چکیده اهمیت و ضرورت بررسی مقایسه ای نگاه عطار و یونگ در باب تجربه ی دینی ،جستار از طریق ِ فراسوی علم و فلسفه ،به منظور دست یابی به افق لایتناهی انسانیت است .گذشته از این،با بررسی نگاه ایشان در باب تجربه ی دینی، انسان شرقی در می یابد ،که آن چه غرب ،امروز به طور علمی بیان می کند ،او از سال ها پیش این گنجینه ی عظیم را دارا بوده است .نگارنده کوشیده است تا با نظر به علل رویکرد تجربی عطار و یونگ به دین ،به ویژگی های تجربه ی دینی از منظر این دو متفکر بپردازد.فرایند مقاله ی حاضر تصریح می کند ،در برابر اضطراب و سردرگمی انسان امروزی ،چاره ای نیست جز، بازگشت تجربی به دین ،بازگشتی نه به اقتضای ایمان دستوری و مقلدانه ، بازگشتی وجودی و اگزیستانس که حاصل مواجهه انسان با امور است.حاصل چنین بازگشتی دست یافتن به آرامشی حقیقی ؛ و معرفتی پایدار خواهدبود. با بررسی آرای عطار و یونگ ،در زمینه ی تجربه ی دینی و تحلیل رویکرد ایشان ،مشخص گردید ،عطار به عنوان عارف ،به منظور شناخت خداوند و یونگ به عنوان روان پزشک ،به هدفِ درمانِ بیماران روحی ،به این موضوع پرداخته اند ؛ و نتیجه حاصل از بررسی و تحلیل ویژگی های تجربه ی دینی در نگاه این دو متفکر،بر آن است که ایشان ،دارای اشتراکاتی بدین قرار هستند : بیان ناپذیری؛ کیفیت معرفتی؛ انفعال و ناپایداری .

امروزه دین پژوهی رشته ای نوین به شمار می رود که در بین شاخه های آن، روانشناسی دین مورد توجه بسیاری از متفکران حوزه دین و روانشناسی قرار گرفته است. مسئله کارکردهای دین و آثار ایمان نیز در دو سده اخیر از مباحث جدید حوزه دین پژوهی است، چنانچه جامعه شناسان و روانشناسان به این مسئله پرداخته و دربار? آن دیدگاه های مختلفی ارائه داده اند و از آثار مثبت و سازنده آن سخن گفته اند. روانشناسان دین از جمله زیگموند فروید، کارل گوستاو یونگ و اریک فروم با رویکردی روانشناختی و با توجه به جنبه های روانی و عاطفی انسان به بررسی کارکردهای دین پرداخته اند. هر یک از آنان با توجه به مبانی نظری خود فوائد و کارکردهایی را برای دین ذکر می کنند. که از آن جمله می توان به تسکین رنج های زندگی، وحدت شخصیت، حفظ تعادل روانی و احساس اطمینان و آرامش اشاره کرد. در این میان فروید دین را پندار می داند و برای آن کارکرد منفی نیز قائل است اما یونگ و فروم از تأثیر و نقش مثبت دین به شدت دفاع می کنند.

آنچه در این رساله مورد بحث قرار گرفته است، بررسی مفهوم «نجات»، فلاح و رستگاری و عوامل و موانع رسیدن به آن از دیدگاه دو کتاب عهد جدید و مثنوی مولانا جلال الدین رومی است. در عهد جدید، نجات به معنای پاک شدن از گناه و مرگ ابدی و رسیدن به پاداش اخروی و برخوردار شدن از زندگی ابدی است و عواملی چون ایمان، فیض، فدیه، توبه و... در رسیدن به نجات موثرند و همچنین عواملی چون گناه، شریعت، جهل و... از موانع رسیدن به نجات و رستگاری است. از دیدگاه کتاب مثنوی، نجات به معنی رهایی از آلام روحانی و انجام دادن سیر و سلوک عرفانی به منظور قرب و مشاهده و متحد و فنا شدن در ذات حق است. عواملی چون تلاش و کوشش فردی، تمسک به شریعت، تهذیب نفس از طریق انجام اعمال صالح و کسب فضایل اخلاقی سبب دست یابی به نجات است. همچنین گناه و پرداختن به دنیا و مادیات از موانع حصول نجات محسوب می شود.

