چکیده از زمان نزول قرآن تاکنون، مخالفان اسلام تلاش کرده اند تا با ایجاد تردید در الهی بودن قرآن، آن را ساخته ذهن بشر و برگرفته از منابع پیشین بدانند. قرآن کریم خود نیز به این موضوع اشاره کرده و به اجمال پاسخ مدعیان را داده است. در سده های اخیر با گسترش موج اسلام پژوهی در غرب، فرضیه اقتباس برخی از محتویات قرآن از متون ادیان گذشته نیز یکی از زمینه های فعالیت خاورشناسان قرار گرفت. آنها علاوه بر اتهام اقتباس، گاهی حتی پیامبر(ص) را به انجام خطای تاریخی در اقتباس نیز متهم کردند. بشری بودن قرآن از یک سو و اصالت منابع پیشین از سوی دیگر، عمده پیش فرض های غیر مسلمانان در بررسی های خود در مورد مصادر قرآن است. آنها با روش نقد تاریخی به بررسی مطالبی از قرآن، که عمدتاً تاریخی هستند، پرداخته و تلاش کرده اند تا با یافتن مطالب مشابه در متون مربوط به ادیان گذشته، آنها را منشأ و مصدر قرآن معرفی کنند. این رساله ضمن بیان برخی از مهم ترین ادعاهای خاورشناسان در مورد وام گیری قرآن از ادیان و فرهنگ های گذشته همچون یهودیت، مسیحیت، صابئان، حنفاء، مجوس و فرهنگ جاهلی، به بررسی و نقد ادلّه خاورشناسان پرداخته است. صرف نظر از پیش فرض های خاورشناسان در این بحث، که هیچ کدام مورد قبول مسلمانان نیست، ادعاهای آنها حتی بر پایه مبانی خودشان نیز دچار مشکلات روش شناختی است. کلید واژه ها : مصادر قرآن، منابع قرآن، قرآن و خاورشناسان، شبهات خاورشناسان، قرآن و فرهنگ جاهلی، قرآن و ادیان گذشته، قرآن پژوهی غربیان

کتاب معرفی اجمالی قرآن اثر مایکل کوک ضمن اشاره به مقوله های چون تاریخ قرآن ساختار قرآن و تفسیر قرآن به طور عمده به نقش قرآن در تاریخ مذهبی جهان اسلام پرداخته است. ایشان در این اثر بسیاری از دیدگاه های مطرود از نظر مسلمانان مانند تحریف قرآن، افسانه غرانیق ، تاثیرپذیری قرآن از محیط عصر نزول و وابستگی دین اسلام بر ادیان گذشته را پذیرفته و درصدد توجیه آنها برآمده است. همچنین وی سعی کرده است تا با پرداختن به سه مسئله تفسیری : داستان مسخ عده ای از یهود به دلیل شکستن حرمت روز شنبه، آزادی عقیده در اسلام و قیمومیت مردان بر زنان، مفسران را با چالش هایی جدی روبرو کند. در خلال این اثر اظهارنظرهای مثبت و منصفانه و نکته سنجی های عالمانه نیز راجع به پار ه ای موضوعات دیده می شود. در این پایان نامه ضمن ترجمه متن ، مطالبی از هریک از فصول کتاب مورد ارزیابی و نقد قرار گرفته است. کلیدواژه ها : قرآن پژوهی خاورشناسان ، مایکل کوک ، شبهات قرآنی ، تاریخ قرآن ، چالش های تفسیری

یکی از موضوعات مطرح در زمینه قرآن فلسفه نسخ های قرآنی است. سوال اصلی مطرح در این تحقیق این است که به چه علت نسخ رخ می دهد؟ یکی از خصوصیات شریعت اسلام را می توان سهله و سمحه بودن آن دانست. دین اسلام با عقل و فطرت بشری مطابق است، عقل و فطرت مخالف سختی احکام است. تشریع احکام در اسلام نیز بر این اساس است. نسخ احکام یکی از راه هایی بوده که سبب سهله و سمحه بودن شریعت شده است و سختی های احکامی که مردم وضع کردند از میان برداشته است. در سایر شرایع نیز هدف اصلی انبیاء بازگشت به فطرت و ایجاد تعقل در مردم بوده است، اما با انحرافات و بدعت هایی که بشر در شریعت خود ایجاد می کردند، دین از مسیر حقیقی خود منحرف می شد. بنابر این شریعت های جدید می آمدند و با نسخ بدعت ها و انحرافات دین را به مسیر اصلی خود بازگرداند. همچنین نیازهای مردم طبق زمان و مکان متفاوت می شد. یکی از علل نسخ همین بود که حکمی در یک زمان مناسب و در زمانی دیگر غیر قابل عمل بود. یکی از خصوصیات دیگر شریعت اسلام را می توان انعطاف پذیری احکام آن دانست. یکی از مصادیق انعطاف پذیری نسخ در احکام است که مطابق با شرایط زمان، مکان و تابع عقل و فطرت است و در صورتی که حکمی مخالف با این موارد باشد، آن حکم را می توان غیر قابل عمل دانست. با بررسی هایی که در این پژوهش صورت گرفت، روشن شد تغییر احکام و سنن از سوی قرآن به دو علت بوده است: یکی از میان برداشتن سنت های باطلی که در عصر جاهلی رواج یافته بود و مخالف عقل و فطرت انسان بود. فلسفه دیگر نسخ مطابقت احکام با شرایط و مقتضیات عصری بود. بر این اساس پژوهش در چهار فصل نگارش شده است. در فصل اول به عنوان کلیات به بیان مسأله، پیشینه، سوالات و فرضیات تحقیق پرداخته شده است. در ادامه فصل تعریف اصطلاحاتی را که مرتبط با موضوع است، آورده ایم. از جمله آن تعریف نسخ، انواع نسخ، رابطه احکام از جمله احکام حکومتی، احکام اولیه، ثانویه، ثابت و متغیر با نسخ است. در نهایت به بیان فلسفه نسخ پرداخته ایم. در فصل دوم بر اساس فلسفه های نسخ، ابتدا به بررسی فلسفه نسخ سنت های باطلی می پردازیم که در عصر جاهلی وجود داشت و توسط اسلام نسخ گردید. در این فصل روشن گردید که هدف اسلام از نسخ از میان برداشتن این سنت های باطل و بازگرداندن مردم به اصل فطرت خود بوده است. با توجه به فلسفه دیگر نسخ فصل سوم را به بررسی مواردی پرداختیم که با شرایط و متضیات عصر ناسازگار بودند و ضرورت تغییر آن ها وجود داشت. همچنین به علت این که نسخ های قرآنی اعم از درون دینی و میان دینی است، در فصل چهارم به این موضوع پرداختیم. در ابتدا فلسفه نسخ میان دینی را بیان کردیم و سپس مقارنه ای میان فلسفه نسخ میان دینی و درون دینی انجام گردید. با بررسی نسخ میان دینی و درون دینی روشن می شود که تفاوتی میان فلسفه نسخ آن دو وجود ندارد و هر دو یکی است. اگرچه در مطاوی کتب علوم قرآن و تفسیر و نیز کتب اصول فقه و فقه به طور گذرا از فلسفه نسخ به طور کلی یا نسخ های قرآنی سخن رفته است؛ اما هرگز به طور مفصّل و مستقل هیچ اثری به چشم نمی خورد. بنابر این هدف از این پژوهش این بود که با مراجعه به کتب علوم قرآنی و اصول فقه و تفاسیر این مبحث به طور گسترده بررسی شود.

