بخش کشاورزی در فرایند رشد و توسعه اقتصادی دارای نقش تعیین کننده ای است. اجزای تشکیل دهنده رشد در بخش کشاورزی شامل متغیرهای مختلفی است که یکی از مهمترین آنها افزایش بهره وری عوامل تولید می باشد. کمیابی منابع، اهمیت بهره وری در فرایند رشد در بخش کشاورزی را دو چندان کرده است. تئوری های جدید در زمینه بهره وری نشان می دهد که بهره وری کل عوامل تولید، به سه جزء پبشرفت تکنولوژیکی، تغییرات کارایی تکنیکی و تغییرات در صرفه جویی های مقیاس، تفکیک می شود. به همین منظور، در این تحقیق ضمن بیان مبانی تئوری بهره وری و معرفی عوامل موثر بر آن، با استفاده از مدل مرز تولید تصادفی، تغییرات بهره وری کل عوامل، برای 298 باغدار پسته طی دوره سه ساله 1387-1384، به اجزاء سه گانه پشگفته، تفکیک شده و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتایج نشان می دهد که: 1) رشد بهره وری کل عوامل، بیشتر از پیشرفت های تکنولوژیکی نشات می گیرد. اما تفاوتهای رشد بهره وری کل عوامل در بین تولید کنندگان مناطق گوناگون بیشتر از تفاوت ها بین تغییر کارایی نشات می گیرد. 2) میانگین کارایی در بین 19منطقه همجوار از (1384) تا (1386) 52/52% بوده است. 3) در مورد اجزای ناکارایی در تولید پسته، تجربه و اندازه واحد کشاورزی هردو با کارایی ارتباط مثبت دارند در حالیکه سن، تحصیلات و اندازه باغ، با کارایی ارتباط منفی دارند. بنابراین پیشنهاد می شود که: 1) شرایط لازم جهت پیشرفت های تکنولوژیکی ایجاد شود. که از آن جمله می توان به ایجاد کلاس های ترویجی همراه با مشارکت خود کشاورزان و همچنین انتشار نشریه های ترویجی اشاره کرد. 2) بازنگری در نحوه پذیرش دانشجو در رشته های کشاورزی، به گونه ای که درصد بیشتری از این دانشجویان، کشاورز زادگانی باشند که دانش کشاورزی را به مزارع باز گردانند. از سوی دیگر نیز، بازنگری در سر فصلهای دانشگاهی، به گونه ای که دانش فراگرفته شده بیشتر کاربردی باشد.3) افزایش خسارت پرداخت شده از سوی صندوق بیمه کشاورزی.4) سوق دادن تکنولوژی بسوی تکنولوژی های شیمیایی و بیولوژیکی .

در بخش تجارت خارجی ایران، واردات از مقولاتی است که اهمیت و جایگاه آن به ویژه با ظهور بخش نفت، دائما در حال گسترش است. به طوری که واردات کالایی در کشور، در سال 1376 از 10500 قلم کالا به 42096 قلم کالا در سال 1387 افزایش یافته و ارز دلاری واردات در همین سال ها از 14 میلیارد دلار در سال 1376به 64 میلیارد دلار در سال 1387 افزایش یافته است که این میزان می تواند بازگوی اهمیت و رشد بخش واردات در کشور باشد. در بین متغیرهای تاثیرگذار بر حجم واردات، تعرفه از اهمیت خاصی برخوردار است. تعیین تعرفه بهینه می تواند ثبات تجاری کشور و بهره گیری از منافع تجارت را به همراه داشته باشد. لذا در مطالعه حاضر تابع واردات برای کالاهای منتخب فصل 2 (گوشت و احشاء خوراکی)، فصل 3 (ماهی ها و قشرداران، صدفداران و سایر آبزیان فاقد ستون فقرات) و فصل 15 (چربی ها و روغن های حیوانی یا نباتی، فرآورده های حاصل از تفکیک آن ها، چربی های خوراکی آماده، موم های حیوانی یا نباتی)کتاب مقررات صادرات و واردات تخمین زده شد تا تاثیر تغییر تعرفه بر روند واردات این محصولات در سال های 1376 تا 1386 بررسی شود. این مطالعه با روش های اقتصادسنجی در قالب داده های پانل مورد بررسی قرار گرفته و داده های مورد نیاز از گمرک جمهوری اسلامی ایران، بانک مرکزی، جهاد کشاورزی، موسسه پژوهش های بازرگانی و وزارت صنایع گردآوری شد. نتایج حاکی از تاثیر بالای تعرفه بر تابع واردات کالاهای مورد مطالعه است، نوسان تعرفه در این سال ها نشان از عدم وجود روند مناسب و منطقی داشته و تعرفه ها بر مبنای راهبرد بلندمدت و پایدار برنامه ریزی نشده اند بنابراین ثبات نظام تعرفه ای به همراه استراتژی های بلندمدت در این بخش می تواند موثر باشد.

