عالم هستی مظهر صفات الهی، عظمت وحکمت حق تعالی است و خداوند با آفریده هایش خود را به انسان ها نمایانده است. در این میان انسان که در پایین تر نشئه جهان هستی و دارای تمام ویژگی های این عوالم است، توان سیر در نشئه های دیگر و قرب به حق تعالی را دارا است. هدفی که با عنوان سعادت و کمال انسان همواره مورد جستجوی بشریت بوده و به صورت ویژه در مباحث عرفان اسلامی مطرح است که بر اساس آن انسان با سیر عمیق در عرفان نظری و سپری نمودن مراحل عرفان عملی می تواند به قرب حق تعالی، که همان کسب توانایی ظهور صفات الهی در خود است دست یابد، چرا که سعادت انسان در کسب برترین صفات است و منشأ و منتهای صفات الهی را نیز خداوند دارا است، در نتیجه سعادت انسان نیز تحقق و ظهور این صفات در خود است. در این میان می توان در کنار نظام پیچیده عرفان نظری و عملی، از منظر آیات و روایات و نگاه "درون صفاتی" (صفات الهی) و "درون نگری به انسان" (سرشت الهی و استعدادهای درونی او) به این امر پرداخت. از منظر درون صفاتی، با ترتیب و چینش صفات خداوند و تبیین آن ها می توان به امکان، نحوه و میزان ظهور این صفات دست یافت. شیوه ایی که کاربست آن در ایصال به قرب الهی برای عموم مردم راه گشاست. نحوه و چگونگی این ظهور، از یک سو به شرایط الهی باز می گردد. از منظر درون صفاتی، زمینه ظهور با افاضه خیر به انسان ها و نصرت و یاری خاص آنان (که از آن با عنوان هدایت خاص الهی می توان تعبیر نمود)، حلم و ربوبیت تام الهی که با دو صفت حکمت و رحمت عجین است، از سوی خداوند فراهم می شود. از سوی دیگر انسان که به فطرت الهی خلق شده و توانایی عبور از نشئه های برتر و بالاتر را داراست، با سعی در حفظ سلامت فطری، دوری از گناهان و ترک هرگونه انانیت، عجب و غرور، و عبادت و اخلاص و پایبندی به صفات نهفته در وجودش می تواند شرایط لازم را از درون جهت ظهور و بروز صفات و استعداد های عالی نهفته در خود فراهم نماید و با پیمودن درجات نفس، خود را به برترین درجه و وسعت وجودی که امکان دست یابی به آن وجود دارد برساند. علاوه بر این، اصل واسطه بودن انسان کامل در کسب فیض و تقرب به حق تعالی از جایگاه خاص و بی بدیل برخوردار است چرا که ایشان نمونه اتمّ ظهور صفات الهی بوده و واسطه دریافت و ارسال هرگونه فیض در سراسر جهان هستی اند. در این راه باید از موانع مختلف و مهمی که سدّ راه انسان در نیل به این هدف است دوری جست. نفس (دنیا طلب) انسان و شیطان، به عنوان دو مانع اصلی مطرح اند که به دلیل لزوم وجود آنان در ایجاد تضاد درونی در انسان و تعالی او، می توان از آنان به عنوان فرصت در تعالی انسان بهره جست. کلیدواژه ها:صفات،ظهور،خداوند،انسان،شرایط،موانع

موضوع این رساله «بررسی نظریه بطون با تأکید بر دیدگاه آیت الله معرفت ( ره ) و نسبت آن با جامعیت قرآن» است . وجود بطون برای قرآن از منظر روایات امری مسلم است که آیات قرآن و اعتبار عقلی هم موید آن است ؛ اما مسأله مهم تبیین چیستی باطن قرآن است که اندیشمندان شیعه در تحلیل آن سه رویکرد عمده ، عرفانی – شهودی ، اجتهادی – عقلی و اجتهادی- نقلی را برگزیده اند . استناد به روایات معصومین? جوهره اصلی این رویکرد ها است . آیت الله معرفت (ره) با تکیه بر روایات و دلایل عقلی ، بطن را مفهوم عامی می داند که از آیه برداشت می شود ؛ زیرا ظاهر آیه همان مورد نزول را می رساند ولی در بطن آیه مفهوم گسترده تری نهفته است که این مفهوم عام سبب جاودانگی و انطباق بر جریانات مشابه است که لازمه آن جامعیت محتوایی قرآن است . بررسی نقش بطون در گسترش جامعیت قرآن، بازکاوی جامعیت محتوایی قرآن را دربر دارد که نگرش حداقلی، اعتدالی و حداکثری نتیجه آن است. توسعه هردیدگاه در جامعیت رابطه متناظری با گستره بطون دارد . دیدگاه حداقلی براساس مبنای عقبا گرایی و اختصاص دادن تعالیم دین به رابطه انسان و خدا و انسان و آخرت نسبت به بطون عنایت چندانی ندارد ولی دو دیدگاه اعتدالی و حداکثری نسبت به بطون هم پوشانی دارند که به ساحت های مختلف معنایی اعم از ظاهر و باطن الفاظ توجه دارند. واژگان کلیدی : قرآن، ظهر، بطن، تفسیر، تأویل، جری، تطبیق، مراتب قرآن، جامعیت قرآن، آیت الله معرفت