یکی از اثرات بارز سرمازدگی و یخ زدگی در گیاهان تولید گونه های اکسیژن فعال (ros) و ایجاد استرس اکسیداتیو است. پاسخ فیزیولوژیکی گیاه برای حفاظت از سلول ها و بافت های خود از آسیب اکسیداتیو، فعال شدن آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیر آنزیمی مختلف است. از این رو تحمل سرمایی مرتبط با سیستم جمع آوری موثر rosبرای مقابله با استرس اکسیداتیو است. بافت های مختلف میوه مرکبات شامل فلاودو، آلبدو و گوشت پنج رقم برای مقدار آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی شامل بتا-کاروتن، فلاونوئید تام، فنول تام و همچنین ظرفیت آنتی اکسیدانی کل (tac) در تیمارهای دمایی کنترلی (15 ~)، 3، 0، 3- و 6- درجه سانتی گراد در دو مرحله قبل از رسیدگی و رسیدگی کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار فنولیک ها و فلاونوئید تام در فلاودوی ارقام رسیده ببیشتر از مقدار آن در ارقام نارس بود. در فلاودوی همه ارقام انتخاب شده مقدار ترکیبات فنولی و tac بطور مشخصی بالاتر از گوشت و آلبدو بود و بیشترین مقدار آن در مرحله رسیدگی در تیمار صفر درجه سانتی گراد بود. میزان فنول تام فلاودوی ارقام والنسیا و لیمو ترش در مراحل قبل از رسیدگی و رسیدگی کامل، با کاهش دما از 3 تا 6- درجه سانتی گراد به طور معنی داری افزایش یافت. بالاترین مقدار فلاونوئید در همه تیمارها، در بخش فلاودوی انشو و آلبدوی لیمو ترش دیده شد. همچنین میزان فلاونوئید در بخش فلاودو و آلبدوی ارقام مختلف در مرحله رسیدگی کامل در تیمارهای دمایی 3- و 6- درجه سانتی گراد افزایش معنی داری داشت. بیشترین مقدار بتا-کاروتن نیز در بخش فلاودوی انشو و پایین ترین مقدار آن در هر سه بخش لیمو ترش دیده شد. همچنین در فلاودوی ارقام مختلف، میزان بتا-کاروتن در مرحله قبل از رسیدگی و رسیدگی کامل با اعمال تیمار سرمایی از 3 تا صفر درجه سانتی گراد روند افزایشی و سپس از صفر تا 6- درجه سانتی گراد روند کاهشی را نشان داد.

بسیاری از آسیب های وارده به گیاهان ناشی از افزایش روز افزون گونه های فعال اکسیژنی (reactive oxygen (species می باشد. از آن جایی که تحت شرایط تنش مانند دمای پایین، توانایی طبیعی گیاه برای حذف رادیکال های اکسیژنی دچار نقص می شود، یکی از مکانیسم های سازگاری با این تنش، افزایش سطح آنزیم های آنتی اکسیدانی جهت مقابله با استرس اکسیداتیو می باشد و به این طریق توازن احیایی سلول حفظ می شود. با توجه به این امر، شناسایی آنزیم های آنتی اکسیدانی به عنوان یکی از مکانیسم های جمع کنندهros مهم می باشد. با توجه به حساسیت زیاد مرکبات به دماهای پایین و تقارن فصل برداشت میوه با ایام سرد سال، تحقیق بیشتر روی اثرات فیزیولوژیکی آسیب های سرمایی استرس دمای پایین این گیاه ضروری است. در این تحقیق بخش های مختلف میوه مرکبات شامل فلاودو، آلبدو و گوشت میوه پنج رقم شامل پرتقال خونی، لیموترش مازندرانی، والنسیا، انشو و پرتقال محلی از شمال کشور به منظور تعیین میزان فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دیس موتاز(sod) ، آسکوربات پراکسیداز(apx) ، کاتالاز (cat) و پراکسیداز (pod) در دمای کنترلی(c?15~) تیمارهای دمایی 3، 0، 3- و 6- درجه سانتی گراد در دو مرحله قبل از رسیدگی و رسیدگی کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق میزان فعالیت آنزیم sod نسبت به سایر آنزیم ها در بافت فلاودوی همه ارقام بررسی شده بالاتر بود که نشان دهنده این است که آنزیم sod اولین خط دفاعی میوه ها در همه ارقام مورد بررسی و در همه تیمارهای دمایی می باشد. بافت فلاودوی پرتقال خونی در هر دو مرحله رسیدگی کامل و قبل از رسیدگی، فعالیت بالاتری از کاتالاز را در همه تیمارهای دمایی دارا بود که نشان دهنده مقاومت قابل ملاحظه این رقم در مقایسه با ارقام دیگر می باشد. ارقام انشو و پرتقال محلی به ترتیب بیشترین و کمترین میزان فعالیت آنزیم apx را در همه تیمارهای دمایی در هر دو مرحله برداشت در بخش فلاودو دارا بودند. در ضمن، در ارقام انشو، پرتقال خونی و لیمو ترش در بافت فلاودو با کاهش دما، افزایش قابل ملاحظه فعالیت آنزیم pod دیده شد.

