نقش تربیت و اهمیت سازنده آن در زندگی فردی و اجتماعی افراد، ما را بر آن داشت که در این پژوهش به بررسی پیوند آن با دو مفهوم اخلاق و آداب بپردازیم و در کنار بررسی میزان توجه و عنایت به تربیت در سخنان امیر المومنین(ع)، به پا سخ این پرسش دست یابیم که اخلاق و آداب در نسبت با تربیت در چه مرتبه ای قرار دارند و آیا میان آن ها پیوندی به مانند رابطه ی علت و معلول یا ملازمه و یا پیوندی از نوع دیگر می توان یافت؟ و آیا می توان آن دورا به گونه ای زیر مجموعه ی این یکی دانست؟ پژوهش حاضر به دنبال یافتن پاسخ های مربوطه، با پنج فصل سامان یافته و در پایان، ادب به عنوان نتیجه و زیر مجموعه ی تربیت در سخنان امیر المومنین(ع) دریافت گردیده است. و در میان واژه های تربیت، ادب، اخلاق، مقوله ی تربیت از اهمیّتی مضاعف در نگاه امام برخوردار است .پس از آن اخلاق است که ادب از نمودهای رفتاری وجود فضیلت های اخلاقی در جان آدمی است.

چکیده واژگانکلیدی: ابعاد،تربیت،عبرت ،هدایت،قرآن ،قصه هدف مهم انسان در زندگی رسیدن به مقام قرب الهی است و برای این کار همواره نیاز به انتخاب الگو ویاد آوری راهنمایی دارد،تعالیم آسمانی و روح بخش قرآن کریم کامل ترین راهنمایی در مسایل تربیتی وتهذیب نفس است. تربیت درحقیقت همان پرورش روح بشر وآموختن شیوه درست درس زندگی می باشد ، مکتبهای فکری هریک به نوعی در صدد ارائه راهکارهایی دراین زمینه هستند وبا توجه به ساختارهای فکری خویش مسائلی را در این باب بیان کرده اند ، لکن از آنجا که انسان موجودی پیچیده بوده ونیاز ها واحتیاجات او فقط در مسایل مادی خلاصه نمی شود، بلکه نیازهای اساسی انسان مربوط به روح وروان او می باشد، تنها مکتبی که می تواند شیوه درست رفتار وکردار در زندگی را بیان کند که کاملا از نیازهای روح وروان انسان آگاه باشد وهیچ مکتبی جز اسلام چنین توانایی را ندارد.قرآن کریم برای بیان شیوه درست زندگی وتربیت وهدایت از داستانهای پیشینیان بهره جسته ،چرا که طبع انسان به شنیدن وخواندن سرگذشتها وقصه ها رغبت ومیل فراوان دارد، قرآن کریم به خوبی از این میل طبیعی انسان به قصه،در راه هدایت وتربیت بهره برداری کرده است. ما دراین پژوهش در پی آن هستیم که آموزه های تربیتی داستانهای قرآن کریم را در سه بعد اعتقادی، اخلاقی واجتماعی استخراج کنیم هرچند که ابعاد تربیت گسترده تر از این است. مباحث این نوشتار در شش فصل تنظیم شده است در فصل اول به کلیات پرداخته شده درفصل دوم، نکته های مشترک میان قصه ها وانواع قصه ها آمده است،درفصل سوم تربیت اعتقادی ، درفصل چهارم تربیت اخلاقی ودرفصل پنجم تربیت اجتماعی بررسی شده است ودرنهایت درفصل ششم نتیجه گیری وارائه پیشنهادها آمده است.

علاوه بر شاخه های مهم و شناخته شده ی علوم بلاغی؛ همچون علم «بیان» و «بدیع»، استفاده از عنصر عاطفه نیز در بلاغت و لطافت بخشی سخن یا متن ادبی تأثیر بسزایی دارد. خطیب موفق، علاوه بر اطلاعات قوی، باید دارای آگاهی وسیعی نسبت به خصوصیات روانی مخاطبین باشد تا بتواند بر آنها اثرگذار باشد. نگارنده ی پژوهش حاضر با عنوان «بررسی مفاهیم عاطفی در حوزه ی بلاغت در سخنان امام علی-علیه‏السّلام- » با توجه به اهمیت بحث، ضمن اشاره به شواهدی از خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج البلاغه ،در پی اثبات این فرضیه است که در سخنان امیرالمومنین -علیه‏السّلام-، گونه گونی عاطفه به عنوان عنصر مهمی در بلاغت و لطافت بخشی کلام حضرت مورد توجه ویژه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به عنوان نگاهی نو به موضوع بلاغت می تواند در ارائه ی شیوه های تازه به منظور ابراز مکنونات خاطر گویندگان، نویسندگان و سرایندگان بسیار قابل توجه باشد. در پژوهش حاضر، نگارنده با رجوع به منابع مختلف بلاغی و روانشناسی، ترجمه ها و شروح نهج البلاغه و مطالعه ی تاریخ زندگانی حضرت امیر-علیه‏السّلام- در دوره های مختلف، می کوشد ابتدا تعریفی از عاطفه در لغت، روانشناسی، ادب و بلاغت ارائه و آنگاه اقسام عاطفه و سنجه های آن را بررسی کرده و در پایان با بررسی های موردی، به تحلیل موضوع مورد نظر پرداخته شده تا راز لطافت بلاغت علوی را بیش از پیش روشن سازد.

واژگان کلیدی اخلاق، دوستی و محبت، رفتار، اجتماع، تقوی، رابطه. برخورداری از محبت اساسی ترین نیازهای روانی انسان، به شمار می رود دوستی و دوست یابی نوعی تلاش در جهت تأمین این نیاز یاد شده است. در فصل نخست پژوهش حاضر، مفاهیم و معانی موضوع در لغت و در معارف دینی بررسی شد و در ادامه جایگاه دوستی و محبت در قرآن و سنت و در اخلاق و عرفان مورد بررسی قرار گرفت. فصل دوم، اقسام دوستی و محبت، محبت خدا، محبت اهل بیت^، محبت به دنیا و .... حول این محور مورد بررسی و کاوش قرار گرفت که اگر تمامی محبت ها در راستای محبت خداوند خلاصه شود، باعث آسایش و امنیت روحی و روانی و اجتماعی می گردد. در فصل سوم، جلوه های رفتاری محبت، در حیات فردی و اجتماعی مانند: محبت به والدین، همسر، فرزند، همسایه و خویشاوندان و افراد جامعه مورد پژوهش قرار گرفت که محبت کلید موفقیت در جامعه است. در فصل چهارم، مرزهای دوستی در روابط اجتماعی، از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفت، که معیار شناخت دوست را به صورت روشن مشخص می کند. در فصل پنجم، کاوشی دیگر در ابعاد مختلف دوستی، از جمله آزمایش دوستان راههای آزمایش، عوامل پایداری و ناپایداری در روابط دوستانه از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفت. در فصل ششم، آثار و پیامدهای دوستی مورد پژوهش قرار گرفت. در خاتمه ضمن نتیجه گیری به ارائه برخی پیشنهادها و موضوعات جدید حول محور دوستی و محبت عرضه شد.

