چکیده ادبیات عامیانه که بخش عظیمی از باورداشت ها و رسوم هر ملتی را در خود جای داده است به سبب نقش و اثر فراوانی که در متن زندگی مردم دارد ، جایگاه ارزشمندی در زمینه هایی چون فرهنگ شناسی و مردم شناسی دارا است. موضوع پایان نامه ی حاضر،ادبیات عامیانه گیل و دیلم با تکیه برگالشی است که کوشش شده به تمام آنچه که به آن مربوط می شود مانند: شعر و ترانه، افسانه، مثل، چیستان، آیین ها و باورداشت هایی که درسطوح مختلف زندگی مردم رواج داشته و یا دارد، پرداخته و درمواردی نیز این عناصر تحلیل شود. بدین منظور از منابعی که دراین زمینه در دسترس بوده، ازجمله آثار نویسندگان و شاعران محلی استفاده شده و علاوه بر آن برای جمع-آوری بسیاری از عناصر مذکور، تحقیقات میدانی نیز انجام گرفته است.

سعـدی شاعـر ، نـویسنده و ادیبـی است که حجمِ عظیمی از شرح ، تفسیر ، ترجمه ، روایت ، ارجاع ، تقلید و نقلِ قول را در ادبیات فارسی و تعاملات ادبی بین المللی به خود اختـصاص داده اسـت و این بدان معنی است که گوشه گوشه ی آثار سعدی از سوی آشنا و بیگانه مورد بررسی قرار می گیرد. سعدی شیرازی فقط مردی از شیراز نیست و جای پای او در حجاز، کیش ، بصره ، بغداد، دیاربکر، حلب ، دمشق ، مغرب ، طرابلس ، مصر تا کاشغر و سند و خوارزم و بلخ و بامیان دیده می شود. بدین ترتیب سعدی به همراه ناصر خسرو دو شاعر بزرگ سفر کرده ی دوران تمدّن اسلامی هستند . با این تفاوت که ناصر خسرو ، وقایع سفر خود را در سفرنامه ای متقن ، واضح و معمول نگاشته است . امّا داستان سعدی و سفرهایش به گونه ی دیگری نوشته شده است . داستان های کوتاه و نثر مسجّع در گلستان و داستان هایی به نظم در بوستان که عمدتاً حکایت نام دارد. سعدی در 6 باب از 8 باب گلستان و 6 باب از 10 باب بوستان به صورت صریحی به سفرهایش اشاره دارد و این سفرها در گلستان به ترتیب 1 حکایـت سفر در باب اول ، 6 حکایت سفـر در باب دوم ، 4 حـکایت سفـر در بـاب سوم ، 2 حکایـت سفـر در باب پنجـم ، 2 حکایت سفر در باب ششم و 3 حکایت سفر در باب هفتم و در بوستان 1 حکایت سفر در باب دوم ، 1 حکایت سفر در باب سوم ، 1 حکایت سفـر در بـاب ششـم ، 1 حکایت سفر در باب هفتم ، 1 حکایت سفر در باب هشتم و 3 حکایت سفر در باب نهـم اسـت. پـایـان نـامـه ی حـاضر بر آن است که به سفرهای سعدی به عنوان یکی از زیباترین و در عین حال پرمعناترین داستان های سفر بپردازد. در این بیان کم و بیش از ریاضیات و کامپیوتر کمک گرفته شده است و هم چنین متون ادبی به ویژه خود گلستان و بوستان مورد بررسی قرار گرفته اند تا این تفاوت و شاید این یگانگی سفرهای سعدی به درستی به تصویر کشیده شوند . در نهایت با تهیّه ی یک ماتریس 11در 27 شهرها ، مکان ها ، مواضع ، کشور قدیم و جدید، اشخاص ، شخصیّت ها ، موضوعات ، ابواب ، نکات و کلمات و عبارات کلیدی به عنوان اعضای این ماتریس بیانگر تمام آن مطالبی است که شیخ اجل به ظرافت در هم آمیخته و ما با استفاده از منطق و ریاضی از هم تفکیک کرده ایم . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید. کلید واژه : سعدی – سفر – تحلیل – سیاحت

