چکیده نازک الملائکه (1923 ـ 2007م) ـ شاعر مشهور عراقی ـ نخستین کسی است که زنجیره ی عروض کلاسیک را در هم شکست و در عروض آزاد شعر سرود. نخستین شعر آزاد وی به نام «الکولیرا» در مجله «العروبـه» لبنان چاپ شد. علی اسفندیاری (1274 ـ 1338هـ ش) متخلّص به نیما یوشیج، شاعر توانا و بلند آوازه ایرانی است که دیدگاه های تازه او درباره شعر باعث ایجاد تحولی اساسی در شعر فارسی شد. او در شکل و محتوای شعر کلاسیک فارسی تحولی ایجاد کرد و پدر شعر نو نام گرفت. نیما با سرودن «ققنوس» در شکل و بیانی تازه، شیوه ای نو آفرید و با این آفرینش شعر نو در زبان فارسی متولّد شد. از آنجا که اجتماع و مسایل مربوط به آن یکی از ویژگی های شعر نیما و نازک الملائکه است و این دو شاعر از درد زمان و جامعه خود آگاه بودند و بسیاری از مشکلات جامعه را در شعرشان منعکس نمودند، این رساله بیشتر به بررسی تطبیقی مسایل اجتماعی در دیوان این دو شاعر پرداخته است. مهمترین مضامین اجتماعی اشعار آنها عبارتند از: عشق، زن، فقر و تنگدستی، انسان، غربت، طبیعت، غم و اندوه، امید، ظلم ستیزی، پند و اندرز و سیاست. کلید واژه ها: نازک الملائکه، نیما یوشیج، شعرنو، مضامین اجتماعی، ادبیات تطبیقی.

شعر وطنی در ادب مهجر جنوبی به قضایای مختلف وطن بزرگ عربی می پردازد و آرزوها و رنج های ملت عرب را به تصویر می کشد. در این شعر، اشتیاق به سرزمین مادری و وطن عربی، رابطه ی نزدیک و عمیقی با مهاجرت و دوری از وطن و خانواده دارد. از این رو وطن گرایی یکی از موضوعات اصلی در ادب مهجر جنوبی به شمار می آید. رشید سلیم الخوری معروف به شاعر قروی (1887-1984م) یکی از برجسته ترین شاعران مهجر جنوبی است که عشق به وطن با روح و خون او آمیخته است و قلبش به یاد وطن می تپد، و بیشتر شهرتش را وامدار شعر وطنی و ملی اش است. اشتیاق او به سرزمین مادری و وطن عربی، احساس راستین او را تحت تأثیر قرار داده و انگیزه اش را در انجام رسالتی که خود را پایبند به آن می داند تقویت کرده است. شعر او رنج هایی را که بر ملت عرب وارد شده، از جمله انقلاب بزرگ عربی، انقلاب سوریه، مصیبت فلسطین و... به تصویر می کشد و در طی آن روح یک مبارز ملی با انگیزه ای قوی جریان دارد. او در شعرش به گذشته ی عرب افتخار می کند و انگیزه ی ملتش را در دفاع از وطن و مبارزه با استعمارگران برمی انگیزاند. دیوان او که دربردارنده ی شعرهای فراوانی با موضوعات وطنی است، سنداندیشه ی وطن گرایانه، و صدای بلند آزادیخواهی او می باشد.