نهج البلاغه به عنوان گزیده ای از سخنان امیرالمومنین (ع) ، از همان نخستین روز پدیدارشدن، تأثیری شگرف بر فرهنگ و ادب فارسی و عربی گذاشته است. بسیاری از شاعران و بزرگان ادب پارسی مانند رودکی، کسایی مروزی، فردوسی و ... حتی پیش از تألیف نهج البلاغه (سال 400 ه. ق.) از سخنان امیرالمومنین (ع) که در محیط های فرهنگی جهان اسلام شایع بوده متأثر بوده اند. این کتاب با حفظ و ضبط و آموزش و اقتباس در میان مسلمانان راه جاودانگی را پیمود و تمام نام آوران عرصه های ادبیّات عربی و فارسی را از حکمت های بی بدیلش سیراب کرده تا آنجا که آثار شیخ بزرگوار سعدی شیرازی، شاعر نامدار و برتر پارسی زبان قرن هفتم، در این عرصه همواره مزیّن به کلام مولاست و این ویژگی در شعر او کاملاً آشکار و برجسته است. این سخن سرای بزرگ در ایّام جوانی، با مشاهده اوضاع آشفته زمان خود آهنگ سفر می کند و بیش از سی سال در بلاد گوناگون سرمایه ای پربار از آزمون های روزگار برای خود فراهم می آورد و با تحصیل در مدرسه نظامیه بغداد، به عنوان شهری که یکی از مهم ترین مراکز فرهنگ شیعی قلمداد می شد، تحت تعلیمات استادان بزرگ آن مدرسه با بهره گیری از فرهنگ و معارف علوی، اندوخته خود را با طرزی زیبا و دلپسند در آثار خود بیان می نماید. همچنین زمانی که سعدی در نظامیه بغداد تحصیل می کرده است، کتاب متنبّی یکی از موادّ درسی آن دانشگاه قلمداد می شده است. متنبّی در سال 303 (ه. ق.) در کوفه به دنیا آمده و افراد خانواده وی در آن شهر همسایگانی از علویان داشتند و او در میان فرزندان آنان رشد کرده، با فرهنگ علوی پرورش یافته بود. بنابراین سعدی نیز از متنبّی که با فرهنگ علوی پرورش یافته تأثیر زیادی گرفته است. سعدی را به واسطه نفوذ کلامش در اذهان و تأثیری که در زمینه های فکری و اخلاقی و رفتار مردمان داشته، می توان متنفّذترین مربّی و معلّم اخلاق عملی در سرزمین ایران در دوره اسلامی و بلکه در جهان به شمار آورد. اثرپذیری عمیق سعدی از فرهنگ و معارف علوی رنگ و معنای خاصّی به آثار او داده است. بوستان سعدی یکی از کامل ترین منظومه های اخلاقی و مشهور زبان فارسی است. این مثنوی سرشار از امثال و حکم و پند و اندرزهای عملی در راستی و درستی، تواضع و فروتنی، قناعت و خویشتن داری، سخاوت و عدالت و توجه به فضایل پسندیده اخلاقی است. در این اثر جاودانه موارد فراوانی را می توان یافت که به طور مستقیم و غیر مستقیم از آموزه های علوی رنگ و اثر پذیرفته است. موارد متعدّد و گوناگونی از این اثر پذیری را در این پژوهش، در بخش هایی با عنوان توحیدیات، اخلاقیّات و متفرّقات نام گذاری کرده و گردآوری نموده ایم.

چکیده: ظهورکاملترین دین الهی درسرزمین خطابه وشعروبلاغت موجب شد که این هنرلطیف خدادادی واین ابزار رسانه ای کارسازکه تاپیش ازآن درخدمت اهداف مادی وتعصّبات موهوم نژادی وقبیله ای و برضدارزشهای انسانی بود ،رشدوتعالی یابدوبه یکی از مهمترین اسباب اصلاح جامعه ی بشری تبدیل شود. ازصدراسلام باارشادات پیامبر اسلام (ص) شعروشاعری درخدمت اهداف والای رسالت قرار گرفت وابزاری برای نهادینه کردن مفاهیم دینی وعقیدتی به شمار آمد. پس از پیامبر (ص) ائمّه معصومین (ع) نیز ازاین رسانه موثر درمواردلزوم بهره برداری کافی نمودند وباتأکید بر نقش اساسی وزیر بنایی قرآن به اصلاح ونقد وجهت دهی دینی به شعر وشاعران پرداختند ودرموقعیّت های مناسب به شکلهای گوناگون اقدام به دفاع وتمجید ازآنان نموده ویاگاهی خود به سرودن شعر روی آورده وباصراحت دیدگاه خودرادرمورد شعری یا شاعری ابراز می داشتند . درطول تاریخ اسلام عالمان وادیبان بسیاری اقدام به گرد آوری وتدوین سروده های منسوب به ائمّه(ع) وبه ویژه امام علی (ع) نموده اند،این اشعار دربسیاری از کتب ومنابع معتبرادبی و تاریخی ذکرشده اند افزون برآن روایات بسیاری از ائمّه (ع) نقل شده که درمتن آنها ابیاتی از امام علی (ع) آورده شده است. سابقه تدوین اشعار امام (ع)به نیمه اول قرن چهارم هجری برمی گردد . اشعار منسوب به امام علی (ع) دست مایه ی تألیف وتحقیق بسیاری از بزرگان عرصه ی ادب وفرهنگ اسلامی شده است ودرمورد انتساب یاعدم انتساب اشعار موجود در دیوان به امام (ع) سخنان بسیاری مطرح وداوری های گوناگونی صورت گرفته است . اشعاری که دردیوان منسوب به امام علی(ع) است یاازسروده های خودحضرت است یاحضرت در ضمن سخن خود به شعری ازیک شاعر استشهادنموده ویا شاعرانی معنا راازامام (ع)گرفته وآن رابه نظم آورده اند ویازبان حال یاحالتی از حالات امام (ع)رابازبان شعر بیان داشته اند درعین آنکه خود حضرت نیز باشعروشاعری بیگانه نبوده اند وپرداختن به شعر توسط آن بزرگوار وسایرامامان (ع) به عنوان اشتغال مداوم به مثابه یک شاعر نبوده است . کلمات کلیدی: مستندسازی ،دیوان اشعار ، امام علی (ع)، حدیث ، خطبه ، نامه ، حکمت.

حکمت، کارکردی اساسی در اخلاق عملی و علمی دارد؛ به گونه ای که علم اخلاق یکی از شاخه های حکمت به شمار می آید. حکمت مفهوم ساده ی پیچیده ای است که در پایان تهذیب اخلاق و صفای باطن در نفس آدمی پدیدار می شود. در واقع حکمت، هم آغازگر و هم نتیجه ی اخلاق است؛ از این رو بسیار قابل تامل و بررسی است آنچه در آغاز عمل نیاز است، تقلید و طی طریق سعادت از راه عمل و کسب فضایل است. شریعت در این راه به عنوان نقطه ی آغاز حکمت، راه و مسیر سعادت را خط کشی می کند و با عمل کردن در این چهار چوب مسیر کسب حکمت گشوده تر شده، در نهایت تهذیب اخلاق و صفای باطن به انسان اعطا و هدف دین و فطرت که ایجاد تمامی مکارم اخلاق در انسان است، محقق می شود. حکمت در چند حوزه قابل طرح است که بی ارتباط با یکدیگر نیز نیستند. لفظ عام حکمت که محل تقسیم قرار می گیرد، با فضیلت روحی حکمت که حاصل تهذیب قوه عقل است، پیوندی شگفت دارد. زمانی که حکمت به عنوان یک فضیلت روحی در انسان حاصل شد و نفس به حالت تعادل مطلوب و کارآیی صحیح رسید، کسب معارف حقیقی حکمت برای او حاصل می شود. البته آن حکمت حقیقی که مقصود نظام اخلاقی اسلام و آیات و روایات است، با لفظ عام حکمت که محل تقسیم علوم قرار می گیرد، متفاوت است که این مساله ریشه در اشتباه فاحش پیشینیان در نامگذاری علوم داشته باشد. حکمت از آن دست اموری است که با زوایای مختلف قابل واکاوی است. بررسی دیدگاه خواجه نصیر الدین طوسی به عنوان یک فیلسوف متعهد و مسلمان و امام محمد غزالی به عنوان یک عارف اهل سنت در این چهار چوب، تاحدودی ما را به جمع بندی خوبی در این زمینه می رساند. هر دو اندیشمند با هدف مشترک و روشهای متفاوت به نتیجه ای واحد می رسند که برگرفته از معنای کامل حکمت در قرآن کریم است. اخلاق به عنوان شاکله ی انسانی که زوال و تغییری نخواهد یافت مطرح است و حکمت به عنوان سر لوحه ی این شاکله در تار و پود آن نیز حضور داشته، مقصد را نیز به ما نشان می دهد. حضور موثر و شاکله ساز حکمت در نظام اخلاق اسلامی، عقلانیت، عینی گرایی و واقع گرایی این نظام است.

