نام پژوهشگر: محمد حسین شعبانی

بررسی فقهی وحقوقی موضوع مصرف والگوهای اصلاح آن در جامعه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1389
  ابوالفضل اقبال سعیدی ابواسحقی   محمد حسین شعبانی

از آنجاییکه مصرف، از مولفه‏های اساسی زندگی بشر است و زندگی بدون مصرف، کاری ناشدنی به حساب می‏آید. مصرف، به خودی خود، نه تنها امری‏مذموم نیست بلکه آنچه به منزله ی پدیده‏ای ناپسند به نظر می‏آید، مصرف زیاده یا مصرف خارج‏از الگوهای مناسب است.گذر از فرهنگ مصرفی به سمت نظام و فرهنگ مصرف اسلامی، نیازمند بررسی و شناخت اصول و مبانی مصرف و حدود آن در اسلام است. در این‏نوشتار بر آنیم تا ضمن ردّ اسراف و بخل، اصول و مبانی و الگوی صحیح مصرف وحدود آن در اسلام را مبتنی بر آموزه‏های دینی و آیات و روایات، که وجه‏مشخصه آن اعتدال و میانه روی است، بیان نماییم.حدود مصرف در هر جامعه‏ای ،تأثیر پذیرفته از جهان‏بینی و مکتب فکری آن جامعه است. برخلاف امپریالیسم تبلیغی که در پی ترویج‏مصرف‏گرایی افراطی است، مکتب حیاتبخش اسلام به دنبال اعتدال و اقتصاداست وبرای مصرف حدّ و حدود و ویژگیهایی رامشخص کرده است .تأثیر اساسی این نگرش بر مصرف این است که صرف‏مالکیت، مجوزّی برای هر گونه مصرف نمی‏باشد. هرکس که خداوند متعال روزی گسترده‏ای به او داد، حق ندارد آن را هرگونه که دلش خواست به مصرف برساند، زیرا این کار با قانونمندی‏جهان و توازن روزیها و بالاتر از همه اینها با قوانین الهی در تضاد است. اگر از حلیّت مال و حلّیّت تصرف بگذریم، باز هم دست مصرف کننده باز نبوده، بلکه احکام وضعی و تکلیفی خاصی بر آن حاکم‏است. اسلام مصرف برخی موارد را ممنوع (حرام)می‏شمارد و حتی در میان موارد مجاز نیز محدودیتهایی برای مصرف کننده اعمال کرده است موارد مصرفی مسلمانان دارای دو شقّ فردی و اجتماعی است که برای هر کدام از این دو، حد بالا و حد پائینی مشخص شده است. حدبالا عبارت است از اسراف و حد پائین عبارت است از بُخل، که مکتب اسلام به سرانجام وعواقب شوم هردو پرداخته است .

بررسی حضور زن در عرصه های هنر بویژه سینما و تئاتر از دیدگاه فقه اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1390
  عبدالحسن بدرالدین   محمد حسین شعبانی

انسان شیفته هنر است و هنر مهمترین وسیله در جهت معرفی خوبی ها و نهادینه کردن ارزشها در اجتماع بشری است . در بین هنرها ، هنر نمایشی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و می باشد . زیرا در مخاطب تأثیری عمیق از خود برجای می گذارد. امروزه همه ملتها و دولتها از این وسیله ی برنده در جهت پیش برد اهداف خود بهره می گیرند ، ضوررت دارد که نظام اسلامی در این عرصه از دیگران عقب نماند . و در جهت پیشبرد اهداف دین ، از این هنر زیباترین استفاده و بهترین بهره را ببرد. نباید غافل بود که زنان از ارکان مهم جامعه و نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند . در نقش آفرینی و تأثیر گذاری و اثر پذیری ، دست کمی از مردان ندارند . از این رو می طلبد که در عرصه هنر ، حضوری فعال داشته ، تا بتوانند به رسالت خود عمل کرده و از هر دغدغه ی فکری مصون باشند . بدون شک ، برای انسانهای پای بند به ارزشهای دینی ، فقه ، تعیین کننده این حضور است . در این رساله به اهمیت هنر ، جایگاه و محدوده حضور زنان در عرصه هنر بویژه سینما و تئاتر پرداخته شده است . و بیان شده که امروزه هنر تنها وسیله ی انتقال فرهنگ ها و بیان حقایق وعامل ارتباط انسانها با همه گرایشها است و هنری ارزشمند است که در رشد جامعه موثر باشد. زنان نیز با توجه به جایگاهی که در مکتب دارند ومسئولیتی که فقه برای آنها قایل است می توانند با رعایت ضوابط و معیارهایی که شرع مقدس آن را واجب شمرده در همه ی عرصه های هنر همدوش مردان در جهت رشد و بالندگی جامعه ی اسلامی و ترویج ارزشهای دینی ایفای نقش کرده وحضوری موثر داشته باشند. لغات کلیدی : هنر – عرصه های هنری – تئاتر – سینما – فقه – زن