جنبش های نوپدید دینی سال هاست که فعالیت خود را در غرب آغاز نموده و عده ای از علاقمندان به عرفان و معنویت را متوجه خود کرده اند. اما پرسشی که همواره ذهن محققان را به خود معطوف داشته این است چرا افراد این جوامع با وجود ادیان سنتی و ادیان آسمانی به چنین جنبش هایی گرایش پیدا می کنند؟ برای پاسخ به این سوال در ابتدا تعریفی از دین، نهادهای دینی و معنویت در غرب ارائه شده است. سپس به علت نامگذاری این جنبش ها و همچنین اسباب پیدایش آنها از منظرهای مختلف پرداخته شده است. تحولات تاریخی نظیر نهضت اصلاح دینی و تحولات سیاسی، انقلاب ها در هر دوره و مسایل عصر روشنگری از عوامل موثر در پیدایش جنبش های نوپدید دینی مطرح شده اند. همچنین پدیده هایی چون صنعتی شدن، مدرنیسم با همه اسباب و لوازم آن: ظهور خردگرایی، انسان گرایی، تکثرگرایی و سکولاریسم، تعاملات فرهنگی، تاثیر جامعه شناسان و بحث جنسیت از دیگر علل اجتماعی مورد بررسی در پیدایش جنبش های نوپدید دینی هستند. البته باید توجه داشت که عوامل مذکور تنها بستر ساز ظهور این ادیان در دوران پست مدرن بودند. همچنین زمینه های روانشناسانه موثر در گرایش به جنبش های نوین دینی نظیر تمایلات مذهبی، جستجوی هویت، تمنای رسیدن به آرامش، تنهایی و افسردگی و ارضای نیازمندی ها و ... نیز مورد بررسی قرار گرفته اند.

میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی (1054- 1133 هجری) بزرگ ترین شاعر فارسی زبان شبه قاره هند محسوب می شود. با توجه به جایگاه بیدل در ادبیات عرفانی، بررسی اندیشه های عرفانی او قابل توجه و تامل است. بیدل از همان دوران نوجوانی و جوانی با مسایل عرفانی آشنا می گردد و این مباحث تاثیر عمیقی بر روح و جان او بر جای می گذارد. او در طول حیاتش از محضر اساتید و مشایخ بزرگی درس اخلاق و عرفان و طریقت می آموزد. بیدل نه تنها شاعر است بلکه عارف و صوفی بزرگی است و شاید بتوان گفت که بیدل عارفی است که اندیشه های عرفانی خویش را در قالب نظم و نثر بیان کرده است. بیدل آثار عرفانی عرفای گذشته را مطالعه کرده و از آنها به خصوص از محی الدین ابن عربی به شدت تاثیر پذیرفته است. دیوان غزلیات بیدل یک فرهنگ اصطلاحات عرفانی به شمار می رود و مسایل عرفانی در آن به صورت بسیار هنرمندانه و در قالب غزل مطرح شده است. مباحث مربوط به عرفان عملی و عرفان نظری در اندیشه های بیدل جایگاه خاصی دارد. در دیوان غزلیات بیدل می توان برای هریک از مقامات و احوال عرفان عملی ابیات زیادی را مورد شرح و تفسیر قرار داد و همچنین بیدل در دیوان غزلیاتش و سایر آثارش به شکل زیبایی به تبیین نظریه های عرفان نظری پرداخته است. در این رساله مباحث عرفان عملی و نظری در غزلیات بیدل مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.

دعا و نیایش یکی از بنیادی ترین و مهمترین مشخصه های هر دینی است، و بخش وسیعی از ادبیات هر دینی به دعا و مناجات اختصاص یافته است. دعا و مناجات آیینه ای است که در آن احوال و احساسات و تجارب دینی و عرفانی مجال نمود و بروز می یابند. دعا و نیایش در ادب فارسی جایگاه ویژه ای دارد و در ادبیات کهن و امروز، کمتر اثری را می توان یافت که در آن شاعر و نویسنده به مدح و ستایش خداوند نپرداخته و ضمن آن نیایش-هایی بیان نکرده باشد. پس به جرأت می توان اذعان داشت دعا و نیایش در گستره ی ادب فارسی جزئی لاینفک بوده و هست. در این رساله به بررسی دعا و نیایش از منظر مولانا و حافظ پرداخته می شود. مولانا دعا را در همه احوال و شرایط بر بنده لازم می داند و عقیده دارد که دعا موجبات رحمت و برکت حق تعالی را فراهم می گرداند و اگر این دعا از روی خلوص نیت باشد عموماً با اجابت همراه است. حال اگر حاجت و دعای بنده مقبول واقع نشود همین مناجات و گفتگوی بنده با او، خود بهترین و زیباترین اوقات است. از نظر حافظ دعا نشانی از ارزش های عارفانه است و نه به جهت ریا و ترس. حافظ در اشعار خود به موارد متعددی از عبارات دعایی اشاره کرده است که نشان دهنده توجه او به اهمیت دعاست. در مثنوی مناجات های پر عمق بسیاری مشاهده می شود که شامل گفتگوی صمیمانه و خالصانه با معبود است. اما مناجات های حافظ بیشتر پراکنده و به صورت تک بیت هایی درخشان در لابه لای غزلیاتش خودنمایی می کند.