عبادت،نهایت خشوع و اظهار ذلت در پیشگاه خداوند است. عبادت در قرآن کریم از جایگاه بالایی برخوردار است و به عنوان هدف خلقت بیان شده است. مطالعه ی آثار زندگی بشر نشان داده هر زمان که بشر وجود داشته ،پرستش هم بوده است.هر چند ممکن است ،در این مورد خطای در مصداق ،پیش آید، پرستش، جزئی از وجود و کشش فطری انسان است .آفرینش هستی و بعثت همه پیامبران برای عبادت و اجرای درست آن بوده است .و درعین وجود آن در همه ادیان الهی،یوده ودراسلام به بهترین شکل آن تجلی نموده است .عبادت(نماز) به عنوان پاک کننده ی کبروپشتوانه ی عظیم برای حل مشکلات بیان شده و برجسته ترین اثرآن درانسانها، امنیت وسلامت روان وجسم یاد شده است . این پژوهش پس از بررسی از اطلاعات ومنابع معتبر، به نقش عبادت در سازندگی فردی و اجتماعی و فلسفه عبادت از نگاه امام علی (ع) پرداخته شده، وحاصل پژوهش،آن است که ازنظرامام(ع) عبادت، تنها راه نجات از بحرانهای فکری، روحی و اعتقادی فردی و اجتماعی است . کلمات کلیدی خداوند، قرآن ، نهج البلاغه، عبادت، ، بینش ، انسان ، خضوع، جامعه

گران مایه ترین عنصری که خداوند در اختیار انسان قرار داده است روح اوست و پرورش روح و سایر ابعاد انسانی وی، جز با اخلاق میسر نمی شود. با توجه به جایگاه مهمی که اخلاق در پرورش روح آدمی دارد و با عنایت به این که چرخه ی زندگی انسان بدون مدیریت و برنامه ریزی به حرکت درنمی آید، این پژوهش درصدد بررسی نقش و جایگاه اخلاق در مدیریت برآمده است. بدین منظور به سراغ نهج البلاغه و آموزه های امیرالمومنین?رفته تا با گلگشتی در آن بهترین الگوهای اخلاقی را در زمینه ی مدیریت فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و قضایی مورد بررسی قرار دهد. همچنین آفات و آسیب های علمی و اخلاقی را که می تواند مدیریت را به چالش کشیده و در معرض نابودی قرار دهد بیان کرده، در همین راستا به راه کارهایی که امیرالمومنین?برای رفع این گونه آفات مطرح کرده است اشاراتی شده تا چراغ روشنگری برای مدیران در تمامی زمینه های فردی، اجتماعی و اقتصادی و... قرار گیرد.

جایگاه ویژه امامت و خلافت به لحاظ اهمیت آن در راهبری اجتماعی، هدایت گری معنوی و وحدت جامعه و نیز نقش محوری آن- به لحاظ تئوریک- در مسایل تفسیری و روایی، کلامی و تحلیلی، فقهی، عرفانی، تاریخی و سیاسی بر کسی پوشیده نیست. این آموزه از دیرباز مورد توجه دانشمندان با مشرب های گوناگون همراه با نقد و نظر بوده است. هدف از این تحقیق، اولا کشف رابطه معنایی امامت و خلافت در نهج البلاغه، ثانیا ارائه جایگاه امامت ائمه شیعه علیهم السلام در نهج البلاغه با رویکرد روایی همراه تحلیل های عقلی و نقلی است. ثالثا تحقق بخشی اصالت امامت در ضرورت وجود امام، نص بر آن، علم و عصمت امام از نهج البلاغه و سایر منابع اصیل می باشد. رابعا گردآوری شبهات، ناظر به نهج البلاغه از منابع قدیم و جدید، و سپس نقد و ارزیابی و ارائه پاسخ های مستدل و منطقی به آنهاست. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری اطلاعات بر اساس فیش برداری کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات از منابع و اسناد دست اول، و همچنین استفاده از لوح های فشرده و نرم افزارهای تخصصی در این زمینه و نیز مراجعه به پایگاه ها و سایت های موافق و مخالف در موضوع بحث بود. امامت و خلافت هرچند در لغت متفاوتند اما هر دو بر یک واقعیت دلالت دارند. و دو عنوان منطبق بر یک مصداق اند. در متن برآمده از نهج البلاغه، امامت رکن رکین دین و از اصول و ضروری مذهب تشیع به شمار آمده است. و با توحید و معاد پیوند معنادار و منطقی دارد. ضرورت هدایت تکوینی و مرجعیت دینی و احیا و پاسداری از سنت نبوی ایجاب می کند زمین هیچگاه از وجود حجت خدا و خلیفه الهی بر مردم خالی نباشد که واسطه فیوضات ربوبی بر بندگان فراهم آورد. در اندیشه علوی، امامت و خلافت مقام وراثت، وصایت و اصطفای الهی است که امام را به سلسله انبیا و اوصیا متصل می کند و برخاسته از انتصاب الهی و حق امام علی(ع) و فرزندان آن حضرت است. این احقیت از حکمت حق تعالی و سپس از کمالات ذاتی نشات می گیرد که مهمترین آنها علم خاص و ملکه عصمت امام است. امام علی(ع) در اثبات حقانیت خود به جانشینی پس از رسول خدا(ص) به نص و نصب، شایستگی ها و فضائل خود استناد فرمودند. از سوی دیگر انتقادها از همان ظهور اولیه یعنی رحلت پیامبر اعظم(ص) و نادیده انگاشتن اصل جانشینی امام علی(ع) در جریان سقیفه از طرف مخالفان مطرح شد که امروزه در بعضی سایت ها و در آثار نوشتاری و گفتاری، بعضی روشنفکران شبهات در شکلی جدید احیا و تبلیغ می شود. حال آن که امامت بر سه پایه اصلی نصب ونص، علم خاص و ملکه عصمت مبتنی است و شبهات تردیدها در هر سه حوزه قابل ابطال است.