بررسی فقهی پیشگیری از جرم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور استان مازندران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  فاطمه رضایی کرماجانی   محمد حسین شعبانی

امروزه توجه و اهتمام سیاست جنایی دولت ها به امر پیشگیری غیر کیفری از وقوع جرم و اصلاح مجرمان به عنوان راه حل کار آمد در کنار پیشگیری کیفری ، یکی از اقدامات مهمی است که از سال 1950 میلادی تحت حمایت سازمان ملل متحد در قوانین اغلب کشورهای جهان پذیرفته شده است . در قوانین جمهوری اسلامی ایران نیز قانون گذار در بند پنجم از اصل 156 قانون اساسی اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمان را یکی از وظایف قوه قضائیه قرار داده است . در سیاست جنایی اسلام ، اقدامات پیشگیرانه به مجموعه ای از اقدامات و فعالیت های تربیتی ، آموزشی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و ... اطلاق می گردد که باید در بستر طبیعی خود جلوه گر شود . بستر طبیعی اجرای احکام اسلامی ، جامعه ای را می طلبد که در آن قبل از مبارزه با معلول ، با علت و اساس آن مبارزه شود . سیاست اصولی و بنیادین اسلام خصوصاً بخش فقه اسلامی در امر مبارزه با جرم و کجروی ، در آموزه های عبادی ، اقتصادی و ... عموماً سیاستی پیشگیرانه و باز دارنده بوده و لیکن تمایل و توجه به کیفر نیز به عنوان آخرین راه حل در اصلاح مجرمین و پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم مورد توجه قرار گرفته است . در این رساله سعی شده تا ابتدا به کلیات و مبانی و مفاهیم پیشگیری از جرم پرداخته شود و سپس با طرح پایه های بحث ، مطلب بعدی که عمده ترین بخش این رساله به شمارمی آید یعنی پیشگیری غیر کیفری با بیان زیر ساخت های فردی ، اجتماعی ، محیطی ، اقتصادی و ... صورت پذیرد . و در آخرین مرحله ، پیشگیری هایی کیفری به عنوان بحث مکمل ، مطرح می گردد . تحقیق مذکور ، یک تحقیق نظری بوده و به شیوه کتابخانه ای با استفاده از کتب معتبر فقهی و روایی گردآوری شده است . واژگان کلیدی : پیشگیری ، جرم ، سیاست جنایی ، اسلام

بررسی فقهی و حقوقی محاربه در ایلام در مقایسه با تروریسم در نظام بین المللی و سیستم حقوقی انگلستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور استان مازندران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  زینب منصوری   محمد حسین شعبانی