خلاصه ی پایان نامه به زبان فارسی هرگاه بخواهیم حیات یک شاعر و زندگی او را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم ناگزیریم که گذری اجمالی بر محیط و جامعه آن دوران بیفکنیم و تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی حاکم بر آن جامعه را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. عواملی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر نحوه تفکر و اندیشه و گرایشات ادبی و فکری هر فرد تأثیر گذار است. از آنجا که موضوع این پایان نامه بررسی گرایش های فکری و ادبی الیاس فرحات می باشد و او یکی از شاعران مهجری است که ناچار به ترک سرزمین خود و ساکن شدن در دیار غربت گردید. لذا این پایان نامه فضای حاکم بر محیط اولیه زندگی شاعر یعنی لبنان و اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن را و محیط زندگی او را پس از هجرت در برزیل تا وفات او در سرزمین، مورد بحث و بررسی قرار می دهد. آنچه در میان حوادث سیاسی لبنان در آن دوره حائز اهمیت است سلطه ممالیک و دولت عثمانی بر کل نواحی شام و سوریه است و مملکت به شکل حکومت های مستقل و شبه مستقل با نظامی مستبد و فساد اداری همراه بود و والیانی بر آن سرزمین ها مسلط بودند، همه تلاش آنها راضی کردن حاکم بود و همه تلاش حاکمان راضی کردن سلطان بود که در رأس همه امور مملکتی قرار داشت. از ا ینرو خفقانی شدید و ظلمی سنگین بر جامعه حاکم شده بود و سیل عظیمی از مردم به دلایل واهی به زندان ها روانه می شدند و اموال مردم مصادره می شد و مالیات های سنگین بر آنها تحمیل می شد. پس رشوه و فساد و قتل و غارت فراگیر شد تااینکه ابراهیم باشا به حکومت رسید و تا حدودی امنیت و عدل را در نواحی مختلف منتشر ساخت و قوانین جدید صادر نمود و مجلس شوری را تاسیس کرد ولی این حالت دوام نیافت و دیری نگذشت که کشور به حالت اولیه خود یعنی اضطراب و ناامنی و فساد برگشت. در زمان حکومت آل شهاب فضایی پر از عداوت و دشمنی بین طوائف مسیحی و مسلمان، کشور را فراگرفت و تعصبات دینی و طائفی رونق یافت که منجر به جنگ های مختلف و حادثه بیت مری و کشتار دسته جمعی هزاران نفر از مسیحیان و آوارگی هزاران نفر و خرابی سرزمین ها و روستاها و خانه ها و آتش زدن زمین ها و شیوع بیماری ها گردید و دروازه کشور را به روی دولت های اجنبی برای دخالت در شوون داخلی دولت عثمانی، به بهانه حمایت از اقلیت مسیحی گشود و فرانسوی ها را بر سوریه و لبنان مسلط کرد. و در چنین اوضاع سیاسی یک سرزمین، نمی توان انتظار رونق اقتصادی و شکوفایی تجاری داشت زیرا تجارت و اقتصاد بر امنیت و استقرار متکی است، علاوه بر اینکه مردم در تجارت احساس امنیت کنند و بتوانند بر اموالشان حاکم باشند و نکته قابل ذکری که بر اوضاع اقتصادی آن دوران و کل نواحی سلطنت عثمانی تأثیر عظیمی گذاشت مالیات های سنگینی که بر ساکنان لبنان تحمیل شده بود، مردمی که بر اثر عوارض و خرابی های جنگ و ویرانی های آن، بسیاری از خانه ها و مزارعشان در آتش سوخته بود. از طرف دیگر کثرت ادیان مختلف در نواحی شام به اختلافات داخلی و تعصبات طائفی دامن می زد. از جمله این ادیان می توان به مسیحیت و فرقه های مختلف آن (روم ارتودکس، کاتولیک، لاتین، مورانه، و پروتستان و سریانی)، اهل سنت، شیعه، یهود و اسماعیلیه و... و اوج گرفتن خرافات و اوهام و اعتقاد به سحر و جادو و توسل به قبور اولیاء به جای کار و تلاش و ... اشاره کرد. در چنین فضایی سراسر طغیان و استبداد و فقدان آزادی و تنگی معیشت، گروههای زیادی از مردم سرزمین عربی بخصوص سوریه و لبنان به قاره آمریکا مهاجرت کردند و در کانادا، ایالات متحده، برزیل، آرژانتین و مکزیک ساکن شدند که این مهاجرتهای گسترده غالبا به خاطر طلب روزی و خلاصی از مشکلات و بحران های فکری و اجتماعی بود که ملت عربی در سرتاسر جهان عرب از آن رنج می برد. در بین این مهاجرین و ادیبان، شاعرانی بودند که با هجرت خود زبان عربی و ادبیات عرب را به آن سرزمین های دور منتقل نمودند و در آن دیار ادبیات منظوم و منثوری را ایجاد کردند و فرحات یکی از این مهاجران بود. فصل دوم : زندگی فرحات فرحات در هشتم نوامبر سال 1893م، در لبنان، روستای کفرشیما متولد شد، .مکانی که در بسیاری از اشعارش به آن اشاره می کند و ایام طفولیتش را به یاد می آورد و به یاد روزگار جوانی اش می سراید. پدرش، حبیب پسرجرجس فرحات و مادرش، کاتبه دختر کامل بود.او در ده سالگی مدرسه را ترک می کند اما به علت علاقه فراوانش به قرائت و مطالعه کتب و احادیث ادباء، در یکی از جراید آن زمان «جریده الوطن» به کار مشغول می شود، سپس با خانواده اش به برزیل سفر می کند به امید اینکه در آینده با ثروت فراوان به زادگاهش برگردد. اما در برزیل با مشکلات فراوان و سختی های زیادمواجه می شود و آرزوهایش تحقق نمی یابد پس به روزنامه نگاری می پردازد و در روزنامه «ابوالهول»، «مجله الجدید» و «المقرعه» و «الأفکار» مشغول به کار می شود و قصائد وطنی اش را در روزنامه «الأفکار» منتشر می کند. او در برزیل ، در «ولایت برنا»، با «آنسه جولیا» دختر بشاره جبران آشنا می شود، و با او ازدواج می کند فرزندان او به نام های لیلی، خالد و عصام می باشند ، سعاد ، دختر کوچکش را در یک سالگی از دست می دهدو یکی از رقیق ترین قصائد خود را در رثاء او می سراید.. فرحات در سال 1933م به انجمن «العصبه الأندلسیه» پیوست ولی به دلایل سیاسی و وطنی از آن کناره گیری نمود. شخصیت فرحات شخصیت فرحات از دو جهت مورد بررسی قرار گرفته است: شخصیت عمومی فرحات و شخصیت ادبی او. فرحات دارای شخصیتی قوی و متمرد است و مبارزه با سختی ها و اراده ی قوی و عزت نفس از ویژگی های اخلاقی او، و صراحت و شجاعت و عدم تملق و حریت در قول و عمل از خصلت های برجسته ی او می باشند. شخصیت فرحات در کل حالات و اطوارش در اشعار او متجلی است. اما شخصیت ادبی فرحات را در موهبت شاعری او و اسلوب شعری و آثار ادبی او می توان خلاصه نمود، او قواعد نحوی زبان عربی و عروض و بلاغت را با استعداد فطری خود و از طریق حفظ اشعار قدیم عرب، آموخت و در ابتدا شعر را با سرودن زجل آغاز نمود ولی در اثر مطالعه ی بسیار و پشتکار فراوان از شعر فصیح برخوردار شد، او قصه ی شاعری اش را در قصیده ای زیبا ، سروده است. اسلوب: اسلوب فرحات در شعرش، متأثر از شعرای قدیم چون متنبی و معری است و شعر او از معانی فاسد و الفاظ سنگین و تنافر حروف و اضطراب وزن و عیوب قافیه خالی است.. او قالب و اسلوب و زبان را از شعر قدیم می گیرد و احساساتش را در آن ذوب می کند زبان او در شعرش زبان قدیم است زیرا او بسیاری از شعر قدیم را حفظ کرده بود اما شعر و نثر عربی معاصر را خوانده بود به این جهت فرحات به ما اسلوبی را ارائه می دهد که در آن قدیم و جدید تلاقی کرده اند بدون اینکه از میراث قومی و وطنی اش خالی باشد. در حقیقت فرحات در کل آنچه به شعر سرود، در عاطفه اش صادق و دور از تکلف بوده است حتی در مواردی که رجال دین را با زشت ترین صفات هجو می کند، در بیان احساسات خود صادق است زیرا این هجویات از ایمانی ثابت و عقیده ای راسخ به زشتی و خبث عمل آنها نشأت می گیرد،و آنها در نظر او عامل بلاء و تفرقه در امت عربی می باشند. قصائد فرحات از ویژگی وحدت موضوع برخوردارند همان ویژگی که اساس شعر جدید و میزان سنجش قصائد در عصر حدیث قرار گرفت. اما بسیاری از قصائد فرحات را می یابیم که در آن تنوع موضوعات فراوان است. مثلا در قصائد وطنی اش موضوعات مختلفی چون فخر به وطن و ابناء وطن و مدح مبارزات قهرمانان و هجوم به استعمارگران و هجاء خائنین به وطن و رجال دینی و تهدید آنها و ... دیده می شود، اما بین این موضوعات ، تناقضی دیده نمی شود. آثار ادبی فرحات: فرحات آثار خود را در سه مجموعه جمع آوری کرده است : 1- رباعیات ، که آنها را در اوزان وموضوعات مختلف دینی ، اجتماعی ، وطنی و حکمی سروده است و مجموعاً شامل 160 رباعی می باشد و با مقدمه ی ادیب مهجری، «توفیق ضعون» به چاپ رسیده است. 2- دیوان فرحات ، که در اجزاء مختلف به نام های : الربیع – الصیف –الخریف و مطلع الشتاء با مقدمه ی کاتب مهجری، «جورج حسون معلوف» به چاپ رسیده و شامل 123 قصیده با موضوعات وطنی و وجدانی است. 3- دیوان «أحلام الراعی» که مشتمل بر قصه های شعری کوتاه می باشد و فرحات این قصائد را بین سالهای 1933- 1934م، به نظم در آورده است و استاد «موسی کریم» صاحب مجله ی «الشرق»، با مقدمه ای که بر آن نوشته، آن را به چاپ رسانده است . عناوین این قصائد عبارتند از : الخمر و الحب و الشباب - سلام الغاب - محاکمه - فلسفه الغضروف -علامه الإستفهام - رثاء الغضروف. فصل سوم: پدیده هجرت در فصل سوم، پدیده هجرت و چگونگی شکل گیری آن مورد بررسی قرار می گیرد، سپس به نقطه آغاز و شروع هجرت از این سرزمین اشاره شده و به اولین گروههای مهاجر عربی که در آن سرزمین ها ساکن شدند. از ویژگی های شعر مهجری به طور عموم در مهجر شمالی و در مهجر جنوبی می توان به موارد زیر اشاره نمود: در شعر مهجری موضوعات مختلفی چون عاطفه، تصوف، تأمل، اشتیاق به وطن، افتخار به عرب، مبارزه در راه زندگی، وصف طبیعت، تحیر و پرسش و ... دیده می شود و به طور کلی می توان آزادی را در سه حیطه دین، وطن و زبان، در شعر مهجری مشاهده نمود. در حیطه آزادی و تسامح دینی، هر گونه تعصب و جمود و تسلیم کورکورانه را رد می کنند، و اولین کسانی که نظرات صریح خود رادر مورد دین مطرح کردند، جبران خلیل جبران و أمین الریحانی بودند. در حیطه وطن، به عشق آزادی سرودند در حالیکه ارواح آنها دائما در سرزمین های عربی سیر می کرد و فقط اجسامشان در مهجر بود و قضیه جهان عرب را هیچگاه از یاد نبردند. در حیطه زبان، از عبودیت تقلید و قیود الفاظ رها شدند و زبان را تنها وسیله ای برای انتقال معانی و افکار به کار گرفتند. و از موارد تجدید در شعر مهجری ، تجدید در اوزان شعری است، پس آنها نظم را به طریقه شعر منثور و نثر شعری تألیف کردند و در این جهت شعرای مهجر شمالی در زبان و تجدید در الفاظ و اسالیب و اوزان، آزادی بیشتری نشان دادند و شعرای مهجر جنوبی بیشتر بر محافظت زبان و اسلوب همت گماشتند. از دیگر ویژگی های شعر مهجری ، گرایش های صوفیانه است که در شعر اکثر آنها نمایان است که این تضرع به سوی خداوند و اشتیاق به زندگی جاوید، شاعر مهجر را به صعود از حیات جسمانی اش به سوی حیات روحانی اش سیر می دهد. اشتیاق شاعر مهجری به شرق و زادگاهش و ذکر ایام طفولیت و جوانی و یاد دیار، ویژگی بارز شعر همه شاعران مهجری است. بدبینی و یأس از دیگر مسائلی است که بر شعر شاعران مهجری غالب است ، زمانیکه شاعر به اطرافش می نگرد و چیزی نمی یابد که او را آرام کند یا احساس خوشبختی کند و او فقط بدبختی و حرمان و فقر را می بیند، پس زندگی در مقابل چشمانش تیره و تار می شود پس به حال خودش می گرید و دنیا را مثل گورستانی تنگ و تاریک می بیند.. ویژگی بارز ادبیات مهجر که از مهمترین ویژگی های آن به شمار می آید این است که ادب مهجری، ادب مناجات و تصویر صادق زندگی است و قریب به قلب و گوش توست که قلب تو را بر می انگیزد و از خطابی که بر شعر تقلیدی حاکم بود بدور است و صادق ترین احساسات را بیان می کند، به این جهت آن را، أدب مهموس می نامند. به طور کلی، شعر مهجری از غموض و پیچیدگی های مرموز و خیالی، به دور است و بسیط و واضح است. جمعیه "العصبه الأندلسیه" در سان پاولو به ریاست میشال معلوف و شاعر القروی و ... و پیوستن ادبای معروفی نظیر جورج حسون معلوف، نصر سمعان، حسنی غراب، حبیب مسعود، شکرالله الجر و .. تشکیل شد. تألیفات مشهور اعضای عصبه عبارتند از: عبقر ، نداء المجادیف ، لکل زهره عبیر لشفیق معلوف - أحلام الراعی از الیاس فرحات - ذکری الهجره از توفیق ضعون - جبران حیّاً و متیاً از حبیب مسعود و ... شعرای مهجر به ادب أندلس گرایش فراوانی داشتند به خصوص به موشحات اندلسی و میراث گرانقدری که عرب در اندلس از خود به جای گذاشت. اما از ویژگی های فکری أدب مهجر جنوبی می توان به شعر قومی و وطنی، عشق به طبیعت ، تفکرات انسانی، سادگی و روانی در تعبیر، رقت غنائی، تسامح دینی، ادب تأملی و حنین اشاره کرد. و از ویژگی های فنی آن، تجدید أسلوب شعری ، ادب شعبی و زجل مهجری ، موشحات مهجری، قصه های شعری، وصف و تصویر است.. فصل چهارم:گرایشات فکری و ادبی الیاس فرحات: گرایشات فکری فرحات در سه حیطه سیاست، دین و اجتماع بررسی شده است. شعر سیاسی و وطنی: فرحات در شعر سیاسی و وطنی اش قضایای جهان عرب و مشکلات وطنش را بیان می کند و علاج آنرا وحدت جهان عرب و رفع اختلافات مذهبی و طائفی می داند . او وطن خود را فقط لبنان نمی داند بلکه وطن، نزد او همه جهان عرب است و هر سرزمینی است که اهل آن به زبان عربی تکلم می کنند. او در اشعار وطنی اش به استعمارگران می تازد، فرزندان وطنش را از اطماع دشمنان و نقشه های آنها برحذر می دارد و ملت یهود را که سعی می کند در قلب وطن عربی اقامت گزیند، تهدید می کند و در مقابل قضیه فلسطین و یهود موضعی صریح و همراه با فخر و حماسه و گاهی همراه با یأس و مرارت دارد. جوانان وطن را به نهضت و قیام فرا می خواند و خائنین به ملت عرب را سرزنش می کند و آمریکا را به خاطر حملات وحشیانه اش مورد هجوم قرار می دهد . اخلاص او به وطنش در سراسر اشعارش نمایان است تا حدی که با کسانی که با ملت عرب یا وطن عربی اوعداوت دارند ، دوستی نمی ورزد و در بسیاری از موارد به دوستانش که به غرب متمایل شده اند و یا در امور وطن سستی ورزیده اند، پشت می کند. فرحات به جهت مبارزات وطنی اش در سان باولو در انجمن آزادگان مورد تکریم و احترام قرار می گیرد. و حکومت سوریه مدال استحقاق برترین شاعر را در سال 1959م ، به خاطر تلاش های قومی و ادبی اش، به او می بخشد و مجمع علمی مصری بسال 1947م ، جائزه شعری آن سال را به او تقدیم می کند، اما فرحات جایزه را به صندوق جامعه عربی در راه خدمت به فلسطین می بخشد، با وجود آنکه فرحات در آن روزها از پرداخت ماهانه اجاره خانه اش عاجز بود. او هیچگاه قضایای وطنش را از یاد نبرد و در هر مناسبتی کوشش می کرد ملت عربی را از خواب جهالت بیدار کند. شعر سیاسی و وطنی فرحات بعد از فاجعه فلسطین همراه با تألم و مرارت و یأس بود زیرا می دید که دولتهای عرب بسیاری از سرزمین های فلسطین را به دشمن تسلیم کرده اند و آنها رهبرانی هستند که وطن را فروختند و به ملت خیانت کردند پس آرزوهایش از بین رفت و به ناامیدی بدل شد زمانیکه فلسطین را همچون لقمه ای در دهان استعمار گران دید. موضع فرحات در قبال دین: موضع فرحات در قبال دین، تحرر و آزادی از هر گونه قیودی است که ملت را به عبودیت می کشاند، زمانیکه فرحات درگیری های مسلمانان با مسیحیان و کاتولیک ها با ارتودکس ها و تشویق رجال دین به این اختلاف مذهبی را می بیند، همه ادیان را رد می کند زیرا دین را مانعی در راه جامعه عربی انسانی پیشرفته و وحدت ملت ها می شمارد. دین از نظر فرحات همان عربیت است زیرا آنرا وسیله ای برای محو تعصب و از بین بردن همه حدود وطن می داند که دستان بیگانه آنرا ایجاد کرده است. او به همه رجال دین اسلامی و مسیحی و قسیسان و راهبان می تازد زیرا آنها در صفوف ملت ،کینه ها و اختلافات را دامن می زنند و عامل اصلی تفرقه و رواج تعصبات و بلایای جهان عرب می باشند. اما دین اسلام را تمجید و تقدیس می کند و به آن با نظر افتخار و اعتزاز می نگرد زیرا این دین اثر بزرگی در اتحاد ملت ها و برادری و اخوت به جای گذاشته است به این جهت پیامبر اسلام (ص) را مدح می کند. او عمل خیر را بر فرائض دینی مقدم می شمارد و عقل را در هر امری تقدیس می کند و او را از هر چیزی حتی کتاب های آسمانی برتر می داند و همه اینها به خاطر وطن و هموطنانش و به خاطر وحدت جهان عرب می باشد. فرحات یکی از عادت های مهم دین مسیحی یعنی تعمید اطفال را رد می کند زیرا آنرا مناسب با عقل نمی داند و با وجود اینکه او مسیحی و ارتودکسی است اما به دینی جز دین عروبت و عربیت معتقد نیست. شعر اجتماعی فرحات: تاریخ در هر عصری خالی از ادباء و شاعرانی نیست که بر علیه جامعه شان تمرد کرده اند و در راه اصلاح آن از مفاسد تلاش نموده اند. پس بعضی از آنها به وعظ و ارشاد تمایل یافته اند و گروهی به نقد اجتماعی و سخریه گرویده اند. فرحات نقائص اجتماع را می بیند و در علاج قضایای اجتماعی راه و منهجی تعلیمی و اخلاقی ارائه نمی دهد بلکه نقائص اجتماعی را هجو می کند . از اینرو شعر اجتماعی او به هجاء اجتماعی شبیه است و از این جهت تشابه بین معری و فرحات آشکار می شود و این تشابه به حدی است که بعضی از ناقدان، فرحات را متهم به سرقت افکار معری نموده اند و معتقدند که فرحات در رباعیاتش از آراء معری در لزومیات بهره گرفته، اما فرحات آنرا رد می کند.. بر بیشتر اشعار اجتماعی فرحات روح بدبینی و انتقادهای گزنده و سوء ظن نسبت به مردم، و یأس از اصلاح آنها حاکم است. جامعه نمونه در نظر فرحات، جامعه ای است که در آن راستی و امانت و کرامت و عزت و شجاعت حاکم است و بر اساس خیر و عدالت و عفت و برادری و قناعت استوار است ولی آنچه درجامعه و بین مردم مشاهده کرد، خلاف آن است، پس هجو می کند و نقد می کند و بالاخره از اصلاح بشر مأیوس می شود و حتی در مواردی حیوانات را بر انسان برتری می دهد. عادات و اخلاق بدی که فرحات می خواهد جامعه را از آن پاک کند نفاق و ترس ، پستی و ابتذال و ثروت اندوزی است . دیدگاه او در مورد زن، دیدگاهی رقیق و سرشار از عاطفه است .