته است. این پژوهش با استفاده از روش های متداول در علوم انسانی ،یعنی فیش برداری وپالایش وتجزیه وتحلیل مطالب با استناد بر منابع وتحقیات مستندوجدید و نیز اسناد موجود صورت گرفته است .وهدف ان روشن ساختن عملکرد سفارتخانه انگلستان ونقش آن در تحولات بوجود آمده در عهد قاجار است. ازنتایج بدست امده درپژوهش پیش رو چنین استنباط میشود که ایران در آغاز حکم یک سپر دفاعی را جهت حفظ هند از خطر حمله روسیه و فرانسه برای انگلستان داشت ، اما کم کم اهمیت ایران در سیاستهای منطقه ای انگلستان باعث شد تا حفظ تمامیت ارضی آن هدف دولت بریتانیا قرار گیرد و با تأسیس سفارتخانه واستقرار سفرای دائمی ومقتدر، فعالیتهای دیپلماتیک بین دو کشورگسترش یابد و با شروع دوره اخذ امتیازات اقتصادی وسیاسی و تلاش انگلیس جهت جلوگیری از نفوذ رقیب، روسیه، این مناسبات وارد مرحله جدید تری شد و تا جنگ جهانی اول و اهمیت پیداکردن نفت ایران برای انگلستان، سپس تأثیر انقلاب بلشویکی روسیه بر ایران ادامه یافت که در این مقطع نیز سفارتخانه انگلستان از جایگاه ویژه ای برخوردار بود ، در نهایت زمینه سازی کودتا 1299، که با مساعدت سفارتخانه صورت پذیرفت، امری که به تضعیف سلسله قاجار ودر نهایت تشکیل سلسله پهلوی منجر شد ، . کلید واژه ( قاجار- انگلستان- سفارتخانه روابط سیاسی- سفیران )

نخستین اقدام صنیع الدوله در زمینه ی صنعت در ایران استخراج معدن و « سرب پس قلعه ی شمیران » است. هدف وی از این کار جدا کردن نقره از سرب بود که او وسایل لازم را نداشت و موفق به تهیه ی آن نشد – صنیع الدوله پس از ناکامی در کار جداسازی نقره از سرب به فکر احداث کارخانه ی « بافندگی و ریسمان ریسی » افتاد که توسعه آن می توانست گامی مهم در جهت پیشرفت اقتصادی صنعتی ایران باشد، لیکن مسلم بود که ضرر عمده ای برای تجارت خارجی دولتهای انگلیس و روس در ایران به همراه داشت و آنها به هیچ وجه تن نمی دادند و پس از مدتی کارخانه ی ریسمان ریسی صنیع الدوله که توان رقابت با خارجیان را نداشت، تعطیل شد و صاحبان آن ضرر بسیار کردند. دلبستگی صنیع الدوله به پیشرفت صنعتی ایران موجب شد که همزمان با تأسیس کارخانه ی ریسندگی « کارخانه فلزکاری » کوچکی در تهران دایر کند. کارخانه ی فلزکاری برای ادامه ی کار احتیاج به سرمایه داشت لیکن نه صنیع الدوله توان مالی زیادی داشت و نه کسی از او پشتیبانی کرد. اگر وی سرمایه ی کافی داشت و از او حمایت می شد، به دلیل داشتن تحصیلات فنی عالی و شوق و شوری که در ایجاد واحدهای صنعتی داشت بی گمان می توانست تحولی عظیم در صنعت ایران به وجود آورد. از دیگر اقدامات صنیع الدوله کوشش های فرهنگی و زبده ی آرا و اندیشه های صنیع الدوله در پیشرفت کشور است. که یکی از آنها اقدامات او در زمینه ی راه آهن است. وی در تاریخ شنبه 23 ربیع الاول 1326 ق ، طرح دولایحه به مجلس داد. اول لایحه ی مالیات غیرمستقیم یا مالیات عمومی و قند و چای دوم لایحه ی مالیات مستقیم یا خصوصی و بلدی که محل تأمین مخارج احداث راه آهن بودند

پرداختن به وضعیت سیاسی و اجتماعی زنان به عنوان نیمی از پیکره اجتماع، می تواند یکی از ضروریات فعلی در تحقیقات علوم انسانی و اجتماعی باشد. خاصه که بررسی هر دوره زمانی بدون توجه به حضور زنان در آن مقطع کاری ناقص تلقی خواهد شد. چنان که درباره تاریخ ایران و اسلام نیز چنین نارسایی و عدم توجه به حضور و نقش زنان ملحوظ است. از این روی، پایان نامه حاضر به بررسی نقش زن در جنگ های دوره پیامبر اسلام(ص) و نیز سالهای حکومت خلفای راشدین می پردازد تا ضمن تبیین جایگاه زن در سیر تکوین نظام اسلامی، نقش آنها را در مردانه ترین عملکرد اجتماعی یعنی نبرد و کارزار نقادی کند. تردیدی نیست که با توجه به رویکرد سازنده قران به ارزشگذاری زنان و بایستگی مشارکت زن ها در تاسیس حکومت نبوی، زمینه پویش و اثرگذاری زنان در صحنه ها و برهه های حساس تاریخ نخستین کیش اسلام به سهولت فراهم گشت. در این راه، زنان با حضور در جبهه های نبرد و هدایت تدارکات نیروهای رزمنده موفق شدند نه تنها از تمامیت جغرافیایی حکومت نوپای اسلام دفاع کنند بلکه ارزش های آیینی و شور دینی را نیز در معرکه رویارویی کفر و ایمان تهییج و تبلیغ نمایند. این پژوهش که به روش اسنادی و برپایه مطالعات کتابخانه ای و نیز تحلیلهای منطقی و قانونمند تدارک دیده شده است، با استفاده از شواهد موجود در منابع و ماخذ تاریخی و.. ضمن اشاره مختصر به جایگاه زن در پیش از ظهور اسلام، و نیز بررسی تاثیر اسلام بر احیای جایگاه شایسته زن در جامعه، به طور مفصل نقش و جایگاه اجتماعی و سیاسی و خاصه نظامی زنان را در دوره پیامبر اسلام و خلفای راشدین مورد تامل قرار داده است نتیجه پژوهش حاضر روشن می سازد که پیامبر اسلام به مدد تعالیم الهی و با هدف جذب نیروی بالقوه نیمه خفته جامعه عصر خود، به زنان هویت و شخصیت واقعی را که در دوران گذشته از آن بی بهره بودند، اعطا نمود و فرصت حضور زنان را در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی و حتی نظامی و با حفظ شئونات اسلامی فراهم نمود. ولی در دوران حکومت خلفای راشدین به دلایلی چون افزایش موالید و کم توجهی دولتمردان به مشارکت سیاسی زنان، این حضور کم رنگ تر شد تا جایی که زن را به بازیگری در پشت صحنه سوق داد.