پایان نامه حاضر از بررسی سیاست و حکومت در متون نثر ، قرن چهارم و پنجم با تکیه بر متون (تاریخ بیهقی ، قابوس نامه و سیاست نامه) تهیه گردیده است. این مجموعه در چهار فصل تنظیم گردیده و مباحثی را تحت عناوین سیاست ، سیاست در ادبیات فارسی ، اهمیت مشورت ، استبداد و خودکامگی ، توجیه شرعی ، سیاست داخلی و خارجی ، حکومت و انواع آن ، ارکان حکومت (پادشاه ، وزیر ، انواع دیوان های حکومتی) مورد بحث و پژوهش قرار داده است. و در نهایت به بررسی نامه ها ، عهدنامه ها و قراردادهای حکومتی در آن دوران پرداخته است. کلیدواژه ها: سیاست ، حکومت ، تاریخ بیهقی ، قابوس نامه ، سیاست نامه

چکیده زن در ادبیات کهن همواره مورد توجه شاعران و نویسندگان بوده است. هرچند در جوامع مردسالار گذشته، این توجه چندان مثبت نبوده است؛ اما نظامی گنجوی، در جامعه مردسالار خود بیشترین عنایت را نسبت به زنان داشته است. برخی از زنان در منظومه های وی به حدی والامقام و محترمندکه آدمی را به شک می اندازد که آیا این شاعر در همان جامعه زن ستیز می زیسته است یا نه؟ طیف گسترده ای از زنان در آثار نظامی ایفای نقش می کنند؛ از زنان فرمانروا گرفته تا زنان عادی و البته مهمترین نقش زن در آثار نظامی، نقش معشوقی اوست.زنان در منظومه های وی به عنوان معشوق مطرح شده اند آن هم معشوقانی همه برتر و زیبا. زنانی در آثار وی دیده می شوند که به عنوان حاکم و فرمانروا در کشوری ایفای نقش می کنند، حتی کنیزان نیز در اغلب موارد مورد ستایش این شاعر بزرگ بوده اند. بطور کلی می توان زنان آثار داستانی نظامی را به دو گروه تقسیم کرد: یکی زنانی که نقش های معمول زن در دیگر آثار ادبی را ایفا می کنند مانند مادر، عروس، همسر، معشوقه، کنیز، و دیگر زنانی که دارای نقش هایی جدا از نقش های معمول هستند مانند زنان فرمانروا، جادوگر، شاعر و حتی زنان روسپی و باید گفت در بیشتر موارد زنان مورد ستایش نظامی واقع شده اند. این پایان نامه به بررسی موارد مذکور در آثار نظامی می پردازد. کلید واژه: نظامی گنجوی، ادبیات باستانی، زنان، جامعه زن ستیز، فرمانروا، معشوق

موضوع پایان نامه ی حاضر « فرهنگ مضامین اشعار صائب » است . صائب بهترین شاعر سبک هندی است. سبک هندی به سبک شعری رایج در قرن دهم تانیمه ی قرن دوازدهم هجری گفته می شود. از مختصات بارز این سبک، نازک اندیشی و مضمون پردازی با استفاده از عناصر صور خیال است. شاعر این سبک تنها راه گریز از تکرار و ابتذال و به نوعی بیرون آمدن از زیر تجربه های عظیم شعری پیش از خود را در شیوه های بیانی متفاوت با خلق مضامین نو و بدیع می داند . صائب تبریزی، استاد مضمون سازی در شعر فارسی است . وی با دیدن هر چیزی، نکته ای تازه کشف کرده و در هر موضوعی باریک شده و مضمونی لطیف آفریده است . کمتر غزلی از او می توان یافت که حداقل یک یا دو مضمون زیبا و نو در آن به چشم نخورد . صائب شاعری بی بدیل است که از یک موضوع صدها مضمون متفاوت آفریده است . دراین رساله، مجموعه مضامین شعری صائب از حرف « آ » تا « خ » به صورت فرهنگ برای دسترسی آسان تر گرد آمده است.

چکیده آثار ادبی هر جامعه بازگو کننده ی فرهنگ و آداب و سنن آن جامعه می باشد. بخشی از فرهنگ و تمدن هر سرزمینی در چگونگی تعامل مردم آن سرزمین با خویش و بیگانه روی می نماید. شاهنامه فردوسی که گنجینه ی ارزشمندی از سنن و آداب گذشتگان را در دل خود جای داده است،از عمده ترین مآخذی است که می تواند در بازنمایی این بخش از فرهنگ و تمدن ایرانی نقش بسزایی ایفا کند و چنان که باید و شاید بیان کننده ی چگونگی ارتباطات انسانیِِ ایرانیان باشد. در پژوهش حاضر تلاش شده است که جایگاه سفارت و سفیری در شاهنامه، سیمای فرستادگان این حماسه ی ملی، آداب و سنن سفارت، طبقات اجتماعی مرتبط با این تعامل انسانی، محور و موضوع اصلی گفتگوها و نیز نحوه ی انجام مأموریت سفرا مورد بررسی قرار گیرد و از این میان سیمای انسان ایرانی در راه تلاش برای نیل به مقصود نموده شود.