با توجه به این که که اسلام کامل ترین دین است، کامل ترین دستورات و قوانین را در همه ی ابعاد وجودی بشر در نظر گرفته و از طریق وحی، پیامبر و معصومان برای او به ارمغان آورده است. از آن جا که خاستگاه حقوق بشر در اندیشه اسلامی فطرت انسان است، ارتباط فرد با جهان آفرینش از دیدگاه این حقوق مورد غفلت قرار نگرفته است. علی (ع)به عنوان بزرگ ترین مفسر قرآن و برترین حاکم اسلامی پس از پیامبر اکرم(ص)نسبت به این حقیقت مهم بی توجه نبوده ، بلکه معنای واقعی حقوق شهروندی مورد نظر قرآن و سنت پیامبر(ص) را می توان در رفتار و عملکرد ایشان در طول مدیریت کوتاه حضرت مشاهده کرد، چرا که مدیریت پنج ساله ی ایشان نمونه ی کاملی از تکریم حقوق و آزادی های انسان می باشد. بدون شک محورهای مطرح شده در این پژوهش، در مقابل آن چه در نهج البلاغه در این خصوص می توان یافت، بسیار اندک و در حد بضاعت ناچیز نویسنده است. آن چه در این تحقیق به اندازه ممکن به آن پرداخته شده، نخست بیان مبانی حقوق شهروندان با عناوینی چون حق حیات، حق امنیت، حق رفاه و آسایش، حق مشورت و حق آزادی به طور مختصر در قرآن و مدیریت پیامبر(ص) و سپس به طور خاص و با تفصیلی بیشتر در مدیریت علوی است. قبل از ورود به بخش حقوق شهروندی در مدیریت امام(ع) اصول مدیریت مدنی در نگاه امیرالمومنین(ع) در راستای احقاق حقوق شهروندان در یک بخش مورد بررسی قرار گرفت. ایشان در دوره مدیریت کوتاهشانئاصولی همچون خدامحوری و تقوا، امانت داری نسبت مدییت، مردم شناسی، مردم داری، پرهیز از خشونت، بخشش و اغماض، خدمت خالصانه و بدون منت، نظارت بر کار مدیران، تشویق و تنبیه، ساده زیستی، شایسته سالاری و انتخاب افراد اصلح در راستای حقوق شهروندان را مورد توجه قرار داده اند که اهمیت این اصول در نگاه امام(ع) را در لابلای نامه های ایشان به فرمانداران می توان به خوبی مشاهده کرد. امام علی(ع) بزرگترین حق را حق مردم بر حکومت و حق حکومت بر مردم دانسته و سعادت و شقاوت جامعه را در گرو ادای این حقوق می دانند و برای تکلیف رابطه ای دو یویه قائلند. ایشان توجه به امور معنوی در کنار امور مادی از جمله امر به تقوا و حق هدایت مردم و توجه به کرامت انسانی آن ها در هر رنگ و قومیت و نژاد دینی که هستند، از مهم ترین حقوق آن ها برمی شمرند، یکی از محورهای مورد توجه در حکومت ایشان، می توان به مسئله ی احیاء و اقامه ی حق و دفع باطل، تربیت صحیح و احیای ارزش های اسلامی و حق تعلیم و تربیت اشاره کرد. در زمینه ی حقوق اجتماعی، آن چه در سیره مدیریتی ایشان مشهود است، عدالت اجتماعی به معنای برخورداری یکسان همه مردم از امکانات جامعه است که در زمان خلفا این امر بسیار کمرنگ شده و امکانات جامعه عملاً در اختیار گروهی خاص قرار گرفت و امام (ع) بعد از به دست گیری خلافت اولین هدف خود را عدالت قرار داد امنیت اجتماعی نیز یکی دیگر از مصادیق حقوق اجتماعی است که حضرت از ابتدای به دست گرفتن مدیریت جامعه به این امر اهتمام داشته و مواضع روشن خود را در فراهم کردن امنیت در همه وجوه آن بیان کرده و یکی از دلایل لزوم حکومت و مدیریت را ایجاد امنیت و آرامش در جامعه می داند. از دیگر حقوق مردم بر حکومت، آزادی سیاسی است. آن چه در این محور مورد توجه قرار گرفت توجه امام(ع) به آزادی سیاسی به عنوان یکی از حقوق مهم سیاسی مردم است که انتخاب مردمی ایشان، همچنین شیوه برخوردشان با مخالفین و احزاب و آزادی آن ها در ابراز عقیده و انتقاد، نمونه بارزی از احقاق این حق توسط ایشان است. از دیگر حقوق مورد توجه امام، حقوق اقتصادی است که با فروعاتی همچون عدالت اقتصادی، امنیت اقتصادی، حق مالکیت فردی و حق رفاه و عمران و آبادانی در نگاه امام(ع) مورد بررسی گرفته است. همچنین به حقوق قضایی مردم نیز با زیر شاخه هایی همچون آزادی در طرح دعاوی و انتخاب قضات شایسته پرداخته شده است. در بخش آخر این پژوهش حقوق قشرهای مختلف مردم از جمله حق فقرا، مستضعفان، اقلیت ها، تجار و کسبه، قاضیان، مجرمان و خطاکاران نیز از نظر گذرانده شده است. با توجه به ناکامی و ناکارآمدی روز افزون نظریه پردازی های مدعیان حقوق بشر و وجود چالش های جوامع امروزی، استخراج این راهکارها از منابع مهم دینی خصوصاً کتاب مقدس نهج البلاغه و عملی کردن آنها، یکی از ضرورت های مهم است و چون این نظریات ارزنده با واقع بینی خاص حضرت و در واقعیت اجتماع بیان شده، در جوامع امروز هم قابل اجراست که این مهم با درخواست و تلاش روزافزون مسلمانان در این زمینه میسرخواهد شد.

چکیده : خیانت اساساً امری دور از شرافت و اصول انسانیت است که می تواند در مفهوم وسیع ، بسیاری از اعمال واقدامات غیر انسانی را در نظام های مختلف اقتصادی ، سیاسی و ... تحت شمول خود قرار دهد و باعث می شود که برخی از افراد برای رسیدن به اهداف ناشایست خود به کشور ودر واقع به ملّت خود پشت کنند . این گونه امور فرد را برای کسب هرچه بیشتر قدرت و آرزوهای طولانی ناشی از هوی و هوس به طمع می اندازد. در واقع کشش وجذابیت قدرت در امور سیاسی واقتصادی و درهر منصب ومقامی فرد را دچار وسوسه می کند که از این قدرت بدست آمده نهایت استفاده را ببرد و کاری به حقوق دیگران نداشته باشد . در واقع این خود خواهی باعث می شود که خیانت خود را در هر مقطعی از قدرت بروز دهد و تعهدی راکه نسبت به جامعه اسلامی به عنوان امانت الهی داشته باشد، نقض می کند . پژوهش حاضر با کاوش در قول وفعل امام علی (ع) نشان می دهد که خیانت موجب برهم زدن نظم عمومی در جامعه است و بر آن است تا زشتی و مذموم بودن آن را شناسایی وبیان نماید و به ترسیم سیمای روشنی از یک جامعه سالم متعهد به امانت وامانت داری ودیگر فضائل اخلاقی از دیدگاه امیر المومنین علی (ع) بپردازد . در این پژوهش در پی پاسخ دادن به این مهم هستیم که اقسام خیانت از نظر امام علی (ع) کدام است ؟در نهایت آنچه از کلام آن بزرگوار استنباط می شود این است که خیانت ، نظام سیاسی و اقتصادی واجتماعی را مختل و آن را از مسیر درست باز می دارد به همین دلیل راه برون رفت آن را ایمان قوی وتوجه به آخرت می داند و از طمع ، هوی و هوس ،حسادت و فزون طلبی که مبنای خیانت است برحذر می دارد. روش انجام این تحقیق مبتنی بر تحلیل محتوا پس از مراجعه به منابع متون دینی وعلوم معاصراست که از طریق فیش برداری از آن ها و بهره مندی از کتابخانه انجام گرفته است . بنابراین مجموعه تعالیم از آن حضرت (ع) ما را به بینش و روشی رهنمون می شود که می تواند بیان راهکار و آیینه ی پند دهنده در همه ی امور برای رسیدن به جامعه ی سالم باشد .

اصلاحات عمیق اجتماعی از مهمترین اهداف فریضه امر و نهی دینی می باشد. در فصل اول پژوهش حاضر، مفاهیم و معانی موضوع در لغت و در عرف آیات و روایات، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه تغییر و تحول اجتماعی از منظر اسلام بیان شد. فصل دوم با بررسی ابعاد مختلف اصلاحات آغاز شد. تحول و اصلاح جامعه، طبق ادله شرعی تنها با مراعات اوامر و نواهی دینی امکان پذیر است. اصلاح نفس، خانواده، عالمان و حاکمان جامعه، در جهت دگرگونی های اجتماعی، با اهمیت و حساسیت فراوان در روایات پی گیری شد. رعایت شرایط و چارچوب های بنیادین اصلاحات در اسلام، در تحول و هدایت اجتماع به سوی خیرو صلاح، ضروری است. زوایای اصلاح جامعه در ابعاد مختلف فرهنگی، معنوی، سیاسی، حقوقی، قوانین و ساختارها، قابل پی گیری است. از منظر اسلام امر به معروف و نهی از منکر، عالی ترین ابزار اجرایی جهت اصلاح و دگرگونی در جامعه، در حوزه های پیش گفته است. بدین روی شناخت جایگاه امر و نهی در اسلام، آشنایی با معروفات و منکرات، شناخت شرایط اجرای فریضه و اصول حاکم بر آن و شناسایی عوامل موفقیت و تحلیل ریشه های شکست در این فریضه، امری ضروری است. در فصل ششم، لزوم توجه به شیوه های متفاوت اجرای اصلاحات و تغییرات اجتماعی، واسطه فریضه امر و نهی تبیین شد. روش هایی که آگاهی از آنها، مطمیناً هدف تحول و دگرگونی و اصلاح را قرین توفیق می نماید. همچنین شناخت مولفه های پراهمیت در اصلاح و تغییرات اجتماعی در ادامه مورد بررسی قرار گرفت. شناخت ارکان پراهمیتی مانند حکومت، استعدادهای ملی و مردمی و رسانه های جمعی و آسیب شناسی آنها و استفاده صحیح از ظرفیت های این استعدادهای طبیعی و غیرطبیعی، روند تسریع اصلاح و دگرگونی در جامعه را در پی دارد. در فصل پایانی ضمن نتیجه گیری و ارایه برخی پیشنهادها حول محورهای نو اصلاح و تحول از طریق امر و نهی، ارایه راهکارهای کاربردی و جدید جهت پی گیری عمیق تر اصلاح و دگرگونی اجتماعی، از رهگذر فریضه امر و نهی عرضه شد.