یکی از طایفه هائی که از زمان برآمدن دودمان قاجار وارد دستگاه دولتی شد و از میان آن مردان با نفوذی به قدرت رسید، ایل مافی بود که در مناطق مرکزی و عشیره نشین ایران نفوذ و اعتبار و فعالیت بسیار داشت. از نام آورترین مردان این طایفه، حسینقلی خان نظام السلطنه مافی (1326-1248 قمری) است که از سال 1274 ه ق و زمان سلطنت ناصرالدین شاه، با کسب مقامات سیاسی، تجاربی را در دستگاه حکومتی به دست آورد و پس از طی کردن پله های موفقیت، در زمان مظفرالدین شاه به منصب وزیر تجارت و عدلیه و همچنین وزیر مالیه دست یافت

امپراتوری هخامنشیان که با پیروزی کوروش بانی حکومت بر آستیاک آخرین پادشاه ماد تاسیس شد ، سرآغاز شیوه حکومتی گردید که در قرن ششم قبل از میلاد نسبتا" بدیع و سرشار از مبانی فکری نو پدید بود . در دورانی که حکومت هایی چون آشور و ... با استراتژی و کارکرد ایدئولوژی خشونت ، غارت و تبعید بر مردم حکومت می کردند و اندیشه ای جز قتل و نابودی نداشتند . حکومتی با ساختار ایدئولوژی نوینی پایه ریزی می گردد که بر زندگی مسالمت آمیز ، تسامح دینی و احترام به آداب و رسوم اقلیت ها تاکید می ورزد لذا با چنین نگرشی در کمتر از بیست سال ، حکومت کوچک پارس ها در منطقه انشان، تبدیل به یک امپراتوری جهانی می گردد که از دریای مدیترانه و اژه در غرب تا دره سند در شرق گسترش پیدا می کند. در دوره ای که سیاست تصرف کشورهای دیگر و تبعید دسته جمعی آنها به مناطق دیگر رایج بود که به سیاست امتزاج اقوام معروف است در این دوران هخامنشیان ایدئولوژی جدیدی را در ساختار سیاسی بنا نهادند که بر پایه آن استراتژی قدرت محلی در کنار نظارت مرکزی بکارگیری گرفته شد و اداره ایالات بر اساس قوانین ، آداب و سنن محلی و ملی انجام می گرفت و پادشاه برای نظارت بر این ایالت ها از ساتراپ هایی بهره می گرفت که از خاندان های بزرگ پارسی انتخاب می شدند این تحقیق می کوشد تا بر اساس روش توصیفی – تحلیلی و مطالعات علوم انسانی و اجتماعی ساختار سیاسی حکومت هخامنشیان را بر پایه نظریه های سیاسی و جامعه شناسی امروز مورد بررسی قرار داده و عمده ترین نهادهای این حکومت چون پادشاه ، مشروعیت ، ایدئولوژی و اشرافیت را مورد بررسی قرار دهد تا بتواند برخی از جنبه های مجهول این نهاد ها را در ساختار سیاسی این حکومت مورد بازشناسی قرار دهد . نتیجه ای که از مطالعه فوق حاصل آمده است این فرضیه را به اثبات می گذارد که تشکیل حکومت هخامنشیان توسط کوروش و استحکام آن توسط داریوش ، سر فصل جدیدی را در تشکیل حکومت های نوین ، شیوه گفتمان این حکومت ها ، نظام اداری و مالی نوین ، کسب مشروعیت ، اعمال قدرت و اقتدار گشود که هنوز به جرات می توان گفت که بسیاری از لایه های آن آشکار نشده است .

چکیده پژوهش حاضر به بررسی نقش پهلوانان، عیاران، اهل فتوت و طبقات اجتماعی از آغاز تا پایان عصر قاجار می‏پردازد. پهلوانی و عیاری بخشی از زنجیره ای است که به عنوان لوتی و عیار در اجتماع و بویژه در نهضت مشروطه نمود می‏یابد. هر چند این جوانمردی و عیاری نیز در دوره‏هایی با افت و خیزهایی مواجه شده، به لوتیان تبدیل شدند و ناگزیر تغییر شکل داده و به صورت لمپن درآمدند. برداشت های متفاوت از لوتیان وجود دارد، از لوت به معنای پابرهنه، و بعضاً لوت به معنای منحرف یاد نمود. در این پژوهش علاوه بر ریشه پهلوانی و عیاری، فتوت و ارتباط آن با تصوف، به معرفی فرهنگ، اخلاق، آداب و منش لوتیان و جوانمردان پرداخته شده و به صورت ویژه به نوع پوشش و اجزای لباس، مراسم مذهبی و نقش آنان درنهضت مشروطه، و حوادثی که در این دوره بوجود آمده، مورد بررسی قرار گرفته است.

