امثال از دیرباز در میان جوامع بشری از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و آئینه تمام نمای فرهنگ و ادب یک ملت است و از مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی نیز بشمار می رود. رساله حاضر، تلاشی است جهت شناسایی و درک هر چه بهتر مفاهیم قرآنی و وعده و وعیدها و پند و اندرزها و اشاره به بلاغت قرآن با بهره گیری از تعاریفی چون تشبیه، استعاره، کنایه و سپس مختصراً به تاریخچه مثل پرداخته و اشاره ای به وجود امثال در دیگر کتب آسمانی شده است. امثال به کار رفته در آیات قرآن از منظر خود قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام، بررسی شده و روایات تأویلی، ذیل آیات، ذکر گردیده است تا از طریق تأویل امثال، به کسب معرفت و شناخت هر چه بهتر ائمه هدی علیهم السلام نائل آمده و مقام حضرتشان به نورانیت را در حد سعه وجودی بشناسیم. در نهایت، نتیج? حاصل از تأویل امثال قرآنی ممدوح، بیان برخی از شئون حضرت امیر و ائمه هدی? و سپس شیعیان آن بزرگواران است و بالعکس، امثال قرآنی که بار منفی مذمتی دارد بیان حال دشمنان ایشان و دوستان و پیروان آنها می باشد.

پایان نامه بنده تحت عنوان «بررسی تأویلی مفردات قرآن حرف "ب"» می باشد که در این تحقیق سعی داشته ایم با الهام از نظریات اهل بیت عصمت و طهارت? در باب لغات و مفردات قرآنی بر نورانیت این تحقیق بیفزاییم. نحوه نگارش به این صورت بوده است که در ابتدا لغاتی را از بین مفردات و لغاتی که با حرف «باء» شروع می شوند، انتخاب کرده و سپس در آیات قرآن این لغات را مورد جست وجو قرار داده ایم، و آیات مرتبط را با ترجمه هایش آورده ایم. پس از این به لغت نامه ها مراجعه کرده و از نظر لغوی این لغات را بررسی کرده و در نهایت در تفاسیر و روایات به دنبال این لغات گشته ایم که در صورت وجود تأویلی بر این لغات و آیات، آنها را استخراج کرده و به کار ضمیمه نموده ایم. امیدوارم که در راه رسیدن به هدف اصلی خود که برگرفتن مطالب و شرح لغات از دید اهل بیت عصمت و طهارت? می باشد، موفق بوده باشیم ـ ان شاءالله.

این رساله که با عنوان " بررسی تفسیری و تاویلی آیات نازله در شان سید الشهداء (ع) " در 3 فصل به منظور خدمت به قرآن و عترت پیامبر(ص) و شناخت هر چه بیشتر سید الشهدا (ع) فرآهم آمده است. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق کیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات، به صورت کتابخانه‏ای است. در این تحقیق سعی شده است ضمن ارائه کلیات به عنوان مبانی، با فرض وجود آیاتی که در شان سید الشهداء نازل شده‏اند، طی بررسی بیش از 120 آیه از قرآن کریم در کتب روایی و تفسیری به عناوینی از قبیل نور، آفرینش، جلوه‏هایی از امام حسین (ع) و همچنین عنوان‏های امام حسین (ع)، انبیاء الهی، فرشتگان، رجعت، شیعیان، اصحاب، دشمنان و کشندگان پرداخته است. در فصل پایانی ثابت خواهد شد که ارتباط قرآن و سیدالشهداء متقابل و ناگسستنی بوده و ایشان منبع فضئل قرآنی است چنان که دشمنان او نماد رذائل مذکور در قرآن هستند. همچنین ثابت خواهد شد که توسل به سید الشهداء پشتوانه قرآنی دارد.

جهت شناخت و معرفت نسبت به مقام امام ( ع ) در بینش یک فرد شیعی غیر از آیات مبرهن قرآنی و ادله فراوان عقلی، روایاتی متقن از زبان آن بزرگواران نقل شده است که خود در بیان شأن و منزلت اوصیاء گرامی پیامبر اکرم ( ص ) می باشند. در این روایات شئون امامت از قبیل: هدایت، حکومت و زعامت، هدایت تکوینی ، اخراج از ظلمت به نور ... بیان شده است. یکی از این روایات و خطب ،” خطبه نورانیه “ می باشد که در حقیقت به چگونگی معرفت نسبت به امام معصوم علیه اسلام و بیان شرایط ایمان و اوصاف مومن اشاره دارد و کمال ایمان را در معرفت امام به مقام نورانیت می داند. این خطبه در نسخ مختلف و در بعضی موارد، کم و زیادهایی دارد. برای نمونه در نسخه هایی که قاضی سعید قمی و حاج ملاهادی سبزواری نقل نموده اند از بعضی نکات صرفنظر شده و در نسخه ” مشارق انوار الیقین “ حافظ رجب برسی به اختصار نقل گردیده است. در نسخه ای هم که شیخ حائری یزدی آن را در ” الزام الناصب “ آورده است این موضوع به چشم می خورد. ولی ما در این جا از یک نسخه کلی تر ( بحارالانوار، ج 26، ص 1 الی 7 ) استفاده می نمائیم و برای توضیح بعضی نکات لازم آن اقدام می نمائیم. در ابتدا معرفی بسیار اجمالی از دو صحابی بزرگوار پیامبر اکرم ( ص ) صورت گرفته است و سپس به شرح بعضی از مفردات به کار رفته در این خطبه از قبیل صراط، نباء عظیم، نور، هادی ، بئر معطله ، صلا? و قسیم الجنه و... و معرفی ناصبی اقدام نموده ایم.

یکی از مناجات های امام سجاد? «مناجات العارفین» است، این مناجات عرفان واقعی و حقیقی است که انسان را به سوی معرفت و شناخت حق تعالی رهنمون می سازد و البته نیل به این شناخت جز از طریق ائمه معصومین? از راه دیگری امکان پذیر نمی باشد. در راستای این موضوع، آشنایی با مبانی قرآنی و روایی این مناجات و راه های معرفت حق تعالی و همچنین آشنایی با ویژگی های عارفان واقعی مورد بررسی قرار گرفته است، که آیا انسان بدون واسطه راهی برای شناخت خداوند دارد؟ عارفان واقعی چه کسانی هستند؟ و دارای چه ویژگی هایی می باشند؟ به این نتایج رسیدیم که این دعا منطبق بر آیات قرآن و روایات رسیده از معصومین? می باشد و انسان ها به تنهایی هیچ راهی برای شناخت و رسیدن به خداوند ندارند و ائمه اطهار? واسطه رسیدن به خداوند می باشند و این که عارفان واقعی این ذوات مقدسه? هستند که پذیرش ولایت و اطاعت از آنان راه نجات و رستگاری انسان هاست. واژگان کلیدی: دعا، مناجات العارفین، معرفت، امام سجاد?

در این رساله به بررسی لغوی و تأویلی مفردات قرآنی حرف «ج» پرداخته ایم و هدف این است که بتوانیم درک صحیح از سخنان ائمه معصومین? داشته باشیم و به لایه های عمیق تری از معنا دست پیدا کنیم و انگیزه این کار قرارگرفتن در صراط مستقیم با تمسک به سخنان آن بزرگواران است. روش کار بر حسب الگوبرداری از مرحوم ابوالحسن شریف در تفسیر مرآه الانوار است؛ لذا ابتدا هر مفرده از نظر معنای لغوی بررسی شده و سپس با کمک از نظرات مرحوم شریف و مراجعه به تفاسیر روایی و کتب احادیث شیعه و منابع معتبر به بررسی تأویلی آن ها پرداخته شده است و در پایان بررسی ها به تأویل بعضی از مفرده ها دست نیافتیم و آن مفرده هایی که تأویل داشتند، آن مواردی که معانی زیبا و مناسب داشتند به ائمه? و امور معنوی تأویل شده بود و در مواردی که معانی مناسب و زیبا نبود به دشمنان ائمه? و اعمال ناشایست تأویل شده بود؛ لذا این تحقیق در محدوده مفردات حرف «ج» بوده است و از اینجا به بعد به محققان دیگر سپرده می شود. کلیدواژگان: مفرده های قرآنی حرف «ج»، تأویل، حدیث