تشکیل دولت توسط پیامبراکرم(ص) و برخی دیگر از پیامبران الهی، موضوعی است که علاوه بر مستندات قرآنی، مبتنی بر واقعیت های تاریخی نیز هست. به نظر می رسد که حاکمیت سیاسی، فلسفه عملی وحی و نبوت است، چرا که اجرایی شدن بخشی از وحی نظیر آیات الاحکام سیاسی، اقتصادی، قضایی و اجتماعی بدون برخورداری از حکومت و حاکمیت سیاسی امکان پذیر نباشد. با این حال، برخی از روشنفکران در تلاشند تا اثبات کنند که حاکمیت سیاسی از اهداف اصلی پیامبران نبوده و آنچه که در تاریخ پیامبران به نام حاکمیت سیاسی مشاهده می شود امری عَرَضی و حاشیه ای است. این پژوهش در پی آن است تا نادرستی این نظریه را به اثبات برساند. این پژوهش نشان می دهد که تشکیل حکومت و اعمال حاکمیت سیاسی، جزئی از وظایف پیامبران بوده است. بنابراین مشروعیت حکومت پیامبران امری الهی است و بیعت مردم با پیامبر، باعث کارآمدی حکومت می شود و نه آن که حکومت مشروعیتش را از بیعت مردم بگیرد. همچنین این پژوهش نشان داده است که با الگوبرداری از اصول حاکم بر حکومت پیامبران نظیر نفی و اکراه و زور در دین، تبیین راه رشد و غیّ، تأکید بر عدالت اجتماعی و رعایت مصلحت و حکمت، امروز نیز می توان حکومتی همگام با مقتضیات دنیای جدید تشکیل داد که توانایی ادامه ی حیات متمدنانه را بر دو پایه ی عقل و شرع استوار و آشکار سازد. کلید واژه ها: تاریخ سیاسی پیامبران، حاکمیت سیاسی، بیعت، حکومت دینی، دولت نبوی، تاریخ سیاسی دین.

در اندیشه های فلسفی، کلامی، اسلامی، مسیحی و یهودی همواره پی جویی از پیوند عقل و ایمان جزء دل مشغولی های اساسی آنان بوده است، آیا ایمان امری خردپذیر است، یا مسأله ای خردگریز و برخاسته از اراده فردی. پژوهش حاضر در پی بررسی این موضوع در اندیشه دو دانشمند بزرگ اسلامی، صدرالمتألهین، بنیانگذار حکمت متعالیه و میرزا مهدی اصفهانی، موسس مکتب تفکیک است. اندیشه ی فلسفی صدرایی با تفکر تفکیکی میرزا در مورد عقل و ایمان و پیوند بین آن دو تفاوت زیادی دارد. ملاصدرا ایمان را بر عقل استوار دانسته و آن را باور قلبی می داند و عمل از ارکان آن به شمار می آید. عقل در نظر ملاصدرا قوّه ی تحلیل گر است که از مراتب و شئونات نفس می باشد و گستره ی آن از عقل هیولانی تا عقل مستفاد است. در حالی که عقل از منظر میرزا مهدی اصفهانی موجودی نوری است. «ظاهرٌ بنفسه و مظهِرٌ لغیره، معصومٌ بالذّات و مستقلٌ بالذّات» است که از سوی خداوند افاضه می شود. عقل از نگاه میرزا مهدی تنها حقیقتی روشنگر است نه تحلیل گر و از مراتب نفس انسانی نیست و با تأمل در مبانی و عقاید وی داوری درباره جدایی عقل و ایمان از نظر موسس مکتب تفکیک امری دشوار نیست. این پژوهش ابتدا به توصیف دیدگاه های این دو اندیشمند بزرگ درباره ی عقل، ایمان و پیوند بین آن دو در فصول جداگانه ای می پردازد. سپس با مقایسه ی دیدگاه های این دو متفکر سعی می شود شباهت ها و تفاوت های میان آن دو را روشن کند. و در خاتمه با عنوان تأملاتی در آراء ملاصدرا و میرزا مهدی پاره ای از نقدهایی که به دیدگاه این دو اندیشمند در موضوع مورد نظر این تحقیق وارد شده است مورد بحث و تحلیل قرار می گیرد. کلید واژه ها: صدرالمتألهین، میرزا مهدی اصفهانی، عقل، محدودیت قلمرو عقل، ایمان.