dittrichia graveolens (asteraceae) بنام عطر پاییزی، گیاهی بسیار معطر و یکساله است که تا حدود 50-20 سانتی متر رشد می کند. این گیاه بومی نواحی مدیترانه ای است. عصاره ی d. graveolens فعالیت ضد سرطانی، ضد میکروبی و ضد التهابی دارد. هدف از انجام این بررسی، تعیین میزان فنل کل، محتوای فلاونوئید، فلاونول و فعالیت آنتی اکسیدانی اندام های مختلف گیاه شامل برگ ها، گل ها، ساقه ها و ریشه ها بود. بر اساس نتایج این تحقیق میزان فنل کل و فلاونوئید در اندام های مختلف این گیاه متفاوت بوده به نحویکه این ترکیبات به طور معنی داری در گل و برگ بیشتر از ساقه و در ساقه بیشتر از ریشه بود. میزان فلاونول در گل، برگ و ساقه اختلاف معنی داری نشان نداد و کمترین میزان آن در ریشه مشاهده شد. در ترکیبات اسانس گیاه مورد مطالعه 90 ترکیب شناسایی شد که ترکیبات اصلی موجود در گل bornyl acetate (27.061%)، ?-cadinol (19.149%) و borneol (10.208%) و در ساقه و برگ bornyl acetate (8.363%)، calarene (2.620%) و thymol (5.079%) بودند. ترکیبات اصلی موجود در اسانس ریشه pmamompe (27.433%)، safrol (9.548%)، carvacryl acetate (9.491%)، vulgarone b (7.544%) و bornyl acetate (5.688%) بود. ضمنا ضریب همبستگی خطی و معنی داری بین فعالیت آنتی اکسیدانی و ترکیبات فنلی در عصاره ی بخش های مختلف گیاه مورد مطالعه دیده شد. گرچه بر اساس نتایج این تحقیق، گل ها و برگ های گیاه d. graveolens یک منبع غنی تری از ترکیبات فنلی طبیعی دارای ارزش آنتی اکسیدانی بالا نسبت به ساقه ها و ریشه های آن به شمار می روند. بنابراین، با توجه به ضدباکتریایی و ضد قارچی بودن بسیاری از ترکیبات فوق، خصوصا با عنایت به خودرو و خرابه روی بودن و رشد و نمو سریع این گیاه، ارزش مطالعه بیشتر جهت استحصال ترکیبات دارویی این گیاه را در شرایط مختلف آب و هوایی بیشتر مشخص می کند. کلمات کلیدی: عطر پاییزی، اسانس، متابولیت های ثانویه، فعالیت آنتی اکسیدانی