پدیده ی مرگ از جمله موضوعاتی است که از دیر باز تا کنون توجه اندیشمندان را به خود جلب کرده و هر کدام از دریچه های گوناگون فلسفه، دین، عرفان و غیره به آن نگریسته اند. از جمله این اندیشمندان، شاعران بزرگی چون فردوسی، خیام و عطار هستند که با توجه به جهانبینی و اعتقاداتشان، به این مساله پرداخته اند. در این رساله به دیدگاه این بزرگان در باره مرگ پرداخته شده است. فردوسی در شاهنامه، در دوره های اساطیری و پهلوانی بیشتر تحت تاثیر اندیشه ها و اعتقادات آیین های ایران باستان از جمله آیین های زروانی و مزدایی به این پدیده نگریسته است؛ لیکن این نگاه در دوره تاریخی با توجه به تغییر نگرش وی نسبت به مقوله زمان (یعنی تبدیل زمان دایره وار و اسطوره ای به زمان خطی) که از یک سو تحت تاثیر اعتقادات دینی وی و از سوی دیگر به سبب مواجهه او با پیری است، دچار نوعی تغییر شده است. خیام در رباعیات، با توجه به عقل گرایی محض فلسفی به مرگ نگریسته است. در نظر خرد فلسفی او تنها امور محسوس معتبر است و امور انتزاعی و نامحسوسی چون روح یا عالم معنا از درجه اعتبار و اعتماد ساقط است. به همین دلیل، مرگ را پدیده ای پایان دهنده و نیست کننده ی هستی انسان می انگارد. عطار نیز در مثنویهایش، با توجه به مشرب عرفانی خود به این پدیده نگریسته است. وی به سبب داشتن مکتب وحدت گرایی شهودی و نیز با در نظر گرفتن مراتبی چون موت ارادی، فناء فی الله و نظریه ی سیر تکاملی انسان، مرگ را تولدی دیگر جهت سیر به مراتب بالای وجود می پندارد.

عرفان و تصوّف و درونمایه های «شهودی» و «اِشراقی» آن یکی از مباحث پردامنه و البته مناقشه برانگیز در عالَم معرفتِ اسلامی به طور عام و معارفِ ایرانی ـ اسلامی به طور خاصّ است؛ به مرور و با تکامل اندیشه های عرفانی و گسترده شدن تعالیم صوفیانه و بسطِ حوزه ی تصوّف و پذیرش عقاید تازه و جدید، سلوک صوفیانه نیز دچار دگرگونی و تفاوت آراء در جنبه های کسب معرفت گردید؛ یکی از مهمترین جنبه های ابراز عقاید و افکار عرفانی ـ به ویژه در نحله های شهودی و سُکرآمیز ـ گرایش های خاصّ معرفتی است که از سوی عقلای مجانین یا مجنونانِ مجذوب ابراز می شود. عقلای مجانین، عملاً به هیچکدام از فِرق شناخته شده ی تصوّف منتسب نیستند امّا در عالَم عرفان و تصوّف، تعالیم و سخنان تأثیرگذاری برجا گذاشته اند؛ در میان عرفای سخنورِ ایرانی، شاید بتوان عطّار نیشابوری را یکی از سرآمدانِ توجّه به اقوال و افکار عقلای مجانین دانست؛ عطّار در سروده های خویش ـ به ویژه در مثنوی های منطق الطیر، مصیبت نامه، الهی نامه و اسرارنامه ـ با نگاهی ژرف و چندبُعدی، در زمینه های مختلف فکری و اعتقادی از شخصیت عقلای مجانین به عنوان جناح معترض و رادیکال اجتماعی و مذهبی، بهره گرفته و حکایات متعدّدی را در حول و حوش احوال و افکار آنها به رشته ی نظم کِشیده است که بررسیِ این حکایات، عملاً علاوه بر شناختِ یکی از جنبه های مهمّ عرفان اسلامی، می تواند نشانگر جهتگیریِ خاصّ اجتماعی، سیاسی و فرهنگیِ این نحله های عرفانی به ویژه در روزگارِ پیش از قرن هشتم هجری باشد.

