نام پژوهشگر: محمد سلماسیزاده

بررسی زندگانی وعملکردسیاسی محمدساعدمراغه ای
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1389
  راضیه جمشیدی وند   محمد سلماسیزاده

محمد ساعد مراغه ای در1260ه.ش در مراغه به دنیا آمد، در سن هفت سالگی، همراه پدرش به تفلیس رفت. تحصیلات خود را ابتدادر روسیه آغازبرای ادامه ی تحصیل به سوئیس ادامه داد. بعد وارد خدمت در کنسولگری ایران در ترکیه و روسیه شده و در سال 1317ه.ش با عنوان سفیر کبیر ایران عازم مسکو شد. در 1321ه.ش، سهیلی نخست وزیر او را به وزارت خارجه منصوب نمود. در دوره ی اول نخست وزیری با درخواست امتیازاز سوی شرکتهای خارجی با آنها وارد مذاکره شدولی وقتی روسیه تقاضای نفت شمال رانمود باآن مخالفت کرد. به خاطر همین بافشار روسیه وحزب توده از نخست وزیری استعفا داد. ساعد در این دور ی به خاطر اشغال ایران از سوی متفقین جنگ جهانی دوم با مشکلات زیادی روبرو بود برای همین از همان آغاز دوره ی نخست وزیری مجلس از او خواست از اختیارات دکتر میلسپو رئیس هیئت مستشاری آمریکایی در ایران کاسته شود ولی وی ساعد را مجبور کرد به کار خود ادامه دهد.در دوره ی دوم نخست وزیری بعد از سوءقصد به شاه حزب توده را منحل کرد و با تشکیل مجلس موسسان مقدمات افزایش قدرت شاه را فراهم نمود. در تلاش برای استیفای حقوق ملت ایران، قرارداد الحاقی نفت (گس- گلشائیان) را امضاء کرد. بعد از کاهش نرخ لیره سعی کرد با شرکت نفت انگلیس و ایران مذاکره کند، ولی موفق نشد. در سال 1328ه.ش ساعد به خاطر کسر بودجه ی کشور نتوانست، برنامه های دولت خود را به مرحله عمل برساند. در اواخر این دوره ی نخست وزیری ، رژیم تازه تاسیس اسرائیل را به رسمیت شناخت. در نهایت مجلس شانزدهم به خاطر ناتوانی ساعد در اداره ی امور کشور با ادامه ی زمامداری وی مخالفت کرد و او ناچار به کناره گیری شد. ساعد از سال 1334ه.ش تا دوران مرگش در چند دوره سناتور انتخابی و در1336 ه.ش سفیر ایران در واتیکان بود. سرانجام در1352 ه.ش در تهران درگذشت.