زن موجودی است که خداوند او را به عنوان هدیه ای از آسمان برای تخفیف مشکلات زندگی خلق کرده است و او عنصری مهم و حیاتی در زندگی است و مردان چاره ای جز خضوع در مقابل او ندارند و کسی که عظمت او را تکذیب کند، کاذب است. در مقابل عظمت مادر فروتنی می کند و شعر او با زیبائی و لطف پر می شود و در حقیقت مادر، رفیق او در اشعاری است که به یاد وطن و اشتیاق به آن سروده است و هر گاه از وطنش یاد می کند و اهل و دوستانش را به یاد می آورد، بارزترین خاطره ای که به یاد می آورد، مادرش می باشد. و کل اشعاری که فرحات پیرامون کودکی و طفولیت سروده، در احساس و تصورات و خیالاتش، بدیع و رفیع است و از آنجا که کودکی و طفولیت شیرین ترین دوره زندگی است و کودکان زیبا ترین نعمت ها ی زندگی می باشند، پس شعری که کودکی و سادگی کودکی آنرا الهام می کند، شیرین، و دارای احساسی صادق و تجربه ای حقیقی است.فرحات یکی از صادق ترین اشعارش را در مرثیه دخترش «سعاد» سروده است. فرحات مسائل اجتماعی و انحرافات اجتماعی از جمله عادات ناهنجار و خرافات و اوهام و عادت های غربی و رقص و ....را در اشعارش هجو می کند. گرایشات ادبی فرحات: گرایشات ادبی فرحات به صورت های مختلف شعری از قبیل غزل، فخر، حنین، هجاء، رثاء، حکم و ... دیده می شود، اما فرحات در شعرش متاثر از شاعران قدیم، همچون، متنبی و معری است و آنها استادان اولیه او هستند . او گمشده خویش را در وجود متنبی یافت و شیفته او شد و متنبی و شعرش بخش عظیمی از شعر فرحات را در بر گرفتند و این موضوع در بسیاری از الفاظی که فرحات در اشعارش به کار می برد نمایان است مانند نام اسلحه ها و ادوات جنگی و .... و فرحات آنرا انکار نمی کند زیرا او را شاعرترین شاعران به شمار می آورد. بی شک اثر متنبی در انواع شعر فرحات از حکم و رثاء و مبالغات و تضمینات، حتی در اوزان و قافیه های شعری آشکار است. شاعر دیگری که فرحات تا حد زیادی از او تاثیر پذیرفته، معری است و او بیشتر از افکار و اندیشه های این شاعر تاثیر پذیرفته است، تا از الفاظ و اسالیبش و این به دلیل تشابه شخصیتی و تشابه شرائط محیطی فرحات و معری است ، از جمله صفات شخصیتی که بین این دو شاعر مشترک است، قدرت تحلیل عقلی، جرأت ، حافظه قوی ، و عزت نفس است. اثر معری و دیدگاه او نسبت به انسان ، در دیوان أحلام راعی فرحات بارز است، خصوصا ًدر قصیده «سلام الغاب»، آنجا که فرحات گفتگوی بین او و یکی از میش هایش را بعد از کشتن گرگ و با کمک سگش بیان می کند و از زبان این میش ، مقارنه بین انسان و گرگ را مانند مقارنه معری بیان می کند و سپس قصیده را به برتری گرگ بر انسان به پایان می رساند زیرا گرگ حمله می کند مگر زمانی که گرسنه است، اما انسان می کشد چه زمانی که گرسنه باشد و چه سیر باشد. علاوه بر متنبی و معری ، فرحات از کتب عربی قدیم مانند قرآن متاثر شده است و اثر آن در اشعارش از طریق تضمین یا تشابه عبارات ظاهر شده است. او همچنین از دیگر شاعران قدیم چون «ابوتمام» و «بحتری» نیز تا حدودی متاثر شده است. تاثر فرحات از شعرای جدید ، چون «مطران»، «عمر ابی ریشه» و «ناصیف الیازجی»، نیز در شعرش آشکار است. غزل : غزل فرحات انعکاس و تمثل حیات و فرهنگ اوست و با وجود اینکه او زندگی سختی داشت و همه ی همّت و تلاش او ، آزادی وطن و هموطنانش بود، اما بااین وجود ، نزد او قصائد وجدانی رقیق و اشعار و غزلیات شیرینی را می یابیم که حتی نزد شعراء غزل یافت نمی شود. غزل او با عاطفه و مهربانی متمایز است و تا حد زیادی به غزل عذری شبیه است، او برای عشق و محبوبه اش فروتنی می کند و زندگی اش را به خاطر او فدا می کند و خاطرات گذشته اش را با یاد می آورد و متألم می شود ولی قادر به صبر نمی باشد و از محبوبه اش می خواهد که به حال او رحم کند اما از اعراض و روگردانی او به درد می آید و چاره ای جز تسلیم نمی بیند. در غزلیات فرحات گرایشات صوفیانه نیز دیده می شود و او در این مورد متأثر از ابن فارض می باشد که اثر آنرا به وضوح و روشنی می توان در قصیده ی « السکره الخالده » دید، او عشق به محبوبه اش را ازلی و قدیمی تصور می کند و این عشق را با احوالات مختلفی همراه با تناسخ و حلول که بر او گذشته است به تصویر می کشد. فرحات در غزلیات مادی و حسی اش ، از ابتذال به دور است و در اینگونه از غزلیاتش ، به شعراء غزل حسی در عصر عباسی شباهت دارد. اما مانند آنها حیاء و عفت و مشاعر انسانی را جریحه دار نمی کند و نمی توان غزل او را نوعی از غزل فاحش به شمار آورد. در غزلیات روزگار پیری اش ، اثر کهولت سن ، در اشعارش آشکار است و در آن ها بر ایام جوانی اش حسرت می خورد و آرزو می کند که ای کاش بیشتر از آن بهره مند می شد. حنین : حنین در همه دوره های شعر عربی از عصر جاهلی تا زمان حاضر وجود داشته است، اما حنین فرحات دو گرایش انسانی و مکانی دارد. حنین فرحات در گرایش انسانی، یادآوری اهل و نزدیکان و دوستانی است که آنها را در سرزمین وطن ترک نموده و خاطرات آن ایام شیرین است که اثری پاک و به یاد ماندنی در قلبش به جای گذاشته است . اما حنین او در گرایش مکانی ، زیبایی طبیعت را به یاد می آورد و نهرها و چشمه ها و برکه ها و درختان و میوه ها و باغ ها و گل های سرزمین اش را یاد می کند و به تصویر می کشد، و جائی که خورشید در آن طلوع می کند. اما ابعاد حنین در شعر فرحات به حدود وطن کوچکش، یعنی لبنان محدود نمی شود بلکه حنین او همه بلاد شام و کل بلاد عربی را در بر می گیرد. و از این رو می توان حنین او را در نطاق و گستره شعر وطنی و قومی قرار داد. فخر: فخر نزد فرحات دو گرایش عمده را در بر می گیرد: فخر شخصی یا ذاتی و فخر عام فخر شخصی، در اشعار فرحات پیرامون فن شاعری او و موهبت شعری اش و صفات و اخلاق برجسته اش می باشد و این نوع فخر در خلال قصائد و رباعیاتش منتشر است و به ندرت قصیده ای کامل را شامل می شود. در حقیقت فخر شخصی او وسیله ای است که به وسیله آن با سوء ظن مردم مبارزه می کند، به خصوص کسانی که فن شاعری او را ضعیف می شمرند. و آن را تسلیتی برای نفس خود به شمار می آورد و در آن جسارت و عظمت دیده می شود و اکثر این گونه فخر، پیرامون اخلاق اوست. پس او به تواضع و عزت نفس و صبر و مروت و اعتماد به نفس و صراحت و قناعت خود افتخار می کند. او موهبت شاعری و قلم و زبان خود را می ستاید، آنگونه که متنبی را به یاد می آورد. فخر فرحات انعکاس شخصیت و شرایط محیطی اوست اما فخر عمومی او به عربیت و اجداد قدیم و کسانی که آثار گرانقدری در جامعه انسانی به جا گذاشته اند می باشد. همچنین به اسلام و تعالیم آن و اثر آن بر بشریت فخر می ورزد، زیرا از دیدگاه او اسلام دینی است که کلمه عرب را وحدت بخشید و صفوف متفرق آنها را جمع نمود و آنها را از ظلمات به سوی نور خارج کرد. او همچنین بزرگان عرب را که به وطنشان خدمت نموده اند ، می ستاید و به صراحت می توان گفت که بر فخریات او نیز حس وطن دوستی و ملی گرائی غالب است. رثاء : اما رثاء نزد فرحات دو گرایش دارد: رثاء آزادگان و هموطنان مخلص و فداکار که جهادی سنگین را درخدمت وطن نمودند چه در سرزمین وطن چه در مهجر ، و دیگر رثاء خانواده و دوستان وفاداری که در کنار او ایستاده اند و او را در سختیهای زندگی و نیرنگ دشمنانش یاری کردند. اما در قصائد نوع اول (رثاء آزادگان و هموطنانش ) ، اعمال و فداکاری های بزرگ آنها را در راه وطنش به یاد می آورد و آنها را می ستاید و از خدمات آنها در مقابل اعداء و دشمنان دفاع می کند و فاجعه فقدان آنها را فاجعه وطن کوچک که به آن منتسب می باشند، نمی شمارد بلکه آن را فاجعه ای برای کل امت عربی می داند و به مسئله فلسطین و استعمار و سیاست می پردازد و قصیده از مجال رثاء به مجال سیاست و وطنیت خارج می شود، تا آنجا که خواننده معتقد می شود که فرحات این رثاء را فقط برای بیان آلام و آرزوهای وطن خود و برای تعرّض به استعمار گران و عمّال آنها، سروده است. پس به واقع جدا نمودن موضوعات شعری فرحات کاری دشوار است زیرا سیاست و وطنیت در اغلب اشعار او وارد شده است و به آنها جهت بخشیده است. به این جهت عواطف او در این گونه از مراثی اش خالی از حرارت فراق و سوزش و ألم است، زیرا عاطفه وطنیت و تألم به اوضاع وطن، بر همه اشعار او غلبه کرده است. فرحات در رثاء خانواده و دوستان و نزدیکان وفادارش، با حرارت و عاطفه و سوزش فراق از آنها یاد می کند، و سوزش فراق در اعماق وجودش شعله می کشد، پس شعر او مملو از حرارت و درد می شود و در مقابل مرگ، این معمای پیچیده می ایستد و متحیرانه از او می پرسد تا حقیقت آن را کشف می کند و اسلوبش در این گونه از مراثی با آرامش و الفاظ رقیق همرا ه است و از فخامت الفاظ و عبارات سنگین دور است تا آنجا که به نجوا شبیه می باشد همان گونه که در رباعیاتش در رثاء دخترش «سعاد» سروده است. اما نکته مهم در مراثی فرحات این است که عاطفه فرحات در مقابل وطنش از هر عاطفه دیگری قوی تر است و مبالغه نیست، اگر بگوییم که انگیزه اصلی او در هر یک از امور زندگیش، وطن می باشد تا اندازه ای که او در قصیده ای در رثاء مادر ، او را می ستاید به خاطر اینکه مادرش او را برای وطن تربیت کرده است. در نتیجه آنچه که فرحات را در مراثی اش هدایت و راهنمایی می کند، عاطفه ی صادق و به دور از تظاهر اوست . پس او فقط کسانی را در رثاء خود یاد می کند که نفسش از فقدان و مرگ آنها متاثر شده باشد چه از نزدیکانش باشند چه از دوردستان. هجاء: هجاء یکی از فنون شعری است که فرحات بسیاری از اشعارش را بر پایه آن سروده ، زیرا او از کودکی به هجاء و تهکم و انتقاد تمایل داشت. انواع هجائی که فرحات به نظم آن پرداخت عبارتند از: هجاء شخصی – هجاء سیاسی – هجاء اجتماعی – هجاء دینی هجاء دینی فرحات ، در خلال اشعار اجتماعی اش و در هجوم به اختلاف ادیان و رجال دینی و تعصبات دینی و طائفی، مشاهده می شود و هجاء اجتماعی او ، در نکوهش عادت های زشت و انحرافات و رواج خرافات و اوهام، نمایان است. اما هجاء شخصی او دو جهت عمده را در برمی گیرد: یا هجاء اشخاص به خاطر دشمنی و بدی رساندن به شخص اوست یا به خاطر حمله به شعر و فن و موهبت اوست و یا به خاطر خیانت آنها به وطن و امت عربی اش می باشد. او در هجاء شخصی اش اسم افراد و اشخاص را به طور علنی ذکر نمی کند و غالبا آنچه که او را به هجاء شخصی بر می انگیزد، انگیزه های وطنی و قومی ست که از مرزها و حدود اقلیمی فراتر است. مثلا در یکی از قصائدش «عقل الجر» را هجو می کند به خاطر اینکه او در سان پاولو ،انجمنی فینیقی را ایجاد کرد و فرحات این عمل او را مخالف با وحدت جهان عرب می دانست و از این جهت او را به مار سیاهی تشبیه می کند که سم کشنده خود را در بین مردم منتشر کرده است.. یا یکی از عزیزترین دوستانش را «توفیق ضعون» به خاطر انتشار کتابی به زبان فرانسوی هجو می کند، زیرا او در این کتاب ، عرب مسلمان را ، در حوادث قرن های گذشته به بدترین شکل ممکن یاد کرده است. همچنین «سعید عقل» را به خاطر کتابی که به حروف لاتین صادر کرده بود ، هجو نمود. اما گرایش دیگر فرحات در هجایش ، به خاطر تألم از کسانی است که به او بدی کرده اند و او را به درد آورده اند و یا به شعر او عیب گرفته اند و سعی کرده اند که ارزش و قیمت آنرا تنزل دهند. مثلا بعضی از ناقدانی که او را به سرقت افکار معری و انتشار آنها به نام خودش، متهم کرده اند ، به زشت ترین و پست ترین اوصاف هجو می کند از آن جمله آنها را به سگ ها ، خوک ها ، حیوانات و ... تشبیه می کند. او در این گونه از هجائش متأثر از شعرای قدیم است از حیث اوصاف و تصاویری که به کار می برد. در مجموع می توان گفت که هجاء به خودی خود نزد فرحات هدف نیست، بلکه وسیله ای است برای رسیدن به هدف و انگیزه های وطنی و قومی ، و یا برای انتقام شخصی از خود و فن شاعری اش می باشد. حکم: از آنجا که فرحات در یک مکان استقرار نداشت و زندگی اش دائما در حال گذشت و گذار بین شهرها و ولایات مختلف بود این انتقال و برخورد بامردم و فرهنگ های مختلف ، تجربه فراوانی در زندگی و از انواع بشر ، برای او به جای گذاشت، و از طرفی شرائط سخت زندگی اش که اغلب اوقات آنرا ما بین خط فقر و یا زیر خط فقر می گذراند. با آن روح سخت و نفس با مناعتی که داشت ، می توان گفت که حکمت نزد او زائیده ی شرایط طاقت فرسای زندگی است، پس افکارش از پختگی و تجارب ارزشمند برخوردار گشته و حکمتی دقیق و درست را ارائه داد که از قوت و شدت برخوردار است که از بدبینی و تشاوم خالی نیست. در حقیقت حکمت های او تصویر و تمثیلی دقیق از شخصیت وجودی او و اوضاع اجتماعی آنست. و اثری از قضایای فلسفی و منطقی و یا تاملات و تفکرات ما وراء طبیعی در حکمت های او دیده نمی شود ولی آنچه در حکم او آشکار است تأثر او از شعرای قدیم چون متنبی و معری است. پس سایه ای از فلسفه قوی متنبی و سایه ای دیگر از سوء ظن نسبت به مردم، همانند بدبینی های معری دیده می شود. و از آنجا که فرحات علاقه شدیدی به وطن و آزادی و بلند پروازی و آرمان گرایی دارد، پس حکمت او مملو از قوت و قدرت و عظمت و تقدیس آزادی و حریت می باشد. در نتیجه می توان گفت که حکمت فرحات سه گرایش عمده در بر دارد: حکمت آرمان گرای قوی، حکمت ناامیدانه و مملو از مرارت و حکمت اخلاقی که از بدبینی و یاس از اصلاح مردم خالی نمی باشد. قصه های شعری فرحات: قصه شعری، فنی از انواع شعر است که بعضی از ناقدان آنرا فنی جدید در شعر عربی به شمار می آورند که از غرب اقتباس شده است و آن تجربه نفسانی شاعر در گستره ای وسیع می باشد که اثری عمیق به جای می گذارد. در دیوان فرحات چهار قصه شعری دیده می شود به نام های : الشهیدان – إحتجاج السعادین- الراهبه و کل حر فی دوله الظلم ، جان. قصه اول (الشهیدان) از قصه های وجدانی اوست که شاعر قصیده را با موعظه ای پیرامون مرگ و عشق آغاز می کند سپس به نقل حوادث قصه می پردازد و آنرا با موعظه وپند به پایان می برد. اما قصه دوم (إحتجاج السعادین) مضمون آن پیرامون نظریه تکاملی داروین است ودر آن تهکم و استهزاء به نظریه ی داروین که میگوید انسان از نسل میمون می باشد ، دیده می شود. و قصه سوم (الراهبه) پیرامون دختر زیبایی است از خانواده ای ثروتمند که معشوقش او را ترک کرده و او به دیری پناهنده شده تا زخم عشقش را مداوا کند و لباس راهبه ها را پوشیده و خودش را برای خدا نذز کرده است. این قصه از زیباترین قصه های فرحات است و شاعر در تحلیلی دقیق ، با طبیعت در احساساتش مشارکت نموده و بین راهبه و گل ها از حیث جمال و امتناع از چیدن ، تشابه برقرار نموده است. قصه از روح خطابه و موعظه مستقیم و مداخله ی شاعر بدور است و عنایت شاعر به وصف و تصویر می باشد. اما قصه (کل حر فی دوله الظلم، جان) بر اساس دو موضوع عاطفی و وطنی استوار است که با هم اتفاق می افتند، حوادث قصه ماجرای عشق دو جوان لبنانی مسلمان و مسیحی است که مسأله اختلاف ادیان باعث جدایی آنها گشته، سپس قصه به سمت تعرض به استعمار و وقایع جنگی سوق می یابد.... و بالاخره هر دو عاشق در یک صحنه ی درگیری کشته می شوند. وقایعی که در قصه نقل می شوند ، بیانی از حوادث جوانی شاعر است و قصه فاقد تسلسل منطقی است و شاعر از یک موضوع عاطفی بعنوان وسیله ای برای انتشار افکارش و بیان موعظه و تعرض به استعمار و ادیان و تهاجم به رجال دین کمک می گیرد. قصه های کوتاه شعری فرحات در دیوان أحلام الراعی جمع آوری شده اند و قصائدی رمزی پیرامون هجاء اجتماعی می باشند که شاعر در آن رویاهای خویش را با گوسفندان و سگش "غضروف " بیان می کند.