«ما أدراک» یکی از عبارات به کار رفته در قرآن کریم است که سیزده بار در ده سوره از قرآن تکرار شده که این سور عبارت اند از: الحاقّه، المدثر، المرسلات، الانفطار، المطففین، الطارق، البلد، القدر، القارعه، الهمزه. و همچنین متعلقات آن که عبارت اند از: الحاقه، سقر، یوم الفصل، یوم الدین (2 بار)، سجین، علیّین، الطارق، العقبه، لیله القدر، القارعه، الهاویه، الحطمه. تمامی ما ادراک های قرآن در ظاهر خطاب به رسول خدا? است و معانی که این عبارات در مورد آن ها استعمال شده معنا و مفهومی فراسوی دید پیامبر? می باشد. علاوه بر عبارت قرآنی ما ادراک، عبارات ما یدریک، ما کنت تدری، و ما ادری هم در قرآن به کار رفته که همگی دلالت بر خطاب به پیامبر عظیم الشأن اسلام? دارد. غالب مفسرین ما ادراک های قرآن را از دیدگاه ظاهری و تفسیری مورد بررسی قرار داده اند و از معنای باطنی و تأویلی آن غفلت ورزیده اند. پژوهش حاضر عبارت «ما ادراک» و متعلقات آن را علاوه بر جنبه ظاهری، از جنبه باطنی که برگرفته از روایات ائمه هدی? می باشد مورد بررسی قرار داده است. واژگان کلیدی: ما ادراک، الحاقه، علیّین، العقبه، الحطمه

همانطور که می دانیم، بخش عمده ای از معارف دین مبین اسلام از طریق ادعیه، زیارات و مناجات های وارده از معصومین? در اختیار ما قرار گرفته است. مناجات حضرت امیر? نیز از جمله آن ها می باشد، که گر چه دارای سلسله سند نیست اما با استناد به متن و همچنین سبک سخن گفتن ـ که با ادعیه دیگر کاملاً مشابهت و همخوانی دارد ـ انتساب آن به حضرت امیر? اثبات می گردد. آن چه در این مناجات به چشم می خورد، آیاتی است که به صورت عینی از متن شریف قرآن نقل شده و مضمون همه آن ها ترسیم صحنه های قیامت و بیان شدت اهوال آن روز عظیم می باشد. همچنین اسمای حسنای خداوند که ـ متناسب با آیات ـ در نهایت فصاحت و بلاغت آمده است. هدف من در نگارش این اثر که شرحی هر چند مختصر و در حدّ بضاعت اندک بر فرازهای این مناجات می باشد، این است که مباحث لغوی، همچنین تفسیری و تأویلی آن، مورد بحث و بررسی قرار گیرد. و در پایان نیز با توجه به روایات ذکر شده از تفاسیر مختلف در مورد آیات و اسمای حسنای به کار رفته در این مناجات به این نتیجه کلی دست می یابیم که نه تنها بطن آیات قرآن به معصومین? و دشمنان آنها باز می گردد بلکه تأویل اسمای حسنای الهی و آن چه از خود ائمه? تحت عنوان دعا و مناجات به ما رسیده نیز به ایشان و دشمنانشان باز می گردد. واژگان کلیدی: مناجات حضرت امیر?، سوال (مسئلت)، قلب سلیم، رحمت، اسماء حسنی

امثال از دیرباز در میان جوامع بشری از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و آئینه تمام نمای فرهنگ و ادب یک ملت است و از مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی نیز بشمار می رود. رساله حاضر، تلاشی است جهت شناسایی و درک هر چه بهتر مفاهیم قرآنی و وعده و وعیدها و پند و اندرزها و اشاره به بلاغت قرآن با بهره گیری از تعاریفی چون تشبیه، استعاره، کنایه و سپس مختصراً به تاریخچه مثل پرداخته و اشاره ای به وجود امثال در دیگر کتب آسمانی شده است. امثال به کار رفته در آیات قرآن از منظر خود قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام، بررسی شده و روایات تأویلی، ذیل آیات، ذکر گردیده است تا از طریق تأویل امثال، به کسب معرفت و شناخت هر چه بهتر ائمه هدی علیهم السلام نائل آمده و مقام حضرتشان به نورانیت را در حد سعه وجودی بشناسیم. در نهایت، نتیج? حاصل از تأویل امثال قرآنی ممدوح، بیان برخی از شئونات حضرت امیر و ائمه هدی? و سپس شیعیان آن بزرگواران است و بالعکس، امثال قرآنی که بار منفی مذمتی دارد بیان حال دشمنان ایشان و دوستان و پیروان آنها می باشد.

ساختار هندسی یا انسجام موجود در سوره های قرآن، یافته ای نو در تفسیر نگاری عصر ما و یک از مباحث پر نزاع در تفسیر قرآن است. در این نظریه مفسر می کوشد تا یکپارچگی و انسجام محتوایی میان آیات یک سوره را نشان دهد. بعضی قرآن پژوهان معاصر معتقدند، در پس تنوع و پراکندگی ظاهری در سوره های قرآن یک غرض و موضوع واحدی نهفته است و در بین همه آیات یک سوره رابطه ای نا گسستنی بر قرار است. اما تعدد موضوعاتی که به عنوان هدف یک سوره پیشنهاد شده از یک سو و فقدان معیار اطمینان بخش برای رسیدن به هدف مشترک برای یک سوره از سوی دیگر موجب شده که نظریه ساختار از مهمترین عامل برای کشف غرض سوره ها غافل باشد. زیرا تنها با تدّبر در آیات قرآن و تفّکر در کلام نورانی اهل بیتc می توان به غرض اصلی سوره ها و ساختار هندسی آنها دست، یافت. در این مقاله بنا داریم نظریه ساختار هندسی سوره ها را از زاویه تأویل بررسی کنیم. از مزایای ساختار هندسی تأویلی این استکه قابلیت تطبیق در تمامی سوره ها را دارد. این نوشتار در صدد جمع بندی اجمالی مباحث مطروحه در زمینه ساختار هندسی سوره ها و طرح راهکاری مطمئن است که می تواند به حل اختلافات تفسیری از طریق تأویل، و کشف هدف یک سوره منتهی شود و نگارنده در صدد پاسخ به این سوال است که آیا روایت (آیهٌ فینا و آیهٌ فی عدونا) که توسط اهل بیتc به عنوان هدف سوره محّمد? معین شده، در این سوره قابل دفاع می باشد؟ با بررسی آیات سوره محّمد? در یافتیم که آنچه توسط اهل بیتc به عنوان هدف سوره ترسیم شده (آیه فینا و آیه فی عدونا) در آیات سوره محّمد? تحقق پیدا کرده است.

امثال از دیرباز در میان جوامع بشری از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و آئینه تمام نمای فرهنگ و ادب یک ملت است و از مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی نیز بشمار می رود. رساله حاضر، تلاشی است جهت شناسایی و درک هر چه بهتر مفاهیم قرآنی و وعده و وعیدها و پند و اندرزها و اشاره به بلاغت قرآن با بهره گیری از تعاریفی چون تشبیه، استعاره، کنایه و سپس مختصراً به تاریخچه مثل پرداخته و اشاره ای به وجود امثال در دیگر کتب آسمانی شده است. امثال به کار رفته در آیات قرآن از منظر خود قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام، بررسی شده و روایات تأویلی، ذیل آیات، ذکر گردیده است تا از طریق تأویل امثال، به کسب معرفت و شناخت هر چه بهتر ائمه هدی علیهم السلام نائل آمده و مقام حضرتشان به نورانیت را در حد سعه وجودی بشناسیم. در نهایت، نتیج? حاصل از تأویل امثال قرآنی ممدوح، بیان برخی از شئونات حضرت امیر و ائمه هدی? و سپس شیعیان آن بزرگواران است و بالعکس، امثال قرآنی که بار منفی مذمتی دارد بیان حال دشمنان ایشان و دوستان و پیروان آنها می باشد.

چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده): هدف: این پژوهش با این هدف که:نگاه قران و ائمه علی الخصوص امام هادی? به مسئله جبر و اختیار چگونه بوده است و از آنجا که مسأله جبر و اختیار از مسائل مهم اعتقادی است و عقاید ما باید برگرفته از اعتقادات ارائه شده توسط ائمه هدی? باشد لازم به نظر می رسد این مسأله نیز از منظر این بزرگواران به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد و چون درباره نامه امام هادی? به اهل اهواز کاری صورت نگرفته است ضرورت دارد درباره اش تحقیق شود پرسش اصلی این پژوهش که نگارنده در صدد پاسخ گویی به آن است چنین می باشد که آیا انسان در انجام اعمالش مختار است یا مجبور؟که تعاریفی چون جبر، تفویض، اختیار، بل أمر بین الأمرین، قضا و قدر، عدل و حسن و قبح عقلی با توجه به نامه امام هادی به اهل اهواز مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت نتیجه حاصل از بررسی نامه امام هادی? در توضیح حدیث لا جبر و لا تفویض آشنایی با سیره ائمه و نگاه آنها به مسئله فوق بوده است که نتایج ذیل از بررسی نامه فوق به دست می آید: 1-در اعمال، رفتار انسان نه جبر کامل و نه اختیار تام برقرار است 2- خداوند بر اساس اصل وجودیش بر همه چیز علم و آگاهی و اراده دارد 3-آزادی از جمله ارزش های است که قرآن کریم به آن اهمیت بسیار داده است4-عدالت از مفاهیم والایی است که قرآن کریم نیز آن را به عنوان یکی از اهداف بعثت انبیاء بیان نموده است 5- هدف از امتحان الهی شکوفا کودن استعدادهای بشر و آشکار نمودن باطن و حقیقت آدمی است. کلید واژه ها: رساله امام هادی علیه السلام،اختیار انسان ،جبر و تفویض.

چکیده بخش عمده ای از معارف نورانی اسلام، از طریق ادعیه و مناجات های وارده از ائمه طاهرین(ع) به دست ما رسیده است. مناجات المحبین از جمله مناجات های خمس عشره امام سجاد(ع) یکی از آن هاست. از بررسی محتوایی این مناجات و تطبیق آن با آیات قرآن و روایات چنین بر می آید که اساس دین بر محبت الله است و در حقیقت محبت خدا مبدأ و مقصود دین است و خداوند براساس محبت خویش نسبت به بندگان، دین را که نیاز اساسی انسان است به او ارزانی داشته و کتاب هدایت را توسط پیامبران فرستاده تا اوامر و نواهی الهی تبیین شود و انسان راه سعادت را یافته و به کمال برسد. در این پژوهش سعی شده است که از تطبیق عبارات مناجات با آیات قرآن و روایات معصومین(ع) این نتیجه حاصل شود که کلام و عبارات مناجات المحبین از نظر عمق و محتوا دقیقاً منطبق با کلام معصوم، حضرت سجاد(ع) است، که نمونه بارز و کامل آن صحیفه کامله سجادیه است.

«مناجات الذاکرین» یکی از مناجات های امام سجاد(ع) است. در این مناجات جایگاه واقعی ذکر و چگونگی و اثرات آن بیان شده است. در بیان امام(ع) ذکر از نعمت های بزرگ الهی به شمار آمده و به عنوان یاد خدا، در هر زمان، در هر حال، در هر مکان و به هر زبان می تواند صورت گیرد. همچنین امام سجاد(ع) ذکر خدا را آرامش بخش قلب و نفس می داند و آن را باعث انس با خدا و قرب به او معرفی نموده است. سعی ما در این پژوهش تطبیق مبانی وارده در قرآن و روایات درباره ذکر با این مناجات بوده که این کار هم از جنبه ظاهری و هم جنبه باطنی صورت گرفته است.

یکی از زیر مجموعه های علوم قرآن آشنایی با تک واژه ها یا مفردات قرآنی است که در غالب کتب تفسیری ، بخش اللغه به این مهم پرداخته شده است . همچنین کتب مستقلی نیز در این زمینه به رشته تحریر درآمده که شاخص ترین آنها کتاب مفردات راغب اصفهانی است . شایان ذکر است که مفردات در این گونه کتابها از جنبه لغوی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به جنبه باطنی و تأویلی آنها اشاره ای نشده است.از آنجا که در لسان روایات تأویل در ارتباط با باطن قرآن کریم است و این کتاب آسمانی بطون و تأویلات عدیده ای دارد و احاطه به کل این تأویلات تنها در انحصار رسول خدا –صلی الله علیه و آله و سلم – و ائمه هدی- علیهم السلام- است لازم به نظر می رسد برای دست یابی به مفاهیم و معانی عمیق قرآن و راهیابی به لایه های زیرین و بطون آن مفردات قرآن را گذشته از جنبه لغوی از جنبه تأویلی و باطنی نیز مورد کنکاش قرار دهیم . سعی ما در این رساله این است که با الگو پذیری از مقدمه کتاب شریف تفسیرمرآه الأنوار و مشکوه الاسرار که در واقع به منزله دانشنامه تأویلی قرآن کریم است، مفردات حرف «حاء» را از مفرده حبّ تا حظّ مورد بحث و بررسی قراردهیم. واژگان کلیدی: مفردات ، تأویل، راسخین درعلم، ولایت و امامت

در این نوشتار، با عنایت به آیات الهی قرآن مجید و نیز روایات پیامبر اعظم (ص) و معصومین (علیهم السلام) نگاهی عمیق و نیز جدیدتر از آنچه که در منابع و کتب گذشته بوده، در پی تبیین رابطه ی حکم کلّی صدق و کذب بوده و دیدگاههای مختلف را تقریر و عرضه نموده ایم . اگر آیات قران را بکاویم و یا سخنان معصومین (علیهم السلام) را درباره " صدق و کذب" کنار یکدیگر قرار دهیم، دریافت عمیقی از ماهیت، کارکرد و جایگاه صدق به عنوان یک صفت پسندیده اخلاقی- فطری از یک سو، و آفات و مضرّات کذب از سوی دیگربدست می آوریم. در آیات قرآن و نیز روایات معصومین(علیهم السلام) خداوند، پیامبران و ائمه معصومین و مومنین واقعی را با صفت "صادقُ الوَعد و صِدّیقین" معرفی نموده؛ و در مقابل، کافران، منافقان و مخالفان آنان را ، به عنوان دروغگو و کذّابین نام برده است. نگارنده این رساله، کوشیده است با مطالعه و بررسی دقیق و همه جانبه آیات قرآن و نیز بررسی روایات معتبر و تفاسیری که در آن واژه صدق و کذب و مشتقّات آنها به کار رفته است ، به توضیح ابعاد این واژگان و دستیابی به معنای لغوی و اصطلاحی و نیز بدست آوردن ویژگی ها ، اهمیت ، جایگاه و منشأ این دو صفت مهم، و نیز تطابق آن دو بپردازد .

هدف از این پژوهش فهم ودرک تفاوت بین امت وعترت با توجه به مناظره امام رضا ? با مأمون پیرا مون این مسئله است و از آنجا که امام به عنوان داناترین و باتقواترین فرد جامعه اسلامی مرجع دینی، علمی و سیاسی جامعه به شمارمی‏رود و بر همین اساس، بیش از همه، شایستگی لازم برای رهبری و مدیریت آن را داراست. طرح و بررسی جلوه‏های معرفتی و چگونگی مناظرات‏امامان شیعه ? در حوزه‏های گوناگون و قرار دادن آن در منظر ارباب معرفت، از یک سو، امکان داوری دقیق و درست را در این باب فراهم می‏سازدو از سوی دیگر، شیوه‏ها و الگوهای مناسبی برای پاسخگویی به پرسش ها و چالش های پیش روی اسلام و گفتگو با پیروان دیگر ادیان و فرق دینی دراختیار ما قرار می‏دهد.پرسش اصلی این پژوهش که نگارنده در صدد پاسخ گویی به آن است چنین می باشد که آیا بین امت وعترت فرق است در صورت تفاوت ، وجوه این تفاوت چیست؟که تعاریفی چون اَُمت،عترت،آل و...با توجه به مناظره امام رضا ? با مأمون مورد بررسی قرار می گیرد در نهایت نتیجه حاصل از بررسی مناظره امام رضا ? در تفاوت بین اُمت و عترت آشنایی با سیره ائمه و نگاه آنها به مسأله فوق بوده است که نتایج ذیل از بررسی مناظره فوق به دست می آید 1- عترت افرادی برگزیده از میان امت است 2- گزینش عترت توسط خدای بزرگ صورت گرفته است 3- علّت گزینش صلاحیت آنها جهت رهبری امت بعد از پیامبر ?است . واژگان کلیدی: امام رضا ? ، مناظره،امت،عترت

رساله حاضر تحت عنوان معناشناسی –ظالمخ لنفسه – مقتصد- سابق بالخیرات در قرآن و روایات می باشد که با بررسی آیات قرآن و روایات تاویلی به بررسی این مفرده ها در آیه 32 سوره فاطر می پردازد. در این راستا ابتدا با آیات مشابهع بررسی شده و بعد با روایات تطبیق داده می شود. این پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده است . با بررسی آیات و روایات به این نتیجه خواهعیم رسید که منظور از برگزیدگان در این آیه شیعیان امیرالمومنین علی(ع) می باشند. و گروه ظالم نیز در نهایت توفیق توبه پیدا کرده و داخل بهشت می شوند. در این پژوهش اثبات می گردد که گروه خاصی نیز می توانند سایبق بالخیرات بشوند (السابقون السابقون اولئک المقربون) می باشند.