مرکز ایالت قومس (دامغان) با تمدن شش هزار ساله، یکی از شهرهای بزرگ و آباد شرق ایران محسوب می شد. عبور جاده ابریشم از یک سو و موقعیت جغرافیایی آن از سوی دیگر و همچنین رود بزرگ چشمه علی همراه با خاک حاصلخیز که باعث رشد و شکوفایی این شهر بود، همواره مورد توجه پادشاهان ایران باستان و خلفای مسلمین در قرون اولیه اسلام قرار گرفت. به دنبال هجوم مهاجمان خارجی و جنگ های متعدد داخلی از قرن چهارم تا قرن دهم هجری، شهر تخریب و بسیاری از مردمان آن کشته شدند به طوری که نشانی از آن شهر بزرگ و آباد نداشت. با روی کار آمدن سلسله قاجار که هم زمان با تحولات عمده جهان از نظر اکتشافات صنعتی، جغرافیایی و علمی که روابط دولت ها با یکدیگر را وارد مرحله تازه ای کرد که نویدبخش شکوفایی کشور و به تبع آن دامغان را در ابعاد مختلف می داد اما بنا به دلایل مهمی این اتفاق نیافتاد. با این وجود، دامغان به خاطر برخوردار بودن از موقعیت ممتاز و وجود کاروانسراهای متعدد بر سر راه مشهد و همچنین تاریخ و ابنیه پر افتخار، از اقتصاد نسبتا خوبی برخوردار بود. از نظر سیاسی و فرهنگی مردان بزرگی از این شهر به عنوان فرماندهان ارشد نظامی، نویسنده و عالم در دربار قاجار حضور نافذی داشتند. همچنین در دوره مشروطه، دامغان شاهد تحولات سیاسی، نظامی مهمی چون مبارزه مشروطه خواهان و قوای استبداد بود.

چکیده در این پزوهش به بررسی چگونگی شکل گیری سنت های عاشورا از آغاز تا ابتدای دوره ی صفویه پرداخته شده است. به طور یقین ذکر مصائب و عزاداری ها و گریستن ها و مرثیه سرایی ها برای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و فرزندان و اصحاب آن حضرت، باعث زنده ماندن راه امام حسین (ع) و شهدای کربلا برای همه عصرها و نسل های بشر و حفظ بینش و آگاهی های سیاسی در هر عصر و زمانه و دشمن شناسی و مقابله صحیح فکری و عملی با سلطه جویان و اصحاب جور و ظلم است، از همین رو ائمه اطهار (ع) این عمل را بسیار شایسته و دارای اجر و پاداش الهی معرفی کرده و خود با مراقبت های ویژه ای همواره عامل به آن بوده و دیگران را ترغیب و تشویق به برگزاری مراسم عزا و سوگواری می کرده اند. این پژوهش به روش اسنادی، توصیفی و مطالعات کتابخانه ای بررسی و فیش برداری از منابع مرتبط با موضوع و سپس تحلیل، تجزیه و سرانجام نتیجه گیری از یافته ها اجرا شده است. که از منابع کتابخانه های سطح شهرستان شاهرود، دانشگاه، آستان قدس رضوی، موسسات صافات ونور و سایت های اینترنتی در امر پژوهش استفاده گردیده است. که حاصل آن، دستیابی به نتایج ارزنده ای همچون، عزاداری خاندان پیامبر اسلام (ص) و طرفداران اهل بیت (ع) پس از واقعه عاشورا به تدریج صورت ثابت و فراگیر یافته و روند شکل گیری سنت های عاشورایی در هر دوره ای متفاوت بوده که در دوره امویان بویژه عباسیان در خفا صورت می گرفت و برای جلوگیری از این سنت ها، به اذیت و آزار زوار، تخریب قبر امام حسین (ع) می پرداختند. و بالعکس در دروان آل بویه شاهد آشکار شدن سوگواری ها به طور رسمی و تحول عظیمی در شکل گیری این سنت ها در اجتماع بوده ایم و در عصر سلسله های ترک تبار (غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، مغولان و تیموریان) در اکثریت این دوره ها عزاداری ها در خفا و کم وبیش آشکارا صورت می گرفته است. و در مجموع بعد از دوره ی حکومت آل بویه، اکثریت عزاداری ها در خانه ها برگزار می گردید، تا این که در دولت صفوی، قضیه ی سنت های عاشورایی ظهور بیشتری یافت. کلید واژه: سنت های عاشورایی، امام حسین (ع)، عزاداری محرم.

این پژوهش با دیدگاهی نو به روابط سیاسی واجتماعی آل مظفر به حکومت های محلی در دوره فترت بعد از مغول می پردازد. فترت بعد ازمغول دوره ایست 59 ساله، که با ازمرگ ابوسعید بهادرخان آخرین ایل خان مغول درسال 736ه ق آغاز ،وتااستیلای امیرتیمورگورکانی در795ه ق برایران ادامه می یابد. دراین دوره بخشهای وسیعی ازقلمرو جغرافیایی ایران دراختیار وحوزه نفوذحکومت های محلی قرار گرفت . برخی ازاین حکومت ها پیشینه ای دردوره حکومت ایلخانان یا قبل ازآن هارا دارند وپیدایش برخی دیگرمعلول نبود حکومت مرکزی مقتدر می باشد . آل مظفریکی از حکومت های محلی این دوره می باشدکه توسط امیر مبارز الدین محمد ازسال 718 ه ق درمیبد ویزد تأسیس شد. اوبا مرگ ایلخان وآگاهی از موقعیت بازماندگان سلطنت ،توانست صفحات جنوبی ایران را تحت سیطره خود درآورد . مهم ترین مسأله سال های نخست حکومت آل مظفر،تنظیم مناسبات سیاسی با بازماندگان مغول وحفظ استقلال درقلمرو محلی خود دربرابر تهاجمات آن ها بود.امیر مبارز دربعد اجتماعی ، مشروعیت حکومت خود رادرازدواجی سیاسی با خاندان های پادشاهی قراختایی کرمان و بیعت با خلفای عباسی مصر تحکیم بخشید،بعد ازمرگ وی سیاست تقسیم قلمرو دربین شاهزادگان مدعی سلطنت ، باعث بروزدرگیری های خانوادگی و گرایش شاهزادگان به حکومت ها ی محلی همجوار گردید. این پژوهش با مطالعه وبررسی کتب تاریخی ، جمع آوری ،طبقه بندی ،جرح وتعدیل داده هاواطلاعات وتحلیل محتوای داده هادریافت که:این برهه از تاریخ برای رعایا ، از دوره‏های سخت و دهشت بار تاریخ ایران به شمار می رود.حاکمان آل مظفر نیز به سبب اختلافات ودرگیری‏های پی‏درپی باهمدیگروستیز باهمسایگان براین دشواریها می‏افزودند. به جرات می توان گفت تنهاهدف آن ها از حکومت ،پرکردن خزانه ها وتامین هزینه ی جنگ های بی هدف بود ومردم بی دفاع که تازه ازهجوم ویرانگر مغول رهایی یافته بودند واُمید به گشایش درزندگی خود داشتند اینک دست به دعا بودند تا شاید منجی دیگری بیاید ،امّا هجوم وحشیانه ی تیمورآرزوهایشان رابرباد داد.