زیتون (olea europaea l.) از گیاهان همیشه سبز و بومی نواحی مدیترانه ای است. این گیاه متحمل به شوری و خشکی است، اما در دما های پایین مقاومت کمی دارد. در سال های اخیر به علت افزایش تقاضا برای روغن و میوه ی زیتون، کاشت درخت زیتون در ایران گسترش یافته است. ارقام مختلف زیتون واکنش های متفاوتی نسبت به سرما دارند و بنابراین انتخاب ارقام مقاوم، موثرترین روش برای اجتناب از خسارات سرما به شمار می رود. بدین منظور برای مقایسه تاثیر تنش سرما بر میزان پروتئین کل، پراکسیداسیون لیپیدی، رنگیزه های فتوسنتزی، فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز، فعالیت آنتی اکسیدانی و سه ترکیب مهم فنلی (الئوروپین، هیدروکسی تیروزول و تیروزول) در برگ های چهار رقم زیتون بررسی شد. نهال های 1 ساله، در معرض 7 دمای 10، 5، 0، 5-، 10-، 15-،20- و دمای شاهد (°c 20) به تدریج و به مدت 12 ساعت قرار گرفتند. پس از هر مرحله ی دمایی، نمونه برداری از برگ گیاهان انجام شد. نتایج مشخص کرد، به ارقام مورد آزمایش تا دمای صفر درجه ی سانتیگراد، آسیب فیزیولوژیکی معنی داری وارد نشد. با کاهش دما، سنتز کلروفیل a و کلروفبل کل کاهش یافت. همچنین با کاهش دما، مقدار مالون دی آلدهید (mad) به عنوان شاخص تنش های زیستی، محتوای فنل کل، فعالیت آنتی اکسیدانی و مقدار الئوروپین به عنوان مهمترین ترکیب فنلی موجود در برگ زیتون در همه ی ارقام افزایش یافت. غلظت هیدروکسی تیروزل و تیروزول درکلیه ی ارقام مورد آزمایش در مقایسه با گیاهان شاهد به طور معنی داری کاهش یافت. فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز و مقدار پروتئین کل در رقم کرونایکی از دمای صفر، در ارقام سویلانا و آربکین از دمای 5- و در رقم فرانتوئیو از دمای 10- به طور معنی داری کاهش یافت. بنابراین می توان نتیجه گرفت که رقم فرانتوئیو نسبت به دیگر ارقام تحت بررسی، رقم مقاوم تری نسبت به تنش سرمایی است.

چای (camellia sinensis l.) یکی از مهمترین منابع ترکیبات فعال زیستی است. عواملی مثل نوع رقم، فصل برداشت، شرایط کشت و سن برگ های چای به عنوان عوامل تاثیرگذار در کیفیت چای شناخته می شوند. در این تحقیق، شاخساره های چای شامل یک جوانه ی راسی و دو برگ مجاور از کلون های 100، 278، 451 و dn، در سه فصل رویشی بهار، تابستان و پاییز از مرکز تحقیقات چای کشور (لاهیجان) جمع آوری شد. پس از عصاره گیری نمونه ها، میزان تغییرات فصلی برخی از ترکیبات فنلی مثل محتوای فنل کل، قدرت خنثی کنندگی رادیکال آزاد(dpph) ، ظرفیت آنتی اکسیدانی احیاکننده ی فریک (frap)، محتوای فلاونول کل، فلاونوئید، آنتوسیانین، کافئین، کلروژنیک اسید، کوئرستین، کاتچین و اپی گالوکاتچین و برخی از ترکیبات غیر فنلی مثل محتوای رنگدانه های فتوسنتزی و پروتئین کل ارزیابی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی کلون های 100 و 451 از اولین برداشت تا سومین برداشت دارای روند افزایشی بود، در حالیکه در کلون های 278 و dn عکس این قضیه مشاهده شد. محتوای رنگدانه های فتوسنتزی در فصل پاییز کاهش یافته بود. محتوای کوئرستین از اولین برداشت تا سومین برداشت در کلون 100 افزایش پیدا کرده بود. میزان پروتئین کلون های 100 و dn در سه برداشت مختلف تغییرات ناچیزی را نشان داد و محتوای آنتوسیانین همه ی کلون ها در برداشت دوم بالاتر بود. به طور کلی می توان گفت که ترکیبات اندازه گیری شده ی فوق الذکر در برداشت های مختلف، دارای مقادیر متفاوتی بودند که این نتایج، تاثیر تغییرات فصلی و پارامترهای اکولوژیکی را بر روی ترکیبات شیمیایی شاخساره های جوان چای نشان می-دهد.