هم معنایی وتفاوتهای آن، زاده ی عصر ما نیست بلکه این مسأله عمری دیرینه داشته وهمواره مورد توجّه بوده است. از نظر زبان شناسان، دلایل پیدایش واژگان هم معنا عبارتند از:اختلاف گویش ها ،آمیزش زبان عربی با سایر زبان ها، مجاز گویی، تداخل زبان ها ،وام گیری این زبان از زبان های دیگ، قاموس نویسی واعتبارات گوناگون واژگان و دگر گونی هایی که بر واژگان عارض می شود البته نباید از نظر دورداشت آنها علل به کار گیری هم معنایی را نیز تنوّع در عبارت، پیشگیری از ملال آور بودن سخن و پرهیز از تکرار یک لفظ، ذکر کرده اند . اهمیت این مسأله در معنا شناسی، سبب ظهور دو نگرش موافق ومخالف شده است هواداران هم معنایی، زبان را اصطلاحی وساخت بشر دانسته و معنای استعمالی آن را در نظر می گیرند. درنظر این گروه هم معنایی عبارت ازاتّحاد دویا چند واژه درمعنای مراد(مصداق)است که گفت وگو را آسان نموده وباعث تاکید مضمون جمله وتنوع تعبیروتفنّن می شود. ازسوی دیگر، مخالفان هم معنایی ،به مصداق آیه«عَلَّمَ آدَمَ الأَسمَاءَکلَّها» (بقره /31) زبا ن را توقیفی دانسته و هم معنایی را عبارت ازإتّحاد دو یا چند واژه درمعنا به طور مطلق فرض کرده ومعتقدند هر لفظ مفید یک معنا است .اینان وجود ترادف را مخالف اصل، مخالف عقل و فصاحت، عامل سختی ترجمه، مخلّ تکلم و بی فایده می دانند .درباور این گروه بسیاری از واژگان هم معنا صفات یک اسم یا وجه تسمیه ویا اعتبارات گوناگون یک اسم است و دو واژه را که در یکی از موارد استعمال، صفات، تأویل، حروف تعدّی، نقیض، اشتقاق، صیغه و ضبط با هم فرق داشته باشند، هم معنا نمی دانند ودرمجموع اعتقاد به هم معنایی را ناشی از ضعف تتبع وکم دقتی می دانند.