در این پایان نامه که با هدف بررسی عکس العمل های رفتاری بنی اسرائیل در برابر دعوت حضرت موسی تنظیم یافته است با استفاده از روش های توصیفی و تبیینی؛ با مطالعه ی کتاب های تفسیری، روایی، تاریخی، اجتماعی و سیره به تحلیل و تبیین رفتارهای بنی اسرائیل پرداخته شده است. این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: که در فصل اول کلیات پایان نامه اعم از موضوع تحقیق، سئوال اصلی و فرعی، پیشینه ، روش تحقیق و... مطرح شده است. فصل دوم از دو مبحث تشکیل شده است که در مبحث اوّل مفهوم شناسی واژه های رفتار شناسی، عبرانیان، بنی اسرائیل، یهود، اهل کتاب، اسباط، دعوت، موسی و قرآن بررسی شده و در مبحث دوم به تاریخچه ی بنی اسرائیل پیش از حضرت موسی(ع) اعم از حضرت ابراهیم، حضرت اسحاق، حضرت یعقوب، حضرت یوسف آمده است. فصل سوّم به رابطه ی بنی اسرائیل با موسی اختصاص یافته که در آن به دوران کودکی موسی، هجرت از مصر به مدین، نبوت و پیامبری، بازگشت به مصر و مبارزه با فرعون، هلاکت فرعونیان و نجات بنی‎اسرائیل، ورود موسی همراه بنی‎اسرائیل به بیت‏المقدّس و درگیری های موسی با بنی اسرائیل تا وفات موسی(ع) اشاره شده است. فصل چهارم به رفتار شناسی موضوعاتِ: پیمان شکنی، کفر، نژاد پرستی، دنیاگرایی، سنگ دلی و... مربوط می شود که به سه مبحثِ برتری بنی اسرائیل در قرآن و تورات و آیات مربوط به آن، علل مغضوب شدن بنی اسرائیل مثل: عهد شکنی، تجاوز به حقوق مردم، تجاوز به حدود الهی، دلبستگی به لذایذ دنیوی،‏ کشتن پیامبران و صالحان، نسبت ناروا به خداوند و پیامبران و... و اندیشه و صفات اخلاقی بنی اسرائیل از دیدگاه قرآن کریم مثل: کفر، نژاد پرستی، دنیا گرایی، لجاجت و بهانه‏گیری، سنگ دلی و...می پردازد. در فصل پنجم، خلاصه مباحث و پیشنهادها ارائه می شود

انسان به دلیل ویژگی اختیار و توانایی تمرّد، به نظارت نیازمند است؛ منطقاً اهمیت نظارت و کنترل کارگزاران و مدیران باید به صورت مضاعف دیده شود، زیرا همواره احتمال سوء استفاده¬ی آنان از قدرت وجود دارد؛ بنابراین کنترل و نظارت در دستگاه اداری وظیفه¬ی اجتناب¬ناپذیر رهبران تلقی می¬شود. پژوهش حاضر با عنوان «سیستم نظارت بر مدیران در مدیریت علوی» با هدف بررسی ارکان و وظایف مدیریتی در مفاهیم عمیق و سیره¬ی عملی امیرالمومنین? در پی پاسخ دادن به این مهم است که سیستم نظارت بر مدیران در مدیریت علوی به چه صورت است؟ این نوشتار با بررسی نمود¬ها و رهنمود¬های مدیریتی و نظارتی امام علی? نظارت را در مدیریت علوی بر پایه¬ی عدالت و حق¬محوری و در قالب ترکیبی نمایان ساخته است. روش انجام تحقیق بر تحلیل محتوا مبتنی است که از طریق منابع دینی مرتبط و یافته¬های علمی معاصرانجام گرفته است. نتیجه¬ی پژوهش حاضر نشان می¬دهد امیرمومنان علی? علاوه بر این¬که همواره مدیران را به رعایت تقوای الهی و نظارت و کنترل درونی سفارش می¬کردند، با ایجاد سیستم¬های نظارتی و کنترلی با محوریت عدالت، به صورت مستقیم و غیر مستقیم، از عملکرد مدیران آگاهی می¬یافتند و به کارگزاران حکومتی هم دستور می¬دادند که از وجود مکانیزم نظارت و کنترل بر کارکنان غافل نمانند.

چکیده تمامی جنبه های زندگی انسان به گونه ای تحت تأثیر آفرینش او قرار دارد و تربیت نیز از این قاعده مستثنی نیست. از آن جا که انسان دارای دو جنبۀ روحانی و جسمانی است، زندگی وی نیز به دو بعد غیب و شهادت تقسیم شده است؛ معرفت و میل به بعد روحانی و غیبی که بخش اصیل وجود و زندگی انسان است در فطرتش نهفته است و حلقۀ اتصال انسان به جهان غیب همین فطرت است. از همین رو شیوۀ تربیت فطری، شیوۀ هدایت انسان به اصل خودش است و چون انسان در امر تربیت نیازمند الگوبرداری است پژوهش حاضر موضوع تربیت را با محوریت فطرت از دیدگاه یکی از کامل ترین الگوهای انسانیت، امیرالمؤمنین علی(ع) مورد تحقیق قرار داده است، که با بررسی سیره و سخنان ایشان در میان منابع حاضر از جمله نهج البلاغه و فیش برداری و تحلیل داده ها، درصدد پاسخگویی به چیستی و چگونگی تربیت فطری است. یافته های این پژوهش نشان می دهند که تربیت فطری همان تربیت دین است و راه دین و فطرت از هم جدا نیست. کلمات کلیدی: انسان، تربیت، فطرت، امیرالمؤمنین، نهج البلاغه

انسان موجودی، اجتماعیست و ارتباطات بین فردی، که از آن به مهارت¬های اجتماعی یاد می شود، بخش عمده ای از زندگی اجتماعی اوست. مهارت های اجتماعی، مهارت هایی است که انسان را یاری می کند تا با بهره گیری از مهارت های کلامی و غیرکلامی با دیگران، به گونه ای رفتار کند که بتواند به حقوق، الزامات، رضایت خاطر و یا انجام وظایف خود در حد معقولی دست یابد، بدون آن که حقوق، الزامات، رضایت خاطر و یا وظایف دیگران را نادیده بگیرد. بهره گیری از کلام و رفتار امیرالمؤمنین  که هم از علم الهی برخوردار و به حقیقت آدمی آشنا بودند و هم کلام و رفتارشان حجت است، در یادگیری و تقویت این مهارت ها، راهگشا است. این که امیرالمؤمنین  کدام مهارت ها را تقویت کرده اند و برای تقویت آن ها، چه راه کارهای عملی ارائه فرموده اند، موضوع این پژوهش است. پژوهش¬گر تلاش کرده است، پاسخ این پرسش ها را با جستجو در نهج البلاغه و تحلیل و توصیف کلام امیرالمؤمنین  پیدا کند و نشان دهد که امیرالمؤمنین  مهارت هایی هم چون سخن گفتن، گوش دادن، ابراز وجود، هم دلی، دوست یابی، مهرورزی، افشای خود، نفوذ، رازداری، آراستگی ظاهر، تقویت و پاداش را تبیین¬کرده ¬اند و برای عملی کردن آن¬ها از روش معرفت افزایی، انذار، تبشیر، عبرت آموزی، الگویی و محبت استفاده کرده اند.