ادبیات هر قومی یکی از ارکان عمد? فرهنگ آن قومست. ادبیات فارسی هم به عنوان یکی از ارکان فرهنگ ایرانی، تنها مجموعه ای از کلمات و واژگان زیبا و موزون نیست بلکه «لای? پنهان تاریخ مردمی است که حقیقت جانشان همیشه واژون و وارون نمایانده شده و تنها وسیله ای است که ملّتی در پناه آن ژرف ترین احساسات، سنگین ترین رنجها و پیچیده ترین نیازها و سرکوب شده ترین آرزوها و پایمال شده ترین حقوق و خواستها و نازترین رازهای خود را «پوشیده» بیان کرده است و آن را نه تنها زبان دل و فکر خویش ساخته است که سپر بلای هزاران حادثه و واقع? سخت تاریخی و اجتماعی ساخته است» (محبتی.96:1382) از میان عواملی که می تواند سربلندی و قوام یک ملت را تضمین کند، بی تردید توجه خاص به مسایل اجتماعی و زیرساخت ها و روساخت های جامعه شناسانه است، که جایگاه بسیار ویژه ای در عصر حاضر دارد. هر گاه ملتی به مسایل اجتماعی خود توجه کند و جامعه ی عصر خود و پیش از خود را آگاهانه بشناسد و در شناساندن آن هم نقش کارسازی بر عهده داشته باشد، گامی بزرگ در راه پیشرفت جامعه خود برداشته است. از نظر جامعه شناسی ادبیات، شعر بخش جدایی ناپذیری از فرهنگ جامعه است و چنان که می-دانیم فرهنگ یا مجموعه ارزش های مادی و معنوی، دستاوردهای فعالیت علمی و عملی انسانی در طول تاریخ و گستره ی زمان است؛ واز آنجا که اثر ادبی ریشه در اجتماع هر دوره دارد و خود بازتابی از مسایل اجتماعی آن دوره است، می توان با تحلیل و بررسی این آثار به حقایق اجتماعی و تاریخی زمان پدید آمدن اثر و ما قبل آن آگاهی یافت. شعر مدحی هم در کنار سایر انواع ادبی جدا از ارزش زیباشناختی و زبانی، به نوعی دربردارنده ی ارزش اجتماعی، تاریخی، سیاسی و جامعه شناسانه است که تجزیه و تحلیل دقیق آن می تواند بهتر از هر مدرک معتبر تاریخی ما را با گذشته ی اجتماعی مان آشنا کند. اشعار مدحی فرّخی همچون سایر آثار ادبی فارسی،جریان های اجتماعی، مسایل تاریخی، اتفاقات سیاسی و واقعیت جامعه شناختی را در خود بازتاب داده است.اما چون این بازتاب، بیشتر از محیط شاهانه و زندگی اشرافی نشأت می گرفته، و از زندگی طبق? پایین جامعه و تود? مردم دور بوده، کمتر می-توان نمونه های مربوط به این قشر را در دیوان فرّخی پیدا کرد.

در پژوهش حاضر به بررسی ساختار تصریفی کلمه در قرن چهارم (پنجم) و مقایس? آن با ساختار کلمه در فارسی امروز می‏پردازیم. با تکیه بر « تاریخ بیهقی» به عنوان نماینده‏ای از متون قرن چهارم (پنجم) برای هر یک از انواع کلمه ساختار تصریفی مشخصی را ترسیم می‏کنیم. در این پژوهش وندهای تصریفی مربوط به هر یک از انواع کلمه در قرن چهارم (پنجم) هجری استخراج و بر اساس توزیع و رفتار آنها در ساختمان کلمه ساختار تصریفی انواع کلمه ترسیم شده ‏است. در پایان، ساختار تصریفی کلمه در قرن چهارم (پنجم) با ساختار تصریفی کلمه در فارسی امروز مقایسه شده و تفاوت‏های موجود مشخّص و مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین با توجه به اینکه توالی وندها در دو دور? مورد مطالعه دچار دگرگونی شده است در این تحقیق نشان داده‏ایم که برخی اجزاء تصریفی مورد استفاده در قرن چهارم (پنجم)، در فارسی امروز یا به طور کامل از بین رفته و دیگر استفاده نمی‏شود و یا کاربرد و نقش برخی وندهای تصریفی دچار تحول شده است.