چکیده پیدایش دولت اسرائیل سرآغاز حرکت انتفاضه و در کنار آن شکل گیری ادبیات مقاومت فلسطین برای مقابله با تجاوز بود. هدف ادبیات مقاومت فلسطین بیدار کردن و آگاهی دادن بیشتربه مردم بوده که در شعر به صورت قصیده ی عربی قدیم و شعر نو صورت گرفته است، با ویژگی هایی چون؛ واقع گرائی، رمز، افسانه، امید، مردمی بودن و... .

چکیده توفیق الحکیم(1897م-1987م) در آثار نمایشی خود به ساختار توجه زیادی نموده است، نمایشنامه نویسی عربی با آثار توفیق الحکیم قدم به مرحله ی تازه ای نهاد، به طوری که این جلوه و نمود را می توان در آثار این هنرمند به وضوح مشاهده کرد. در حوزه ی نمایشنامه البته به شکل اصولی و صحیح آن، همواره قواعد و استانداردهایی بسیار بنیادی وجود دارد که بکارگیری هر کدام از آنها با روابط حساب شده و منطقی باعث بوجود آمدن اثری در خور توجه می شود. و از آنجا که ساختار هر نمایشنامه در بر گیرنده ی شکل آن است، آنچه بدنبال می آید در واقع مباحثی است پیرامون برخی مفاهیم در ساختار یک نمایشنامه چون موضوع، درونمایه ، کشمکش ها، تضادها، گره افکنی و گره گشایی و ... این رساله در پی آن است که این شاخص ها را از خلال نمایشنامه ی شهرزاد توفیق الحکیم همراه با ذکر شواهد و نمونه ها مورد تحلیل قرار می دهد .به طوری که این مباحث گزینش برخی از مسائل مهم در ساختار و ساختمان نمایشنامه به شمار می رود و به طور کلی به طرح و بسط و تحلیل و بررسی مفاهیمی که در این ساختار بیشتر حائز اهمیت بوده می پردازد. کلیدواژه ها: توفیق الحکیم، نمایشنامه، شهرزاد، ساختار.