پژوهش حاضر تحلیلی از نگاه اخلاقی دین از زبان امیرالمؤمنین (ع) در نهج¬البلاغه است. در این راستا غالب تحقیقات صورت‎گرفته در باب نسبت بین اخلاق و دین، گاه از نگاه منطقی به این موضوع اشاره داشته‎اند که در قالب سه دیدگاه کلی؛ اتحاد، تباین و تعامل را بیان شده است و گاه نگاه کارکردی به این دو مقوله‎ داشته‎اند که از این جهت تأثیر و نقشی را که اخلاق و دین در قلمرو یگدیگر ایفا می‎کنند را مطرح کرده‎اند. امّا این تحقیق بر آن است تا از طریق گفتمان‎کاوی متن نهج‎البلاغه پیوند این دو مؤلفه را نمایان سازد،که بر این اساس با در نظر داشتن رابطه زبان و اندیشه و برآمدن رفتارها از باورها، این مهم در دو سطح تئوری و عملی جستجو شده است. سطح تئوری آن مبتنی بر اصولی است که بیان¬گر حقوق طبیعی و ذاتی بشر بوده است و تعیین کننده جهت زندگی و زمینه¬ساز اعتلای وی می¬باشد. اصولی که می¬بایست از آن¬ها به عنوان مبادی اخلاق دینی و تحولی فکری یاد کرد. چرا که بنا به گفته¬ی امام (ع) تا قبل از مبعوث شدن پیامبر (ص) تصویری معکوس از این اصول در جامعه¬ی جاهلی دیده می¬شود. این مبادی عبارتند از آزادگی، کرامت انسانی، همگرایی، اعتدال و خردورزی یا دانش‎دوستی. در نگاه امیرالمؤمنین (ع) این گونه مبادی خود مادر بسیاری از ارزش¬هایی است که شیوه خوب زیستن در میدان عمل را برای فرد تعریف می¬کند. گزاره¬هایی که تشکیل دهنده¬ی سطح عملی گفتمان اخلاقی دین می¬باشند و بر عکس بخش تئوری که بیشتر روی سخن با مخاطب هم¬نوع است در این سطح، غالباً سخن با مخاطب هم¬دین یعنی مسلمان است. گزاره‎هایی مانند یقین، عدل، صبر، جهاد و ....... با وجود این تقسیم‎بندی، در مجموع سخنان حضرت (ع) بیان¬گر آن است که گفتمان اخلاقی دین به منزله شبکه¬ای از گزاره‎ها و مفاهیم اخلاقی می¬باشد که همه به نوعی با هم مرتبط امّا در نقش‎آفرینی در سطوح مختلف نسبت به هم قرار دارند. مهم‎تر آن‎که تمام اصول و گزاره‎های یاد شده بر این حقیقت تأکید می‎ورزند که اخلاق از شروط تدیّن و لوازم قطعی شخص دیندار است چرا که در اصل فلسفه‎ی ظهور دین اخلاق است (معنای فرموده پیامبر (ص)). چنان‎که ملاحظه خواهد شد روند این تحقیق نیز با هدف اثبات این فرضیه دنبال شده است و در پایان تأیید این مطالب برای مخاطب آشکار می‎شود. کلمات کلیدی: امیرالمؤمنین (ع)، تحلیل گفتمان، نهج¬البلاغه، اخلاق، دین

ترجمه یا نقل کلام از یک زبان به زبان دیگر از مهم¬ترین ابزارهای ارتباط میان فرهنگ¬ها و انتقال اندیشه¬ها است که این مهم در باب قرآن، رسالت بسط و گسترش فرهنگ قرآنی و انتقال آموزه¬های وحیانی را بر دوش دارد. از آنجایی که قرآن کریم به عنوان شاهکار نثر فنّی در اوج فصاحت و بلاغت و آکنده از مسائل بلاغی، لغوی و ادبی است لازم آمد تا به جنبه اعجاز بلاغی آن و خاصّه بحث ترجمه کنایات پرداخته شود، چرا که برخی از تعابیر قرآنی جنبه کنایی دارند و ترجمه آن ها دقّت و درنگ بیشتری می طلبد. نوشتار حاضر با رویکرد ترجمه کنایات در چهار ترجمه فارسی "الهی قمشه¬ای، انصاریان، بهرام پور و فولادوند" به بررسی این مهم می¬پردازد. با مقایسه تطبیقی این ترجمه ها، معلوم گشت که ترجمه انصاریان در باب کنایه نسبت به ترجمه دیگران از دقّت بیشتری برخوردار است و مخاطب را در فهم مطلب کمک بیشتری می نماید، زیرا در بیشتر موارد از ترجمه معنایی توانسته به بهترین شکل استفاده کند؛ پس از آن ترجمه الهی قمشه¬ای را می توان نسبت به دیگران برتری داد. در این میان ترجمه بهرام پور در مرتبه سوم قرار می گیرد، و امّا فولادوند در زمینه ترجمه کنایه ضعیف تر از دیگران عمل کرده و نیازمند بازنگری بیشتری است.

مسأله حیا به عنوان یکی از موضوعات مهم اخلاقی اجتماعی همواره مورد توجه ویژه عالمان اخلاق بوده است پژوهش حاضر با عنوان بررسی ابعاد حیا در معارف علوی با تکیه بر نهج البلاغه با هدف بررسی الگوهای رفتاری و گفتاری در مفاهیم عمیق سیره امیرالمومنین(علیه السلام) در پی پاسخ دادن به این موضوع مهم است که سیره و سنت علوی در مورد ابعاد حیا چگونه است و نیز با بررسی نگاه امیرالمومنین(علیه السلام) به ابعادگوناگون حیا در عرصه های مختلف زندگی در پی یافتن الگویی مناسب در این زمینه برای پیروان راستین حقیقت می باشد. روش انجام تحقیق مبتنی بر تحلیل محتوا است که از طریق منابع دینی مرتبط و یافته های علمی انجام گرفته است نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد که ابعاد حیا در همه حیطه های فردی و اجتماعی تاثیر به سزایی دارد و بسیاری از این عرصه ها را مستقیم یا غیر مستقیم تحت الشعاع خود قرار می دهد. حیا نقش تعیین کننده ای در امنیت فردی و اجتماعی دارد و سلامت روانی فرد و اجتماع به صورت چشمگیری به این مقوله وابسته است، از نگاه امیرالمومنین(علیه السلام) حیا ویژگی کاملاً درونی است چرا که ایشان حیا از خود را به بالاترین مرتبه حیا می دانند. به دست آوردن مفهومی صحیح و روشن از حیا، بیان تفاوت بین آن و خجالت، درک جایگاه و ارزش آن در رشد و تعالی انسان، با استفاده از آیات و روایات ائمه معصومین بر محور کلام امیرالمومنین(علیه السلام) با تکیه بر نهج البلاغه ، هم چنین نقش سازنده این فضیلت انسانی در اصلاح ساختار روانی و اخلاقی انسان و جامعه از نتایج این تحقیق می باشد.

پژوهش حاضر به هدف ارائه ی الگوی سبک زندگی اجتماعی با تکیه بر سیره و کلام امیرالمومنین علی علیه السلام در دو حوزه ی خانوادگی و شغلی پرداخته است. پرداختن به روش الگویی حضرت علی علیه السلام می-تواند پاسخگوی نیازهای اولیه و ثانویه ی انسان در طول دوران زندگی باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است که بر اساس اطلاعات کتابخانه ای مبتنی بر مطالعه ی متون دینی و علوم معاصر (روانشناسی،جامعه شناسی و علوم تربیتی) شکل گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد در کلام و سیره ی امام علی علیه السلام مولفه هایی جهت سبک زندگی بیان شده است که بر اساس آن میوان الگوی جامعی از سبک زندگی اجتماعی را ارائه نمود. الگوی مطرح شده در سیره ی گفتاری و رفتاری امام علی علیه السلام در حوزه-های زندگی اجتماعی همچون خانوادگی و شغلی بر اساس هدفمندی، پرهیز از دنیا زدگی و دنیا طلبی و تنها برای رسیدن به رضایت الهی مبتنی است. و از آنجا که امام علی علیه السلام و سایر معصومین علیهم السلام شخصیت هایی فرا تاریخی و فرا زمانی هستند میتوانند الگو و سرمشق انسان ها در تمامی اعصار باشند و تمامی انسان ها از این الگو بهره مند شوند.

یکی از مسائلی که همواره مورد توجه اندیشمندان و متفکران در ادیان و مذاهب و مکاتب مختلف بوده، بحث اخلاق و گزاره های مربوط به آن است. این که چه کاری خوب ست و باید انجام شود و چه کاری بد ست و باید از آن دوری جست. در حقیقت هدف از طرح گزاره های اخلاقی و باید و نباید ها، رسیدن به یک هدف بزرگ تر، یعنی سعادت است. از این رو مکاتب مختلف، که داعیه ی سعادت و خوشبختی بشر را داشتند، بر اساس اصول اساسی مکتب خود به طرح یک سری باید ها و نبایدهای اخلاقی مبادرت نمودند. از آن جایی که نقش این باید ها و نبایدهای اخلاقی در تعیین سعادت یا شقاوت انسان انکار ناپذیر ست، بررسی مکاتب و دیدگاه های اخلاقی آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود. در این پژوهش دیدگاه های اخلاقی اپیکور به عنوان سردمدار مکاتب ماده گرا، که تاثیر بسزایی در مکاتب اخلاقی بعد از خود گذاشته، مطرح شده و به نقد و بررسی آن ها بر اساس بیانات امیر مومنان حضرت علی (ع) به عنوان نمونه و الگوی کامل اخلاق اسلامی پرداخته می شود. عوامل موثر در ظهور مکتب اپیکور، عوامل موثر در دیدگاه های اخلاقی اپیکور، اهم گزاره های اخلاقی در مکتب اپیکور و نسبت آن ها با بیانات حضرت علی(ع) در این رابطه مسائلی هستند، که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند.

