چکیده اهمیت روی، کادمیم و جیوه از نظر صنعتی و زیست محیطی از یک سو و قابلیت لیگاندهای پنتازا دی ان در تشکیل کمپلکس و جداسازی این عناصر از سوی دیگر منجر به تهیه پنج مشتق پنتا آزا دی ان برای بار اول در این پایان نامه شد و شناسایی این لیگاند ها به روش اسپکترومتری nmr، ir ، chn و x-rayانجام شد و قابلیت کمپلکس شوندگی آن ها به روش اسپکتروفتومتری بررسی شد. اکثر این لیگاند ها در موقعیت های مختلف خود حاوی استخلاف های الکترون دهنده می باشند که اثر گروه عاملی را بررسی کردیم که بر حسب گروه های عاملی متفاوت می توانند تغییراتی را در طیف uv-vis و جابجایی های شیمیایی و ثابت تشکیل کمپلکس های مربوطه ایجاد کنند و نیز به منظور بررسی اثر نوع فلز بر ثابت پایداری، سه یون فلزی hg ، cd وzn را انتخاب کردیم. هم چنین ثابت تشکیل این کمپلکس ها در دمای اتاق با استفاده از برنامه کامپیوتری برازش غیر خطی کمترین مربعات (kinfit) محاسبه شد.

با استفاده ار یک آمین آروماتیک و یک آمین آلیفاتیک ترکیب پنتازا دی ان تهیه شد، این ترکیب پس از سشتشو وخشک شدن در حلال مناسب خشک شده و کریستال های آن برای بررسی اسپکتروفوتومتری با یونهای فلزی روی کادمیم و جیوه مورد استفاده قرار گرفت.

در این پایان نامه ترکیب جدید متقارن تری آزن تهیه شد و پس از شناسایی آن به روش اسپکتروسکوپیnmr ،ir ، x-ray و تجزیه عنصری، ثابت تشکیل آن با نمک های نیترات کاتیون های جیوه (ii)، کادمیم (ii)، روی (ii)، نیکل (ii)، مس (ii)، نقره (i) و همچنین نمک های استات کاتیون های جیوه (ii)، کادمیم (ii)، روی (ii) به وسیله تیتراسیون اسپکتروفوتومتری و با استفاده از برنامه کامپیوتری kinfit محاسبه و با یکدیگر مقایسه گردید. در نهایت با استفاده از نتایج استوکیومتری به دست آمده از روش اسپکتروفوتومتری کمپلکس مربوطه تهیه شد و با استفاده از اسپکترومتریnmr ،ir وتجزیه عنصری تعیین ساختار شدند. همچنین تیتراسیون اسپکتروفوتومتری این لیگاند با نمک های فوق در دو حلال متانول و استونیتریل انجام شد تا اثر نوع حلال بر ثابت تشکیل کمپلکس مورد مطالعه و ارزیابی قرار گیرد. از طرفی، تیتراسیون اسپکتروفوتومتری این لیگاند با نمک های نیترات و استات کاتیون های گروه 12انجام گرفت تا اثر یون مخالف بر ثابت تشکیل کمپلکس نیز بررسی شود.