قرار گرفتن گیاهان در برابر تنش های زیستی مثل دمای پایین موجب استرس اکسایشی می شود که طی آن افزایش تولیدگونه های اکسیژن فعال رخ می دهد. در این تحقیق تغییرات کمی پروتئین محلول،پرولین، پراکسیداسیون لیپیدی و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در برگ سه کلون 100، 284 و 264 چای در تیمار دمایی 5 درجه سانتیگراد اندازه گیری شد.

با توجه به افزایش روز افزون سرانه ی مصرف برنج در سراسر جهان و همچنین گسترش کاربرد آفت کش های مختلف جهت افزایش تولید محصولات، آزمایشی به منظور تعیین باقیمانده ی آفتکش و بررسی اثرات جانبی آن بر روی پارامترهای مختلف برنج رقم گوهر (sa13)، به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار، در موسسه ی تحقیقات برنج کشور واقع در شهر رشت طراحی شد. در این پژوهش، رقم مورد بررسی با سه آفت کشی که به طور معمول در مزارع برنج شمال کشور (حشره کش دیازینون، علف کش بوتاکلر و قارچ کش تری سیکلازول) استفاده می شوند، در کرت های مجزا، با غلظت مجاز توصیه شده برای این سموم، تیمار شدند. نمونه برداری ها پس از دوره ی کارنس سموم و در مراحل مختلف رشدی گیاه (رویشی، زایشی و رسیدگی) و از تمامی بخش های برنج شامل ریشه، برگ، ساقه و دانه انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که باقیمانده ی حشره کش دیازینون در دانه ی سفید رقم گوهر برنج به مقدار 0.076 میلی گرم بر کیلوگرم (ppm) و قارچ کش تری سیکلازول نیز پایین تر از حد تشخیص می باشد. در بررسی اثرات این سموم بر جذب عناصر معدنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیز مشاهده شد که حشره کش دیازینون در تمامی مراحل و اندام های گیاهی، به استثنای جذب نیتروژن در دانه ی با شلتوک، اثری افزایشی در جذب عناصر داشته که این افزایش برای فسفر دانه ی با شلتوک و پتاسیم ساقه ی مرحله ی زایشی معنی دار بود. علف کش بوتاکلر نیز در مراحل اولیه ی رشد و در تمامی بخش های گیاه سبب کاهش جذب عناصر شده که این اثر کاهشی برای نیتروژن و فسفر دانه ی با شلتوک و همچنین میزان جذب پتاسیم ساقه ی مرحله ی زایشی معنی دار بود. همچنین، جذب عناصر نیتروژن و فسفر دانه ی با شلتوک نیز تحت تاثیر این قارچ کش تری سیکلازول کاهش معنی دار ی یافت. پارامترهای مورفولوژیکی و آناتومیکی مورد بررسی در این پژوهش، به استثنای قطر آوند آبکش در تیمارهای مربوط به دیازینون و تری سیکلازول، تفاوت معنی داری را نشان ندادند.

