این پژوهش در قالب چهار فصل به بررسی ساختـار ونـدهای تصـریفی و اشتقاقی گلستان سعدی می پردازد. درفصل نخست به تشریح روش پژوهش، پیشینه و دلایل انتخاب سعدی و گلستان اشاره می شود و در فصل دوم به توصیف مفاهیم و تعاریف کلیدی و همچنین روش ها و موانع واژه سازی پرداخته می شود و با بیان اهمیت تکواژهای وابسته فهرستی از وندهای اشتقاقی و تصریفی زبان فارسی اعم از فعال، نیمه فعال و مرکب ارائه می شود. در فصل سوم با استخراج جامعه آماری، واژگان غیر بسیط گلستان، فهرست وندهای اشتقاقی با اسم، صفت، و ماده فعل و همچنین وندهای تصریفی گلستان تهیه و به دنبال آن در مبحث تصریف و آماده سازی کلمه برای قرارگرفتن در ساخت جمله به موضوع فعل که بیشترین تنوع را در این مبحث به خود اختصاص داده است پرداخته می شود و به دنبال آن به سایر مسایل مربوطه مثل صفت سنجشی فعل دعایی، وندهای جمع ساز و فعل سببی اشاره می شود. در بخش دوم این فصل و در مبحث اشتقاق به چگونگی این فرایند به ترتیب در اسم ( اسم آلت، اسم مکان، اسم مصدر و اسم مرکب ) صفت ( صفت های مشتق از ماده فعل امر، و صفتهای مرکب ) و قید ( از بن ماضی و مضارع و ... ) پرداخته می شود. در بخش پایانی با ارائه چند جدول به مقایسه وندهای اشتقاقی و تصریفی گلستان و فارسی معیار اشاره می شود و تفاوتها و شباهتهای موجود بین آن ها مشخص می گردد. در این بحث به تحلیل معنایی و آوایی وندهای گلستان پرداخته می شود وبه موضوع تغییر و عدم تغییر جایگاه تکیه در فرایند وندافزایی اشاره می شود. در فصل پایانی و به منظور نتیجه گیری مشخص می گردد که نقش وندهای اشتقاقی و تصریفی فارسی از زمان نگارش گلستان تا امروز جدا از پاره ای تغییرات آوایی دستخوش تحول عمده ای نشده است اما میزان کاربرد برخی از آن ها تغییر یافته است و بطور کلی وندهای موجود در گلستان جدای از تغییر در تعداد و معنی و ذوق و استعداد خدادادی نویسنده آن درکاربرد آن ها وجدای از بافت تاریخی، تقریبا همان وظائفی را که وندهای موجود در فارسی معیار به عهده دارند انجام می دهد.