پژوهش حاضراز نوع بنیادی و روش انجام آن، توصیفی - تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای به ویژه نهج البلاغه، منابع تاریخی و یافته های تربیتی علوم معاصر است. این پژوهش به بررسی انحرافات یاران امام‎7‏ می پردازد. موضوعی که برای بقای حکومت اسلامی عصر حاضر که از حکومت حضرت علی7‏ می خواهد الگو بگیرد، حائز اهمیت است. انحرافات، در دو شاخه کلی عملی و عقیدتی در نظر گرفته شده اند که هر یک به زیر شاخه های دیگری قابل تقسیم اند. این دسته بندی بر اساس بررسی شرح حال بیش از سی نفر از یاران امام‎ 7 با استخراج روایات موجود انجام گرفته است. در پایان تحلیلی بر پایه واقعیت های تاریخی و نتیجه پژوهش ارائه خواهد گردید. یافته ها نشان می دهد که امام 7 در برابر انحرافات اقتصادی برخورد سخت تر و قاطعانه تری از قبیل عزل و مجازات بدنی داشتند، اما در انحرافات اعتقادی با برخورد نرم از طریق اندرز و تشویق به جستجوی حقیقت، فرد را به راه راست هدایت می کردند. به جذب حداکثری اهمیت می دادند و از طریق نامه ها به پیش گیری قبل از درمان می پرداختند.

خاتمیت پیامبر اسلام به معنای آن است که پس از وی پیامبر دیگری نخواهد آمد. این آموزه مورد اتفاق میان مسلمانان جهان است. هر چند مسئله خاتمیت بنابر نصّ صریح قرآن و روایاتی از پیامبر اکرم و معصومین- علیهم السلام - ، بدون هیچ گونه شک و شبهه ای ثابت شده است؛ اما همواره مورد بحث و نظر میان عده ای بوده است. در این راستا برخی دنیاطلبان به منظور فرقه سازی، دست به تأویل آیات و روایات زده و ادله ای بر ردّ خاتمیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بیان کرده اند. از این جهت اهمیت بررسی و فحص این مسأله آشکار می شود که با بیان و بررسی ادله ی متقن قرآنی و رد محکم بر ادعاهای دروغین شبهه اندازان به وضوح مسأله ی خاتمیت افزوده شود. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و استمداد از اسناد کتابخانه ای به صورت محیطی و محدود به گردآوری و تحلیل و پردازش داده ها پرداخته و با جستاری در آیات مرتبط، به ادله دالّ بر خاتمیت، و تبیین کامل آن از دیدگاه قرآن پرداخته است؛ سپس با بیان شبهات شبهه افکنان بهائی، آنها را پاسخ داده است. نتایج به دست آمده در این پژوهش آن است که آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام دلالت صریح بر خاتمیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله دارد و اشکالات بهائیت بر خاتمیت چه از حیث قرآنی و چه از جهت برون دینی چیزی جز سفسطه و تفسیر به رأی نیست.

مدیریت، پیچیده‏ ترین و در عین حال ضروری ‏ترین عنصر زندگی و راز اصلی توفیقات همه ‏ جانبه می باشد، به‏کاربردن واژه ی مدیریت، ترجمان نوعی سیاست و تدبیر در امور است. گستره ی مدیریت آن قدر گسترده است، که تمامی شئون زندگی را در بر می‏ گیرد. مدیریت زمان، سرمایه, خانه و خانواده، مدرسه، اداره و بالاخره مدیریت در هر حوزه ‏ای از زندگی فردی و اجتماعی، مهم‏ترین و اثرگذارترین موضوع تلقی می‏ شود. آنچه در پژوهش حاضر مدّ نظر است, مدیریت بر خود است, که شامل مدیریت بر جوارح و مدیریت بر جوانح است. در این نگرش به مدیریت است که آدمی با رسیدگی به مسائل, ارزش خود را پیدا می ‏کند. در این پایان نامه ضمن بررسی شخصیت امیرالمومنین علی (ع) و جایگاه نهج البلاغه, به بررسی چگونگی کنترل بر جوارح و جوانح از منظر آن امام همام پرداخته شده است. روش انجام این پژوهش, جستجوی توصیفی و تحلیل محتوایی است که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای در میان منابع دینی و علوم معاصر شکل گرفته است. بدین گونه که پس از بررسی آفاتِ هر یک از جوارح و جوانح, به ارائه ی راهکارهایی برای مدیریت و کنترل هر کدام از آن ها پرداخته است. در نهایت این نتیجه به دست آمده که بهترین راه مدیریت بر خود, مدیریت هوای نفس است که جهاد اکبر است. چنانچه انسان توان اداره امور زندگی خود را داشته باشد, ولی قادر به کنترل هوای نفس خود نباشد, به کمال و قرب الهی نمی رسد و لیاقت مقام خلیفه اللهی را پیدا نخواهد کرد.

«ریاضت نفس» به معنای «تمرین رام کننده نفس در مقابل پروردگار»، مهم ترین محور تربیتی است که ادیان الهی آن را در قالب تکالیف دینی (ریاضات اختیاری) و امتحانات و ابتلائات الهی (ریاضات غیر اختیاری) با هدف مطیع نمودن نفس اماره در مقابل پروردگار، مطرح نموده اند . در قرآن و احادیث، گر چه واژه «ریاضت» کمتر بکار رفته، اما مفاد آن در قالب عناوینی نظیر تقوی، مجاهده با نفس، نهی از هوای نفس و غیره، فراوان است چنانکه مصادیق آن در قالب تکالیف شرعی اعم از عبادات و اخلاقیات مطرح گردیده اند تا جایی که مغز شریعت، ریاضت دانسته شده : «الشریعه ریاضه النفس» . از آنجا که اسلام کامل ترین نسخه ادیان الهی است، تمام جوانب حیات بشر اعم از فردی و اجتماعی؛ مادی و معنوی را تواما لحاظ نموده و لذا در بحث ریاضت، حد و مرزهای دقیقی را مطرح نموده است که خارج شدن از آن در قالب افراط یا تفریط، حیات فرد و جامعه را به مخاطره خواهد افکند . امروزه با گسترش امکانات رفاهی بشر و جایگزینی علومی چون روانشناسی و علوم تربیتی مدرن که بر مبانی دینی استوار نیست، روز به روز شاهد کمرنگ تر شدن اصل «ریاضت نفس» هستیم و ادبار بشر به ریاضت نفس، ملازم اقبال وی از مفاسد اخلاقی، اجتماعی و سیاسی خواهد بود. از جمله عواملی که مزید بر علت در میان مسلمین گشت، ریاضات شاق و انحرافی برخی متصوفه بود که کدورت ذهنی مسلمین نسبت به واژه ریاضت را در پی داشت. بنابراین وجود تحقیقی که از یک طرف، جایگاه ریاضت مطلوب اسلام را نشان دهد و از طرف دیگر ریاضات متصوفه را آسیب شناسی کند، لازم به نظر می رسید. در این راستا رساله حاضر، دو رسالت را در پیش گرفت؛ اول، سعی در احیای آموزه ریاضت به عنوان یک اصل بینشی و ارزشی مهم از منظر دینی تا گامی در جهت تقویت «رویکرد ریاضتی» در جامعه امروزی باشد؛ دوم، آسیب شناسی ریاضات اهل تصوف تا غبار بدنامی از این آموزه گرانبها، زدوده شود . واژگاه کلیدی : ریاضت نفس، نفس اماره، تصوف، امتحان و ابتلاء، فلسفه خلقت .