چکیده : دست یابی به دیدگاه های علوم قرآنی علما از اهمیت فراوانی برخوردار است .علت آن نیز در مقدمه بودن آن برای علم تفسیر بوده که عدم شناخت آن سبب لغزش مفسر می باشد. در این پایان نامه، دیدگاه های علوم قرآنی سید عبدالاعلی سبزواری در تفسیر مواهب الرحمن، مورد بررسی قرار گرفته است . از آنجا که بسیاری از مجلدات مواهب الرحمن چاپ نگردیده روشن است که تکمیل دیدگاه های سبزواری نیز در گرو چاپ مجلدات باقی مانده می باشد. سبزواری به دنبال نگارش تفسیری روان و آسان به اظهار دیدگاه های علوم قرآنی سهل الفهم خویش پرداخته که آنچه از غور و بررسی مجلدات چاپ شده به دست می آید؛ آن است که وی در برخی موضوعات، هم عقیده گروهی از علما گردیده و اگر در بخشی نیز مخالف دیگران به اظهار نظر پرداخته باشد؛ با استناد به شواهد نقلی و گاه عقلی ،مطا بق با فهم عرف ، رأی خود را ابراز نموده است. سبزواری در بیان وحی و حقیقت وحی، آن را از اسراری دانسته که فقط خدا، فرشته وحی و پیامبر از آن آگاهند. از نظر ایشان شب قدر، زمان نزول دفعی قرآن بوده و نزول تدریجی آن نیز در زمان ومکان های مختلف صورت گرفته است. وی همان گونه که تعدد نزول را پذیرفته از تعدد عروج نیز سخن رانده، سید سبزواری هدف از تعدد نزول را تکریم قرآن، پیامبر و گرامیداشت بنی آدم عنوان نموده است. محقق فقید از محکم و متشابه نیز به عنوان امور فطری یاد نموده و ملاک تشخیص آن را عرف عادی می داند. ایشان همچنین تحدی قرآن در تمام جهات را بیانگر کمال واعجاز آن دانسته است. سبزواری ضمن پذیرش نسخ، هدف منکران آن را عدم قبول شرایع آسمانی عنوان می نماید. وی معنای صحیح آیات را در قراءت عاصم یافته است.. سبزواری در مباحث علوم قرآن صاحب نظر بوده و به اظهار عقیده پرداخته است. البته ایشان اجتهاد خویش را مستند به منابع چهارگانه کتاب، سنت، عقل و اجماع نموده، که بیشتر از سنت و روایات بهره جسته است.

چکیده : دست یابی به دیدگاه های علوم قرآنی علما از اهمیت فراوانی برخوردار است .علت آن نیز در مقدمه بودن آن برای علم تفسیر بوده که عدم شناخت آن سبب لغزش مفسر می باشد. در این پایان نامه، دیدگاه های علوم قرآنی سید عبدالاعلی سبزواری در تفسیر مواهب الرحمن، مورد بررسی قرار گرفته است . از آنجا که بسیاری از مجلدات مواهب الرحمن چاپ نگردیده روشن است که تکمیل دیدگاه های سبزواری نیز در گرو چاپ مجلدات باقی مانده می باشد. سبزواری به دنبال نگارش تفسیری روان و آسان به اظهار دیدگاه های علوم قرآنی سهل الفهم خویش پرداخته که آنچه از غور و بررسی مجلدات چاپ شده به دست می آید؛ آن است که وی در برخی موضوعات، هم عقیده گروهی از علما گردیده و اگر در بخشی نیز مخالف دیگران به اظهار نظر پرداخته باشد؛ با استناد به شواهد نقلی و گاه عقلی ،مطا بق با فهم عرف ، رأی خود را ابراز نموده است. سبزواری وحی و حقیقت آن را از اسراری دانسته که فقط خدا، فرشته وحی و پیامبر از آن آگاهند. از نظر ایشان شب قدر زمان نزول دفعی قرآن بوده و نزول تدریجی آن در زمان ومکان های مختلف صورت گرفته است. وی همان گونه که تعدد نزول را پذیرفته از تعدد عروج نیز سخن رانده، سید هدف از تعدد نزول را تکریم قرآن، پیامبر و گرامیداشت بنی آدم عنوان نموده است. محقق فقید از محکم و متشابه به عنوان امور فطری یاد نموده و ملاک تشخیص آن را عرف عادی می داند. ایشان همچنین تحدی قرآن در تمام جهات را بیانگر کمال واعجاز آن دانسته است. سبزواری ضمن پذیرش نسخ، هدف منکران آن را عدم قبول شرایع آسمانی عنوان می نماید. وی معنای صحیح آیات را در قراءت عاصم یافته است.. سبزواری در مباحث علوم قرآن صاحب نظر بوده و به اظهار عقیده پرداخته است. البته ایشان اجتهاد خویش را مستند به منابع چهارگانه کتاب، سنت، عقل و اجماع نموده، که بیشتر از سنت و روایات بهره جسته است.

مسلمانان، مسیحیان و یهودیان همگی در این که تورات نام کتابی وحیانی است که خدا بر حضرت موسی7 وحی کرده است اتفاق نظر دارند. اما در مورد این که انجیل به مجموعه وحی های نازل شده بر حضرت عیسی7 گفته می شود، بین مسلمانان و مسیحیان اختلاف نظر اساسی وجود دارد. قرآن کریم بارها انجیل را در ردیف تورات و قرآن آورده و این بدان معناست که شأن انجیل در دین مسیحیت همان شأن قرآن در اسلام و تورات در یهودیت است. اما مسیحیان از اساس منکر آن هستند که عیسی هم چون یک پیامبر، کتابی به نام انجیل داشته است. آن ها معتقدند که گناه اولیه آدم باعث سلب حیات جاوید از آدم و بنی آدم شد. بر این اساس، «انجیل» از دیدگاه الهیدانان مسیحی، مژده به بازگشت حیات جاوید به انسان است که از طریق تجسّد، تصلیب و رستاخیز عیسی مسیح و ایمان بدان حاصل شده است. این پایان نامه در صدد اثبات این مطلب است که آن چه امروزه در میان مسیحیان به انجیل نامبردار است امری کاملاً الهیاتی است و به عکس، انجیل مطابق با اصطلاح قرآن با متون اولیه مسیحیان سازگاری بیشتری دارد. این امر با تحلیل آیات عهد جدید که این اصطلاح در آن به کار رفته به اثبات رسیده است. کلید واژه ها: انجیل قرآنی، انجیل مسیحی، اناجیل اربعه، عهد جدید و انجیل، مفسران و انجیل