یکی از ویژگی های مهم نظام اداری در ایران و خاصه در دوران معاصر ، چالش عناصر دیوان و دربار و تاثیرات آن بر ساختار و عملکرد حکومت های ایران است . نفوذ روسای ترک تبار عشایر یعنی سران قزلباش و ورود عناصر اداری شهری یا مستوفیان و منشیان تاجیک به دستگاه دیوانی دولت نوپای شیعی صفویه در سده دهم هجری قمری ، یکی از دلائل اصلی و مهمی است که به چنین چالشی در داخل ساختار حکومت کمک نمود. از آن جا که مناصب نظامی در اختیار وابستگان به دربار و نیز سردمداران ایلات و ترک زبانانی بود که در برابر سیاست تمرکزگرائی مقامات دیوانی مقاومت می کردند؛ در نتیجه ، زمینه یک رویاروئی مابین دیوان و دربار در این عصر فراهم بود . چالشی که از دوره دوم صفویه و همزمان با تقویت قدرت شاه و دیوان رو به افزایش و ظهور نمود و مشکلات جدیدتری را به وجود آورد . پژوهش حاضر با هدف بررسی « چالش و تعامل دیوان و دربار از آغاز صفویه تا پایان سلطنت شاه عباس اول» بر آن است تا با استفاده از منابع دسته اول و بر پایه الگوی مطالعات علوم انسانی ، به روش کتابخانه ای ، به بررسی مختصر و بایسته ائی از تاریخ سیاسی و اداری سده های 10 و 11 قمری و مقارن با حکمرانی دودمان صفویه در ایران بپردازد و ضمن تامل در ساختار دولت در دوره اول فرمانروایی صفویان ، به شناسائی و تحلیل کارکرد کارگزاران حکومتی و نخبگان مرکزی و مقامات ایالات بپردازد و کشاکش های درون حاکمیتی را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. نتیجه تحقیق نشان می دهد که چالش های بین دیوان و دربار به پیچیدگی ساختار اداری در درون دربار و دیوان و نیز تاثیر پذیری جریان امور دولتی از روند تجارب کارگزاران و تضاد قومیت های مختلف نظیر: قزلباش، ارمنی و چرکسی و.. کمک می رسانده است . با تضعیف تدریجی موقعیت راس هرم قدرت یعنی پادشاه- که به دلیل خودسری مقامات نظامی و عشیرتی صورت می گرفت- سلاطین صفوی دریافتند که جهت حفظ مرکزیت گرائی و ثبات دائمی حکومت ، باید جانب اهل قلم و دیوانیان را بگیرند و با جریانهای معارض در بخش های مختلف بستیزند تا بدین گونه بتوانند یک دولت قانون گذار و دارای سیستم اداری متمرکز داشته باشند. کلید واژگان : صفویه- دیوانسالاری- دربار- مقامات اداری-دوره اول- چالش

پژوهش حاضر نگاهی گذرا به ویژگی ها و دگرگونی های مفهوم سیاسی، اجتماعی آزادی در عصر مشروطیت و اندیشمندان آن است، نهضت مشروطیت (1906م/1285ش) حرکتی مهم به شمار می رود که راه دگرگونی سیاسی و اجتماعی جامعه را به سمت و سویی جدا ، از دوره های پیش گشود. به دلیل اینکه اندیشه های مدرنیته وارد فضای گفتمان سنتی ایران می شود و ارزش ها و باورهای متفاوتی را مطرح می کند، مفهوم آزادی در عصر مشروطه با مفمهوم سنتی آن متضاد است و این اندیشه آزادی مدرن همراه با انقلاب انگلستان متولد شد ، در دوره مشروطه یکی از عینی ترین مفاهیم نظری که جریان های فکری و سیاسی با آن به چالش نفی وضع موجود پرداختند، مفهوم آزادی بود. شناخت مفهوم آزادی از نگاه اندیشمندان و مقایسه و تطبیق آن ، بستر ساز شناخت هر چه ببیشتر اندیشه های جریان فکری عصر مشروطه خواهد شد. در عصر مشروطه اندیشمندان متشکل از دو جریان عمده ی فکری بودند ، یکی روشنفکران طرفداران غرب و دیگری علمای دینی که خود به دو گروه نو گرا و سنت گرا تقسیم می شدند. در فضای مشروطه سه دیدگاه در خصوص مفهوم آزادی از سوی این اندیشمندان مطرح شد: 1-دیدگاه روشنفکران 2- دیدگاه علمای مشروطه خواه 3- دیدگاه علمای مشروعه خواه ، از میان این سه دیدگاه نسبت به مفهوم آزادی دو دیدگاه علمای مشروطه خواه و مشروعه خواه در بنیادها و مبانی مفهوم آزادی اختلاف خیلی اساسی وجود نداشت و اختلاف ظاهری آنها در فضای مشروطه معلول سه عامل بود : 1- بینش اجتهادی که بر اساس آن اختلاف در مصادیق رخ می داد 2- شدت و ضعف در شناخت غرب شناسی 3- قرب و بُعد نسبت به مرکز حوادث ، به رغم این سطوح اختلاف هر دو گروه معنا و مفهوم آزادی را ذیل بندگی خدا و«حریت » تعریف می کردند ولی تفسیر روشنفکران از اصل و اساس در بحث آزادی با دو گروه دیگر تفاوت ریشه ای و اساسی داشت. آزادی در تفسیر روشنفکری ، ترجمانی از واژهliberty به معنای رهایی بود و از دیدگاه مفهومی یعنی امکان انجام هر عملی که میخواهیم انجام دهیم ، این برداشتهای متفاوت از آزادی بستر ساز تقابل و فاصله گرفتن رهبران فکری مشروطه از یکدیگر و مشروطه شد ، که نهایتاً انقلاب مشروطه را منتهی به هرج و مرج و دیکتاتوری پهلوی کرد.