نگاه به زن در جوامع اسلامی، علیرغم بن مایه های غنی فرهنگی در سنت اسلامی در این خصوص، همچنان نگاه جنس دومی باقی مانده است. پژوهش حاضر با طرح مساله جایگاه زن نزد دو تن از عارفان بزرگ جهان اسلام در پی یافتن این پاسخ است که محی الدین عربی و مولوی چه نگاهی به زن داشته و به لحاظ وجودی و معرفتی او را چگونه ارزیابی نموده اند؟ دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که این دو شخصیت بزرگ عرفانی، با وجود تفاوت هایی در نگرش نسبت به زنان، آنان را واجد فضایل وجودی نظیر ظهور جلوه جمال حق در ایشان، مقام پذیرنگی جهت آفرینش انسان(خلیفه الله) و پاکدامنی ذاتی و مقامات معرفتی نظیر شایستگی کسب مقامات معنوی و خلافت الهی و کاملترین مظهر حب خداوندی دانسته، در ارائه تصویر خداگونه از ایشان اتفاق نظر دارند و با بهره گیری از اشارات ظریف و الهامات ربانی، طالبان و سالکان طریق حقیقت را به شناخت مقام الهی زنان و نیز رعایت حدود و حقوق آنان، که نماد جمالیت حق متعال معرفی شده اند، دعوت می نمایند.

امروزه مطالعه ی خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی مورد توجه ی بسیاری از جامعه شناسان و روان شناسان اجتماعی است. با توجه به مطالعات گسترده در زمینه ی نهاد خانواده، این رساله به بررسی، توصیف و تبیین رابطه ی خانواده و آموزه های عرفان اسلامی می پردازد. در این رساله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی نشان داده می شود که با توجه به مسائل و مشکلات موجود در خانواده های امروزی، چگونه می توان از آموزه های یکی از اصیل ترین منابع معرفتی بشر یعنی عرفان جهت تحکیم یکی از بنیادی ترین نهاد های اجتماعی، خانواده استفاده کرد. بر اساس یافته های این رساله که طی مطالعه و بررسی متون عرفانی است، مشخص گردید که آموزه هایی نظیر صبر، توکل، عفو، بخشش و مدارا، تقوا و قناعت می توانند موجب تقویت و تشیید نهاد خانواده شوند. به کار بستن آموزه های عرفان عملی به تقویت روح همزیستی مبتنی بر اخلاق و ارزش های دینی در خانواده مدد می رساند و از فروپاشی آن توسط پدیده ی شوم طلاق پیشگیری می نماید.

چکیده : هدف : هدف اصلی پژوهش حاضر ، بررسی عوامل اجتماعی موثر بر روابط فرازناشویی زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره مناطق (شرق ،غرب، مرکز ، شمال،جنوب،) شهر تهران است. روش: بدین منظور تعداد( 138 مرد و 112 زن ) متأهل که به دلیل داشتن روابط فرازناشویی به یکی از مراکز مشاوره فوق مراجعه کردند?انتخاب گردیدند. پژوهش به شیوه ی پیمایش و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است و پرسشنامه در سنجش نرم افزاری با آلفا کرونباخ 7/0 مورد تایید قرارگرفت.چارچوب نظری مورد استفاده در این پژوهش شامل نظریه های ارضاء نیاز "دریگوتاس وراسبالت "، نظریه گسترش خود "آرون وآرون" ، "نورمن وآرون" ، نظریه نقص یا کمبودکه مبتنی بر دونظریه ارضاء نیاز و گسترش خود ?، نظریه سرمایه گذاری راسبالت ، نظریه کنترل اجتماعی تراویس هیرشی می باشد که نشان میدهدروابط فرازناشویی از عوامل اجتماعی و متغیرهای زمینه ای تأثیر پذیر می باشد. نتایج : یافته های پژوهش نشان می دهد که بین رضایت زناشویی و تمایل به روابط فرازناشویی رابطه معنی دارو خطی منفی نسبتا خوبی وجود دارد. یعنی با افزایش رضایت زناشویی، روابط فرازناشویی کاهش می یابد.درحالیکه. بین رسانه و روابط فرازناشویی رابطه معنادار وخطی مثبت نسبتا خوبی وجوددارد. یعنی با افزایش استفاده از رسانه ، روابط فرازناشویی هم زیاد می شود. بین دین و تمایل به روابط فرازناشویی رابطه معنادار وخطی منفی وجود دارد. به عبارتی با کاهش میزان دینداری فرد، روابط فرازناشویی افزایش می یابد . با بررسی متغیرهای زمینه ای ، همچنین بین زنان ومردان ، از لحاظ تمایل به روابط فرازناشویی تفاوت معناداری پیدا نشد.ونیزمیان نوع شغل وتحصیلات از نظر تمایل به روابط خارج از زناشویی ،رابطه معناداری یافت نشد. درصورتی که میان میزان مصرف الکل ، ارتباط با دوستان ومیزان ارتباط با نفرسوم با تمایل به روابط فرازناشویی رابطه خطی مثبت ومعناداری وجود دارد. به طور کلی هر چه مصرف الکل و ارتباط صمیمانه با نفرسوم وارتباط با دوستان زیاد شود، تمایل به این روابط نیز افزایش پیدا می کند. بحث و نتیجه گیری : این تحقیق می تواندبرای پیشگیری ،فهم علل زیر بنایی، ودرمان روابط فرازناشویی کارآیی داشته باشد. کلیدواِژه ها :روابط فرازناشویی ، رضایت زناشویی ،رسانه ،دین ،جنسیت ،تحصیلات