امواج تلویزیونی که هم اکنون در منازل دریافت می شود، بصورت ت امواج آنالوگ است. این تلویزیون ها تصویر را بر اساس امواج و تغییرات سیگنال امواج رادیویی تشکیل داده و آنها را نمایش می دهد. تلویزیون امروزی که عامه مردم در سراسر گیتی نظاره گر تصویر آن هستند، در اوایل دهه 1930 طراحی و ایجاد گردید. این مقطع زمانی ، دوره پیشرفت سریع فن آوری های مختلف مخابرات از راه دور ، انتقال صدا و تصویر بود. طرح جایگزینی و گذار از سیستم تلویزیونی آنالوگ به دیجیتال در سرتاسر جهان در حال اجراست. کشورها از یک سو خدمات دیجیتال خود را گسترش می دهند و از سوی دیگر شروع به طرح ریزی برنامه ای برای کنار گذاشتن شبکه های آنالوگ خود نموده اند. کشورهایی که در این فرایند پیشگام بودند، در حال به پایان رساندن مرحله قطع کامل آنالوگ خود می باشند. تلویزیون در کشور ما تاثیر گسترده ای در ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارد و نقش مهمی در زندگی افراد ایفا می کند. مقدمات پیاده سازی طرح گذار از آنالوگ به دیجیتال در کشور ما آغاز شده است. مهمترین بازیگر در پیشبرد موفقیت آمیز این طرح، عموم مردم جامعه هستند. در این پژوهش کوشش شده است تا تمایل به پرداخت افراد برای قطعه مبدل دیجیتال "ست تاپ باکس " برآورد شود و عوامل موثر تمایل به پرداخت خانوارها شناسایی شود.

وطن در لغت واصطلاح ونگاهی گذرا به وطن گرایی در شعر قدیم وجدیدواشتیاق به وطن کوچک لبنان وکل وطن عربی شامل فلسطین وسوریه ویاد ایام کودکیوسپس به رثای دوستان ادیبش شامل نسیب عریضه وشیخ جاویش پرداخته شده است.

چکیده عراق در دوران معاصر شاهد ظهور شاعران توانمندی بود که یکی از مشهور ترین آنها عبدالوهاب بیاتی است او در اوضاع خفقان آوری به سر می برد که در آن شاعر به خاطر بیان آراء ونظرات خود مجبور بود سختی های زیادی را تحمل کند بنابراین شاعر به دنبال راهی بود تابتوانند با آن دیدگاهها ونظرات خود را در مورد اوضاع جامعه واجتماع به راحتی بیان کند. بیاتی که در کشورهای اروپایی بسیار سفر کرده بود وباشاعران ونویسندگان غربی وآراءوافکار آنها ازجمله اسطوره شناسانی چون الیوت وییتیس به خوبی آشنا بود،لذا به تقلیداز آنها به استفاده از اسطوره در شعر روی آورد. او اولین شاعر عربی است که از اسطوره در شعر خود بهره گرفت البته بعد از او شاعران دیگری نیز از این روش استفاده کردند . اودر شعر خود از اسطوره های یونان باستان ،شخصیتهای تاریخی وادبی،دینی زیادی استفاده کردوبعد از مدتی شخصیتهای معاصررا نیزدر شعر بکاربرد اودر این شیوه ی نوین ادبی که بعدها نام آن را قناع یا نقاب نامید از زبان شخصیت صحبت می کندودر واقع در قصاید او دو صدا وجود دارد صدای شاعر وصدای شخصیت که با یکدیگر آمیخته اند . شخصیت های اسطوره ای بیاتی همگی دغدغه های سیاسی- اجتماعی دارند واز درد مشترک می نالند وخواهان آزادی سیاسی وعدالت اجتماعی هستند می توان گفت اسطوره های وی عهده دار اندیشه فداشدن،زندگی درمرگ ،ماجراجویی،احساس غربت وتنهایی و. . . هستند. دراین پایان نامه به بررسی قناع های شخصیتی ومکانی عبدالوهاب بیاتی پرداخته می شود تا به این وسیله آراءودیدگاه های او بیشتر آشکار شود.ونقد هایی که در مورد اجتماع و جامعه بیان می کند برای خوانندگان آثارش روشن گردد . او در قناع های مکانی خود به دنبال آرمان شهرو مدینه فاضله می گردد و مردم را به قیام و انقلاب و ساختن این آرمان شهر دعوت می کند واژه های کلیدی:عبدالوهاب بیاتی،شعر معاصر،قناع های،شخصیتی ،مکانی

چکیده دانش مندان علم نحو بحث های متفاوتی درباره پیدایش نحو انجام داده اند. از آن جا که علم نحو از ملزومات فرهنگ اسلامی بوده دانشمندان مسلمان درصدد تدوین قوانینی برای زبان عربی برآمدند. به مرور زمان، در این راستا مکاتبی بوجود آمد که در شکوفایی علم نحو تأثیر بسزایی داشت. دانشمندان اندلس در مشرق، نزد دانشمندان آن دیار به کسب علم پرداخته، تا آنجا که در زمینه هایی برآنان برتری یافتند و به این ترتیب نحویان اندلس، چهارمین مکتب نحوی را بوجود آوردند. در این پایان نامه ویژگی های مکتب نحوی اندلس، بزرگان این مکتب، و آراء آنها مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده است. واژه های کلیدی: زبان عربی، نحو، مکتب اندلس

چکیده طنز گونه ای است که می توان به راحتی کسی را با آن دست انداخت،از میدان به در کرد و بدی هایش را آشکار کرد.در ادبیات عرب،شاعر با هجو شخصی یا قومی سعی می کند حریف را از میدان به در کند،با توجه به تاثیر گذاری طنز در بیان زشتیها و عیبهای جامعه،چه در مقوله سیاسی یا اجتماعی می توان اذعان کرد که زبان طنز رساتر و برتر از زبان دیگر نوشته هاست.در طنز،هدف خنده نیست،بلکه هدف چیزی شبیه هزل و استهزاء است که با آن می توان کسی را تحقیر،مضحکه و مسخره خاص و عام کرد. طنز وسیله ای برای بیان و انتقال هدف مورد نظر از نویسنده به خواننده است.اما در این زمینه ابراهیم عبدالقادر مازنی(1890-1949م)نویسنده و طنز پرداز برجسته مصری دستی توانا داشته است.وی مردم مصر،دنیا و حتی خود و خانواده اش را با طنزی گزنده و نیشدار به باد تمسخر گرفت.طنز مازنی با وجود خودجوشی و سادگی اش،طنزی هدف دار است که از این طریق معایب و زشتیهای جامعه را آشکار کرده و اهداف اجتماعی و سیاسی را محقق کرده است.مازنی در داستانهایش نفس،احساس،عواطف و عقده های روانی انسان را مورد بررسی قرار داده است و با سبکی طنزگونه با تکیه بر تفاوت میان خصلتها و اختلاف طبیعتها و سرشتها به این امر پرداخته است.حوادث و شخصیت داستان هایش از واقعیت بهره برده و نمایانگر خود او هستند و قهرمانان داستان هایش یکدیگر را با طنزی گزنده مورد تمسخر قرار می دهند.البته همه داستان های وی طنزگونه نیستند،بلکه هدف آنها تسلی و دلداری دادن است.مازنی هم به هزل و طنز پرداخته و هم چنان جدی است که در لباس ناصحی مشفق و دلسوز در می آید و به پند و اندرز می پردازد. کلید واژه ها:طنز،اصلاح معایب،داستانهای طنز گونه،ادبیات داستانی،ابراهیم مازنی