بسیاری از عالمان اسلامی، روایت جمع و تدوین قرآن در زمان ابوبکر و تکمیل آن در زمان عثمان را پذیرفته بودند؛ آن گونه که می توان گفت این نظر قرن ها بی رقیب و به عنوان دیدگاه حاکم و مقبول رواج داشته است. غربیان نیز در ارائه ی تصویری کامل از موضوع جمع قرآن هم رأی نبوده اند. برخی چون جان برتن، با رد تمام روایات جمع ابوبکر و عثمان به دلیل اعتقاد به جعل آنها توسط اصولیان در دوران متأخر، معتقد به جمع قرآن در زمان پیامبر(صلی الله علیه و آله) است. نولدکه-شوالی نیز خطر تاریخ گذاری این دسته از روایات را بر خود هموار نساختند، اما ادعا کردند که روایات جمع ابوبکر دیرتر از روایات تدوین رسمی قرآن به دست عثمان و در دوران عباسیان شکل گرفته اند. هرچند هارالد موتسکی ادعا می کند که نولدکه پیش از بازنگاری کتاب تاریخ قرآن خود توسط فردریش شوالی، روایات جمع ابوبکر را پذیرفته بود و بعدها شوالی در بازنگاری تاریخ قرآن، این روایات را رد و روایات جمع عثمان را پذیرفت. خاورشناسانی چون جان ونزبرو و آلفونس مینگانا نیز که معتقد به جعل روایات در دوره های متأخر هستند، تاریخ جمع قرآن را بسیار متأخرتر از عهد عثمان می دانند و حتی تثبیت نهایی آن را در اواخر قرن دوم هجری تصویر کرده اند. هارالد موتسکی، خاورشناس معاصر، به کمک ابزارهای روش شناختی جدید در تحلیل اِسنادی روایات تاریخی، این دیدگاه ها را در مقابل دیدگاه رایج اسلامی محک می زند. نتیجه گیری نهایی وی این است که هرچند باید به وجود جعل و تحریف در برخی روایات جمع قرآن اذعان کرد، اما باید پذیرفت که اخبار و گزارش های مسلمانان نسبت به آن زمانی که محققان غربی تاکنون فرض کرده اند، بسیار قدیمی تر و به زمان وقایع ادّعا شده نزدیک ترند. در مقابل، دیدگاه های غربی که ادّعا می کنند گزارش های موجّه تر و از نظر تاریخی، معتبرتر به جای روایات اسلامی ارائه داده اند، مسلماً از آن چه وانمود می کنند، بسیار فاصله دارند.

موضوع پایان نامۀ حاضر، بررسی جامع حدیث کسا -که یکی از مدارک مهم برای اثبات امامت و ولایت اهل بیت: به شمار می رود- و هم چنین اعتبارسنجی متن خاصّی از آن است که در میان شیعیان رواج دارد. این حدیث به طور کلّی نزول آیۀ تطهیر را گزارش می‏دهد و طیّ آن مصداق های خاصّ واژۀ اهل البیت را معرّفی می کند. گر چه اصل این حدیث مورد اتّفاق دانشمندان مکتب اهل بیت: و تأیید جمع بسیاری از دانشوران مکتب خلفا است، امّا از دیرباز و در عصر حاضر شبهاتی دربارۀ دلالت این حدیث و اعتبار متن خاصّ آن مطرح شده است. پایان نامۀ حاضر بر آن است که به شبهات مطرح شده پاسخ هایی مقبول ارائه دهد و برای اعتبار متن خاصّ حدیث دلایلی علمی به دست دهد، با این رهیافت که: • متن خاص این حدیث از نظر صدور معتبر است. • متن رایج حدیث کسا هیچ گونه مخالفتی با قرآن و اعتقادات مسلّم شیعی ندارد و بخش بخش آن از نظر محتوایی و گاهی لفظی در احادیث معتبر دیگر آمده است. • تسامح در ادلّۀ سنن و تجویز نقل به معنا راه را برای پذیرش این حدیث و امثال آن آسان کرده است و دلیلی فراگیر برای ردّ آن باقی نمی‏ماند.

موضوع رساله حاضر سیره حکومتی پیامبر اسلام? درمواجهه با اهل کتاب وبه طور عمده یهودیان ونصرانیان است. پس از بیان مسأله، ضرورت وپیشینه تحقیق؛ به تعریف لغوی واصطلاحی واژگان مرتبط شده است . دربرخورد با کفار غیر حربی?اهل ذمّه? رفتار وتعاملی بر اساس آیات «انک لعلی خلق عظیم» و«رحمه للعالمین» به کار رفته وآیات وروایات مرتبط بررسی شده است. از سوی دیگر دربرخورد با کفار حربی که با مسلمین سر جنگ دارند، برای اجرای عدالت بر اساس «اشداء علی الکفار»رفتار شده وبرای شناخت بیشتر جرمهای آنان، آیات وروایات مرتبط بررسی شده است. درگام بعد به پراکندگی اهل کتاب درجهان پیش از اسلام پرداخته وسپس پیشینه جغرافیایی وتاریخی آنان به ویژه علل مهاجرت اهل کتاب به حجاز، اتحاد واختلافات آنان با یکدیگر را، مورد بررسی قرار داده است. سپس به بیان وبررسی معاهدات وپیمانهای رسول خدا ? با اهل کتاب می¬پردازد. ودربرخی موارد به پیمان شکنی آنان پرداخته وکیفیت برخورد آن حضرت?ص? با آنان را بیان می¬کند. درپی این بحث اهداف، آثار ونتایج این قراردادها، مورد بررسی قرار می¬گیرد.آنگاه سیره قضایی رسول خدا ?، جایگاه قضایی وحقوق شهر وندی اهل کتاب درجامعه مسلمین، قضاوت پیامبر? بر مبنای عدل وداد دراختلافات آنان، واگذاری قضاوت به دیگران ویا خود آنان را تبیین نموده است. علاوه بر این، موضوعاتی همچون : چگونگی روابط اقتصادی رسول الله? با اهل کتاب؛ دادن هدیه وقرض، معامله وتجارت آزاد اهل کتاب ذمّی با مسلمین، کیفیت وکمیت دریافت جزیه وخراج از آنان؛ چگونگی تعامل آن حضرت? با اهل کتاب حربی، زنان، فرزندان، منازل، مزارع واموال آنان؛ توجّه خاص به سیره نظامی رسول خدا?، اصول سیاست خارجی آن حضرت? با اهل کتاب؛ از اهم مطالب این رساله است.

