بررسی درس ها و فرامین قرآن کریم در حوزه های مختلف علم ارتباطات به ویژه در زمینه ارتباطات انسانی از جمله مواردی است که کمتر به آن پرداخته شده است و نظر دقیقی درباره نگاه قرآنی به ارتباطات انسانی وجود ندارد. بسیاری از علوم انسانی مبتنی بر فلسفه هایی است که مبانی آن ‏ها مادی‏گری و بی‏ اعتقادی به تعالیم قرآنی و اسلامی است که نتیجه آن ترویج شکاکیّت و تردید در مبانی دینی، اعتقادی و قرآنی است. در این تحقیق با بررسی مبانی نظری و فلسفی ارتباطات از دیدگاه مکاتب مختلف و تأملی در چارچوب های حاکم بر این دیدگاه ها تلاش شده است به طرح دیدگاه و تقسیم بندی جدیدی از ارتباطات انسانی بر اساس مبانی قرآنی، اسلامی پرداخته شود. در نگاه قرآنی بالاترین هدف در مسئله ارتباطات توجه به خدا، رضایت او، دلدادگی و اخلاص در مقابل اوست. لذا هرگونه ارتباطی که موجب پیدایش و تقویت پیوندهای اجتماعی برای رساندن جامعه به قرب الهی باشد، مورد پسند قرآن است و هرگونه ارتباطی که موجب دوری و بعد جامعه از مسئله پرستش و عبودیت خداوند متعال شود، نکوهش شده است. بنابراین لازم است که هر نوع تماس و ارتباط بین انسان ها متناسب با هدف نهایی کل عالم و بر اساس دستورات دینی و قرآنی شکل گیرد. با توجه به نکات اشاره شده و مطالعه ارتباطات حضرت موسی (ع) می توان برای یک انسان چندگونه ارتباط در نظر گرفت، ارتباط با خدا، ارتباط با اولیاء تاریخی، ارتباط با جامعه و ارتباط با طبیعت. در این دیدگاه ارتباط با خدا محور همه ارتباطات انسان است. نوع ارتباط انسان با طبیعت تحت تاثیر ارتباطات اجتماعی انسان است، نوع ارتباط انسان با جامعه تحت تاثیر ارتباطات تاریخی انسان است و نوع ارتباط انسان با تاریخ نیز ناظر به ارتباط با خدا و پرستش است که در اینجا دو حالت وجود دارد، یا پرستش یا طغیان که عامل محوری در تعیین نوع ارتباطات با تاریخ، جامعه و طبیعت است. تحقیق حاضر با روش اسنادی یا کتابخانه ای و تکمیل نتایج حاصل از مطالعه به کمک مصاحبه عمیق سعی نموده است قدمی در این مسیر بر دارد.

یکی از رسالت های مهم رادیو قرآن انتقال مفاهیم والای قرآن کریم در قالب ترجمه آیات است . برای نیل به این منظور از ترجمه های فارسی قرآن در این شبکه بسیار استفاده می شود اما این ترجمه ها به سبب داشتن ویژگی های زبان نوشتاری منجر به درک کامل مخاطب از پیام آیات نمی شوند . ویژگی هایی از جمله : طولانی بودن جملات ، جابه جایی ارکان جمله ، استفاده از ضمیر بدون ذکر مرجع آن در ترجمه های تحت اللفظی ، روان نبودن برخی از جملات که درک آن ، نیازمند تکرار جمله و چند بار خوانی آن است ، استفاده از واژگان غریب و نامأنوس که نیازمند مراجعه به فرهنگ لغت هستند ، ذکر مترادفات بسیار در ترجمه که حجم مطالب را سنگین و در نتیجه درک سریع مفاهیم را با اختلال مواجه می کنند ، استفاده از تتابع اضافات که در حافظه شنیداری مخاطب نمی گنجد و برخی ویژگی های دیگر که در این پژوهش به تفصیل به آن اشاره شده است . لذا محقق با بررسی سه جزء ازچهار ترجمه مطرح فارسی سعی نموده به این پرسش پاسخ دهد که ترجمه های موجود قرآن چگونه باید برای رسانه شنیداری رادیو بازنویسی شوند تا منجر به فهم بهتر مخاطب گردند و با در نظر گرفتن ویژگی های زبان رادیو و بهره گیری از نظریه شنود مخاطب و سه نظریه متن محوری ، مولف محوری و مخاطب محوری به این نتیجه رسیده است که هر چه جملات ترجمه ، ساده تر ، کوتاه تر و دارای کلمات مأنوس تر برای مخاطب باشد سریع تر و بهتر پیام آیات دریافت می شود و ترجمه های معنایی و محتوایی که مطابق با ساختار زبان فارسی ترجمه شده باشند مناسب تر از ترجمه های تحت اللفظی هستند و نویسنده رادیو باید با مراجعه به ترجمه ها و تفاسیر متعدد بهترین معادل ها را متناسب با زبان گفتاری رادیو و وضعیت شنود مخاطب انتخاب و بازنویسی کند تا به درک کامل تر و سریع تر مخاطب کمک کند . ضمن این که نمونه ارائه شده محقق از ترجمه گفتاری می تواند الگویی برای نویسندگان و برنامه سازان محترم در تنظیم ترجمه گفتاری- شنیداری برای رادیو باشد .