منطق زندگیِ بشر، پیش از آن که علّی و معلولی باشد، داستانی ـ روایی است. هر داستان، روایتی است از رویدادها که در برهه ای از زمان بازگو می شود یا نمایش داده می شود. داستان نویس، هم? عناصر روایی را در کنار هم و بر روی زنجیره ای از حوادث خیالی یا تاریخی به خدمت داستان در می آورد. با پیوند حوادث خیالی و تاریخی و تکنیک های رواییِ داستان، به ترتیب دو نوع روایتِ داستانی و روایت تاریخی شکل می گیرد. احمد محمود، یکی از نویسندگان واقعگرایِ معاصر است که توانسته است تحوّلات اجتماعی و تاریخیِ معاصر را با چاشنی خیال و با بهره گیری از شگردهایِ روایی، به صورت زیبا و هنری روایت کند. در این رساله، تلاش می شود با بررسیِ دو مقول? فکری ـ زبانی که در آثار مکتوب تجلّی می یابد به معرّفی و تبیین دریچ? تازه ای در نقد ادبی بپردازیم؛ برایِ رسیدن به این منظور، پس از بحث مقدّماتی در مورد روایت شناسی و عناصر روایی داستان به معرّفی روایت داستانی و تاریخی و سپس سبک احمد محمود پرداخته شده است و به این ترتیب پیوند این دو مقول? ساختاری و محتوایی را با بررسی شگردهایِ روایت واقعگرا، تبیین کرده و نمود این دو گون? روایی را در تحلیل رمان های احمد محمود، با ذکر نمونه و شاهد نشان خواهیم داد. کلمات کلیدی: روایت، روایت تاریخی، روایت داستانی، احمد محمود، روایت واقعگرا

رساله حاضر با موضوع« فرهنگ مضامین اشعار صائب تبریزی » به رشته ی تحریر در آمده است . در این رساله اشعارصائب تبریزی به عنوان شاخص ترین و بلند آوازه ترین شاعر سبک هندی در قرن دهم تانیمه ی قرن دوازدهم هجری مورد بررسی قرار گرفته ودر آن به مختصات بارز این سبک، نازک اندیشی و مضمون پردازی با استفاده از عناصر صور خیال پرداخته شده است. بی تردیدصائب شاعری است که مضامین بسیار زیبایی را در اشعار خود خلق می کند ، و این کار را بسیار استادانه و با نگاهی تیز بینانه انجام می دهد. چنانکه بدون کشف این مضامین دست یابی به معنای دقیق شعر او برای خواننده با دشواری همراه است و در این راستا این رساله به دنبال گشودن راهی است تا این دشواری را تسهیل نماید. گردآوری مضامین متنوع و فراوان اشعار این شاعر و ارائه آن به صورت « فرهنگ مضامین اشعار صائب» در حقیقت راهی برای حل دشواری های موجود و تشویق و ترغیب علاقه مندان به سبک هندی است .دراین رساله، مجموعه مضامین شعری صائب از حرف « ط » تا « ل » به صورت فرهنگ برای دسترسی آسان گردآوری شده است..

تلمیح یکی از صنایع معنوی بدیع و یکی از جذّاب ترین و موثّرترین عناصری است که شاعران در اشعار خویش برای تقویت معنی، تثبیت سخن خویش و ساختن مضامین شعری از آن بهره می برند. استفاده از تلمیح نشانه ی وسعت اطلاعات و غنای فرهنگی شاعر است و بر لطف و عمق شعر او می افزاید. حسین منزوی و سید محمد حسین بهجت تبریزی (شهریار) از بزرگان غزل معاصر به حساب می آیند و با وجود اشتراکات فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی بسیار، دارای افکار و نگرش های متفاوتی هستند. از آن جا که کاربرد نسبتاً وسیع تلمیح در غزل های این دو، نقش مهمی را در خیال انگیزتر کردن و غنی تر ساختن تصاویر شعری آن ها ایفا کرده است، پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد مقایسه ای و تحلیلی به بررسی تلمیح در غزل های این دو شاعر بزرگ معاصر بپردازد و به شیوه ای تحقیقی و مستند، هم میزان استفاده از تلمیح را در شعر این دو نشان دهد و هم نوع تلمیح، جایگاه و چگونگی استفاده از آن را در غزل های این دو تحلیل و بررسی کند. واژگان کلیدی: منزوی، شهریار، غزل، تلمیح