خدامحوری از ویژگی¬های قرآن کریم است تا آنجا که اسماء، صفات و افعال خدای متعال به طور چشمگیری در سوره های قرآن منعکس شده است.این پایان نامه باروشی جدید به بررسی تجلی اسماء وصفات وافعال الهی در سوره¬های قرآن پرداخته است؛ و هدف از آن این است تا اوّلاً نشان دهد که هر یک از سوره¬ها به چه وجه یا وجوهی از ذات الهی را متجلی ساخته اند و ثانیاً رابطه آنها با موضوع یا موضوعات سوره به چه صورت است. قرآن مجید 114 سوره دارد که براساس ترتیب نزول، 86 سوره ی آن مکی و28سوره ی آن مدنی است.از بررسی سوره¬های مکی ومدنی چنین حاصل می شود که سوره¬های مکی با اینکه تعداد بیشتری از سوره¬ها را دربرگرفته اما نام جلاله "الله" در این سوره¬ها کمتر از سوره¬های مدنی بکار رفته است، در عوض نام "رب" و "اله" دراین سوره¬ها بیشتر آمده است. در بقیه موارد، یعنی تعداد صفات وضمایر وافعال، سوره¬های مکی آمار بیشتری ازسوره¬های مدنی دارد وتنها فعل¬های نهی هستند که در هر دوگروه بطور یکسان بکاررفته است . در این میان سوره ای که ارتباطی بین صفات وموضوعات آن وجود نداشته باشد دیده نشد حتی سوره¬هایی که صفاتی در آنها نبوده، موضوعات سوره باصفت رحمن ورحیم ابتدای سوره مرتبط است. در این پژوهش درهرسوره یک یا دو صفت به عنوان نمونه به همراه اقوالی ازمفسران انتخاب شده است تا نشان دهنده ارتباط بین صفات وموضوعات بکاررفته در سوره باشند.

در این رساله، قرائت های مختلف تفسیرپژوهان از تفسیر تطبیقی نقد و تحلیل میشوند. این نقد از لحاظ چیستی، مبانی و روش تفسیر تطبیقی است. ضرورت این تحلیل و نقد در شناخت بنیانهای معرفتی و ارکان هرمونتیکی تفسیر تطبیقی است؛ زیرا مطالعات تبیقی همانطور که در حوزه های مختلف گسترش یافته است، در تفسیر هم مورد اقبلا واقع شده است و این مطالعات بدون برخورداری از پشتوانه های معرفتی و روش شناختی مفید و مثمر ثمر نخواهد بود.

در این پایان نامه تحلیلی پیرامون شریعت سهله و سمحه صورت گرفته است . در این رابطه این سوالات مطرح است : مراد از سهله و سمحه بودن دین چیست ؟ تساهل و تسامح یعنی چه؟ آیا لازمه سهله و سمحه بود دین، تساهل و تسامح در دین است ؟ در صورتی که سهله و سمحه بودن مستلزم تساهل و تسامح نباشد آیا تساهل و تسامح در دین وجود دارد؟ تسامح و تساهل بر چه ادله ای مبتنی است ؟ در صورتی که اصل تسامح و تساهل مورد تایید دین باشد، قلمرو آن کدام است ؟ برای پاسخ به این سوالات ، علاوه بر بررسی واژه ها، آیات و روایاتی که به نوعی مسایل فوق را بیان می کند بررسی شده است و نظرات مفسرین نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . بطور کلی می توان چنین نتیجه گرفت "سهله و سمحه" و "تساهل و تسامح" از اصول اسلامی است و قرن ها در جامعه اسلامی رواج داشته و بعدها به فرهنگ ها و جامعه های دیگر راه یافته است . همزیستی مسالمت آمیز همراه با صلح و دوستی جزو شعار و هدف اسلام بوده و لازمه عدالت اجتماعی است این امر با ادله شرعی و عقلی قابل اثبات است . قرآن و اسلام بر مسایلی از قبیل، "اختیار و حق انتخاب "، "استدلال و برهان" و "جدال احسن" تاثیر دارد. عملی شدن این اصول، نتایجی همچون، تکثر در شناخت حقیقت ، مبنا بودن عقلانیت و ادب در گفتگو را در پی دارد و ما را به مدارا و تساهل در امور می رساند.

موضوع پایان نامه، بررسی نظرات استاد شهید مطهری است که در دو بخش علوم قرآن و تفسیر نگارش یافته است . بخش اول شامل مطالبی است که استاد در مورد علوم قرآن به طور پراکنده در آثار خویش آورده اند. بخش دوم که مربوط به تفسیر است مشتمل بر سه قسمت است . قسمت اول در ارتباط با بررسی علم تفسیر ، معرفی کتب تفسیری معروف شیعه و سنی و اشاراتی به تفاسیر انحرافی از صوفیه و باطنیه است . قسمت دوم در مورد بررسی روش تفسیری استاد شهید مطهری است . قسمت سوم که قسمت اصلی است بررسی آیاتی است که استاد مطهری در آثار خود به طور پراکنده به تفسیر آنها پرداخته اند.

در این پایان نامه موضوع "دعا در قرآن" از دو جهت مورد بررسی قرار گرفته است : 1) دعا به معنای مصدری 2) دعا به معنای اسمی. مراد از "دعا" به معنای مصدری، معناشناسی دعا در قرآن کریم است . در این قسمت سعی شده با استناد به قول لغت پژوهان و نیز موارد کاربرد واژه دعا و دیگر واژگان هم خانواده آن در قرآن کریم، مفهوم صحیح دعا از دیدگاه قرآن ارائه شود. سئوالی که در این بخش مطرح است این است که حقیقت دعا چیست ؟ آیا دعا، خواندن است یا خواستن؟ به عبارت دیگر آیا دعا با سئوال متفاوت است ؟ جوابی که ارائه شده است که دعا گرچه در مفهوم به معنای خواندن است ولی هر خواندنی مستلزم خواستن است . پس اگر کسی خدا را می خواند، خواسته ای دارد که او را می خواند. بنابراین گرچه مدلول مطابقی دعا، خواندن است .اما خواستن نیز جزو مدلول التزامی آن است لذا خداوند در مقام بازداشتن انسان از خواندن دیگران می فرماید: "والذین تدعون من دونه مایملکون من قطمیر. ان تدعوهم لایسمعوا دعاءکم و لوسمعوا مااستجابوا لکم. و کسانی را که بجز او می خوانید، مالک پوست هسته خرمایی (هم) نیستند. اگر آنها را بخوانید، دعای شما را نمی شنوند و اگر (فرضا) بشنوند اجابتتان نمی کنند." (فاطر، 14-13) و در ادامه فرمود: "یایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید. ای مردم، شما به خدا نیازمندید و خداست که بی نیاز ستوده است ." (فاطر، 15). نتیجه آنکه می توان گفت علت فاعلی دعا، فقر ذاتی انسان است و علت غایی آن، غنی شدن و گرفتن حاجات است و علل صوری و مادی آن، سئوال و ندا و خواندن با حال تضرع و ابتهال و تبتل است . از بررسی آیات قرآن بدست می آید که "دعا" و "عبادت " درعین تعدد مفهومی، وحدت مصداقی دارند، خواندن غیرخدا مستلزم خارج شدن از مرز عبودیت حق تعالی و وارد شدن به محدوده شرک است . در این قسمت مرز بین توسل و خواندن اولیای خدا و شرک به خدا روشن شده است . خواندن هر چیز و هر کسی که خداوند آن را واسطه فیض خود قرار نداده باشد و به تعبیر قرآن کریم "ما انزل الله بها من سلطن. و خدا دلیلی بر (حقانیت) آنها نازل نکرده است ." (یوسف ، 40) شرک است . مراد از دعا به معنای اسمی، بررسی مضامین دعاهایی است که در قرآن کریم از زبان انبیاء و اولیاء و ملائکه و مومنان و... بیان شده است . سه چیز محور درخواستهای دعا کنندگان در دعاهای قرآنی است : 1) استغفار و طلب آمرزش . مضمون بیشتر دعاهای قرآنی را طلب آمرزش تشکیل می دهد. از آنجا که گناه مانع قرب است ، قبل از هر درخواستی باید از خدا طلب مغفرت کرد و در روایات هم آمده است که "خیرالدعاء الاستغفار". 2) طلب هدایت و راه یابی به صراط مستقیم. 3) درخواست نعمت . علم و دانش ، صبر و پیروزی و فرزند صالح از جمله درخواستهای انبیاء و اولیاء در دعاهای خود است .