چکیده صدا و سیما رسانه ای دینی است و جوانان به عنوان سرمایه های اصلی کشور، یکی از مخاطبان اصلی صدا و سیما در رسالت های دینی آن هستند.رادیو جوان به عنوان شبکه اختصاصی جوانان، برنامه های دینی مختلفی را درجهت رسالت دینی صدا و سیما تهیه و پخش می نماید. برنامه های اذان گاهی که دارای بیشترین تراکم پیام های دینی است، بخش ثابت کنداکتور این شبکه است. از آنجا که در برنامه های دینی و اذان گاهی بخش مهمی از محتوا به وسیله نویسندگی فراهم می شود؛ آشنایی با شیوه های درست تنظیم و تدوین محتوا به منظور اثر بخشی بیشتر بر مخاطبان آن اهمیت دارد. بدون شک این تأثیرگذاری زمانی خواهد بود که این محتوا متناسب با شرایط و اقتضائات فردی و اجتماعی مخاطب باشد. در این پژوهش با هدف دستیابی به الگویی برای نویسندگی مطلوب برنامه های اذان گاهی رادیو جوان، از سه روش کتابخانه ای، تحلیل محتوا و مصاحبه، در چارچوب نظریات بلاغت، روایت و دریافت استفاده شده است. نتایج مطالعات کتابخانه ای محقق دستیابی به معیارهای نویسندگی مطلوب برای برنامه های اذان گاهی رادیو جوان است. معیارهایی چون: جذابیت برای مخاطب، تناسب با مخاطب به لحاظ حد بحث، موقعیت زمانی و مکانی و شرایط فردی و اجتماعی او. نتیجه تحلیل محتوای نوشتار برنامه های اذان گاهی یک ساله رادیو جوان، بر مبنای این معیارها، مشخص شدن بیشترین آسیب این برنامه ها در بخش انتخاب موضوع، نویسندگی رادیویی و نویسندگی جذاب است. نهایتاً تحلیل مصاحبه های انجام شده با عوامل و کارشناسان برنامه های اذان گاهی رادیو جوان، راه کارهایی را برای رفع این آسیب ها و نزدیک شدن به شرایط مطلوب، مشخص ساخته است. راه کارهایی چون: پژوهش های مستمر مخاطب شناسانه برای آگاهی از نیازها و علایق مخاطبان و موضوع گزینی بر اساس آن، آشنا شدن نویسندگان برنامه های اذان گاهی رادیو جوان با نویسندگی رادیویی و نویسندگی روایی و استفاده از شیوه های موثر و جذاب غیر مستقیم در ارائه پیام های دینی، از جمله نتایج این پژوهش است.

چکیده در دوره ای که هجوم گسترده اطلاعات از طریق رسانه های ارتباطی نظیر تلویزیون و ماهواره ، آنچنان وسیع و بی محابا است که با بهره جویی صرف از کارکرد تبلیغ سنتی نمی توان به طرد و ردّ آفت های ناشی از آن هجمه دلخوش بود، و نه آنکه می توان تبلیغ دین را هم راستا و همداستان با شیوه و مسلک تبلیغ های غربی یا پروپاگاندا قرار داد، توجه به نقش تلویزیون در فرهنگ عمومی جامعه و استفاده از این رسانه در تهیه برنامه های دینی و در کنار آن نیز نقش مدارس ، محیط هایی که حدود یک سوم زمان شبانه روز فرزندانمان در آن سپری می شود، در ایجاد جاذبه های معنوی بیش از پیش ضروری است. نوجوانان به عنوان یکی از مخاطبین پرو پا قرص تولیدات رسانه، با توجه به مقطع حساس سنی شان دیدی نقادانه و موشکاف به مفاهیم دینی دارند. از همین رهگذر نباید از نقش تلویزیون به عنوان ابزاری جهت اطلاع رسانی با هدف تاثیر و تقویت رفتار و نگرش درست مذهبی نوجوانان و همین طور از محیط مستعد مدارس در گرد هم آوردن مخاطبان متجانس، امکان تاثیر گذاری بیشتری برای رسانه فراهم می آورد، غفلت نمود در همین راستا از تولیدات انیمیشن با توجه به قابلیت بالا و جاذبه های نامحدود دیداری و شنیداری، در جذب مخاطب خصوصا نوجوان، به عنوان ابزاری برای تبلیغ پیام استفاده کرد. از این رو این پژوهش که بر روی تعدادی از دانش اموزان 12 تا 18ساله 8 مدرسه غیر انتفاعی منطقه 2 آموزش و پروش شهر تهران، به شیوه آزمایشی و بررسی آزمون شوندگان در 4 گروه کنترل و 4 گروه آزمایش، انجام گرفته است، تاثیر انیمیش های مذهبی ایرانی را بر تغییر رفتار دینی دانش آموزان مورد بررسی قرار داده و با استفاده از آزمون t زوجی ، t تک نمونه ای و تحلیل واریانس، تاثیر نقش سن و جنس و پیشینه دینی(دینداری) آزمون شوندگان، در میزان تغییر رفتار شان را مورد سنجش قرار داده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که به طور کلی تماشای انیمیشن های مذهبی ، رفتار دینی گروه مخاطب را تقویت کرده است و در این بین، جنسیت و پیشینه دینداری نوجوانان در این تاثیر نقش دارند.