امنیت درجهان مسأله ی بسیار مهمی است که اهمیت آن برهیچ کس پوشیده نیست و ایجاد ناامنی در جامعه وحشتی را به بار می آورد که ادامه زندگی را مشکل و حتی ناممکن می سازد چه ناامنی جانی، چه سیاسی، چه اقتصادی، چه فرهنگی و جرم محاربه و افساد فی الارض در اسلام و تروریسم در جهان امروز جرائمی هستند که درایجاد ناامنی رتبه اول را به خود اختصاص می دهند، که در فصل اول و دوم بطور تقریباً مفصلی در مورد این جرائم (محاربه و تروریسم) توضیح داده شده است. محاربه و افسادفی الارض در فقه و قوانین اسلامی از جمله جرائمی است که شارع مقدس بخاطر ایجاد ناامنی و وحشت در جامعه، محکوم و عاملان را به شدت مجازات می کند. و برای تحقق این جرم گرچه شرط داشتن و بکارگیری اسلحه توسط فقها و به تبع قانون ذکر شده است.اما درمنبع اصلی (قرآن کریم)، نتیجه ی جرم که همانا ایجاد وحشت عمومی است، جرم (محاربه) در نظر گرفته شده و عاملان را محاربان با خدا و رسول معرفی نموده وآنها رامستحق اشد مجازات می داند. تروریسم نیز با تمام تعاریف مختلف خود، یک چیز را در لابلای تعاریف به گوش همه می رساند و آن ترس و رعب عمومی که تروریستها با ایجاد آن زندگی مردمان را بر این کره خاکی، سخت و گاهی ناممکن کرده اند. در قوانین جزائی برخی کشورها از جمله در قوانین کامن لا انگلستان بنابر اهمیت امنیت، قوانینی وجود دارد که علاوه بر تشابه آنها به جرم محاربه دراسلام، نشان از شدت برخورد علمای حقوق با ناامنی است. که در آخر فصل اول دو نمونه از این قوانین ذکر شده است. محاربه و افساد فی الارض، را برخی یک عنوان و برخی دیگر دو عنوان دانسته اند که البته اگر بتوان آن را دو عنوان دانست،شاید بهتر بتوان، ابهامات و مشکلات در مورد قوانین مصوبه را برطرف کرد و راحت تر با تروریسم تطبیق نمود. محاربه و افساد فی الارض و تروریسم در واقع جرائمی هستند که تشابه زیادی به هم دیگر داشته و با مقایسه آنها می توان قوانین جامع تر و کامل تری تدوین نمود.

نقد و بررسی نظریه تساوی دیه زن و مرد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور استان مازندران - دانشکده الهیات 1392
  صغرا جوریزی   محمد حسین شعبانی

بر اساس آموزه های دین مبین اسلام، زن جایگاهی رفیع در نظام هستی دارد و از دامن زن مرد به معراج می رود. در این پژوهش با تکیه بر آیات قرآن کریم گذری بر جایگاه و منزلت زن شده است. که خداوند متعال به دفعات به آن اشاره کرده است. افزون بر آن، زنانی همچون حضرت فاطمه زهرا، مریم (س)، آسیه (س) و مادر حضرت موسی( ع) از آن دسته زنانی هستند که خداوند به اشاره یا تصریح از آنها به بزرگی یاد کرده است.پس از آن به حقوق زن ازمنظرتاریخ وتمدنهای قدیمی تا جهان معاصر پرداخته شده است.بر اساس قانون مجازات اسلامی ایران و مطابق فتاوای بسیاری از فقیهان شیعه و سنی، دیه زن نصف دیه مرد است. این رای در میان فقها مخالفانی نیز دارد. دلیل عمده گروه اول تصریح برخی از روایات بر نصف بودن دیه زن نسبت به مرد است. گروه دوم نیز با تمسک به اطلاق آیه قرآن و اطلاق برخی از روایات و نیز با تردید در روایات مبنی بر تفاضل، به تساوی دیه زن و مرد فتوا داده اند.این گروه معتقدند: ملاک جبران آسیب است و نه جنسیت، دیه مقدار مالی است، که به عنوان خون بها، یا جبران خسرات پرداخت می‏گردد، جنبه جبران خسارت ناشی از فقدان یک انسان، قوت بیشتری دارد. به خصوص که امروزه برخی زنان هم در موقعیت نان آوری خانواده قرار دارند، حکم به برابری دیه آنها بامردان می شود. بنابراین زنان با مردان در هویت انسانی، حقوق اجتماعی و اقتصادی برابرند و عقل بر این برابری گواهی می دهد و کتاب و سنت نیز آن را تأیید می نمایند.در این پژوهش این نظریات تا حدودی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است و دیدگاههایی نیز ارائه شده است.