در این چکیده دیدگاه قرآن و عهدین درباره حضرت یعقوب مطرح شده است . عهدین در طول تاریخ همواره با حوادث و وقایعی روبرو بوده که با بررسی سند و سیر تاریخی آنها به صراحت می توان به حق و باطل بودن آنها پی برد. اما قرآن برای همیشه توانسته قداست خویش را حفظ کند. حضرت یعقوب در قرآن کریم با خصوصیات ویژه ای که نشان دهنده شخصیت ملکوتی حضرت در احراز مقام نبوت است ، توصیف شده است : از بندگان مخلص و اخیار، دارای ثنای نیکو، بلند مرتبه و در بر پاداشتن احکام الهی و هدایت مردم توانا و مبرا از یهودیت و نصرانیت که همه این صفات بیانگر مقام عصمت حضرت یعقوب می باشد، اما تورات منزلت والای او را از یک شخص عادی هم پست تر جلوه داده است . قرآن درباره اینکه یعقوب علیه السلام چه چیزی را بر خود حرام کرده و علت آن چه بوده، توضیحی نداده است و تورات هم در این باره بیانی ندارد، تنها محرمات بنی اسرائیل را بر شمرده که با بیان قرآن تفاوت دارد. حضرت یعقوب دارای همسران متعددی بوده است و دو خواهر را در یک زمان به نکاح خویش در آورد و هنگام مرگ از فرزندانش بقای توحید را پیمان گرفت و از آنان، تنها حضرت یوسف به پیامبری رسید. حضرت یعقوب با تعیلیم الهی توانست از آینده درخشان او خبر دهد که خداوند او را برخواهد گزید. او سالها در فراق فرزند دلبندش بسر برد و در اثر آن دیدگانش را از دست داد. ولی با صبر و توکل توانست از امتحان الهی سربلند بیرون آید و به کمک همان چیزی که سبب کوری او شده بود بینایی خویش را بدست آورد و از خداوند برای فرزندانش طلب مغفرت نمود و خداوند به خاطر صبر و توکل بی نظیرش بار دیگر او و فرزندانش را جمع کرد. مراد از اسباطی که به آنها وحی شده فرزندان با واسطه حضرت یعقوب می باشد. تورات به برخی از این مطالب اشاره دارد و گاه نسبت های ناروایی به حضرت یعقوب داده است .

موضوع این تحقیق، تفسیر ابوعلی جبائی است . محمدبن عبدالوهاب بن سلام بن خالدبن حمزه، ابوعلی جبائی (303-235 ه) از پیشوایان مکتب معتزله به شمار می رود. وی پس از مرگ ابویوسف ، یعقوب الشحام البصری، در راس معتزله قرار گرفت . ابوالحسن اشعری، رئیس مکتب اشاعره از جمله شاگردان وی بوده، که پس از مدتی از وی و مکتب اعتزال دوری گزیده است . جبائی صاحب کتب و نوشته هایی بوده که از جمله آنها "تفسیرالقرآن" است . گفته اند که تفسیر وی در ده مجلد بوده است ولی این تفسیر به صورت یک مجموعه در دست نیست بلکه آرای تفسیری وی به صورت پراکنده در تفاسیر دیگر یافت می شود. در این تحقیق، آرای تفسیری جبائی از کتب تفسیر زیر جمع آوری شده است . -1 التبیان فی تفسیر القرآن از شیخ طوسی -2 مجمع البیان فی تفسیر القرآن از طبرسی -3 التفسیر الکبیر از فخر رازی -4 الکشاف از زمخشری -5 فتح القدیر از محمدعلی محمد شوکانی، علاوه بر جمع آوری تفسیر جبائی، در فصل اول به اختصار از جبائی و مکتب فکری او سخن به میان آمده و نیز به بیان برخی آرای کلامی و فقهی وی پرداخته شده است .