برنج یکی از مهم ترین محصولات غذایی در سرتاسر جهان می باشد. این محصول زراعی همانند سایر محصولات زراعی در مراحل رشد خود در معرض حمله ی آفات و حشرات قرار می گیرد و می تواند بر کیفیت و بازده محصول موثر باشد. امروزه امنیت غذایی یکی از مسائل مهم زندگی بشری است. استفاده ی فراوان از آفت کش ها در مزارع برنج مشکلاتی را به وجود می آورد. به منطور بررسی تاثیر سموم حشره کش، علف کش و قارچ کش بر برخی از پارامترهای فیزیولوژیکی (جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم و درصد پروتئین دانه)، آناتومیکی (ضخامت پوست، آندودرم، استوانه مرکزی، آوند چوب و آوند آبکش ریشه) و مورفولوژیکی (ارتفاع گیاه، طول ریشه، تعداد پنجه، وزن هزار دانه، عملکرد، وزن خشک بوته) بخش های مختلف گیاه برنج (oryza sativa l.) رقم هاشمی و هم چنین میزان باقی مانده ی سم دیازینون و تری سیکلازول، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با 4 تیمار و در 3 تکرار انجام شد. نمونه برداری ها از بوته ها، پس از دوره ی کارنس هر آفت کش در هر مرحله ی رشدی با انتخاب تصادفی 4 بوته ی کامل از هر کرت انجام شد. نتایج نشان داد که هیچ یک از سموم بر صفات فیزیولوژی، آناتومی و مورفولوژی بررسی شده اثر معنی داری در مقایسه با کنترل نداشت، که این احتمالا به دلیل استفاده از سموم در حد مجاز و توصیه شده می باشد. هم چنین نتایج نشان داد میزان باقی مانده ی سم دیازینون در دانه ی سفید رقم محلی هاشمیppm 0.03 و باقی مانده ی سم تری سیکلازول زیر حد تشخیص بود. میزان باقی مانده ی نهایی سم دیازینون، از حد مجاز ppm 0.1 تعیین شده توسط کدکس کم تر بود.

برنج گیاهی از خانواده گرامینه و متعلق به جنس oryza و دارای 25 گونه است. گونه غالب برنج oryza. sativa می باشد. برنج اغلب توسط حشرات مختلف در طول دوره رشد خود مورد حمله قرار می گیرد. از این رو در کشاورزی مدرن طیف وسیعی از آفت کش ها به طور گسترده جهت حفاظت از محصول، علیه آفات و قارچ ها استفاده می شوند. گرچه استفاده از ترکیبات شیمیایی ضروری است ، اما استفاده مکرر و غیر اصولی آن ها اثرات جانبی متعددی بر گیاه و محیط زیست خواهد داشت. در این مطالعه اثر سموم حشره کش دیازینون، علف کش بوتاکلر و قارچ کش تری سیکلازول بر برخی پارامترهای مورفولوژیکی(شامل ارتفاع گیاه، طول ریشه، تعداد پنجه، وزن هزار دانه، عملکرد، وزن خشک بوته)، فیزیولوژیکی(شامل جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم و درصد پروتئین دانه) و آناتومیکی (شامل ضخامت پوست، آندودرم، استوانه مرکزی، آوند چوب و آوند آبکش ریشه) رقم خزر گیاه برنج به صورت طرح فاکتوریل کامل تصادفی بررسی شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که حشره کش دیازینون، قارچ کش تری سیکلازول و علف کش بوتاکلر بر پارامترهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مورد بررسی در این تحقیق (جذب n، p، k) موثر نبود. به استثنای دیازینون و بوتاکلر که تغییرات آناتومیکی معنی داری در اپیدرم و پوست ریشه رقم خزر گیاه برنج ایجاد نمودند. همچنین بررسی مقادیر باقی مانده ی حشره کش دیازینون و قارچ کش تری سیکلازول رقم خزر انجام شد، و نتایج ppb 12 سم دیازینون در دانه رقم خزر توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی وجود داشت که این میزان در مقایسه با حد مجاز باقی مانده اعلام شده توسط کمیته کدکس(ppb 100) پایین تر بود. همچنین مقادیر تری سیکلازول پایین تر از حد قابل تشخیص بود.