فکاهه، تقریباً یکی از فنون ادبی رایج در بین ملت های مختلف از جمله عرب زبانان می باشد.از بین ملت های عربی نیز، مصریان سرآمد و پیشگام در فکاهه می باشند و عراقی ها برعکس کمتر تمایلی به فکاهه داشته اند. با این وجود در عراق معاصر، فکاهه روز به روز در حال رواج یافتن است و شعرای بسیاری به فکاهه سرایی روی آورده اند که از آن میان می توان به « احمد صافی نجفی» ( 1897 – 1977م) از موفق ترین فکاهه سرایان عراقی اشاره کرد. در واقع این فن، از مهمترین پدیده های بارز در اسلوب صافی می باشد که به نظر می رسد هدف وی از به کارگیری فکاهه، چیزی فراتر از خنداندن مردم باشد، چرا که عراق روزگارش، محیطی نا آرام بوده و خفقان سیاسی بر آن حاکم بود؛ جوّی که به طور طبیعی شعراء را سوی عیب جویی و نقد از خلال اشعار فکاهی و طنز می کشاند. اما قصد محقق کشف و شناسایی هدف صافی از به کارگیری فکاهه و نیز بررسی موضوعات طنز در شعر می باشد که یک پژوهش نظری مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی است.

تحولات فلسطین که یکی از مهم ترین اتفاقات سیاسی تاریخ معاصر است، توانست در ادبیات معاصر عرب تأثیرات چشمگیری بگذارد. تأثیراتی که برای پیدایش هر یک از آنها نیاز به سپری شدن سالیان متمادی بود. براین اساس ادبیات فلسطین در قالب سه دوره تاریخی بررسی می شود: 1ـ دوره حکومت عثمانی ها 2ـ دوره قیومیت بریتانیا بر فلسطین 3ـ دوره حکومت صهیونیست ها و فلسطین آغاز آوارگی فلسطینیان شعر در دوره اول به علت توجه افراطی به هنرهای بدیعی ، دچار ضعف شد و به علت عدم توجه ترک ها به زبان عربی ، شعر در سراشیبی انحطاط قرار گرفت. شعر فلسطین در دوره دوم حیات خود با صدور اعلامیه بالفور که شرایط را برای تشکیل سرزمین یهود فراهم می کرد مصادف بود. این برهه از تاریخ فلسطین، آکنده از مبارزات مردمی است که گسترده ترین شکل آن در سال 1936 به وقوع پیوست و سه سال به طول انجامید شاعران در این مرحله دیگر برای حاکمان شعر نمی سرودند بلکه برای مردم و همراه آنان زندگی می کردند. در این مرحله، شاعران با کاربرد موضوعاتی نظیر وعده بالفور، مذمت دلالان، غفلت رهبران و... بالاترین نقش را در توسعه بیداری عمومی ایفا می کردند. دوره سوم که با فاجعه 1948 یعنی تأسیس دولت اسرائیل در فلسطین آغاز می شود، تحولی ژرف در ادبیات معاصر این کشور پدید آورد. تلاش های مذبوحانه صهیونیست ها که در سایه حمایت های استعمار پیر بریتانیا هر لحظه گسترش می یافت، توانست تحرکی نوین در موضوعات شعر معاصر فلسطین پدید آورد. در نتیجه تجربه ی تراژدی گونه ای که در این برهه از زمان شکل گرفت، موضوعات جدیدی مثل تبعید، آوارگی، بازگشت، مبارزه طلبی، آزادیخواهی و... به شعر فلسطین راه پیدا کرد. از آن پس شعر پیوندی ناگسستنی با توده مردم برقرار کرد و گام های مبارزان را در پیشبرد جنبش ملی استوار تر ساخت.

در شیوه ی نقد روان کاوانه، به شرایط روانی هنرمند با توجه به مدارک موجود از قبیل مصاحبه ها، نامه ها و آثارش آگاه می شویم؛لذا می توان با مطالعه ی آثار ماغوط به تحلیل خلقیات او پرداخت. محمد الماغوط به عنوان شاعر، دارای خصوصیات اخلاقی چون حزن و اندوه، اضطراب، کناره گیری از اجتماع، نوشیدن شراب و سیگار کشیدن است. این خلقیات ریشه در کودکی ماغوط، ستیزه های تنانی-روانی(psycho-physical conflict) هم چون فقر، زندان، سرزمین مادریش، آداب و رسوم و مرگ عزیزان دارد. در انتها، ناخودآگاه ماغوط با مطالعه تاثیر ناخودآگاه بر به وجود آمدن آثار، انتخاب واژگان، تعابیر اشاره شده مورد بررسی قرار می گیر و از آنجا که ناخودآگاه منبع عقده هاست؛ به عقده های این شاعر چون مهرطلبی دهانی(incorporativ behavior oral) و عقده ادیپ(oedipus complex) پرداخته شده است. این پایان نامه در فصل اول و دوم نظری اجمالی بر زندگی نامه ماغوط و عناصر مهم روان کاوی دارد و در فصل اصلی به تحلیل خلقیات ماغوط می پردازد.

فرم چکیده ی پایان نامه ی دوره ی تحصیلات تکمیلی دفتر مدیریت تحصیلات تکمیلی نام خانوادگی دانشجو: مهاجر مشهدی نام: گلنار ش دانشجویی: 8833421338 استاد راهنما: دکتر حسن مجیدی استاد مشاور: دکتر هادی شعبانی دانشکده: الهیات و معارف اسلامی رشته: زبان و ادبیات عرب گرایش: ادبیات مقطع: کارشناسی ارشد تاریخ دفاع: تیر1390 تعداد صفحات:147 عنوان پایان نامه: بررسی گرایش های فکری و ادبی صلاح عبدالصبور کلیدواژه ها: تاریخ ادبیات معاصر، صلاح عبدالصبور، بررسی گرایش های فکری و ادبی چکیده موضوع پایان نامه بررسی گرایشهای فکری و ادبی صلاح عبدالصبور است در این اثر ضمن پرداختن به اوضاع سیاسی و فرهنگی مصر و تحوّلات حاصل از آن در حوزه ی شعر و نثر و نمایشنامه که عامل اصلی پیدایش شاعران نوگرا در قلمرو ادبیات معاصر عرب به شمار می آید، به زندگینامه شاعر از تولد تا وفات اشاره شود. «صلاح عبدالصبور»از شاعران نسبتاً پر کار عرب به شمار می آید، و تلاش بارزی در تالیف نمایشنامه دارد وی در طول حیات تقریباً کوتاهش، توانست پنج نمایشنامه و پنج مجموعه شعری بنویسد. بدون شک مهمترین اثرش نمایشنامه «مأساه الحلاج» و «الأمیره تنتظر» می-باشد که مورد بررسی قرار خواهد گرفت. و در نمایشنامه مأساه الحلاج به شخصیت حلاج بن منصور پرداخته و آن بزرگ مردی است که جان خود را نثار آزادی می کند.حلاج در این نمایشنامه آن متصوفی نیست که زندگی را در آه و ناله و عبادت شبانه خلاصه کند. بلکه او مصلحی است که خواهان اصلاح جامعه و زدودن فقر و شر از آن است. در یک کلام وی تشنه عدالت و دادگری است. حزن و اندوه از ویژگیهای شعر«صلاح عبدالصبور» است؛ زیرا وی از مشکلات جامعه عرب رنج می برد و خود را مسوول اصلح آن می داند. در طی سال های زندگی خویش اشعار اجتماعی و انتقادی فراوانی سروده است. بسیاری از اشعار وی نمایانگر اوضاع و احوال ملّت عرب در دهه های گذشته است. کلیدواژه ها: تاریخ ادبیات معاصر، صلاح عبدالصبور، بررسی گرایش های فکری و ادبی امضای استاد راهنما: دکترحسن مجیدی جج مف