از آنجا که قرآن کریم برای هدایت جهانیان فرستاده شده و حاوی تمام مسائل اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و علمی است ، معارف گرانستگ این کتاب مقدس به دوره ای خاص از زندگی بشریت اختصاص ندارد بلکه این بیانات تعمیم دارد و آیات آن بر مصادیق، افراد و حوادث هر زمان قابل تطبیق است . از این رو ائمه اطهار (ع) به منظور محسوس کردن آیات و مفاهیم قرآن، برخی از آیات را بر پیامبر (ص) و اهل بیت و مخالفانشان منطبق ساخته اند. این پایان نامه عهده دار جمع آوری و تحلیل و بررسی این روایات است . که شامل سه فصل است . در فصل اول به شرح و توضیح جری و تطبیق و جایگاه آن در تفسیر قرآن پرداخته شده است و بیان شده که جری و تطبیق سیری تاویلی دارد. در فصل دوم، روایات تطبیق به ترتیب آورده شده اند. این روایات از تفاسیر روایی شیعه نظیر تفسیر قمی، تفسیر عیاشی، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، تفسیر فرات کوفی، تفسیر نورالثقلین، البرهان فی تفسیرالقرآن، جمع آوری شده اند. در فصل سوم، تحلیل و نقد و بررسی روایات از نظر متن و سند، پیگیری شده است . در بررسی سندی احادیث بیان شده که منابع اولیه این روایات ، اغلب کتبی هستند که چندان معتبر به نظر نمی رسند و یا اینکه تفاسیر رایج مقطوع الاسناد هستند. علاوه بر این حضور غلات و جاعلان حدیث در اسناد این روایات نمایان است . در تحلیلی که پیرامون متن این روایات ارائه شد به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از این تاویلات با ظاهر قرآن مغایرت دارد و در یک راستا نیستند. البته در کنار این تاویلات ناصحیح، تطبیقات صحیح فراوانی از ناحیه امامان (ع) نقل شده است که به برخی از آنها اشاره شده است .

این رساله تحت عنوان ادب در گفتار و رفتار امام علی ( ع ) بر آنست که دیدگاه ایشان را در این زمینه بیان نماید. این رساله شامل سه فصل به شرح ذیل است : فصل اول کلیات : این فصل شامل موارد ذیل است : بیان مساله ، پیشینه تحقیق ، اهیمت موضوع ، روش تحقیق ، تعریف موضوع تحقیق ، معنای اصطلاحی ادب در روایات ، کاربرد ادب در روایات ، ادب در قرآن . فصل دوم : روایات امام علی ( ع ) در باره ادب و آداب است . فصل سوم : تجزیه و تحلیل روایات : این فصل شامل نه بخش است که در باره ارزش و اهمیت ادب و رابطه اخلاق و ادب و رابطه عقل و ادب ، انواع ادب ، شیوه های تربیتی و تادیبی و پرهیز ازآداب زشت و ادب در رفتار امام علی (ع) بحث می کند.

این پایان نامه تحت عنوان (جایگاه انسان در نهج البلاغه ) برآنست که دیدگاه نهج البلاغه در باره انسان را تبیین نماید و به دو سئوال اساسی پاسخ دهد: 1 - انسان چگونه موجودی است . 2 - انسان چگونه باید شد. برای یافتن پاسخ به سوالات مذکور ، به سخنان امیر مومنان علی (ع) در نهج البلاغه و بعضا منابع دیگر مراجعه نموده و سعی شده است در اغلب موارد از آیات قرآنی نیز استفاده شود. همچنین از نظرات شارحین نهج البلاغه و مفسیرین قرآن استفاده شده و در برخی موارد ، این نظرات مورد نقد و بررسی قرار گرفته است . این پایان نامه شامل چهار فصل به شرح ذیل است : فصل اول ، کلیات : این فصل شامل بیان مساله و تاریخچه بحث ، اهمیت موضوع و روش تحقیق می باشد، و نیز توضیحات ضروری در باره نهج البلاغه و مولف آن و ویژگیهای بلاغی نهج البلاغه و نیز انسان شناسی امام علی (ع) و معنا شناسی واژه های مربوط به انسان ، در این فصل آمده است . فصل دوم ، شان و منزلت انسان : این فصل شامل سه بخش است که بخش اول در بردارنده خلقت انسان و امتیازات خدادادی او می باشد و در بخش دوم مقایسه ای بین انسان و سایر موجودات صورت گرفته است و در بخش سوم ، رابطه انسان با دنیا تبیین شده است . فصل سوم ، ویژگیهای انسان : این فصل دارای دو بخش است که بخش اول به ویژگیهای ذاتی و بخش دوم به ویژگیهای عرضی انسان پرداخته است . فصل چهارم ، انسان کامل : در این فصل ویژگیهای انسان کامل و عوامل کسب کمال مورد بحث و بررسی قرار گرفته است .

عنوان این پایان نامه حدیث و حدیث شناسی در آثار شهید مطهری است . این تحقیق مشتمل بر شش فصل می باشد، فصل اول مربوط به واژه شناسی حدیث ، شرط راوی حدیث و جرح راوی می باشد و همچنین در این فصل تعاریف شهید مطهری از چند اصطلاح حدیثی را نیز آورده ایم. در فصل دوم مطالبی پیرامون تاریخ حدیث ، مهمترین کتب حدیثی سنی ، شیعی ، نقش ایرانیان در تاریخ حدیث ، جعل حدیث و اخباریون از نظر استاد را نقل کرده ایم. فصل سوم در باره فقه الحدیث است و در آن نمونه هایی از احادیث بررسی شده توسط شهید مطهری را نیز ذکر کرده ایم. در فصل چهارم روشهای شرح حدیث توسط استاد را برشمرده ایم و نمونه هایی را برای این روشها از آثار ایشان ذکر کرده ایم. فصل پنجم مربوط به کاربرد حدیث توسط استاد در مباحث عقیدتی ، فقهی ، اخلاقی و تفسیر قرآن می باشد. در فصل ششم بیانات استاد در باره نقش حدیث در پیشرفت فلسفه ، نظر اهل حدیث در باره مباحث فلسفی و عقلی ، و پاسخ حکمای الهی به آنها آمده است ، و پس از این مطالب سخنان استاد ، پیرامون اندیشه های کلامی و فلسفی حضرت علی (ع) را آورده ایم و سپس نمونه هایی از حدیث در مباحث فلسفی ایشان را نیز ذکر کرده ایم.

برجسته ترین وجه اعجاز کلام الهی ، جنبه فصاحت و بلاغت فوق العاده آن است . واژه گزینی آن شگفت انگیز است و ظرافت های بیشمار آن بسی عجیب. در همین راستا از دیرباز مبحث ترادف وعدم ترادف در قرآن که در ارتباطی تنگاتنگ با الفاظ زیبای قرآن قرار دارد ، بیان و بنیان و اندیشه متفکران عرصه علوم قرآن را به تکاپو واداشته است تا بدانجا که نظرات مختلفی را در این خصوص ابراز کرده اند. اما حق آنست که هیچ یک از واژه های به ظاهر مترادف نمی تواند جای دیگری را بگیرد و این حقیقتی است که اعراب خالص و برخوردار از فصاحت و بلاغتی که قرآن در میان آنها نازل شده بود خوب درک کرده بودند. این پایان نامه برای روشن ساختن این حقیقت که ترادف در قرآن وجود ندارد، مشتمل بر فصلهای زیر است: فصل اول، در بردارنده کلیاتی مشتمل بر بیان مسئله ، توضیح اصطلاحات ، پیشینه تحقیق و ... است . فصل دوم ، شامل مباحث نظری پیرامون فروق لغات و موافقان ومخالفان در این باره می باشد. فصل سوم ، ده نمونه از واژگان به ظاهر مترادف را مورد بررسی قرار داده و فروق آنها را در این فصل آشکار کرده است.