آدمی از دیرباز به دنبال یافتن رابطه ای بین علل و معلول های کائنات و رموز جهان آفرینش بوده که با کمی تامل و جستجو در چنین روابطی می توان به حقایق آن پی برد. یکی از این روابط، رابطه اعمال انسان و کیفر و پاداش اوست که سرنوشت آدمی را در زندگی آخرت رقم می زند. نکته اینجاست که خداوند متعال پاداش نیکوکاران را بر خود واجب دانسته اما در هیچ جای قرآن، عذاب گنه کاران را بر خود واجب نکرده، بلکه فرموده «مَا نَحنُ بمُعَذِّبین» بلکه عامل اصلی نزول عذاب را، اعمال خود انسان ها بیان نموده است. و اما همه انسان ها باید عامل غضب خدا و نزول عذاب را، به دنبال اعمال ناشایست و حرام خود بدانند؛ که ریشه این اعمال، عدم پذیرش ولایت حق و سرپیچی از فرمان فرستادگانش می باشد که مهمترین مصداق ولایت حق، مقام وصایت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می باشد. خداوند متعال در قرآن کریم، وعده عذاب منکرین ولایتش را متذکر گشته تا همگان متوجّه اهمیّت این مقام گردند و بدانند میزان حق در دنیا و آخرت وجود مبارک ولی خدا در زمین می باشد. در این مجموعه ابتدا به مطالعه کتب متناسب با موضوع و سپس، جمع آوری مطالب پرداخته شد. آنگاه مطالب مفید، تحت راهنمایی استاد راهنما تنظیم گردید تا این مجموعه تدوین گردید. کلید واژه: عذاب، وصف عذاب، ولایت، منکر ولایت

اولیاء خدا، اسباب تربیت خلق اند که در دو بعد تکوین و تشریع، حرکت نظام هستی به سوی مقصود را مربی گری و هدایت می کنند، چگونگی این تربیت یکی از پیچیده ترین ابحاث قرآنی و روایی است، اما این تربیت عظیم در دوبعد تکوینی و تشریعی اجمالا قابل تبیین است و هر یک از این دو بعد نیز متعلقات خود را داراست، همچنین این چرخه نورانی را که از آن تعبیر به نظام تربیتی اولیاء خدا کرده ایم، محصولاتی است که کامل ترین محصول آن با استناد به آیات و روایات مومن مستکمل الایمان است . نشانه ها و صفات و مراتب مومن که قرین مراتب ایمان است، در روایات ذکر شده و در قرآن کریم نیز به طور گسترده ای به اهل ایمان اشاره شده است . در این تحقیق با نگاهی به مراتب اولیاء خدا در آیات و روایات، ولایت تکوینی و تشریعی و در نهایت محصول تربیت اولیاء، به سوی شناختی بزرگ گام برداشته ایم و آن همانا نقش تربیتی اولیاء خدا در نظام هستی است . از آنجا که در این تحقیق برآنیم شوون وابعاد مختلف بحث ولایت الهیه، اقسام تربیت، مراتب اولیاء ومراتب تربیت شوندگان را از منظر آیات، روایات بررسی و تبیین کنیم با روش کتابخانه ای و ابزار گردآوری داده ها واز طریق فیش برداری موضوعات مطروحه را تبیین نموده ایم . منبع اصلی این تحقیق آیات قرآن کریم و سپس در بخش احادیث و روایات اهل بیت? کتب حدیثی چون بحارالانوار، اصول کافی، وسائل الشیعه، مشارق انوارالیقین، اللوامع النورانیّه، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم و. . . در بخش کتب تفسیر تفاسیری چون : نورالثقلین، الدرالمنثور، صافی، البرهان، فرات کوفی، شریف لاهیجی،المیزان و...و در بخش لغوی از کتب العین، قاموس فیروزآبادی، مفردات راغب، لسان العرب، مجمع البیان طریحی، التحقیق مصطفوی، مجمع البحرین و... استفاده شده است . در این تحقیق بر آن بوده ایم تا با استناد به قرآن و روایات نقش تربیتی اولیاء الله در نظام هستی را تبیین و با اشاره به محصول این تربیت که مومن مستکمل الایمان است، ائمه اطهار? را به عنوان صدر نشینان نظام تربیت الهیه معرفی نماییم که در مجموع حاصل این تحقیق در چهار فصل تدوین گردید. فصل اول- کلیات تحقیق شامل مقدمه،بیان مسئله،اهداف،پیشینه، منابع و... فصل دوم- مراتب اولیاء الله در نظام هستی که در بخش اول به تبیین مقام امامت ودر بخش دوم به تبیین مقام رسالت پرداخته ایم ودر هر بخش ابتدا مستندات قرآنی و سپس مستندات روایی را مطرح کرده ایم . فصل سوم- اقسام تربیت در نظام تربیتی الهی که به دو بخش تربیت تشریعی و تربیت تکوینی تقسیم شده است . فصل چهارم- محصول نظام تربیتی اولیاء که در این بخش با طرح مومن مستکمل الایمان به عنوان این محصول نهایی به تبیین مراتب وعلائم ایمان واسلام به عنوان دو لازمه مهم دستیابی به مقام مومن و مراتب وعلائم مومن در آیات وروایت پرداخته ایم .

یکی از پر فراز و نشیب ترین دوران حیات اسلام، دوره حکومت کوتاه مدت امیرمومنان علی (ع)است ،که بخش مهمی از این دوران در راه جهاد و مبارزه ، آن هم نه با دشمن خارجی بلکه با مخالفان داخلی سپری گردید. این مبارزه با سه جبهه انسانی صورت گرفت ؛ چه حضرتش حاضر نشد اساس حکومت خود را بر شیوه ی خلفای سه گانه قرار دهد. امیر مومنان علی(ع) در مدت کوتاه خلافت ظاهری خود گرفتار سه جنگ داخلی شدند که علاوه بر تلفات وخسارت ها ی انسانی فراوان، آن حضرت را از اصلاح اموری که در دوران خلفای پیشین پدید آمده بود بازداشت . جنگ جمل نخستین پیکار بزرگی بود که میان دو گروه از مسلمانان روی داد. این جنگ در آغاز خلافت حضرت علی (ع) در گرفت . اصحاب جمل یا ناکثین که بررسی سیر پیدایش و عملکرد و انگیزه های دو گروه موضوع پایان نامه است ، کسانی بودند که با خو کردن به وضعیت اشرافی خود در دوره خلفای قبل مخصوصا عثمان، و با استناد و اتکا به سوابق مبارزاتی خود در کنار پیامبر(ص) خواهان عنایت ویژه از سوی امام (ع) نسبت به خود بودند و چون از ایشان عکس العمل مساعدی در این زمینه ندیدندبا جمع کردن نیرو ، علیه حکومت برحق علی (ع) قیام کردند. سران این گروه یعنی طلحه و زبیر دو تن از صحابه سر شناس و شناخته شده بودند که عایشه، همسر پیامبر(ص) را نیز با خود همراه نموده و با وام گرفتن از اعتبار و حیثیت او، عده ای را نیز به دور خود جمع نموده و غائله جنگ جمل را به راه انداختند. کلید واژه ها : حضرت امیر (ع) ، جنگ جمل ، ناکثین ، اهل حق ، اهل باطل