بررسی روابط خارجی ایران در دوره ی فتحعلی شاه به خصوص مسئله عهدنامه های ایران و دول اروپایی، در بسیاری از زمینه های نظامی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اثر این نوع قراردادها بر تحولات این سرزمین، بخش عظیمی را به خوداختصاص داده است . در این تحقیق سعی شده است تا تحلیلی روی عهد نامه های دوره ی فتحعلی شاه بررسی و تأثیر آن ها بر اوضاع جامعه ی ایران بررسی شود. بنابر این از روش تاریخی که با استفاده از جنبه های توصیفی و تحلیلی به شیوه کتابخانه ای می باشد و متکی بر مستندات علمی است استفاده شده است . اوضاع سیاسی و استقلال کشور به خصوص از نظر اقتصادی ، در سال های حکومت فتحعلی شاه بدترین اوضاع راداشته و سودی که همیشه ایران در اقتصاد جهانی برده است، این است که سرزمین ایران راه بازرگانی شرق به غرب بود. ضعف در تصمیم گیری و نداشتن بنیان اقتصادی و سیاسی مناسب دولت در زمان فتحعلی شاه سبب شد تا دول اروپایی همانند انگلستان، فرانسه، روسیه و دیگر دول سوءاستفاده کرده و با بستن قراردادهای مختلف از موقعیت سیاسی منطقه ای و منابع طبیعی به نفع خود استفاده کرده و سرزمین ایران را از نظر اوضاع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی- فرهنگی عقب نگه داشته، زمینه های پس رفت این سرزمین را رقم زنند. از جمله این عهدنامه ها، قرارداد های ترکمنچای، گلستان، فین کن اشتاین، مفصل و ... بوده است که هر یک بار مالی و یا سیاسی – نظامی سنگینی به ایران و ملت وارد کرده است. از طرفی هر گاه طرف قرارداد، بسته به شرایط مفادی از این قراردادها به نفعشان نبود به راحتی زیر پا می گذاشتند و به تعهدات خود عمل نمی کردند. نتایج تحقیق نشان داد که مفاد همه ی عهدنامه های ایران با دول خارجی بستر را برای وابستگی کامل به خارجی ها فراهم ساخته و ایران را به ویرانه ای با وابستگی های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هویتی تبدیل ساخته بود.

اختلافات مذهبی مسلمانان سه ریشه اصلی دارد: نخستین آن ها موضوع خلافت و جانشینی پیامبراکرم است که بر اثر آن امت اسلام به دو جامعه شیعه و سنی تقسیم شده و فرقه خوارج درنتیجه جدال شدیدی که پس از جنگ صفین و داستان حکمیت در میان مسلمانان روی داد پدیدآمده است. دومین اختلاف مسلمانان در اصول و مسائل اعتقادی است که سبب پیدایش مذاهب کلامی متعددی شده که عمده ترین آن ها مذاهب معتزله، اشاعره و مرجئه است. سومین اختلاف دراحکام و فروع دین است که درنتیجه آن مذاهب فقهی مختلفی پیدا شد که هرکدام از این فرقه ها دارای فقهی جداگانه می باشند. این تحقیق فرقه های سیاسی واعتقادی مهم اسلامی را شرح می دهد، و آراء و نظرات معتزله و اشاعره و مرجئه و دیگر فرق و مذاهب اسلامی و معتقدات آن ها به بحث می پردازد و فرقه های مختلف معتزله را بر می شمارد.برخی از فرقه هامانند داعیان شیعه قبل از ظهور حکومت عباسی و برخی مانند خوارج در زمان حضور عباسیان به این تثبیت سرعت بخشیدند.با توجه به مطالب عنوان شده نگارنده سعی نمود پژوهشی با عنوان « نقش فرق مذهبی و کلامی در تثبیت قدرت عباسیان » انجام دهد. لذا برای انجام پژوهش دقیق و مناسب با استفاده از شیوه مطالعات تاریخی انجام شده و همین طور استفاده از روش کتاب خانه ای ابتدا با رجوع به منابع اصلی و سپس مأخذ معتبر اقدام به این امر نموده است. آن چه از این پژوهش حاصل شده این است فرق مذهبی وکلامی به طرق مختلف در تحکیم و تثبیت قدرت عباسیان اثر مهمی داشته و این از عوامل مهم طولانی بودن حکومت عباسیان بود، به نحوی که می توان از عوامل مهم و اساسی در تثبیت قدرت عباسیان دانست.