این پایان نامه شامل ترجمه جز 30 قرآن کریم از تفسیر صافی مرحوم مولی محسن فیض کاشانی است.تفسیر صافی یکی از تفاسیر روایی شیعه می باشد و روایات اهل بیت علیهم السلام را که در تفسیر آیات قرآن در کتب مختلف روایی یا تفسیری آمده است جمع آوری و در ذیل آیات آورده است. مولف در توضیح مفردات از تفسیر انوارالتنزیل و اسرارالتاویل قاضی ناصرالدین ابوسعید عبدالله ابن عمر شیرازی بیضاوی استفاده نموده است. منابع روایی فیض در این تفسیر کتب روایی شیعه از جمله اصول ، فروع و روضه کافی و بعضی از آثار شیخ صدوق و شیخ مفید و تفاسیر مجمع البیان و قمی می باشد.

این رساله به این مسائل می پردازد: حقیقت علم لدنی چیست و متعلق آن کدام است؟ راه وصول به آن چیست؟ چه کسانی از آن بهره مند شده یا می شوند؟ آیا بهره مندی از این علم، درانحصار طبقه ، گروه یا افراد خاصی است؟ یا برای نیل به آن ، مقدمات و شرایطی وجود دارد که همگان با تحصیل مقدمات و احراز شرایط ، می توانند از آن بهره مند شوند؟ اگر چنین است، آن مقدمات و شرایط چیست؟ و بالاخره اینکه در مرحله وقوع ، این موهبت عظمی نصیب چه کسانی شده است؟

در این پایان نامه به جمع آوری و تحقیق بخش قرائت از تفسیر طبری پرداخته شد و در دو فصل سامان یافته است. فصل اول : در این فصل ، کلیات بحث مانند معیارهای پذیرش قرائت ، معیارهای رد قرائت ، اثر قرائت در فقه ، آثار و احوال طبری ، گزارشی از بخش قرائت تفسیر طبری و اختلاف نظر طبری با قرائت سبعه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.فصل دوم : قرائتهای موجود در تفسیر که 874 قرائت را شامل می شود، استخراج و نوشته شده اند و با مراجعه به کتابهای قرائات، مستندسازی شده اند.

پس از قرآن کریم-معجزه جاوید پیامبر اکرم(ص)-نهج البلاغه برجسته ترین کتاب در ابعاد مختلف دینی، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و ادبی در عالم اسلام و جهان تشیع است.در این رساله تاریخ و سنتهای آن در نهج البلاغه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. در آغاز ضمن بیان کلیاتی از تاریخ در تعریف آن گفته شده که تاریخ فقط ذکر حوادث و رویدادهای گذشته نیست، اگر چنین باشد مانند قصه گویی تنها جنبه سرگرمی و تفنن دارد بلکه منظور از آن ، علاوه بر نقل حوادث و رویدادها نگرش جدی به روابط و علل بروز پدیده های تاریخی است تا با تجزیه و تحلیل آنها بتوان اسباب سعادت یا شقاوت امتهای گذشته را شناسایی کرد و از تاریخ عبرت آموخت، چنانکه خدای تعالی فرمود فاعتبروایا اولی الابصار. در ادامه به سنتهای تاریخ از دیدگاه نهج البلاغه پرداخته شده است و در تعریف سنت آمده است :روشی است که خداوند امور عالم و آدم را براساس آن تدبیر و اداره می کندو منظور از سنتهای تاریخ قوانینی است که بر اجتماع و تاریخ بشر جاری و حاکم است، گاهی به صورت خیر و انعام و گاهی به شکل شر و انتقام عمل می کند، شناخت این سنتها برای رسیدن جامعه اسلامی به کمال واقعی خویش ، لازم و ضروری می باشد.در فصل پایانی رساله ، ابتدا سنتهای تاریخی به دو بخش تقسیم شده است، سنتهای مطلق و سنتهای مقید.منظور از سنتهای مطلق آنهایی هستند که تحققشان بستگی به اراده و خواست انسان ندارد مانند سنت آزمایش، اما سنتهای مقید سنتهایی هستند که تحقق آنها بستگی به خواست ، اراده و تلاش انسان دارد و حاکمیت آنها مشروط به شرط یا شروطی است مانند سنت حاکمیت صالحان.در پایان نمونه هایی از سنتهای مطلق و مقید به تفصیل بیان شده است.

پایان نامه حاضر با عنوان نقد و بررسی مبانی و روش تفسیری مناهج البیان در سه فصل سامان یافته است. فصل اول به زندگی، افکار و آثار مفسر اختصاص یافته است. فصل دوم با عنوان روش شناسی تفسیر مناهج البیان، شامل توضیح مبانی تفسیر و منابع تفسیر می باشد. در این بخش، نقش، جایگاه و کارکرد هریک از منابع در روش تفسیر اجتهادی بیان شده است. در بحث رویکرد تفسیری، رویکرد کلامی - فقهی مفسر معرفی شده است. از دیگر مباحث این فصل، تفسیر موضوعی و علوم قرآنی در تفسیر مناهج البیان است. در واپسین گفتار فصل دوم، سبک نگارش و پردازش مطالب، در این تفسیر گزارش شده است. فصل سوم، برخی از نقدهای مناهج البیان، بر دو تفسیر المنار و المیزان را دربرگرفته است.

هدف از این پایان نامه ارائه دیدگاهها و نقطه نظرات خاص علامه عسکری درعلوم قرآن و حدیث است . در این پایان نامه سعی شده است که آثار علامه عسکری حول چهار محور علوم قرآنی ، رجال ، فقه الحدیث و اصطلاحات اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد و دیدگاهها و شیوه خاص ایشان ارائه گشته و تا حد امکان مورد نقد و بررسی قرار گیرد.