این پایان نامه ترجمه ی کتاب "العصبه الاندلسیه"نوشته ی خانم دکتر "نعیمه مراد محمد" یکی از استادان دانشگاه عین شمس مصر میباشد. مقدمه این کتاب بررسی مهاجرت ادیبان لبنان، سوریه وفلسطین به هجرتگاه های آمریکا و انگیزه ی آنان از مهاجرت می پردازد. در پی این مقدمه فصل های چهارگانه ی کتاب قرار دارد، هر کدام ازاین فصل ها دربردارنده ی موضوعات زیر است: 1-فصل اول به بررسی بنیان اجتماعی "انجمن اندلس"ومراحل آغازین زندگی مهاجران در هجرتگاه های خود،چاپ روزنامه ومجله های عربی ونیزپایه گذاری انجمن ها وبنیان های ادبی در مهجر می پردازد. 2-فصل دوم دربردارنده ی مطالبی در زمینه ی بنیان ادبی انجمن اندلس، آثار نویسندگان وشاعران این انجمن، نقش گروههای اعزامی بیگانه در آثار انجمن اندلس، نقش آن در گستره ی عربی وغیر عربی و مقایسه میان این انجمن با انجمن "قلم" می باشد. 3- فصل سوم به پژوهشی درباره ی شعر شاعران مهجر می پردازد. 4-فصل چهارم نیز به بررسی آثار نثری مهاجران و موضوعات مختلف آن می پردازد. ادبیات مهجر ادبیات شاعران ونویسندگان لبنان وسوریه در هجرتگاههای آمریکاست که در شرایط مهاجرت پدید آمده است0به طور کلی میتوان دلایل مهاجرت این افراد را در دو عامل مهم خلاصه نمود:1-ترس و فرار از سیطره ی استبداد 2-شرایط بد اقتصادی0 موضوعات ادبی مهجر شمالی وجنوبی بنا به تفاوت در شرایط وموقعیت های آن دو با یکدیگر متفاوت است به گونه ای که ادیبان مهجرشمالی در موضوعات ادبی خود به مسائل انسانی و موضوعات فلسفی و صوفیانه میپرداختند اما ادیبان مهجر جنوبی در موضوعات ادبی خویش تنها به بررسی مسائل میهنی، استعمار ستیزی و فقر و محرومیت بسنده می نمودند از این رو موضوعات ادبی آنان شباهت بیشتری به موضوعات ادیبان عرب مشرق زمین دارد.

مطالعه ی تاریخ حیات بشر از دیرباز همواره با نشانه هایی از تمسک به سجایای اخلاقی و تمایل و تعلق خاطر به پاکدامنی همراه بوده است. عفاف و پاکدامنی به عنوان مهم ترین عامل کنترل وتعدیل شهوات و قوای نفسانی ریشه در فطرت بیدار انسانی داشته و آثار آن در گفتار و کردار انسان تجلی می یابد. پاکدامنی از جمله سجایای اخلاقی است که همواره در تعالیم بشری جایگاهی متعالی داشته و بدان توجه خاصی مبذول شده است و اقوام مختلف بشری پیوسته جهت آراسته شدن به این فضایل وپرهیز از رذایل تلاش نموده و برای ارتقای منزلت جامعه و تنظیم زندگی بر مسیر صحیح، آن را چون مشعلی فروزان فرا راه خویش قرار داده و بر مسیر آن حرکت نموده و دیگران را نیز به هدایت یافتن از پرتو انوار آن فرا خوانده اند. می توان گفت شعر جاهلی به نوعی شناسنامه ی اخلاق، عادات، سنن و اندیشه ی مردم آن دوران است و آینه ی تمام نمای سیمای زندگی عرب جاهلی است. نکته ی قابل تأمل این که علی رغم فرهنگ جاهلی نمودهای اخلاقی فراوانی مطابق با تعالیم اسلامی و انسانی در این دوره موجود است که موردتوجه خاص اعراب بوده و شاعران به عنوان خصیصه ای شریف به آن مباهات کرده و یا ممدوحان خویش را بدان منتسب ساخته اند. اگرچه برخی اعراب به لذات مغایر با اخلاق پرداخته اند اما کسانی نیز به پاکدامنی اشتهار داشته اند و الفاظ و معانی بسیاری در شعر جاهلی موجود است که دلالت بر نوعی التزام ذاتی و عملی بر این فضایل و سجایا دارد.

بررسی شعر غدیر در عصر معاصر لبنان را می توان در خطه جبل عامل لبنان خلاصه کرد آنجایی که مهد تمدن و فرهنگ ناب عربی و محل رشد علماء و مراجع بزرگ شیعه بوده است. در میان شاعران غدیر سرای لبنان ما به شاعران مسیحی بر می خوریم که بهترین اشعار را در شأن ولایت و امامت علی بن أبی طالب (ع) سروده اند.

علم "نحو" به دلیل انگیزه ی دینی و ملّی پیش از سایر علوم اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته، در این میان حروف از مباحث مهّم علم "نحو" می باشد و عمل این حروف در جملات تأثیر زیادی دارد. پیشرفت و تکامل تمدن بشری مدیون به وجود آمدن برخوردهای فکری و اجتماعی در بین قوم های مختلف بوده است و سهم ایجاد ارتباط یا همان «ترجمه» همسنگ دورترین علوم شناخته شده انسانی است، یکی از مباحث ترجمه از زبان عربی به زبان فارسی، ترجمه حروف است و از آنجایی که برخی از حروف علاوه بر معنای اصلی خود دارای معانی متعدّد دیگری نیز هستند، از این رو ترجمه حروف به خصوص حروف عامل تأثیر زیادی در ترجمه از زبان عربی به زبان فارسی دارد.

پژوهش گر در این پژوهش با دو سوال اساسی روبرو شده است: در ابتدا این که بررسی ائتلاف لفظ با معنا در نهج البلاغه چگونه به روشنایی و تفسیر مناسب از کلام امام علی(ع) منتهی می شود و دوم چگونه امام علی (ع) در خطبه های خویش از شیوه ی گزینش الفاظ در به انجام رساندن کلام بهره جسته اند. هر لفظی موقعیت خاصی را می طلبد، باید گفت در هر کلام لازم است شرایطی وجود داشته باشد تا سخن بر جان خواننده قبول طبع افتد؛ یکی از مولفه هایی که باعث افزایش تاثیر ادبی در کلام می شود، ائتلاف لفظ و معنا است؛ این پژوهش در صدد است که چگونگی توسعه دادن کلام و خلق زیبایی لفظی و معنوی را در سخن نشان دهد و برای این منظور سرچشمه فصاحت و بلاغت برادر قران را برگزیده ایم . در نهج البلاغه به حقیقت ائتلاف به گونه ای است که نه تسلسل از نظر معنا و مفهوم در آن وارد شده و نه از نظر انتخاب واژگان- به نحوی که واژگانی که خود نقش محوری بعد از معانی را، در کلام بر عهده دارند- در مجموعه متناسب با مجموعه معانی قرار گرفته اند. لذا پژوهشگر با توجه به دامنه وسیع این کتاب به انتخاب تعدادی از شواهد واضح تر روی آورده تا میزان هماهنگی الفاظ با معانی را نشان دهد و با نشان دادن میزان نبوغ امام در استفاده از معانی دور و نزدیک آنان و استفاده از صنایع لفظی و معنوی علم بلاغت گوشه ای از عظمت این کتاب مقدس و آفریننده آن را بیان کند. یکی از دستاوردهایی که نگارنده با این پژوهش یافته این است که ارزش ادبی اتحاد و تناسب لفظ و معنا در کلام حضرت به گونه ای است که هم در ساختار کلی جمله تاثیر دارد و هم در بافت معنایی آن ها تا جایی که مخاطب بدون کنکاش ذهنی مقصود وی در می یابد و تصویر ذهنی وی را در مقابل چشمانش می بیند. کلمات کلیدی : ائتلاف لفظ و معنا، تاثیر کلام، نهج البلاغه، امام علی ?

پایان نامه حاضر پژوهشی است تحت عنوان" تعهد جواهری" نسبت به مسائل انسانی که در آن پایبندی ادیب و موضع گیری شاعر معاصر عراقی محمد مهدی جواهری یکی از شاعران کلاسیک نو نسبت به مسائل انسانی، سیاسی و اجتماعی جامعه و احساس مسوولیت او را در طول زندگی تبیین می نماید، شاعری که از طریق سروده های آتشین درصدد بود مشکلات و ناکامی های ملت خویش را تبیین و نقادی کند. همچنین در تلاش بود تا از طریق نقد سازنده از حکام وقت با جامعه خود همدردی لازم را داشته باشد. و این همان "تعهد" است. در این صورت است که ادبیات نقش عمده و کارسازی در هدایت جامعه ایفا می کند، و شاعر متعهد نمی تواند خود را از مشکلات اصلی جامعه دور نگه دارد، لذا می کوشد دیدگاه خود را در آثارش جلوه گر سازد. این نوشتار، از یک سو، انواع تعهد را در سایر دوره های ادبی همچنین وظیفه "شاعر متعهد" نسبت به بیداری مردم را بیان می کند. و از سوی دیگر، دیدگاه شاعر پر آوازه عراقی، محمد مهدی جواهری را در این زمینه بیان کرده است. پایان نامه شامل سه فصل است: فصل اول به بیان شرح حال زندگی شاعر از ولادت تا وفات اختصاص دارد. در فصل دوم تعریف التزام. و تعهد شاعران نیز در تمام دوره های ادبی بیان شده است، فصل سوم که فصل مهم این پایان نامه است به بیان تعهد جواهری نسبت به مسائل انسانی اختصاص یافته است. در این پایان نامه تلاش شده است تا مسأله ی مهم التزام را در شعر جواهری ضمن نگرشی گذرا به نقش التزام در ادوار متعدد ادبی با ذکر شواهد شعری تبیین شود. همچنین به راز تاثیرگذاری این سروده های اجتماعی، در مضامین انسانی و ظلم ستیزی آشکار آن پرداحته شد.