تلمیح یکی از مهمترین و پرکاربردترین آرایه های ادبی است که باعث خیال انگیزی و زیبایی کلام و ایجاز در سخن می گردد و با بررسی آن می توان تا حدودی دامنه ی اطلاعات،فضای فکری ، سبک و مکتب ادبی شاعر را شناخت و هر چه قدر تلمیحات برای خواننده واضح تر گردد؛ تاثیر شعر بر وی بیشتر و آشناییش با شخصیت و افکار شاعر افزون تر خواهد بود. موضوع پایان نامه ی حاضر بررسی و مقایسه تلمیح در اشعار (قصاید) ملک الشعرای بهار و ارغنون مهدی اخوان ثالث است تا مشخص نماید که هر یک از این شاعران به کدام بخش از تلمیحات بیشتر گرایش دارند. از آنجا که بهار سنت گرا و اخوان نوگراست؛ هم شباهت تلمیحات آنها قابل تحلیل خواهد بود و هم تفاوت تلمیحات آنها، از این جهت که اشعار مورد مقایسه ی هر دو شاعر سنتی است. تلمیحات این دو شاعر در قالب تلمیحات اساطیری،تاریخی، دینی، شخصیت های علمی و ادبی، داستان های عاشقانه و نجوم مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته و از مقایسه ی تلمیحات آنها این نتیجه حاصل شده است که با توجه به اینکه اخوان یک شاعر نوگرا و بهار شاعری سنت گراست؛ بیشتر تلمیحات اخوان در ارغنون سنتی است و کمتر از تلمیحات جدید و معاصر استفاده نموده است و تلمیحات او در این زمینه با تلمیحات بهار که شاعری سنت گراست؛ مشابهت دارد و این نشان دهند ی تاثیر پذیری اخوان از اشعار شاعران سنتی با وجود نوگرا بودنش است. هر دو شاعر به داستانهای معاصر هم تلمیح دارند و چون ارغنون اشعار سنتی اخوان است؛ این تلمیحات نشان می دهد که اخوان با وجود آفریدن اشعار سنتی ارغنون باز یک شاعر نوگراست و در استفاده از این آرایه ی تلمیح نتوانسته همانند شاعران سنتی و کهن کاملا سنت گرا باشد.

موضوع پایان نامه ی حاضر« فرهنگ مضامین اشعار صائب تبریزی » است. صائب بهترین شاعر سبک هندی است. سبک هندی به سبک شعری رایج در قرن دهم تا نیمه ی قرن دوازدهم هجری گفته می شود. از مختصات بارز این سبک، نازک اندیشی و مضمون پردازی با استفاده از عناصر صور خیال است. شاعر این سبک تنها راه گریز از تکرار و ابتذال و به نوعی بیرون آمدن از زیر تجربه های عظیم شعری پیش از خود را در شیوه های بیانی متفاوت با خلق مضامین نو و بدیع می داند. صائب تبریزی، استاد مضمون سازی در شعر فارسی است. وی با دیدن هر چیزی، نکته ای تازه کشف کرده و در هر موضوعی باریک شده و مضمونی لطیف آفریده است. کمتر غزلی از او می توان یافت که حداقل یک یا دو مضمون زیبا و نو در آن به چشم نخورد. صائب شاعری بی بدیل است که از یک موضوع صدها مضمون متفاوت آفریده است. در این رساله، مجموعه مضامین شعری صائب از حرف « د » تا « ض » به صورت فرهنگ برای دسترسی آسان تر گرد آمده است.

موضوع پژوهش پیش رو بررسی کنایات و انواع آن در تاریخ بیهقی است. کنایه عبارت یا جمله ای است که مراد گوینده معنای ظاهری آن نباشد، امّا قرینه صارفه ای هم که ما را از معنای ظاهری متوجّه معنای باطنی کند وجود نداشته باشد. در کتب معانی و بیان، کنایه بر اساس دلالت مکنیّ به به مکنیّ ‎عنه به سه دستۀ کنایه از فعل و مصدر، کنایه از موصوف و کنایه از صفت تقسیم شده است. همچنین بر اساس قلّت و کثرت روابط بین مکنیّ‎ به و مکنیّ‎ عنه به چهار دستۀ ایماء، تلویح، رمز و تعریض تقسیم گردیده است. در پژوهش حاضر کنایات تاریخ بیهقی استخراج و بر اساس تقسیمات ذکر شده دسته بندی شده است. بر این اساس پایان نامة حاضر در دو فصل: کلّیّات و کنایات(1- فعل و مصدر 2- صفت 3- موصوف ) و یک نتیجه گیری تنظیم شده است. بر اساس داده های این پژوهش بسامد استفاده از کنایات در تاریخ بیهقی به ترتیب، «کنایه از فعل و مصدر»، «کنایه از صفت» و « کنایه از موصوف» می باشد.