این پژوهش بر آن است که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع دینی و داده های علوم معاصر، به تبیین مهم ترین روش های شناختی، عاطفی و رفتاری آسیب زا در تربیت، با تکیه بر معارف علوی بپردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهم ترین این روش ها: تقلید کورکورانه، تربیت کودک مطابق با شرایط دوران مربی، موعظه و نصیحت نابه جا و بی توجه به ارکان آن، آموزش محوری محض، تحقیر، تبعیض، تنبیه، تشویق نا به جا و جدال بوده و راه-کارهائی همچون: به روز رسانی مبانی تربیت با استفاده از منابع دینی؛ ارائه تربیتی، آینده نگر؛ رعایت شرایط نصیحت؛ در اختیار گذاشتن مطالب به کودک، به اندازه و مطابق با نیاز وی؛ تکریم شخصیت کودک در هر شرایط، توجه به احساسات او و دوری از تبعیض، رعایت اصول تنبیه و تشویق وبه کار گیری آن در زمان ومکان خود و دوری از برخورد خصمانه با کودک می توان ارائه کرد.

پژوهش حاضر به شیوه ی تحلیلی-توصیفی،بررسی عوامل معادگریزی و راه های برون رفت از آن در آموزه های علوی و با تکیه بر نهج البلاغه است. در این راستا غالب تحقیقات صورت گرفته در باب اثبات معاد در قرآن، اعتقاد به معاد و آثار تربیتی ای که این اعتقاد در زندگی فردی و اجتماعی دارد را مطرح کرده اند. امّا این تحقیق بر آن است تا ابتدا به اثبات معاد در نگاه امام علی (ع) بپردازد، زیرا برای ورود به هر بحثی ابتدا نیاز به اثبات آن است. و سپس با تکیه بر سخنان امام (ع) عواملی را که سبب گریز و دوری از معاد می شود و در مقابل راه هایی که انسان را از این حالتِ گریز خارج می کنند، نمایان سازد، که به مجموع آن که سبب تنظیم رفتار انسان در چهار چوب اسلام می شود، اخلاق اسلامی گفته می شود. این مهم در دو سطح شناختی و عملی جستجو شده است و بیشتر روی سخن با مخاطب معتقد به مبدأ و معاد می باشد. مجموع سخنان امام (ع) بیانگر آن است که عوامل شناختی که سبب گریز از معاد می شود، جهل و غفلت است که از اندیشه و احوالات درونی سرچشمه می گیرد و از عوامل عملی که نتیجه گرفتار آمدن در شهوت عملی می باشد، دنیاطلبی ست که امام (ع) در سخنان خود آن را نکوهش کرده و به دوری از آن سفارش فرموده است و دیگری ترس مذموم نسبت به مرگ و معاد است. از جمله راه هایی که در بُعد شناختی در معارف علوی سبب برون رفت از این حالتِ گریز می شود اصل شناخت، ایمان و یاد معاد است. علاوه بر آن، ذکر، تقوا و زهد نیز در کلام امام (ع) از مهم ترین راه های عملی برون رفت از معاد گریزی اند.

پژوهش حاضر «رابطه ی اخلاق و عقل در آموزه های امیرمومنان(ع)» را با هدفِ تبیین چیستی اخلاق و عقل، رابطه ی دوسویه ی این دو و میزان تأثیر گذاری آن ها بر یکدیگر بررسی نموده است. ضمن بررسی معنای لغوی و اصطلاحی واژه های مرتبط با موضوع؛ کاوش در آموزه های علوی نشان داد: عقل و مشتقاتش در معنای (دژ و پناه گاه) و (بند زدن و نگاه داشتن) بکار رفته و مفهوم اصطلاحی عقل، از بهم تنیدن چیستی، ماهیّت، ویژگی ها، کارکردها و آثار آن به دست می آید. واژه-ی اخلاق نیز در دو حوزه ی مفهوم و مصداق مورد جستجو قرار گرفته، که یافته ها در قالب: هویّت، ویژگی ها، بهترین ها و بدترین های اخلاقی و تبیین شاخصه هایی برای گروه های خاصّ اجتماعی، قابل دسته بندی است. در پاسخ به این پرسش که «در آموزه های امیرمومنان(علیه السّلام) رابطه ی اخلاق و عقل چگونه ترسیم شده است؟» ضمن بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و تمرکز بر یک موضوع، به این نتایج دست می یابیم که: با توجّه به کارکردهای شناختی، تحریکی و اِکمالی عقل، ضمن ضرورت بهره گیری از آن در مسیر اخلاقی زیستن، اثر مستقیمی بر دوری از رذایل و اکتساب فضایل دارد. خِرد، نقش محوری در فهم گزاره های اخلاقی، رهبری رفتارها و دین داری دارد؛ بدین روی، انسان های عاقل، زندگی اخلاق مدارانه ای خواهند داشت. دوری از عقل، پیامدهایی را در زمینه ی آلودگی به رذایل و جدایی از فضایل در چهار حوزه ی (بهره نبردن از عقل، جهل، حمق و سفاهت) به دنبال دارد؛ پس زندگی غیر اخلاقی به انسانهایی تعلّق خواهد گرفت، که از عقلانیّت به دور هستند. رذایل اخلاقی، در زوال و سستی عقل تأثیر قابل توجّهی داشته و انسان-هایی که به مسایل اخلاقی پایبند نیستند، از عقلانیّت کمتری برخوردار بوده و خِرد آنان روی به سستی و زوال می نهد. فضایل اخلاقی، آثار مثبتی از سلامت تا توانمندی را برای عقل به همراه دارند و عقل انسانهایی که به فضایل پایبند هستند، روی به قوّت می نهد. بدین روی، میزان تخلّق به فضایل اخلاقی با توانمندی های خِرد انسانها دارای پیوندی معنی دار است و توانمندی بیشتر عقل، پایبندی عمیق تر به فضایل اخلاق را در پی خواهد داشت.

مباحث این نوشته در قالب چهاربخش تنظیم شده است و هر بخش مشتمل بر دو یا سه فصل است. بحث واژه شناسی حکمت و موارد گوناگون کاربرد آن درعرف دانشوران مسلمان و نقطه آغاز پیدایش حکمت در حوزه زبان و سیر تدوین حکمت نامه ها از آغاز تا این زمان ، قسمتهای مختلف فصل نخست بخش اول را تشکیل می دهد.فصل دوم به بررسی واژه مثل و امثال در لغت و قرآن و عرف ملتها به صورت عام و امت اسلام و متون اسلامی به طور اخص می پردازد. سپس گذری بر سیر تدوین امثال توسط مسلمانان از آغاز تا عصر حاضر دارد.-در بخش دوم با نزدیک شدن به محور اصلی نخستین فصل را پس از اشاره ای گذرا به واقعی بودن اعلام و قصه های قرآنی به بحثی دراز دامن پیرامون مغایرت لقمان حکیم قرآنی با لقمان بن عاد اساطیری -که موضوع بعضی از امثال مستهجن جاهلی است-اختصاص داده و در فصل دوم ، پس از گفتاری کوتاه پیرامون راز انتساب سخنهای ناب به شخصیت ها، نگاهی به احتمال پیوند حکمتهای لقمانی با آموزه های حکمی مندرج در منابع اهل کتاب صورت گرفته است.-بحث لقمان در آئینه روایات و منابع اسلامی فصل نخست بخش سوم را ویژه خود ساخته است و در فصل دوم ، بیشتر برای شناسایی ابعاد شخصیت این حکیم الهی به روایات شیعه مراجعه شده است.فصل سوم این بخش ، بحث مستقلی در مقایسه لقمان با ازوپ ، احیقار، بلعم باعور و الکمئون و ... انجام گرفته و در پایان هر مقایسه ، مغایرت جدی شخصیت لقمان با افراد یادشده مطرح و اختیار شده است، ضمن اینکه در واقعیت تاریخی لقمان قصه پرداز پدیدآورنده امثال لقمان معروف در دنیای غرب به صورت جدی تردید شده است.بخش چهارم دارای تمهیدی است مشتمل بر نکاتی چند به صورت درآمدی بر فصل پایانی که به عنوان فصل نخست این بخش تلقی شده و فصل آخر که طولانی ترین فصل و مقصود عمده نگارش این نوشتار است، به دسته بندی حکمتهای قابل دسترسی منسوب به لقمان در منابع اسلامی براساس عناوینی که عموما در حکمتهای قابل دسترسی منسوب به لقمان در منابع اسلامی براساس عناوینی که عموما در حکمت عملی مطرح است پرداخته شده و در مسیر ، گذری بر بعضی از متون منسوب به اهل کتاب نیز صورت گرفته و بدین صورت مجموعه ای مشتمل بر چهل باب پرداخته شده است.