چکیده این پژوهـش به مقایــسه سـاخـتارهای سیاسـی ایران و یونـان باســتان می پـردازد. نحـوه شـکل گیــری ساختارهای سیاسی ایران و یونان و تاثیر عوامل مختلف را بر ساختار سیاسی آنها مورد بررســی قرار داده و ساختار سیاسی آنها را شــرح می دهد. در این پژوهش از روش نظری تحلیلی استفاده شده است. در یونان حکومت های اولیـگارشی، تیـرانـی و دموکراسی وجــود داشت و هر دولتـشهر نظـام سـیاسی خود را دارا بود. و شـرایط جغـرافیایی زمینـه ایـجاد این نظام را فراهم می نمود. یونان به دلـیل احـاطه شدن در دریا کمتر مورد هجوم قرار می گرفت و وسعت کم دولتـشهر امـکـان مشـارکت اکـثر افـراد را در امور سیاسی فراهم می نمود.تجارت و شهر نشــینی از عوامــل پیدایــش دمـوکراسـی بود.در مذهـب یونانیان خـدایان متـعدد وجـود داشتـند امـا فلـسـفه بر دیـن کـهـن فائـق آمـد و یـونانیـان به تفـکر عــقلانی پرداختند. یـونان در سـاختار سـیاسی خود از تمدنـهای کرت و کارتاژ و سـومر تاثیـر گرفت. در ایــران نظام سیاسی بر اساس پادشاهی بود و وسعت سرزمین ایران و هجوم همسایگان قدرتمند نیاز به وحــدت را ایجاد می نمود. در ایران سیستم غالب اقتصادی، کشاورزی بود و مردم موظف به پرداخـت مالـیـات بودند. طبقات بالای جامعه مقامات مهم را در اختیار داشتند. و اختلافات طبقـاتی چـشمگیر بود. از نـظر مذهبی اندیشه یکتاپرستی متناسب با سیســتم پادشاهی بود. طبــقه روحـانیون دارای قـدرت بودند. ایـران نظام سیـاسی خود را از تمدنهـای آشور، ایـلام، بابل الگـوبرداری نمود. در ایران دامـنه تصــمیم گیـری سیاسی به شاه و درباریان محـدود می شد. اما وجـود قدرت متـمرکز باعـث می شد در مــقابل بیگـانگان قدرتـمند باشد. در یونان سیسـتم دولتشـهری به ایـجاد دمـوکراسی کمک نمود اما اختـلافات دولــتشـهرها باعث می شد در مقابل بیگانگان آسیب پذیر باشد.

کیسانیان پیروان فرق? کیسانیه که مشروعیت خود را به واسط? انتساب به محمد بن حنفیه می دانستند در بستر تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه عصر اموی شکل گرفتند. انتقام جویی سرسختانه موالی کوفه از قاتلان امام حسین و اشراف کوفه تحت رهبری کیسان ابو عمره باعث شد که نام کیسان در کوفه و عراق پر آوازه گردد . کم کم هواداران مختار که طرفدار امامت محمد بن حنفیه بودند به نام کیسانی و کیسانیه معروف شدند. این جماعت ترکیبی از موالی ایرانی و عرب بودند و شامل شیعیان سیاسی و غالی بودندکه تحت عنوان سبائیه و خُشَبه نیز از آنها یاد شده است. این گروه ها پس از شکست جنبش مختار مدتی در اطراف ابن حنفیه باقی ماندندتا این که ابن زبیر کشته شد و عبدالملک مروان به خلافت رسید.محمد بن علی (ع)پس از این حادثه با عبدالملک مروان بیعت کرد اما شیعیانش که مدعی امامت او بودند همچنان به او وفادار ماندندو پس از مرگش در 81 ه.ق به چند گروه موعود گرا،غالی و میانه تقسیم شدند. در چنین شرایطی جنبش کیسانیه با طرح آراء و آموزه های فکری و سیاسی جدید ظهور کرد و با طرح امامت محمد بن حنفیه آغازگر جنبش شیعیان رادیکال و موالی ناراضی علیه امویان شد. آنچه که دربار? جنبش کیسانیه و چگونگی ظهور آن در منابع و پژوهش های تاریخ اسلام شکل گرفته است، برداشت های سطحی و وقایع نگارانه ای است که منجر به ظهور دو نظریه دربار? جنبش های مذکور شده است. جناح اول آن را صرفاً جنبشی سیاسی دانسته و مدعی است که بنیانگذاران آن سودایی جز دستیابی به قدرت سیاسی نداشته و پس از سرکوبی نخستین قیام آن یعنی قیام مختار دیگر تأثیرچندانی در روند تحولات سیاسی و فکری جامع? اسلامی نداشته است . نظریه دیگر جنبش های کیسانی را صورت تحریف شد? یک جنبش راستین شیعی تلقی کرده که هدفی جز همسویی با شیعیان امامی و خونخواهی حسین بن علی (ع)نداشته و اساساً جنبش های گوناگونی را که پس از قیام محتار به نام کیسانی به وجود آمده اند ساخته و پرداخت? توطئ? مخالفان شیعه مخصوصاً عباسیان دانسته اند و آنهارا بر واقعیت های تاریخی منطبق نمی دانند. در هر دو نظریه جنبه های فکری و بنیادی اندیشه ای و زمینه های اجتماعی – سیاسی مورد غفلت واقع شده است. این بررسی بر خلاف نظرات رایج ضمن آشکار کردن اغراض فرقه ای و ضعف نظرات مذکور که عمدتاً بر پای? سود جویی های سیاسی و تمایلات عقیدتی شکل گرفته اند و بر بنیاد مفروضات کلامی بنا شده اند در صدد است تا نشان دهدکه جنبش های مذکور دارای ابعاد مختلف اجتماعی،سیاسی و فکری بوده اند که بایستی مورد توجه جدی قرار گیرد. رادیکال شدن بخشی از جنبش شیعی تحت تأثیر آموزه های نوین و الهام بخش که متأثر از زمینه های فکری و سیاسی محیط عراق و بین النهرین بود،طرح امامت محمدبن حنفیه و بروز نخستین جنبش ها و انشعاب غالیانه در حرکت های شیعی ،ظهور اندیشه هاو آرای غالیانه و موعودگرایانه و طرح پاره ای مباحث کلامی نظیر رجعت،بداء ،مهدویت و پیوند آن با افکار اسلامی هم سنخ آن و چگونگی مشارکت فعالیت کیسانیان در نهضت ضد اموی که منجر به تأسیس خلافت عباسیان شد از مباحث پیچیده ای است که بایستی در مورد این جنبش رمز گشایی و مورد تفحص دقیق قرار گیرند. لذا این پژوهش بر آن است ضمن تبیین مسأل?شکل گیری و سرچشمه های فکری و آرای فرقه ای این جنبش، چگونگی ارتباطات سیاسی و فکری آنها با علویان ،عباسیان و دیگر جریان های سیاسی و همچنین نقش و کارکرد آنها در زوال دولت بنی امیه مورد بررسی قرار داده است.

