چکیده خشکسالی یک پدیده ی طبیعی ناشی از نوسانات اقلیمی می باشد، که به یک دوره ممتد کمبود بارش و غیره طبیعی اطلاق می شود و عدم تعادل اکولوژیکی و هیدرولوژیکی را سبب می شود. همه مناطق دنیا به طورموقت اما نامنظم از تکرار شرایط خشکسالی رنج می برند، اما این وضعیت درمناطقی که از نظر اقلیمی به طور متوالی ولی نامنظم توسط سیستم های هوایی مختلف تحت تاثیر قرار می گیرند حادتر است. در این راستا بررسی علمی پدیده خشکسالی برای برنامه ریزی به منظور مدیریت منابع آب و مشکلات ناشی از آن ضروری می باشد. در این پژوهش از شاخص استاندارد بارشspi))، شاخص درصد از بارش نرمال(pnpi)، شاخص بارش قابل اعتماد(dr) و روش نیچه جهت بررسی و تحلیل مکانی خشکسالی ایستگاه های هواشناسی استان کهگیلویه و بویر احمد استفاده شد. جهت بررسی سالها خشک داده های مربوط به بارش سالانه مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت شاخص spi بهترین شاخص و روش idw بهترین روش جهت پهنه بندی خشکسالی ها انتخاب و نقشه-های مذکور تهیه گردید. نتایج نشان داد که خشکسالی های این ایستگاه بر اساس این شاخص ها از نوع ملایم، متوسط، شدید و بسیار شدید بوده و وقوع آنها بیشتر از یک نوسان تبعیت می-کند تا یک روند. واژگان کلیدی:

چکیده شناخت نظام تغییرات زمانی- مکانی بارش ، برنامه ریزی و به تبع آن چیرگی بر محدودیت منابع آب را افزایش داده، خسارات حاصل از اتلاف آب یا خشکسالی را کاهش می دهد. استان همدان در منطقه خشک و نیمه خشک کشور قرار دارد و شناخت نحوه توزیع زمانی_مکانی بارش می تواند برنامه ریزان را در مقابله با ناهنجاری های آن یاری نماید از این رو پژوهش حاضر برای دست یابی به این مقصود، تواتر و تداوم روزهای بارانی استان همدان را براساس قوانین احتمالاتی، به صورت فرایندهای تصادفی و با استفاده از تکنیک زنجیره مارکوف مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. برای دستیابی به این مقصود از آمار بارش روزانه هفت ایستگاه در استان همدان بهره گرفته شد. آمار مزبور براساس ماتریس شمارش تغییر حالت روزهای بارانی و فاقد بارش مرتب شده، سپس ماتریس احتمال تغییر وضعیت بر اساس روش x2 و آزمون علیه روند اسپیرمن محاسبه گردید. با توان های مکرر این ماتریس، احتمال پایا و دوره بازگشت روزانه هر یک از دو حالت بارش و خشکی برآورد شد. و دوره های بازگشت خشکی 3، 4، 5، 6 و 7 روزه در طول سال برای تمامی ایستگاه های استان همدان برآورد گردید. همچنین احتمال دوره های خشکی های 3، 4، 5، 6 و 7 روزه برای52 هفته سال برآورد شد. سپس مقداراحتمالی بارش 52 هفته سال برآورد گردید نتایج نشان می دهد که بیشترین احتمال وقوع روزهای خشک متوالی، خشکیهای 3 روزه می باشد و کمترین احتمال وقوع، خشکی متوالی 7 روزه می باشد. همچنین، بالاترین احتمال وقوع بارش و مقدار بارش درهفته های اول زمستان و بهار قرار دارد. ودر مجموع این دو فصل دارای بالاترین مقدار واحتمال رخداد بارش می باشند. ودر نهایت مشخص شد تفاوت قابل توجهی بین، مقدار و احتمال بارش، ایستگاه های استان وجود دارد. کلمات کلیدی: روز بارانی، زنجیره مارکوف، احتمال پایا، روش x2، استان همدان.