این تحقیق به منظور بررسی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی ارقام بادام زمینی، تحت تنش شوری، در دانشگاه گیلان در سال 1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در شرایط کشت گلدانی با 4 سطح شوری 0، 50، 100 و 150 میلی مولار حاصل از کلرید سدیم و در 3 رقم بادام زمینی محلی گیلان، icgv96177 و icgv03060 انجام شد . بررسی نتایج این نشان داد که بیشترین مقدار خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، در سطح صفر و رقم محلی گیلان و بالاترین مقدار آنتی اکسیدان های آنزیمی نیز در رقم محلی گیلان و سطح شوری 150 میلی مولار بدست آمد. لذا رقم محلی گیلان حساسیت کمتر نسبت به تنش شوری نسبت به ارقام دیگر بررسی شده می باشد.

بادام زمینی (arachis hypogaea l) گیاهی متعلق به خانواده فاباسه است و از بقولات یکساله می باشد که به دلیل کیفیت بالای روغن و پروتئین دانه، در 108 کشور جهان از جمله ایران کشت می شود. سطح زیر کشت بادام زمینی در ایران حدود 3000 هکتار است که 2584 هکتار آن در استان گیلان قرار دارد. با توجه به گسترش روز افزون اراضی شور در ایران و کشت بادام زمینی در مناطق ساحلی گیلان، گیاه بادام زمینی تحت تنش شوری قرار خواهد گرفت. در این تحقیق، تاثیر سطوح مختلف شوری (0، 50، 100 و 150 میلی مولار سدیم کلرید) بر روی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی 3 رقم بادام زمینی (محلی گیلان، icgv96177 و icgv03060) در بخش تحقیقاتی دانشگاه گیلان در سال 1392، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار بررسی شد. در این بررسی خصوصیات مورفولوژیکی و رشد گیاهچه ای بذور، خصوصیات فیزیولوژیکی شامل فلورسانس کلروفیل، محتوای فتوسنتزی و همچنین قدرت خنثی کنندگی رادیکال آزاد(dpph) و آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی شامل فنل کل، فلاونول، فلاونوئید، آنتوسیانین و بتاکاروتن اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که افزایش تنش، در همه ارقام باعث کاهش در اندازه صفات مورفولوژیکی و گیاهچه ای بذور، همچنین کاهش میزان کلروفیل a و کلروفیل b و عملکرد کوانتومی فتوسیستم iiو افزایش f0 شد. تنش شوری روی قدرت خنثی کنندگی رادیکال آزاد (dpph) و غلظت آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی در برگ ارقام مختلف، تغییرات معنی دار و متفاوتی ایجاد کرد و در غلظت 100 میلی مولار، افزایش این آنتی اکسیدان ها قابل توجه بود. به طور کلی با بررسی نتایج حاصل از این پژوهش، رقم محلی گیلان از نظر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، در مقایسه با ارقام دیگر مورد مطالعه، حساسیت کمتری به شوری داشت.

به منظور بررسی اثر تنظیم کننده های اکسین و سایتوکنین بر بهبود تحمل به تنش خشکی در چهار رقم برنج (oryza sativa l.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به صورت گلدانی در شرایط مزرعه ای طی دو سال زراعی 1391 و 1392 در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. عامل های آزمایش شامل رقم در چهار سطح (غریب، خزر، سپیدرود و آپلند 83750-131-1 ir)، تنش در سه سطح (بدون تنش، تنش خشکی از مرحله 1 تا پایان مرحله 4 کدبندی ورگارا و تنش خشکی از مرحله 4 تا پایان مرحله 9 کدبندی ورگارا) و تنظیم کننده در سه سطح (شاهد بدون اعمال تنظیم کننده ، تنظیم کننده iaa با غلظت 5-10×5 مولار و تنظیم کننده کاینتین با غلظت 5-10×5 مولار) بودند.

چکیده ندارد.