در نگاشته های پهلوی و متون فقهی دین زرتشت، اصطلاحی به نام « خویدوده » دیده می شود که اغلب پژوهشگران و مترجمان زبان پهلوی آن را به معنای « ازدواج با محارم » و « خویشی با نزدیکان » گرفته اند. بر پایه این رهیافت، خویدوده مابین خویشاوندان بسیار نزدیک از شایسته ترین و مهمترین دستورهای دینی و دارای بزرگترین ثواب بوده است. چنان که ازدواج میان محارم در خاندان های سلطنتی دوران باستان، برای پاکیزگی خون و حفظ مالکیّت رایج بوده است و اقوامی چون: عیلامی ها ، یونانی ها و رومیها ، تایلندی ها و....، هم چنین رسمی داشته اند. با وجود ، عدم اشاره صریح منابع اولیه کیش زرتشتی به ازدواج با محارم ، برداشتهای نادرست از واژه خویدوده -که احتمالاً مفهوم « ازدواج با خویشاوندان» را در بر می گرفته است- باعث گمانه زنی در باره وصلت مردان با دختر، خواهر و مادر خویش شده است. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد رائج در حوزه مطالعات علوم انسانی و بهره گیری از شیوه تحقیقات نظری و اسنادی ، بر آن است تا به بحث و بررسی در باره نقش عوامل دینی در رواج سنت ازدواج با خویشان یا اصطلاحاً خویدوته در ایران باستان بپردازد و بُن مایه ها و ماهیت راستین چنین وصلتی را روشن سازد. نتیجه تحقیقات نشان می دهد که در ایران تا روزگار هخامنشیان، رسم وصلت با محارم، نزد پارسیان غریب و ناخوشایند بوده است و ازدواج درون فامیلی که بر اثر وام گیری فرهنگی تمدن ایران و ملل همجوار ، در بین ایرانیان رواج یافته بود، کم کم کارائی خود را از دست داد و ناروا تلقی شد. ضمناً اشتباه در تفسیر واژه هائی چون :« دختر » و « خویش » در اصطلاح فقهی خویدوته ، باعث شده است تا ازدواج با محارم نَسَبی در ایران باستان ، پدیده ای عام و متعارف تلقی گردد. در حالی که در متون اولیه دینی ، خویدودک به مفهوم ازدواج با خویشاوندان نزدیک و برای پاکیزگی خون توصیه شده است

تاریخ اساطیری هر کشوری نمود اندیشه و فرهنگ مردمان آن کشور است و اصولاً اسطوره ها جلوه گاه آرمان ها ها و ارزش های اخلاقی ملت ها تلقی می شوند. اساطیر و حماسه های ایران نیز از این قاعده مستثنی نیستند و گواه بارز این حقیقت را می توان در حماسه پهلوان نام آور ایرانی مشاهده کرد. رستم به عنوان یکی از بزرگ ترین پهلوانان اسطوره ای ایران زمین ، نه تنها نمادی از قدرت بدنی و دلاوری های اعجاب انگیز است ، بلکه مصداق هنجارهائی چون جوانمردی و وطن دوستی است. او به عنوان مظهر قدرت اجرایی حکومت کیانیان و نماینده قشر مرزبانان حکومتگر محلی از ناحیتی چون سیستان و از دل خاندانی نژاده و نجیب سر بر آورد و به پاسداری از کیان ایرانی همت گماشت. همین وظیفه سترگ رستم باعث شد تا به مقام عالی قهرمان ملی و ابرانسانی فرهمند تبدیل شود. روش پژوهش در این تحقیق، سازگار با اصول و قواعد مرسوم در حوزه مطالعات علوم انسانی و بر پایه تحقیقات نظری می باشد و در روند تحقیق، ضمن استفاده از داده های نوشتاری ، تلاش گردید تا به اعتبارسنجی داده ها با کمک منابع و اسناد معتبر و خصوصاً تحلیل های منطقی همت گماشته شود و پس از پالایش داده های موثق، به جمع بندی و تدوین پژوهش در قالب پایان نامه اقدام شود. نتیجه تحقیق حکایت از آن دارد که روستهم مرزبان مقتدر و نیرومند ناحیه نیمروز یا سیستان در شرق ایران و از تبار جمشیدشاه کیانی ، به دلیل پیوند با تحولات تاریخی ایران هزاره اول ق.م ، درگیر ماجراهائی گردید که آوازه او را از یک یل سیستانی به یک پهلوان ملی مبدل ساخت. شهرت و اعتباری که رستم را به یک موجود داستانی و با مضامین حماسی تغییر ماهیت داد و حتی باعث گردید تا آوازه برازندگی ها و رشادت هایش ، در خارج از مرزهای ایران ، و در متن اساطیر ملت های همجوار رسوخ پیدا کند. تا حدی که در افسانه های کهن حماسی ، می توان مواردی همانند مشابهت داستان رستم و سهراب با داستان لی-جینگ و لی نو-جای چینی و یا همانندی رستم و کوهولین قهرمان ایرلندی و یا رستم و هیلدبراند و دیگر تاثیر پذیری های متقابل ادبی و فرهنگی را ملاحظه کرد.