کشاورزی از مهمترین فعالیت های مناطق روستایی است و هرگونه اختلال در آن معیشت خانوارهای روستایی را دچار آسیب می کند، سبب رکود اقتصادی در نواحی روستایی گردیده و مسایلی همچون کاهش تولید، مهاجرت افراد از روستا به شهر، افزایش بیکاری، فاصله طبقاتی بین شهر و روستا، فقر و پایین آمدن درآمد روستائیان را بوجود می آورد. آسیب پذیری و عدم ظرفیت انطباقی از عوامل تهدید کننده پایداری معیشت روستائیان است. از این رو این مطالعه به منظور تحلیل آسیب پذیری کشاورزان سبزی و صیفی کار با استفاده از چارچوب معیشت پایدار خانوارهای روستایی انجام گرفته است. این پژوهش کاربردی از روش شناسی ترکیبی مطالعات موردی و پیمایش استفاده می کند و رویکردی کمی و کیفی دارد. گروه هدف و جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کشاورزان سبزی و صیفی کار شهرستان اسدآباد در استان همدان (2000 نفر) هستند. در انجام پیمایش، حجم نمونه با استفاده از جدول کرجیس و مورگان 298 نفر تعیین گردید و از یک نمونه گیری چند مرحله ای در انتخاب کشاورزان استفاده شد. علاوه بر استفاده از فنون گروههای متمرکز، مصاحبه های نیمه ساختارمند و فنون مشارکتی، در پیمایش از مصاحبه ساختارمند با بکارگیری پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط منابع مکتوب و تیم متخصصان از دانشگاه و سازمان جهاد کشاورزی تایید گردید. در بررسی پایایی آن نیز با انجام مطالعه مقدماتی ضریب آلفای کرونباخ سازه های اصلی پرسشنامه بین 80/0 تا 89/0 بدست آمد و از تحلیل عامل برای تعیین روایی سازه استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای spss ویرایش 18 و excel استفاده گردید. نتایج نشان داد که کشاورزان از ابعاد انسانی، فیزیکی، طبیعی و اقتصادی آسیب پذیرند. سرمایه های مالی، انسانی، طبیعی و اقتصادی کشاورزان با یکدیگر متفاوت بوده و از لحاظ اجتماعی نسبتا بالا می باشند، ولی دسترسی بیشتر آنها به خدمات موسسه های بیرونی چندان بالا نیست. ظرفیت انطباقی کشاورزان رابطه منفی و معنی داری با آسیب پذیری آنها دارد. همچنین آسیب پذیری با میزان دسترسی به خدمات بیرونی و تنوع در استراتژی های معیشت خانوارها رابطه منفی دارد. آسیب پذیری و ظرفیت انطباقی در دهستانها و روستاهای مختلف و برحسب نوع محصول متفاوت است. بنابراین با افزایش ظرفیت انطباقی، درآمد از فعالیت های غیر کشاورزی و دسترسی و ارتباط با نهادهای بیرونی آسیب پذیری کاهش می یابد. تاسیس و تقویت تشکل ها، تاسیس صندوق های قرض الحسنه کشاورزان خرده پا، تسهیل دریافت اعتبارات، بهبود نظام های ترویج در تولید و بازاریابی و کمک به تنوع بخشی استراتژی های معیشت پیشنهاد می گردد.

