نام پژوهشگر: سیدحسین فاطمی

ترجمه و تحقیق کتاب البرهان فی وجوه البیان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  عبدالرحمن صمیلی   سیدحسین فاطمی

کتاب البرهان فی وجوه البیان یکی از مهمترین کتابهای بلاغت در زبان عربی است نویسنده در این کتاب اتوع بیان را به تفصیل بر شمرده وتوضیح داد است از گونهای چون : عبارت، اشتقاق ، تشبیه ، لحن ، رمز، وحی ، استعاره ضرب المثل ، حذف ، التفات ، مبالغه ، قطع وعطف ، تقدیم وتاخیر سخن گفته است وسپس به اقسام شعر وتنثر وکلام شفاهی وجدل واداب مجادله پرداخته است در مقدمه این کتاب بیان کردم که این کتاب به ابن جعفر تعلق ندارد نام این کتاب نقد النثر نیست

بررسی تطبیقی داستان های مثنوی با متون عرفانی منثور پیش از آن (اسرار التوحید، تذکره الاولیاء، کشف المحجوب، رساله قشیریه و مقالات شمس)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1390
  محمود خاکباز   سیدحسین فاطمی

مثنوی معنوی مولانا یکی از آثار مهم آموزشی در زمینه ی تعلیمات عرفانی است. اگرچه مولانا در این زمینه، دنباله رو دو شاعر بزرگ پیش از خود یعنی سنایی و عطار است، اما خلاقیت و نوآوری مولانا در عرصه ی داستان پردازی، وی را در زمره ی یکی از برجسته ترین داستان سرایان قرار می-دهد و نشان داده ایم که آنچه نزد وی اهمیت دارد فقط پرداختن به عالم معنا نیست بلکه در نظر وی صورت حکایات و قصه ها نیز مهم است. در این پایان نامه ما ابتدا به ساختار مثنوی که به شیوه قصه در قصه است و تفاوت آن با دیگر آثاری که به این شیوه نگاشته شده اند پرداخته وسپس تفاوت هایی را که مثنوی با این آثار دارد، نشان داده ایم. همچنین در این پژوهش با مقایسه ی قصه ها و حکایات مثنوی با مآخذ اصلی یا مشابه آن ها در سایر متون عرفانی، سعی کرده ایم که شباهت ها، تفاوت ها و دخل و تصرف های مولانا را در این حکایات نشان دهیم. در این رهگذر به برخی از عناصر و قواعد داستان پردازی که امروزه رعایت آن برای داستان اهمیت زیادی دارد اشاره نموده ایم. اگرچه نبایستی انتظار داشته باشیم که مولانا این قواعد را دقیقاً رعایت کرده باشد؛ ولیکن این امر، هنر مولانا و استعداد او را در این زمینه نشان می دهد که چگونه مولانا در زمان خود از پیشگامان در هنر داستان سرایی و روایت پردازی است. در این پایان نامه همچنین به مبحث حقیقت مانندی، شخصیت های تاریخی و کرامات در آثار عرفانی نیز پرداخته ایم. اگرچه بهره گیری از عناصر داستان به شکلی که امروزه وجود دارد در زمان مولانا مطرح نبوده اما مولانا بطور غریزی وبا استفاده از استعداد ذاتی خود در قصه پردازی به بسیاری از این مسائل توجه داشته است. مقایسه حکایات مثنوی با مآخذ اصلی آن نشان می دهد که مولانا به روابط علی معلولی در ساختار حکایات اهمیت زیادی می دهد توصیف شخصیت ها وفضا سازی باعث می شود که مولانا در همراه کردن مخاطب توفیق بیشتری داشته باشد، توجه به احوال درونی وروانشناسی شخصیت ها وهمچنین استفاده از لحن وزبان وهماهنگی آن با شخصیت ها، باعث شده که مثنوی از لحاظ داستان پردازی نیز کتابی کم نظیر باشد.مولانا با دخل وتصرفاتی خاص، روایتهای نوینی از قصه های قدیم ارائه کرده است.او در این زمینه نه تنها از شگردهای قصه پردازی آثاری مانند کلیله ودمنه بهره جسته بلکه خود نیز صاحب فنون وابتکاراتی است که کار او را با پیشینیان وهمعصرانش در این زمینه متمایز می کند. مجموعه این عوامل باعث می شود که مثنوی در میان عموم مردم نسبت به کتب عرفانی دیگر از اقبال بیشتری برخوردار باشد.

بازشناسی، تحقیق و ترجمه خدای نامه به روایت ابن مقفع از کتاب نهایه الارب فی اخبار الفرس و العرب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1391
  رقیه شیبانی فر   محمدجعفر یاحقی

این رساله به «بازشناسی، تحقیق و ترجمه خدای نامه به روایت ابن مقفع از کتاب نهایه الارب فی اخبار الفرس و العرب» می پردازد. نهایه الارب کتابی مجهول المولّف در موضوع تاریخ اساطیری و داستانی ایران باستان است. در این کتاب بسیاری از روایت های مربوط به تاریخ ایران با عبارت «قال ابن المقفّع» آمده است که منبع بسیار مهم و باارزشی در شناخت سیرالملوک یعنی ترجمه خدای نامه دوران ساسانی است. بنابراین پس از شناخت و ترسیم ساختار موضوعی کتاب، نمایی کلّی از سیرالملوک ابن مقفع بازشناسی و ترجمه شده است. در این بازشناسی تنها به روایت های ابن مقفّع پرداخته شده و در ترجمه وفاداری به متن مورد نظر بوده است. دستاورد این پژوهش را می توان دستیابی به متن عربی و ترجمه فارسی خدای نامه به روایت ابن مقفّع به طور مستقل دانست؛ بخش هایی که از پادشاهی گشتاسپ تا پایان پادشاهی خسروپرویز را دربرمی-گیرد.

تصحیح دیوان سراج الدین فریدپوری و تحقیق پیرامون آن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1388
  محمد محسن الدین میا   سیدحسین فاطمی

سراج الدین یکی از شعرای فارسی سرای بنگال است که دیوان اشعار او به عنوان یکی از اسناد مهم زبان فارسی در شبه قارّه هند مطرح است و جزء میراث مکتوب دو کشور بنگلادش و ایران به حساب می آید، این شاعر در اواسط قرن نوزدهم میلادی می زیسته است. در این رساله سعی شده است ضمن ارائه متنی منقّح از دیوان وی جنبه هائی از زندگی و ویژگی های شعر وی برای مخاطبان شعر فارسی روشن شود و نیز سعی شده است تا خوانندگان با محیط بنگال یعنی جایی که او اشعار خود را سرود، بیشتر آشنا شده و میزان تأثیر این محیط بر شعر او به ویژه واژه هایی که از زبان بنگالی به دیوان راه یافته آشکار شود.