ایل بختیاری یکی از ایلات مهم و مقتدر ناحیه جنوبی ایران است که در طول تاریخ ، فراز و فرود بسیاری را شاهد بوده است و بدین خاطر نقش به سزایی در تحولات این کشور بزرگ ایفاء نموده است . ساختار اجتماعی و سیاسی بختیاری ها با تبعیت از الگوی خاص عشایر نقش آفرین ، در برآمدنِ ایلمردان متنفذ و اثرگذار نقش بازی کرده است که یکی از این موارد را در بررسی زندگانی و کارنام? سه تن از افراد مشهور به سردار اسعد بختیاری به نامهای: اسفندیار خان ، علیقلی خان و جعفرقلی خان می توان ملاحظه کرد. حضور و نقش آفرینی رجال ایل بختیاری در جریان انتقال قدرت به نظام مشروطه، مساله ای است که تاریخ آن را فراموش نمی کند. در این میان، جعفرقلی خان سردار اسعد سوم (1258 ـ1313ه.ش) به عنوان یکی از چهره های مشهور سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر ایران ، نقش زیادی در تحولات دوران مشروطیت داشت و به عنوان یکی از فاتحان تهران ، نمانیدگان مجلس و وزیران دولتهای قاجار و پهلوی ، در بین روسای عشایر شهرتی به سزا کسب کرد . هدف از این پژوهش« بررسی کارنامه سیاسی سردار اسعد بختیاری » یکی از برآمدگان ِ نامدار از بطن جامع? بختیاری است و می کوشد تا با روش توصیفی و تحلیلی ، بر پای? بهره مندی از منابع نوشتاری و روش کتابخانه ای ، به ارزیابی اقدامات و کارکرد این رجل سیاسی در طی دوران مقارن با نهضت مشروطیت تا انقراض سلطنت قاجار بپردازد. نتیجه ای که از مطالعه و بررسی زندگانی و کارنامه سردار اسعد بختیاری به دست می آید ، نشانگر آن است که جعفرقلی خان ، به دلیل سوابق و تجارب مدیریتی خود در دستگا? اداری قاجاریه و برخورداری از تحصیلات عالیه و پایگا? خاندانی خود ، سیاستمداری موجه و کارآمد به نظر می آمد و لذا توانست نقش برجسته ایی در جنبش مشروطیت و برآمدن دولت مدرن رضاشاهی ایفاء کند . لیکن به خاطر تغییر در ساختار سیاسی حکومت مشروطه و افزایش اقتدار خودکامه سلطنتی ، سردار اسعد ، همانند دیگر کوشندگان در برآمدن رضاشاه، از میدان داری سیاست کنار گذاشته شد و به قتل رسید.

بررسی کارنامه و نقش آفرینی مردان مبارز در تاریخ سیاسی و فرهنگی ایران ، موضوعی است که در هر زمان از اهمیت و جذابیت خاصی برخوردار است و مروری بر کارکرد فعالان نهضت های سیاسی به درک بهتر از فراز و فرود جنبش های سیاسی در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی کمک می نماید ، که می توان از بین چهره های سیاسی تاریخ پهلوی دوم و انقلاب اسلامی تا شروع جنگ تحمیلی ، دکتر مصطفی چمران (1360- 1311 ه .ش) را از جمله کسانی دانست که در صحنه های مختلف سیاسی در داخل و خارج کشور (امریکا و لبنان) حضور فعالی داشته است . شرکت فعال در انجمن های اسلامی و راهپیمایی های مختلف علیه حکومت پهلوی ، تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان و نهضت آزادی در خارج کشور و حضور فعال سیاسی در امریکا ، کمک به امام موسی صدر برای حمایت از مردم بی پناه و محروم لبنان و بعد از 21 سال دوری از وطن با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در جمع دوستان قدیمی اش به مناصبی چون معاونت نخست وزیری ، وزیر دفاع و نماینده ی مردم تهران رسید و با اعتمادی که امام خمینی (ره) به ایشان داشت به عنوان نماینده ی امام در شورای عالی دفاع انتخاب شد . این پژوهش با استفاده از رویکرد متداول در مطالعات علوم انسانی و بهره مندی از شیوه ی تحقیقات نظری و اسنادی بر آن است تا به بحث و بررسی درباره ی چگونگی مبارزات سیاسی این مرد بزرگ تا انقلاب اسلامی و اثر گذاری در مبارزه با ضد انقلاب در کردستان بپردازد . همچنین با شروع جنگ تحمیلی با رها کردن مناصب دولتی و حضور در جبهه ی جنگ به تشکیل ستاد جنگ های نامنظم پرداخت و برای جلوگیری از هجوم گسترده ی ارتش عراق به ایران تا زمان شهادتش از هیچ تلاشی دریغ ننمود . نتیجه ی تحقیق نشانگر این حقیقت است که مصطفی چمران با آن مدارج علمی و تحقیقاتی بالا، با جریان ملی– مذهبی و اسلامی همکاری داشت و بطور صریح در نکوهش جریان سیاسی خاصی یا تأئید و مدح جریان دیگری از جریانات انقلاب موضع گیری نمی کرد . همواره از قدرت کناره جویی می نمود و دارای آثار و دست نوشته های متعددی می باشد .

آنچه در این اثر مورد بررسی قرار گرفته تاریخ سیاسی اجتماعی کشور ایران طی 24 سال وزارت دو صدر اعظم فتحعلیشاه یعنی صدارت میرزا شفیع مازندرانی از سال 1215 ه . ق تا سال 1234 ه . ق به مدت 19 سال و بررسی سیاست خارجی این صدر اعظم که اساس و تفکر وی بر این پندار بود که در شرایطی که پای روس و انگلیس به امور سیاسی و داخلی ایران باز شده است. استفاده از نیروی سومی ، می تواند توازنی در رفتار و نفوذ ایشان ایجاد کند. و بررسی دوره صدارت صدر اصفهانی که از سال 1234 ه . ق تا 1239 ه . ق به مدت 5 سال که از ویژگی های دوران صدارت وی عبارت بود از آرامش در روابط با روس و انگلیس و کشش و کوشش با شرق و غرب افغانستان عثمانی بود . در این پژوهش سعی شده است با استفاده از روش تحقیق و مطالعه کتابخانه ای یعنی از طریق فیش برداری به کتابهای مختلف مراجعه با استفاده از کتابخانه های عمومی و مراکز دانشگاهی و بانکهای اطلاعاتی و الکترونیکی در قالب نوشتاری ساده و مختصر تهیه شود . به هر حال در این دوره از تاریخ در امور داخلی تغییر و تحولات و پیشرفت خاصی صورت نگرفت. بلکه بیشتر منافع و مطامع مقامات کشوری و لشکری و اطرافیانشان تامین می شد. و در امور خارجی هم قرار دادهای ننگین که با بیگانگان بسته شد همگی به ضرر و زیان مملکت ایران بود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.