خرما یکی از مهمترین محصولات کشاورزی و صادراتی ایران به شمار می آ ید. داشتن مزیت نسبی تولید این محصول درشهرستان ایرانشهر باعث شده همواره این محصول جایگاه ویژه ای در تولیدات کشاورزی این منطقه داشته باشد از آن جا که افزایش بازده عوامل تولید و کاهش هزینه ها از طریق بهبود کارایی، یکی از مهمترین مباحث مطرح در اقتصاد کشاورزی هر کشور می باشد، هدف از انجام این تحقیق بررسی انواع کارایی، وبدست آوردن مقدار بهینه نهاده ها نخل کاران با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها می باشد داده های لازم از طریق تکمیل پرسشنامه با اطلاعات دو سال 1390 و1391 تکمیل گردید. نتایج بدست آمده از تحلیل پوششی داده ها نشان می دهد، که میانگین کارایی فنی نخل کاران67/77 درصد، میانگین کارایی مدیریت11/88 درصد، میانگین کارایی مقیاس24/88 درصد، میانگین کارایی تخصیصی8/78 درصد و میانگین کارایی اقتصادی13/61 درصد است. همچنین، بیشترین میزان استفاده ی نابهینه(ناکارا) ازنهاده ها مربوط به سه نهاده ماشین آلات، آب و نیروی کار به ترتیب با 11/43، 042/38 و 55/35 درصد ناکارایی می باشد. شاخص ترنکوئیست 10/1 بدست آمد که بیانگر بهبود وضعیت سال 1391(سال هدف) نسبت به سال 1382(سال پایه) بود. در پایان با توجه به نتایج و یافته های تحقیق، پیشنهادهایی جهت بهبود انواع کارایی نخل کاران شهرستان ایرانشهر ارائه شد.

استان کرمان یکی از فقیرترین استان های ایران از نظر منابع آبی محسوب می گردد، لذا در این تحقیق اهمیت بخش آب در این استان، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مطالعه حاضر بخش آب را به سه زیربخش آب کشاورزی، آب شرب و آب صنعت تقسیم نمودیم و از تکنیک داده - بکارگیری عوامل - ستانده و روش برنامه ریزی ریاضی برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شد. سهم و نقش بخش آب (کشاورزی، صنعت و شرب) در اقتصاد استان شامل پیوندهای پسین و پیشین، قدرت انتشار و حساسیت پراکندگی، اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد آب کشاورزی نسبت به آب صنعت و آب شرب خریدار داده های واسطه ای کم تری می باشد، اما امکانات و نهاده های لازم برای رشد دیگر بخش ها را فراهم می سازد. با توجه به نتایج مشخص شد که هیچ کدام از سه زیربخش آب جزء فعالیت های کلیدی استان نمی باشد و به صورت بهینه مورد استفاده قرار نمی گیرد. آب شرب به طور بالقوه انگیزش بالاتری را برای سایر بخش ها ایجاد می کند. نتایج نشان داد که زیربخش های آب استان از نظر قابلیت اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم، نسبت به دیگر بخش های استان، در جایگاه پایینی قرار دارند. برای دستیابی به توسعه پایدار در استان می توان از ارزش گذاری آب استفاده نمود. هدف اصلی این مطالعه, ارزش گذاری منابع آب در بخش های مختلف استان کرمان می باشد. قیمت های سایه ای آب کشاورزی، صنعت و شرب برای هر مترمکعب، به ترتیب برابر با 12990 ریال، 25570 ریال و 25660 ریال به دست آمد، که نشان دهنده قیمت حقیقی آب بوده و بیان گر آن می باشد که قیمت های واقعی آب استان در بخش های کشاورزی، صنعت و شرب، بالاخص در بخش کشاورزی، کم تر از قیمت حقیقی آب است.