دعای عهد ، اگرچه به نام دعا نامیده شده است، اما در واقع پیمان نامه شیعه با امام زمان (عج) می باشد. دعای عهد ؛ نغمه ای صبحگاهی است که انسان های خدا باور ، دین دار و متعهد به ولایت آل الله ؛ هر روزه بر دل وزبان جاری می سازند و اتصال و تعهد خود را در قبال قطب عالم امکان ؛ امام زمان (عج) تجدید می کنند . دعای عهد ، یادآور میثاق انسان با خداوند عزوجل در عالم ذر بوده و در بردارنده پیمانی است که جهت ثبات قدم شیعیان امیر المومنین حضرت علی(ع) و امامان معصوم (ع) از فرزندان ایشان به ویژه حضرت بقیه الله (عج)، هر روز تکرار می شود.این دعا، از امام صادق(ع) نقل شده و در کتب و منابع معتبر، ضبط گردیده است. در این رساله ، کوشش شده که مبانی قرآنی و روایی این عهد نامه ،در بخشهای مختلف ومناسبی استخراج و تنظیم شود: اقرار به توحید و آشنایی با جلوه هایی از اسماء الهی (آغاز دعا) ؛ صلوات فراگیر و بی پایان به امام هدایت شده و هدایتگر ، تجدید بیعت خالصانه و مستحکم با ولی زمان (عج) ،اعلام آمادگی و تلاش مقدور تا پایان عمر در راستای فرمانبری از ایشان و حتی درخواست خروج از قبر در زمان ظهور برای یاری امام زمان (عج) و.... همچنین توصیف بخشی از شرایط زمان قبل و بعد از قیام حضرت (عج) و برشمردن آرمانهای زمان ظهور ؛ از بخشهای اصلی این پژوهش می باشد، که همگی با آموزه های قرآنی و روایی انطباق کامل دارد. به علاوه ، دعای عهد همچون بسیاری از ادعیه ماثوره دیگر، دریایی گسترده و ژرف از معارف الهی است.بر هرشیعه آگاه و منتظر راستین ، فرض است که این دعا و معانی آن را دریابد و آرمان ها و برنامه زندگی خود را براساس آن ساماندهی کند.

خداوند هدف از خلقت جن و انس را عبادت خود بیان کرده است . عبادت خدا همان معرفت خداست که صنع اوست ، یعنی این معرفی باید از جانب خودش صورت بگیرد و لاغیر. تا این معرفی نباشد هیچکس قادر به شناختن پیامبران راستین نخواهد بود و در نتیجه نمی توانیم حجج الهی را بشناسیم. لذا برای رهایی از ضلالت و مرگ جاهلیت ملزم به تسلیم نسبت به شناخت خدا و انبیا و اولیای اوهستیم تا راه صحیح بندگی و عبادت خدا را برای ما معرفی کنند و در این مسیر راهبر ما باشد، زیرا خدا تبعیت تسلیم بودن نسبت به ایشان را وسیله تقرب و بندگی خود قرار داده است. لذا در حال حاضر شناخت حجت زمان امام دوازدهم تنها راه رهایی از کفر و ضلالت است به فرموده اهل بیت علیهم السلام در عصر غیبت ، همه اهل هلاکت هستند بجز کسانی که ثابت قدم در راه شناخت امام باشند و توفیق بر دعای بر حضرت داشته باشند. بنابراین با مراجعه به دعای عصر غیبت به چگ.نگی کسب معرفت و راه های مقابله با مرگ جاهلیت میپردازیم . از جمله مهم ترین آن راه ها میتوان انتظار فرج ، دعا برای حضرت ، دعا در حق دوستان و نابودی دشمنان ایشان و تربیت منتظران و ... اشاره نمود.

ساختار هندسی یا انسجام موجود در سوره های قرآن، یکی از مباحث پرنزاع در تفسیر قرآن است و مفسر می کوشد تا یکپارچگی میان آیات یک سوره را نشان دهد. بعضی قرآن پژوهان معاصر معتقدند که در سوره های قرآن یک غرض و موضوع واحدی نهفته است و رابطه ناگسستنی در بین همه آیات برقرار است که فقط با تدبر در آیات قرآن و تفکر در کلام نورانی اهل بیت(ع) می توان به غرض اصلی سوره ها و ساختار هندسی آنها دست یافت. در این پایان نامه بنا داریم نظریه ساختار هندسی سوره ها را از زاویه تأویل بررسی نماییم. از مزایای ساختار هندسی تأویلی این است که قابلیت تطبیق در تمامی سوره ها را دارد. این نوشتار در صدد جمع بندی اجمالی مباحث مطروح در زمینه ساختار هندسی سوره ها و طرح راهکاری مطمئن می تواند به حل اختلاف تفسیری از طریق تأویل و کشف هدف یک سوره منتهی شود و نگارنده در صدد پاسخ به این سوال است که آیا اصل (تولی و تبری) به عنوان محور سوره برائت در خلال تأویل آیات آن قابل اثبات و دفاع می باشد؟ با بررسی آیات سوره برائت دریافتیم که در نگاه تأویلی آیات این سوره از گفتار حضرات معصومین(ع) به صورت مطمئن و متقن، این اصل (تولی و تبری) در سراسر آیات سوره توبه تحقق پیدا کرده است.

با توجه به آیه 29 سوره فتح که خداوند در آن ویژگی های اصحاب پیامبر ? را برشمرده است و با بررسی این ویژگی ها و تطبیق آنها بر اصحاب پیامبر ? و اصحاب سایر ائمه هدی ? تصویری واقعی از یک یار نمونه را به دست آوردیم و پس ازآن با مراجعه به آیات و روایات ویژگی های اصحاب امام زمان ? را یافتیم . از آن جا که در میان اصحاب معصومین ? اصحاب پیامبر اکرم ? امیرالمومنین و امام حسین ? دارای شاخصه های بارزتری نسبت به دیگر ائمه بوده و همچنین از لحاظ کمی نیز افزون بر دیگران می باشند با بررسی به این نتیجه رسیدیم که مجموعه اصحاب امام حسین ? به دلیل ویژگی های منحصربه فردی برتر از یاران دو معصوم نخست اند. پس در بیان خصوصیات و اوصاف یاران امام عصر، برگرفته از احادیث و روایات در مقام مقایسه اصحاب امام حسین ? با اصحاب امام زمان ? بر آمدیم اگر چه نتیجه گیری این مباحث بسیار مشکل است و تعابیر گوناگونی در مورد هر یک یاران این دو امام بزرگوار در منابع ذکر شده است امّا هنگامی که اوصاف مومنین آخرالزمان را در احادیث می بینیم ناخودآگاه به این نتیجه خواهیم رسید که برترین مومنان متعلق به دوران غیبت امام عصر و خصوصاً آخرالزمان و در آستانه ظهور آن حضرت می باشند که گل سرسبد مومنین آخرالزمان یاران حقیقی و اصحاب خاص آن حضرت هستند، بنابراین شاید بتوان نتیجه گرفت که اصحاب امام زمان ? حتی از یاران امام حسین ? برترند.

دربار? تفسیر آیهالکرسی کتب و رسائل فراوانی نوشته شده که یکی ازآنها رساله ی تفسیر آیهالکرسی تألیف سلیمان الجرجی است. پژوهش حاضر ضمن ترجمه این رساله به زبان فارسی به تحقیق درباره ی نکات مهم مطرح شده در این رساله پرداخته است که ازآن جمله می توان به مباحثی همچون توحید، اسماء و صفات الهی، شفاعت در قیامت، عرش وکرسی، دین، رشد و غیّ، عروه الوثقی، ظلمات و نور اشاره کرد. لذا نویسنده با استفاده از این نکات مهم و کلیدی تلاش نموده است در حد وسع و توان، مباحث توحیدی ناب و دین مرضیّ خداوند را با توجه به متن تفسیر در زیر سایه ولایت اهل بیت(ع) معرفی نماید.