چکیده : توریسم فعالیتی آزادانه و اختیاری است که اغلب به شرایط مطلوب اقلیمی وابسته است و گردشگران همواره برای تعیین مقصد گردشگری خود ملاحظات اقلیمی را در نظر می گیرند . از طرفی اطلاعات گمراه کننده ممکن است به گردشگران تفکرات اشتباهی راجع به مقصدشان بدهد .در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (tci) میکز کوفسکی (1985) به ارزیابی اقلیم گردشگری استان لرستان پرداخته شده است . این شاخص به شکلی سیستماتیک شرایط اقلیمی را برای فعالیت گردشگری با استفاده از فرا سنج های میانگین ماهانه دمای روزانه ، میانگین دمای روزانه ، حداقل رطوبت نسبی روزانه ، بارش (mm) کل ساعات آفتابی ؛ سرعت باد ، مورد ارزیابی قرار می دهد .در این پژوهش شاخص مورد نظر برای 9ایستگاه سینوپتیک استان لرستان محاسبه و سپس نتایج حاصله به محیط gisوارد شد وبا استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ، پهنه بندی اقلیم گردشگری استان لرستان در ماه های مختلف انجام شد . جهت مقایسه نتایج با سایر روش ها برای ایستگاه خرم آباد شاخص های اقلیم آسایش نظیر (et-thi-cp-pphs-) و شاخص سوزباد نیز محاسبه گردید. نتایج حاصله از این تحقیق نشان می دهد که در استان لرستان از نظر بازه های زمانی مطلوب اقلیم گردشگری دو نقطه ی اوج وجود دارد : ابتدا در ماه های اردیبهشت و خرداد و بعد در ماه های شهریور و مهر . بدترین ماه ها نیز برای پذیرش توریسم ماه های ژانویه ،فوریه و دسامبر می باشند. کلید واژه ها: توریسم ، اقلیم گردشگری (tci) ، سیستم اطلاعات جغرافیایی، شاخص های آسایش ؛ استان لرستان.

چکیده مطالعه اقلیم به عنوان میانگین شرایط نسبتا دراز مدت جوی یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده محیط زندگی ماست. تغییرات اقلیمی اثرات مختلفی بر فعالیت های انسانی ایجاد می کند و هرگونه برنامه ریزی و آینده نگری بدون توجه به آن منجر به شکست است. تاثیرات اقلیم دارای پیامدهای محلی، ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای است که ضرورت توجه به تاثیرات اقلیم و حوادث مرتبط با آن امری حیاتی و اجتناب ناپذیر است. این تحقیق جهت بررسی خشکی دریاچه ارومیه تعداد 8 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی را در حوزه مورد مطالعه قرار داد. مطالعه در راستای بررسی تحلیل روند سه پارامتر بارش، دما و تبخیر و تعرق در حوضه و اثر آن ها در خشکی دریاچه ارومیه با استفاده از آزمون های آماری ریاضی صورت گرفته است. مطالعه شاخص های درصد و استاندارد و spi بیشترین سال های خشکسالی را در ایستگاه های تبریز، میاندوآب، تکاب و سراب نشان داد و کم ترین سال های خشکسالی در ایستگاه های پیرانشهر و مراغه مشاهده شد. نتایج آزمون ناپارامتریک من کندال روی بارش سالانه نشان داد که ایستگاه ها فاقد روند بودند. بررسی روند دما سالانه با آزمون های همبستگی پیرسون و آماره رگرسیون نشان داد که غیر از ایستگاه میاندوآب، سایر ایستگاه ها فاقد روند هستند. نتایج تبخیر و تعرق واقعی هیچ گونه روند کاهشی یا افزایشی را در حوضه نشان نداد بلکه از نوسانات زیادی برخوردار بود. تبخیر و تعرق پتانسیل یک روند افزایشی در کل ایستگاه ها را نشان داد. البته یک روند کاهشی در مقدار تبخیر و تعرق طی سال های 2006 تا 2008 است که با خشکی بیش از حد دریاچه در این سال ها در تضاد است. تحلیل عاملی طی دو دوره آماری متفاوت نشان داد که در دوره دوم (1996 تا 2008) حوضه با افزایش دما روبرو بوده است. از طرفی درصد بالای بار عاملی میزان تبخیر و تعرق در عامل تابش حوضه نشان داد که تبخیر و تعرق طی این دوره یک روند افزایشی به خود گرفته است که ناشی از گرم شدن حوضه و در کل نوسانات دوره ای اقلیم و تغییرات اقلیمی است. کلید واژه : روند- تبخیر تعرق - شاخص خشکی- تحلیل عاملی- دریاچه ارومیه