با توجه به اهمیت سیستم های گلخانه ای و شرایط مناسب آب و هوایی استان فارس، در این مطالعه بهره وری نهاده ها و اندازه ی بهینه ی گلخانه های خیار استان فارس در سال زراعی 1391-1390 مورد ارزیابی قرار گرفته است. داده های مورد نیاز با استخراج از 91 پرسشنامه و مصاحبه با بهره برداران خیار گلخانه ای در منطقه مورد مطالعه از روش نمونه گیری تصادفی ساده بدست آمده اند.آماره ها و آزمون های مختلف اقتصادسنجی نشان دادند که تابع کاب- داگلاس، فرم برتر برای برازش ارتباط بین نهاده های مورد استفاده در گلخانه های خیار و میزان تولید این محصول می باشد. بر اساس نتایج، تمام عوامل تولید بر میزان محصول تأثیر مثبت و معنی داری دارند. بهره وری نهایی و متوسط نهاده ها نیز با استفاده از ضرایب تابع عملکرد محاسبه شده اند. نهاده های نیروی کار و سوخت به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار بهره وری نهایی و متوسط می باشند. بهره وری نهایی این دو نهاده به ترتیب برابر با 47/3457 و 033/0 و بهره وری متوسط آن ها به ترتیب برابر با 91/23785 و 895/1 بدست آمد. همچنین بهره وری کل عوامل از طریق شاخص کندریک محاسبه شده است و مقدار آن برابر با 06/2 می باشد. جهت اندازه-گیری مقدار بهینه ی سطح زیر کشت نیز تابع هزینه ی درجه سوم برآورد گردیده است. بهترین اندازه برای گلخانه های خیار استان برابر با 7500 مترمربع بدست آمد. 06/34 درصد از بهره-برداران کمتر از این مقدار، مشغول به کشت هستند. در مرحله ی بعد با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده ها، انواع کارایی محاسبه گردیده است. میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی به ترتیب برابر با 892/0، 822/0 و 736/0 می باشد. در مرحله ی آخر، با استفاده از روش ماتریس تحلیل سیاستی، مزیت نسبی مورد بررسی قرار گرفته است. شاخص های حاصل از این ماتریس بیانگر وجود مزیت نسبی در تولید و صادرات این محصول در منطقه و سال مورد نظر است. طبق نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهاد می گردد که دولت با اعطای وام و تسهیلات مناسب به توسعه ی سطح زیر کشت گلخانه ها کمک کند، زیرا با افزایش اندازه ی گلخانه ها، هزینه ی هر واحد کاهش می یابد.