موضوع توحید یکی از مهمترین و اساسی ترین مسائلی بوده که اندیشمندان از ابتدای دین مبین اسلام، د رمورد آن به طور مفصل به بحث و گفتگو پرداخته اند.خداوند برزگ نیز د رسوره اخلاص به شیوه ای خاص ه معرفی الله تبارک و تعالی پرداخته است تا آن جا که از این سوره به شناسنامه خدا تعبیر شده است. در این پژوهش، تفسیر سوره ی اخلاص، تألیف ملا شمسا گیلانی را ترجمه کرده و در حد بضاعت، مطالبی نیز در ذیل ترجمه و با عنوان تحقیق و یا به صورت در متن ترجمه گنجانده شده است. اهداف تحقیق عبارتند معرفی لثر و روش تفسیری مؤلف، ترجمه این اثر جهت سهولت استفاده از آن برای عموم، افزودن تعلیقاتی در ارتباط با بعضی از عبارات کتاب (جهت درک بهتر متون)

با توجه به اینکه سطح مخاطبان ائمه هدی)ع( در طول تاریخ شییهه متایاوب بیوده یطا سیطح رواییاب رسییده ا آن بزرگواران نیز متااوب است واین تااوب به گونه ای است که برخی ا روایاب ائمیه هیدی)ع( جزحاحادییث صیه مستصه قرار می گیرد و بنا به فرمایش خود ایشان هرکس توانایی حمل آن را ندارد. احادیث صه مستهص رسیده ا ائمه هدی)ع( غا باً شئون فرا مینی امام)ع( ومقام ]اول ما خلق ا لهیی )او یین خلقیت خداونید( آن واب مقدسیه مطرح می کند که ا آن جمله می توان به حدیث طارق بن شهاب اشاره نمود. در این حدیث شریف حضرب علیی)ع( در بیان اوصاف ومهرفی شئون امیام)ع( ا تهیابیری همنیون الله، وجیه الله، الله، جنی الله و... اسیتااده فرموده اند که بی تردید نمون? بار ی ا موارد صه مستصه به شمار می آیند. طا در طی این پایان نامیه در صیدد آن هستیم که برخی ا جلوه های صه مستصه را در این حدیث شریف مشخص نموده و به تبیین آن ها بیا اسیتناد بیه آیاب قرآن کریم وروایاب مهصومین)ع( وادعیه و یاراب مأثوره ا ایشان بپردا یم.

قاضی عین القضاه همدانی( م525ه.ق) اززمره عرفا و متفکران بزرگ اسلامی بشمار می آید که توجه خاصی به مسایل مربوط به قرآن و روایات داشته ، بدین خاطر آثار او مشحون از قرآن و روایات است. عین القضاه گذشته از جنبه ی عرفانی خود که همراه با کشف و شهودهای فراوان و عمیق بوده، جنبه ی زبانشناسی نیز داشته است که از این لحاظ می توان او را از نظریه پردازان مسایل مربوط به زبانشناسی نیز در نظر آورد چنین عواملی عین القضاه را صاحب مکتب تأویلی می سازد که رمز و نماد از ویژگیهای آن است. عین القضاه با چنین پشتوانه ای به تأویل آیات و روایات می پردازد و آنان را از مقوله رمز دانسته و نمادی برای مفهومی بالاتر می داند. تأویلات عین القضاه در پنج حوزه ی محمّدشناسی(ص)، ابلیس شناسی، حروف مقطعه، ارکان پنجگانه اسلام و فرجام شناسی قابل بررسی است. ریشه ی تأویلات عین القضاه ، گذشته از کشف و شهود و رمز، به غلبه ی نگاه متافیزیکی در او بازگشت دارد. عین القضاه تحت تأثیر متفکران گنوسی اسلامی همچون، حلّاج، احمد غزالی و ... است که بواسطه ی آنان با تفکر و اندیشه های ایرانی از جمله زروانیت آشنایی داشته که این خود در جهت دهی فکری او در بسیاری از مسایل از جمله نظام دوآلیستی و دوبنی نقش اساسی داشته است. چنین عواملی از عین القضاه ، متافیزیستی بوجود آورده که نگاه بدبینانه ای به جهان ماده دارد و کاملاً محو در جهان روحانی است در چنین فضایی است که او تأویلات خود را ارایه می دهد. با تمامی این شرایط، سنجش اعتبار تأویلات عین القضاه باید درفضایی کاملاً عقلانی صورت گیرد؛ زیرا عین القضاه در وهله ی اوّل متفکری است که با توجه به مسایل پیش روی او در اندیشه ی اسلامی، اقدام به ارایه تأویلات نموده و در اغلب موارد نیز این تأویلات توأم با ارایه راه حل نیز می باشد که تأویلات مربوط به پیامبر(ص) و ابلیس از این مقوله است، که در کلیت قابل پذیرش و دفاع است. در خصوص سه حوزه ی دیگر، تأویلات او بیشتر ناظر به حقیقت آنان است زیرا او شیفته ی حقیقت و باطن امور است، بدین خاطر، بیان آن حقیقت نسبت به ظاهرقرآن و روایات در کلام او بارزتر است. در این راستا او هیچگاه در صدد نفی امور ظاهری چون صلاه، حج، صوم و ... نبوده است. کلید واژه ها: عین القضاه همدانی، قرآن، روایت، تأویل، رمز، گنوسی

این رساله در زمینه تأویل قرآن و شریعت، طریقت و حقیقت، و همچنین اصول و فروع خمسه در مراتب شریعت، طریقت و حقیقت از نگاه سید حیدر آملی همچنین دیدگاه های مختلف در زمینه تأویل و شریعت و طریقت و حقیقت پرداخته شده و با تکیه بر آیات و روایات نظراتی را که به صواب نزدیک تر است بیان شده است ، این مباحث که مربوط به ظاهر و باطن قرآن می باشد برای دانش پژوهان علوم قرآنی و عرفان قابل استفاده است و هدف از این پژوهش آشنایی بیشتر محققان و اندیشمندان با نظرات و دیدگاه های سید حیدر آملی در باب تأویل قرآن می باشد و مضاف بر آن واکاوی جنبه های مثبت و در صورت وجود ، جنبه های منفی نظرات و دیدگاه های وی ، و درک جنبه های متفاوت با نگاه مقبول بیشتر مفسران و عرفا بخصوص ابن عربی می باشد، روش اجرای این پایان نامه بصورت کتابخانه ای و تحقیق و تفحص در متون موجود و از طریق اسنادی بوده است. که در این خصوص با توجه به منابع اطلاعاتی جدید مضاف بر کتابخانه ها از شبکه اطلاع رسانی جهانی و نرم افزار های مختلف قرآنی ، عرفانی و تفاسیر مختلف استفاده شد. و نتیجه کلی که از این پایان نامه گرفته می شود این است که: دیدگاه سید حیدر آملی بر این است که تأویل همان تطبیق کتاب قرآنی با عالم و آدم است، و به اعتقاد وی مراتب شریعت، طریقت و حقیقت هر کدام نسبت به قبل بطن آن محسوب می شوند ولی هر سه مرتبه یک هدف را دنبال می کنند که همان معرفت حق تعالی است و ایشان با استناد به آیات و روایات به این مباحث پرداخته که البته در برخی قسمت ها قابلیت نقد داشته و در این پایان نامه بدان پرداخته شده است.

وحدت موضوعی سوره های قرآن کریم، یکی از مباحثی است که در سالهای اخیر، تلاش های بسیاری از پژوهشگران حوزه علوم قرآنی را به خود معطوف کرده است و کوشیده اند تا به موضوع واحدی که در سراسر آیات سوره جریان دارد پی ببرند.لکن هر کشفی در این خصوص که تنها با تعقل واندیشه در آیات کریمه ویافتن نسبت آنها با هم بدون استمداد از روایات اهل بیت ? حاصل شده باشد، متقن نبوده و در زمره برداشت شخصی و تفسیر به رأی تلقی شده و ازحوزه ادعا فراتر نخواهد رفت.از آنجا که به فرموده رسول الله ? ثقل اکبر از ثقل اصغر جدایی ناپذیراست ونیزبه حکم «اهل البیت أدری بما فی البیت» برای فهم صحیح آیات و تناسب وارتباط آنها با هم راهی مطمئن ترو امن تر از رجوع به در خانه آل الله ? نیست، به عبارتی دیگر همه راهها منحصر است به همین یک راه، ما در این پایان نامه درصدد کشف یکپارچگی سوره مائده و وحدت موضوعی آن به مدد کلام ائمه معصومین? از زاویه تأویل هستیم.و پاسخ به این سوال که آیا آنچه در روایات مطرح شده که ولایت اهل بیت ? قطب قرآن است در سوره مائده نیز محقق است؟با بررسی به عمل آمده در مورد آیات این سوره، در یافتیم که در نگاه تأویلی، آیات این سوره به صورت مطمئن و متقن، حول محور ولایت می گردد ودو اصل اساسی دین یعنی«تولی» و«تبری» در سراسر این سوره جریان دارد.

