نواحی ساحلی از نظر تغییرپذیری و تداخل فعالیت های انسان و اکولوژی مهمترین و حیاتی ترین نواحی محسوب می شوند. مطالعات موجود نشان می دهند که نواحی ساحلی ایران نیز همانند بسیاری از کشورهای دیگر با تخریب تدریجی سواحل مواجه است. این تخریب ها اغلب آثار جبران ناپذیر زیست محیطی و اجتماعی اقتصادی فراوانی به بار می آورند. بنابراین ضرورت دارد تا اطلاعات جامعی از ویژگیهای طبیعی و هیدرودینامیکی منطقه ساحلی حاصل شود و بر اساس تلفیق این اطلاعات نسبت به اخذ تصمیمات مدیریتی مناسب اقدام شود. در این راستا سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) ابزار قدرتمندی است که توانایی ترکیب اطلاعات فضایی و غیر فضایی را در یک محیط یکپارچه دارا می باشند و می توانند ابزار مناسبی برای تلفیق لایه های مختلف اطلاعاتی باشند. در این مطالعه بخشی از سواحل استان بوشهر به طول 155 کیلومتر بر اساس ویژگی های طبیعی (ژئومورفولوژی ناحیه ساحلی مشتمل بر شکل زمین، زمین شناسی، و شیب) و ویژگی های هیدرودینامیکی (رژیم موج و جزرومد) مورد بررسی قرار گرفت. داده های خام مربوط به موج و جزرومد موردتجزیه وتحلیل قرار گرفتند و اطلاعات موج و جزرومد منطقه برای تعیین رژیم موج و جزرومد، محاسبه گردید. نقشه های پهنه بندی هفت لایه اطلاعاتی شیب، شکل زمین، زمین شناسی ، ارزیابی منابع خاک، حداکثر ارتفاع موج و دامنه جزرومد با استفاده از نرم افزار arcgis تهیه شدند و سپس لایه های تهیه شده بصورت دو به دو با هم ترکیب شدند و لایه نهایی واحدهای همگن هیدرودینامیکی با تشکیل 812 واحد همگن حاصل گشت. لایه واحدهای همگن هیدرودینامیکی سواحل شمالی استان بوشهر معیار مناسبی در اختیار مدیران سواحل قرار می دهد تا بر اساس اختصاصات هرکدام از واحدهای همگن تصمیم مدیریتی مناسبی اتخاذ و کاربری مطلوب را تعیین کنند. بر اساس معیارها و تجربیات آمایش سرزمین در ایران وجهان و اعمال نظرات کارشناسان، مدل ارزیابی آسیب پذیری هیدرودینامیکی سواحل و مدل اکولوژیکی ارزیابی توان منطقه مورد مطالعه برای کاربری های کشاورزی، صنعت و توسعه شهری و روستایی، و توریسم تهیه گردید و با اعمال آنها به نقشه نهایی واحدهای همگن هیدرودینامیکی در ابزار arcgis، نقشه کلی مناطق ساحلی مستعد آسیب پذیری و نقشه های تخصیص کاربری اراضی جهت کاربری های مذکور تهیه شدند. نتایج نشان دادند که از ترکیب 7 لایه مختلف فیزیکی و هیدرودینامیکی تعداد قابل توجهی از واحدهای همگن ایجاد شد. همچنین ترکیب لایه هیدرودینامیکی موج با ایجاد 150 واحد همگن در نقشه نهایی واحدهای همگن، عامل اصلی هیدرودینامیکی در تعیین تعداد واحدهای همگن تشخیص داده شد. همچنین نشان داده شد که این ناحیه بندی در فعالیت های تخصیص کاربری مطلوب برای اراضی ساحلی و تشخیص نواحی آسیب پذیر کاربرد دارد؛ بطوریکه اراضی مناسب جهت کاربری کشاورزی 9/356 درصد، اراضی مناسب جهت کاربری صنعت و توسعه شهرسازی 9/486 درصد، اراضی مناسب جهت کاربری توریسم 6/499 درصد، و همچنین اراضی مستعد آسیب پذیری هیدرودینامیکی 8/491 درصد از مساحت کل منطقه مورد مطالعه را در بر گرفتند. در نهایت نشان داده شد که gis ابزار مناسبی برای اجرای فعالیت های ناحیه بندی هیدرودینامیکی سواحل منطقه مورد مطالعه بوده است.

بودجه گرمایی یکی از موارد مهم مطالعه فیزیک دریاها و اقیانوس هاست که به علت تاثیر آن بر عوامل زیست محیطی و تراز سطح آب دریا، بررسی این موضوع اهمیت اساسی دارد. با عنایت به موقعیت سوق الجیشی خلیج عمان، محاسبه بودجه گرمایی در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه در محدوده56 تا 61 درجه شرقی و22 تا 27 درجه شمالی قرار دارد که تاثیر مرزهای باز خلیج فارس و اقیانوس هند در نظر گرفته شده است. با مطالعه عوامل مختلف موثر بر بودجه گرمایی از قبیل زاویه تابش خورشید، ابرناکی آسمان، سپیدایی سطح آب، رطوبت نسبی هوا، تابش خورشید با طول موج کوتاه و طول موج بلند، انتقال گرمای محسوس، انتقال گرمای نهان تبخیر، انتقال گرما توسط جریان های اقیانوسی و بارش و وزش باد، شار گرمایی در این خلیج بر اساس داده های سازمان جهانی noaa، با استفاده از مدل هیدرودینامیکی کوهرنس با تفکیک افقی 6600 متر در جهت x و 7042 متر در جهت y و 5 تراز قائم سیگما محاسبه گردید. نتایج حاصل نشان می دهد که در خلیج عمان میانگین سالانه شار تابش طول موج کوتاه و بلند به ترتیب برابر 211 و 53- وات بر متر مربع و میانگین سالانه شار گرمایی محسوس و نهان نیز به ترتیب برابر 3/0- و 98- وات بر متر مربع است. با در نظر گرفتن شارهای گرمایی ذکر شده، میانگین سالانه شار بودجه گرمایی خالص در خلیج عمان برابر 59 وات بر متر مربع است. برای حصول توازن گرمایی لازم است همین مقدار شار گرمایی توسط تبادل آب بین خلیج عمان و خلیج فارس و اقیانوس هند، از خلیج عمان خارج شود. پس از اجرای مدل و کسب نتایج حاصل جهت کنترل صحت نتایج به دست آمده، آنها را با نتایج کارهای انجام شده توسط احمد و سلطان(1993) که تنها مطالعه میدانی در محدوده ای از خلیج عمان است، مقایسه کردیم. مقایسه خروجی های مدل برای شار گرمایی با نتایج کارهای میدانی نشان می دهد که مدل به خوبی قادر به محاسبه و پیش بینی شار گرمایی و الگوی مکانی و زمانی آن، برای منطقه مورد مطالعه می باشد. کلید واژه: بودجه گرمایی؛ خلیج عمان؛ کوهرنس؛ مدل سازی عددی