استان کرمان یکی از فقیر ترین استان های ایران از نظر منابع آبی محسوب می گردد. لذا در این تحقیق اهمیت بخش آب، از دو منظر اقتصادی و اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به عبارت دیگر مطالعه حاضر اثرات کمی و کیفی کاهش منابع آب بررسی می کند. از تکنیک داده – ستانده و برنامه ریزی ریاضی برای تجزیه و تحلیل داده های کمی و از روش آزمون انتخاب برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی استفاده شد. نتایج نشان داد که از آب در استان به صورت بهینه استفاده نمی شود. و بخش آب از نظر قابلیت اشتغال زایی (اشتغال مستقیم) نسبت به دیگر بخش های استان، در جایگاه پایینی قرار دارد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تاثیر کاهش منابع آب بر سایر بخش ها می باشد. که با توجه به نتایج به دست آمده کاهش منابع آب باعث کاهش تولید تمامی فعالیت های استان می شود و بیش ترین کاهش در بخش زراعت و باغداری می باشد.

ارتباط متقابل بین میزان تولید و مصرف انرژی یکی از مطالعات کلیدی است که نقش دوگانه انرژی را به عنوان نهاده تولید و یک کالای مصرفی در واحد های تولیدی، مطرح می سازد. در راستای بهینه سازی و بهبود روش های بهره برداری از منابع و مقایسه وضعیت کشورها از جهت چگونگی مصرف انرژی و میزان اثر بخشی این عامل تولید بر توسعه اقتصادی، از شاخص های کلان اقتصاد انرژی استفاده می-شود. در میان شاخص های اقتصاد انرژی، شاخص شدت مصرف انرژی از جامعیت و اهمیت بیش تری برخوردار است. عوامل تولید اعم از تکنولوژی، سرمایه فیزیکی و نیروی کار ممکن است از طریق انرژی و رشد اقتصادی بر شدت مصرف انرژی تاثیر گذار باشند. این عوامل از یک طرف به عنوان نهاده-های تولید در جهت کاهش شدت انرژی، منجر به رشد اقتصادی می شوند و از طرف دیگر انتظار می رود با افزایش این نهاده ها میزان مصرف انرژی تحت تاثیر قرار گیرد. طبیعتا عوامل متعددی وجود دارد که می توانند شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی را توضیح دهند، به همین دلیل تحقیق حاضر عوامل موثر بر شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی با تاکید بر نیروی کار، سرمایه و تکنولوژی را مورد بررسی قرار داده است. برای این منظور، در چارچوب یک تابع تولید کاب-داگلاس به تجزیه و تحلیل داده های سری زمانی دوره 1362-1390 پراخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نیروی کار و موجودی سرمایه به ترتیب منجر به رشد متوسط سالانه ای معادل 0.8 درصد و 0.1 درصد در شدت مصرف انرژی شده اند، در صورتی که، در خلال این دوره، پیشرفت تکنولوژی شدت انرژی را به-طور متوسط 0.3 درصد کاهش داده است. بنابر این این عوامل رشد متوسط سالانه ای معادل 0.6 درصد در شدت انرژی را توضیح می دهند. از طرف دیگر آمار و ارقام نشان می دهند که در طی دوره مورد بررسی شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی به طور متوسط سالانه حدودا 0.7 درصد رشد داشته است که متغیر های مدل مورد استفاده سهم بالایی از تغییرات این متغیر را در بر گرفته است. با توجه به این محاسبات، همچنین می توان نتیجه گرفت که بخشی از رشد شدت انرژی در این بخش معلول عوامل دیگری بوده است.

آب از مهم‏ترین عوامل تولید محصولات کشاورزی است و از آنجایی که این نهاده در بیشتر نقاط کشور به عنوان محدودترین عامل به شمار می رود بنابراین استفاده بهینه از آن برای افزایش بهره‏وری نهاده‏ها، اهمیت ویژه ای دارد. از جمله راه‏های افزایش بهره‏وری منابع آب در کشاورزی می‏توان به استفاده از سیستم‏های نوین آبیاری اشاره کرد.نتایج حاصل از ارزیابی در این مطالعه نشان می دهندکه، استفاده از سیستم‏های آبیاری بارانی و سطحی دارای توجیه مالی و اقتصادی میباشد، اما سیستم آبیاری بارانی به دلیل صرفه جویی در مصرف آب و افزایش بازدهی دارای صرفه‏های اقتصادی بیشتری نسبت به آبیاری سطحی می باشند،که برای تشویق زارعان به استفاده از سیستم‏های نوین آبیاری باید در زمینه سیاستگذاری و اجرای این سیستم‎ها تجدید نظرکرد.