تاج الدین محمد بن ابراهیم هاشمی از قرآن پژوهان ناشناخته سده هشتم یا قبل از آن،کتابی دارد به نام ترجمان القرآن که پیش از ترجمان القرآن جرجانی نوشته شده؛این کتاب تا کنون به چاپ نرسیده است. از رساله ترجمان القرآن هاشمی نسخه های محدودی در کتابخانه ها شناسایی شده است که اقدم آنها در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به قلم غیاث بن عمر بن عماد المحرر در سال 736 ق کتابت شده، به علاوه دو نسخه دیگر در همان کتابخانه نسخه چهارم در کتابخانه علامه طباطبایی شیراز مربوط به قرن 11 و دیگری متعلق به مرکز احیا میراث اسلامی در قم به تاریخ کتابت 78 ق(از مجموعه محدث ارموی) از جمله ویژگی های این اثر، ترجمه بعضی از لغات گزینش شده و توضیح کلمات مورد نظر و مفردات به ترتیب سور قرآن؛بر حسب ترکیب حروف تهجی اول هر کلمه، و در برخی موارد با واژه (جمع) بعد از آن می باشد.ویژگی مهم دیگر آن،ترجمه تعدادی از کلمات بر اساس قرائتی غیر از قرائت رایج(قرائت عاصم به روایت حفص)است. هدف از انتخاب این موضوع،معرفی و تصحیح یک نسخه خطی ناشناخته،تحقیق در خصوص تاثر قرائات مختلف قرآنی و سعی در جمع آوری و ارائه این موارد در کتاب هاشمی می باشد. در تصحیح این نسخه از روش مقابله و قیاس بنیابین(التقاطی/انتقادی)یا تلفیقی استفاده شده و روش تحقیق،توصیفی و تحلیلی می باشد. نتایج حاصله عبارت است از تصحیح،شناسایی و معرفی نسخه خطی،سبک نگارش،شیوه ترجمه و نوع قرائات آن

شیخ حر عاملی (1033- 1104 ه.ق) به عنوان یکی از بزرگان عرصه ی علم و فقاهت شیعه، در نسخه خطی «خلق الکافرو الغرض منه» که به زیور طبع آراسته نشده به موضوع «خلق کافر» پرداخته و تلاش نموده تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا خداوند کافر را درحالی که اوصاف او در علمش معلوم بود، آفرید، مهلت داد و بر مومنین مسلط ساخت؟ این در حالی است که بعضی از معارف قرآن و حدیث مانند خلق از طینت خاص، قضا و قدر، مشیت و اراده ی الهی نیز به موضوع دامن زده و اعتقاد به جبر را تقویت می کند. بر این اساس نسخه خطی به هدف احیاء، استخراج و بررسی راه کار مولف، با مقابله پنج نسخه خطی به جامانده، بر مبنای مطالعه و دسته بندی مطالب آن، تحقیق، تصحیح و ترجمه شده است. در این تحقیق، با دقت در شیوه ی بیان مطالب و نظام بندی فصول رساله که به ارائه توأمان ادله نقلی و عقلی اهتمام نموده، معلوم شد مولف علاوه بر ارائه نظر خود، خواهان ارائه نظری مقبول در مقابل اختلاف دیدگاه ها می باشد. مولف در این راه با دو مشکل جدی: اختلاف در حجیت روایات اعتقادی و عدم تفاهم در تعریف و کارکرد عقل مواجه بوده است. این امر منجر می شود، وی برای رسیدن به هدف، ضمن رعایت مبانی علمی خود، رأی سایرین را نیز مورد توجه قرار دهد. در نتیجه مولف با استناد به قدر مشترک مقبول ادله نقلی و استفاده از «تواتر معنوی»، و قدر مشترک ادله عقلی و استفاده از محسوسات و بدیهیات که مورد قبول وجدان و فطرت است، به دنبال ارائه ی نظریه با حداقل اشکال به منظور قانع نمودن، ساکت کردن و یا به شک انداختن مخاطب می باشد. وی در این راه، مراحل سه گانه:1- اثبات نظر خود(امر بین الامرین) از راه رد نظریه رقیب(جبر و تفویض) 2- تعریف نظریه بر اساس معارف حدیثی 3- ارائه راه حل در موارد سکوت معارف حدیثی را طی نموده است. تعریف و پاسخ ارائه شده در این راه حل، امری حداقلی است که به دنبال حفظ ایمان و ایجاد پاسخ اقناعی در مواجه با شبهات می باشد. این راه حل، راه حلی عقلی در ارائه تعریف در مسائل مشکل اعتقادی است که بیان می کند در مواردی که امکان ارائه کامل تعریف و پاسخ بر اساس ادله نقلی وجود ندارد، عقلا چه باید کرد.

هر گاه من به شما سخن تازه ای گفتم؛ پس از من ( جایگاه آن را ) از کتاب خدا سوال نمایید. تحقیق پیش رو بررسی مستندات قرآنی است از سیر? سیاسی مولای متقیان علی 7، در این تحقیق سعی بر آن بوده است که ابتدا رفتار سیاسی امام 7از کتاب های حدیثی و سیره نقل شده، و سپس مستندات و مویّدات آن از قرآن استخراج گردد. در حقیقت در این پژوهش در پی آن بوده ایم که پیوند عمیق و ناگسستنی رفتار و گفتار امام7را با قرآن شریف نشان دهیم. رسول خدا 9 در روایت متواتر ثقلین سنت و عترت خود را همراه و همگام با قرآن برمی شمارد و همگان را دعوت می نماید با تمسک به آن ها موجبات سعادت و رستگاری خود را فراهم کنند. بر اساس این بیان شریف بین قرآن و اهل بیت : پیوندی عمیق و سازگاری تمام و کمال وجود دارد؛ پس چه نیکوست که ما نیز به عنوان دوستداران ایشان این پیوند را بیش از پیش واکاوی نموده؛ آن را تبیین کنیم.

در مسیر تبلیغ و تبیین علوم دینی مکتب اهل بیت عصمت:، این امانات الهی قرین قرآن کریم، همواره مردان عالم و مجاهد ظهور یافته و سختی بار آن را به دوش کشیده اند. سهمی از این رسالت، مربوط به علمای ایران اسلامی بوده و از میان آنان نیز، در این عرصه، دانشمندان زیادی قدم برداشته اند که به خاطر ناشناخته بودن جایگاه و موقعیت آنان، از طرفی آثارشان همچون دفینه ای مخفی مانده و از طرفی دیگر، گام های ناچیزی در احیاء دستاوردهای فکری آنان برداشته شده است. در این پایان نامه، به معرفی یکی از شاگردان مرحوم مجلسی اوّل، شرح حال و آثار تألیفی سیّد اسماعیل بن محمّد باقر بن اسماعیل الحسینی الخاتون آبادی مدرس، دانشمندی فاضل، عالمی ذوفنون، فقیه، عارف، فیلسوف، متکلم، مفسر و آشنا به طب، ریاضیات و نجوم که در قرن یازدهم هجری قمری میزیسته، پرداخته شده و از بین این آثار، به تصحیح و تحقیق اثری خطی در تفسیر سوره مبارکه جمعه که به زبان فارسی و نثر دوره صفویه تصنیف شده، اکتفا گردیده و مصادر قرآنی و روایی استفاده شده در آن، استخراج و درج شده است. با این هدف ، که علاوه بر معرفی علمایی از شیعه ، آثاری خطی از آنان در قرون گذشته، احیاء شده و قدمی در ترویج تفسیر قرآن کریم و برخی از امور مهم در زندگی اجتماعی،مذهبی جامعه مسلمین ، همچون ، نماز جمعه که آثار فراوان آن ، تا حدی ، مغفول مانده است ، برداشته شود. واژگان کلیدی: تفسیر سوره جمعه، نماز جمعه، تصحیح و تحقیق، نسخه خطی ،سوره جمعه، سیّد اسماعیل خاتون آبادی مدرس.

در این نوشتار که مشتمل بر شش فصل می باشد واژگان تفکّر، تدبّر و تعمّق از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق این پایان نامه مبتنی بوده بر استخراج آیاتی از قرآن که هر یک از این سه واژه در آن وجود داشته، و سپس تحلیل محتوای آن آیات براساس برخی تفاسیر منتخب. این سه واژه در عین شباهت ظاهری دارای تفاوت های مفهومی بنیادین می باشند. تفکّر مفهومیست که ناظر به مقدمات و ابتدا می باشد، و تدبّر بر دقّت و عاقبت و آخر کار، و تعمّق (بنابر روایات اهل بیت:) افراط و از حدّ گذشتن است. نشانه های خداوند به عنوان موضوع تفکّر در همه آیات تفکّر معرفی شده و اهل تفکّر اهل ادراک این آیات و به این واسطه متوجّه خداوند می باشند. تدبّر اصطلاح ویژه ای است که وحی قرآنی آن را برای ژرف اندیشی در کل قرآن به کار برده و کاربردی جز در قرآن شناسی ندارد. چنانچه تدبّر در قرآن به معنای تأمّل در جنبه های شگفت محتوای قرآن و اعجاز بیانی دانسته شده، امّا کسی که قلب پاک و آماده ندارد و به معرفت امام عصر خویش نائل نشده نمی تواند دریافت درستی از حقایق قرآن داشته باشد. تعمّق که بنابر فرمایش امیرالمومنین7 نهایت تلاش هر کس که در معرفت خداوند سبحان تعمّق ورزد، اعتراف به ناتوانی از ادراک معرفت آفریدگار است. لذا تفکّر باید در آلاء پروردگار باشد نه در ذات، زیرا تفکّر در ذات الهی به دلیل نامحدود بودن این قلمرو ممنوع و مذموم است.

در قرآن و روایات برای صبر جایگاه ویژه ای قرار داده شده و انبیاء و صابرین در قرآن ستایش شده اند یک دسته از کسانی که این ویژگی را به شایستگی داشته اوصیاء انبیاء بوده اند، و در اسلام هم حضرت امیر7 دارای این ویژگی که البته هم امتحانات و هم صبر آن حضرت نسبت به سایر اوصیاء سخت تر و برتر بوده است. بر اساس روایت منقول در کتاب خصال شیخ صدوق که حضرت علی7 در پاسخ به عالم یهودی بیان نموده برای آن حضرت نیز مواطن صبری وجود دارد که هفت مورد آن در زمان حیات پیامبر6 و هفت مورد دیگر مربوط به بعد از وفات پیامبر6 می باشد مواطن صبر حضرت علی7 در زمان حیات پیامبر6: سبقت (علی7) در اسلام، خوابیدن در بستر پیامبر(لیله المبیت)، جنگ های بدر، احد، خندق، خیبر و نیز ابلاغ سوره برائت و به همراه نامه پیامبر6 به مردم مکّه می باشد. و همچنین مواطن صبر آن حضرت بعد از وفات پیامبر6: صبر بر رحلت پیامبر6، غصب خلافت توسط ابوبکر، عمر و عثمان، جنگ های جمل و صفین و نهروان است. که از جمله آثار مهم صبر آن حضرت در این مواقف رشد و پویائی و بقاء اسلام می باشد. ما در این پایان نامه درصدد آن هستیم تا ضمن بیان این مواطن، مستندات و مویدات تاریخی و شواهد قرآنی و روائی هر یک را بیان نماییم. کلید واژه: صبر، صبر وصی، مواطن صبر وصی، سبعه مواطن.

در قرآن و روایات برای صبر جایگاه ویژه ای قرار داده شده و انبیاء و صابرین در قرآن ستایش شده اند یک دسته از کسانی که این ویژگی را به شایستگی داشته اوصیاء انبیاء بوده اند، و در اسلام هم حضرت امیر7 دارای این ویژگی که البته هم امتحانات و هم صبر آن حضرت نسبت به سایر اوصیاء سخت تر و برتر بوده است. بر اساس روایت منقول در کتاب خصال شیخ صدوق که حضرت علی7 در پاسخ به عالم یهودی بیان نموده برای آن حضرت نیز مواطن صبری وجود دارد که هفت مورد آن در زمان حیات پیامبر6 و هفت مورد دیگر مربوط به بعد از وفات پیامبر6 می باشد مواطن صبر حضرت علی7 در زمان حیات پیامبر6: سبقت (علی7) در اسلام، خوابیدن در بستر پیامبر(لیله المبیت)، جنگ های بدر، احد، خندق، خیبر و نیز ابلاغ سوره برائت و به همراه نامه پیامبر6 به مردم مکّه می باشد. و همچنین مواطن صبر آن حضرت بعد از وفات پیامبر6: صبر بر رحلت پیامبر6، غصب خلافت توسط ابوبکر، عمر و عثمان، جنگ های جمل و صفین و نهروان است. که از جمله آثار مهم صبر آن حضرت در این مواقف رشد و پویائی و بقاء اسلام می باشد. ما در این پایان نامه درصدد آن هستیم تا ضمن بیان این مواطن، مستندات و مویدات تاریخی و شواهد قرآنی و روائی هر یک را بیان نماییم. کلید واژه: صبر، صبر وصی، مواطن صبر وصی، سبعه مواطن.

آنچه که ما در این نوشتار در صدد اعتبار سنجی رجال سند آن هستیم یکی از زیارت مطلقه امام حسین? است که در کتاب های مختفی همچون کافی و من لایحضره الفقیه و کامل الزیارات و... نقل شده است. مفاهیم بسیار عالی این زیارت که برخی چون «مَنْ أَرَادَ اللَّهَ بَدَأَ بکُمْ» و «بکُمْ‏ فَتَحَ‏ اللَّهُ‏ وَ بکُمْ‏ یَخْتِمُ‏ اللَّه‏» همانند عبارات زیارت جامعه کبیره می باشد که از عالی ترین زیارات است، و همچنین برخی مفاهیم چون «أَشْهَدُ أَنَّ دَمَکَ سَکَنَ فِی الْخُلْد وَ اقْشَعَرَّتْ لَهُ أَظِلَّهُ الْعَرْش وَ بَکَی لَهُ جَمِیعُ الْخَلَائِقِ وَ بَکَتْ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ السَّبْعُ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُن» و «إِرَادَهُ الرَّبِّ فِی مَقَادیرِ أُمُورِهِ تَهْبطُ إِلَیْکُمْ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُیُوتِکُم‏» که مخصوص همین زیارت است آن را از دیگر زیارات ممتاز نموده است. اما برخی به دلیل ضعف سند از این مفاهیم دور مانده اند و از این بحر عمیق استفاده نمی کنند و حتی دانشمند بزرگ و حدیث شناس سرشناس علامه مجلسی بر اساس کتب ثمانیه رجالی در کتاب شریف "مرآه العقول" آن را ضعیف شمرده است و البته کلام ایشان بر اساس آن کتب صحیح می باشد چرا که دو نفر از راویان این زیارت در آن کتب مورد ضعف قرار گرفته اند ولی بر اساس تحقیقی که ما به عمل آورده ایم این دو نفر در شمار راویان کتاب کامل الزیارات می باشند که به شهادت ابن قولویه همگی از ثقات هستند و انتصاب کتبی که این افراد در آنها ضعیف شمرده شده اند به صاحبانشان مشخص نیست و از همین رو این روایت دارای سندی صحیح می باشد.

در عالم خلقت، معرفت و عبادت در رأس مصادیق خیر هستند چراکه خداوند فلسفه خلقت جن و انس را عبادت دانسته است. و تردیدی نیست که عبادت خداوند نیز بدون دستیابی به معرفت صحیحی از او حاصل نخواهد شد. و این معرفت و عبادت نیز جز از طریق ائمه] به دست نخواهد آمد، زیرا که ایشان خود را محلّ معرفت خدا و طریق عبادت او معرفی کرده اند، آنجا که در تعالیم خود مکرر فرموده اند: اگر ما نبودیم خداوند شناخته نمی شد، اگر ما نبودیم خداوند عبادت نمی شد. بنابراین هر معرفتی که از درِ خانه اهل بیت] بیرون نیامده باشد معرفت واقعی نیست و هر عبادت و عملی که از طریق آنان بیان نشده باشد نه تنها اثر و ارزشی الهی ندارد بلکه باعث ضلالت انسان نیز می شود. پس تمام کسانی که در عالَم معرفت به جایی رسیده اند و در وادی اطاعت و عبادت قدمی برداشته اند، از برکات معرفت، محبت، ولایت و اطاعت خاندان رسالت بوده است. زیرا معرفت و اطاعت خداوند منوط به معرفت و اطاعت ایشان است. لذا ما در این پایان نامه که پیرامون معرفت و عبادت خدا با محوریت باب معرفه الامام و الرد الیه کتاب شریف کافی است، به بررسی معنای حقیقی معرفت و عبادت خدا از دید اهل بیت عصمت و طهارت] پرداخته ایم.

چکیده ندارد.