شهرستان خاتم یکی از شهرستانهای استان یزد است که در سالهای اخیر به علت بهره برداریهای بی رویه از منابع آب زیرزمینی برای تولیدات کشاورزی، مورد توجه قرار گرفته است. لذا مطالعه حاضر با دو هدف تخمین آب اضافی برای محصولات شاخص شهرستان (گندم، جو، ذرت و هندوانه) و مقایسه شاخص پایداری آب استفاده شده بین سه گروه تفکیک شده، براساس مقدار و نوع آب اضافی، انجام گردیده است. گروه اول کشاورزان کاملاً کارا و بدون مصرف هرگونه آب اضافی می باشد، گروه دوم کشاورزانی که آب را به دلیل ناکارایی در استفاده از نهاده، اضافه مصرف می کنند وگروه سوم کشاورزانی را که هم به دلیل ناکارایی در استفاده از نهاده و هم به دلیل مازاد نهاده تولید، آب اضافی مصرف می نمایند، دربر می گیرد.

تولید پسته یکی از مهمترین منابع ایجاد درآمد برای باغ داران و اقتصاد ملی محسوب می شود و بخش عمده ای از صادرات غیر نفتی را صادرات این محصول تشکیل می دهد. یکی از مشکلات رویاروی تولید این محصول ، بالا بودن هزینه ها و بهره وری پایین عوامل تولید می باشد که از مهمترین علل آن، عدم استفاده از فناوری های نوین و نبود مدیریت صحیح فنی و اقتصادی در سطح باغات است. شرکت های مشاوره فنی و مهندسی کشاورزی می توانند از یک طرف عاملی برای انتقال از مدیریت سنتی به مدیریت علمی و افزایش بهره وری عوامل در تولید باشند و از طرف دیگر زمینه اشتغال فارغ التحصیلان رشته کشاورزی را فراهم نمایند. هدف این تحقیق بررسی عوامل موثر بر تمایل به پرداخت پسته کاران برای دریافت خدمات مبارزه با آفات و بیماری ها و خاک ورزی از شرکت های مشاوره فنی و مهندسی کشاورزی با استفاده از مدل های لاجیت و پروبیت است که تعداد160پسته کار با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انتخاب و داده ها از طریق پرسشنامه در سال 1391جمع آوری شده و توسط نرم افزار microfit مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد که متغیرهای سن، تعداد افراد خانوار، سابقه پسته کاری، مالکیت ادوات و میزان سطح زیر کشت تاثیر منفی و متغیرهای عملکرد محصول، نیاز به استفاده از خدمات و نگرش پسته کاران تاثیر مثبت بر تمایل به پرداخت برای دریافت خدمات داشته است همچنین در اولویت بندی عوامل موثر بر تمایل به پرداخت پسته کاران، مهمترین عوامل به ترتیب اولویت شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، فنی و آموزشی بوده اند. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می شود که پسته کاران جوان و کم تجربه با تعداد فرزاندان کمتر بیشتر مد نظر قرار گیرند و با برگزاری کلاس های آموزشی، مزایای استفاده از خدمات شرکت ها تشریح و نسبت به بهبود نگرش پسته کاران اقدام گردد. اعطای تسهیلات کم بهره به فارغ التحصیلان و ارتباط دانشگاه با مراکز تحقیقاتی و پسته کاران باعث توسعه شرکت ها می شود و کیفیت خدمات را افزایش می دهد و همچنین محل استقرار شرکت ها باید به گونه ای باشد که دسترسی به آن ها آسان شود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.